Ας δούμε πως ενδεχομένως εφαρμόζεται η μέθοδος «Σουπερμαν», που αναλύσαμε στο Α’ Μέρος, για το Ξεπούλημα της ΔΕΗ:
Ανάλυση
– του Παναγιώτη Χατζηπλή
1. Απαξίωση ΔΕΗ
Γενικά η ΔΕΗ δεν μπορεί να πει κάποιος ότι ήταν εμφανώς κακοδιοικούμενη και σε αντίθεση με άλλες ΔΕΚΟ δεν είχε ζημιές. Η παροχή ενέργειας ήταν αξιόπιστη και σε σχετικά χαμηλό κόστος. Εκτός από απασχόληση, η ΔΕΗ ήταν από τις μεγαλύτερες βαριές βιομηχανίες της χώρας, παρέχοντας πεδίο εφαρμοσμένης έρευνας για μελετητές και κατασκευαστές στα υδροηλεκτρικά έργα, λιγνιτικά εργοστάσια ως και ΑΠΕ όπου επίσης συμμετείχε, όντας μάλιστα από τους πρωτοπόρους.
Όμως υπήρχαν συχνά αρνητικά δημοσιεύματα για συνδικαλιστές που κατεβάζανε διακόπτες, πηγαίναν εκδρομές με έξοδα της εταιρίας, υπαλλήλους που παίρναν ρεύμα σε χαμηλή τιμή, υψηλές συντάξεις και παχυλούς μισθούς. Το ζητούμενο ήταν να σπάσει η αλληλεγγύη και να επικρατήσει ο ατομισμός βλέπε και μεθόδους χειραγώγησης του πλήθους: (πηγή)
2. Σαμποτάζ ΕΕ
Το 1996 η ΕΕ αποφασίζει την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας η οποία εισάγεται στην Ελληνική νομοθεσία το 1999, πρώτα για τους βιομηχανικούς πελάτες. Οι πρώτες ιδιωτικές μονάδες παραγωγής σε βιομηχανικές μονάδες εμφανίζονται στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ο όμιλος Μυτιληναίου αγοράζει την Αλουμίνιον της Ελλάδος (πρώην ΠΕΣΙΝΕ) το 2005 με άδεια ιδίας παραγωγής ηλεκτρισμού και από το 2008 εισέρχεται στην αγορά με μονάδες ΑΠΕ και θερμικές ώστε να καταστεί μέσα σε μια δεκαετία ο κύριος ανταγωνιστής της ΔΕΗ ενώ παράλληλα αναλαμβάνει και κατασκευαστικά έργα για αυτή.
Σημειώνεται ότι η σύμβαση της ηλεκτροδότησης της ΠΕΣΙΝΕ με φτηνό ρεύμα είναι αντικείμενο συζήτησης εδώ και πολλά χρόνια κάτι που συνέχισε και μετά την έναρξη της ιδίας ηλεκτροπαραγωγής (για παράδειγμα αναφορές για ζημιά 160 εκατ. € μεταξύ 2016-2020 μόνο (πηγή)). Όποιος ενδιαφέρεται περαιτέρω μπορεί να το ψάξει περαιτέρω. Το 2009 εισάγεται και νόμος για επιδοτήσεις στην παραγωγή ενέργειας (Ν3379/2009).
Το Σαμποτάζ της ΕΕ συνεχίζει με την επιβολή της «Σαλαμοποίησης» της ΔΕΗ και την επιβολή των ΝΟΜΕ και άλλων «εργαλείων ανταγωνισμού που προκαλούν οικονομική αιμορραγία και πριμοδότηση των ανταγωνιστών όπως θα δούμε παρακάτω στην φάση του «Πλιάτσικο». Μάλιστα είναι εξόφθαλμο το σαμποτάζ αφού τα ΝΟΜΕ επιβάλλονται με το επαίσχυντο 3ο Μνημόνιο μαζί με το Υπερταμείο και την ΑΑΔΕ.
3. Σαλαμοποίηση ΔΕΗ
Το 2011 «απελευθερώνεται» και η λιανική αγορά με τον Ν4001/2011 (απόρροια της Οδηγίας ΕΕ Οδηγίας 2009/72/ΕΚ) ενώ με τον νόμο αυτόν η ΔΕΗ «σπάει» στις ακόλουθες εταιρίες:
- ΔΕΗ: παραγωγή και εμπορία ηλεκτρικού ρεύματος
- ΛΑΓΗΕ (Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ΑΕ): προγραμματίζει την ικανοποίηση της ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια, την τιμή του ρεύματος και εκκαθαρίζει τις συναλλαγές στην αγορά ρεύματος. Μετονομάζεται το 2018 σε ΔΑΠΕΕΠ ΑΕ (Διαχειριστής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εγγυήσεων Προέλευσης) ενώ η λειτουργία της αγοράς μεταφέρεται στην νέα εταιρία «Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας Α.Ε.» που δραστηριοποιείται ως Χρηματιστήριο Ενέργειας από το 2020 (EnEx Group).
- ΔΕΔΔΗΕ (Διαχειριστής του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε.): διαχειρίζεται το δίκτυο Χαμηλής και Μέσης τάσης που αποτελεί το Ελληνικό Δίκτυο Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΔΔΗΕ) το οποίο ήταν στην ιδιοκτησία της ΔΕΗ
- ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας Α.Ε.): που είχε την ιδιοκτησία και διαχείριση του δικτύου Υψηλής-Υπερυψηλής τάσης, το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ). Τον Οκτώβριο 2016 το 24% της ΑΔΜΗΕ πέρασε στην Κινεζική εταιρία State Grid αντί 320 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα δημιουργείται μια ακόμα ανεξάρτητη αρχή, η ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) με τον Ν.2773/1999 και αντικείμενο την χορήγηση αδειών παραγωγή και εποπτεία της αγοράς ως προς την ασφάλεια παροχής ενέργειας και προστασίας του καταναλωτή. Εδώ γελάμε βέβαια αφού ήδη οι τιμές σε περιόδου ζήτηση εκτινάσσονται όπως και οι εισαγωγές με αποτέλεσμα να προτείνεται η επιβολή πλαφόν ή επιδοτήσεις στην κατανάλωση (δηλαδή ομολογία αποτυχίας της ελεύθερης αγοράς).
4. Γιουρούσι-Ανταγωνισμός (Ξαμολιούνται τα Άγρια Σκυλιά)
Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας
Με το άνοιγμα της αγοράς στον ανταγωνισμό το μερίδιο της ΔΕΗ στην παραγωγή πέφτει από 95% το 2015 στο 72% (Σεπτ. 2019). Το ποσοστό του λιγνίτη στην συνολική παραγωγή πέφτει από 67% το 2001 στο 22% τον Σεπτέμβριο του 2019. Εν τω μεταξύ βέβαια γίνεται και η μεγάλη κατολίσθηση στην μονάδα Αμύνταιου το 2017 που την βγάζει εκτός…. Η συμμετοχή του (εισαγόμενου) φυσικού αερίου ανεβαίνει στο 27% τον Σεπτέμβριο 2019 και τα ΑΠΕ στο 33% (αλλά με επιδότηση της τιμής) ενώ τα υδροηλεκτρικά που εξυπηρετούν και ως μονάδες αποθήκευσης ενέργειας, το 17%. Τα ποσοστά αυτά στην συνολική κάλυψη της ζήτησης είναι μικρότερα αν συνυπολογιστούν και οι εισαγωγές. Μετά την αδρανοποίηση των λιγνιτικών μονάδων, το μερίδιο τους παίρνει κυρίως το φυσικό αέριο που φτάνει και στο 50% της παραγωγής το 2021, σε περιόδους αιχμής. Ουσιαστικά αυτό που γίνεται με την απολιγνιτοποίηση είναι ότι το εισαγόμενο φυσικό αέριο αντικαθιστά τον εγχώριο λιγνίτη στις μονάδες βάσης.
Η εγκαταστημένη ισχύς της ΔΕΗ πέφτει από 10,6 GW (μαζί με το Αμύνταιο) τον Δεκέμβριο του 2014 σε, 9,4 GW τον Σεπτέμβριο του 2019 ενώ χωρίς τις υπό διακοπή λειτουργίας μονάδες Μελίτης και Μεγαλόπολης πέφτει στα 8,6 GW. Παρόλα αυτά η ΔΕΗ συνεχίζει να είναι ο κύριος παραγωγικός πυλώνας της χώρας έχοντας την δυνατότητα κάλυψης του 72% της εγχώριας παραγωγής ενέργειας (αυτό είναι κάτι διαφορετικό από την παραγωγή γιατί μπορεί οι μονάδες να υπάρχουν μεν αλλά να μην χρησιμοποιούνται). Οι άλλοι προμηθευτές ενέργειας ανέρχονται σε 23 το 2019 από 11 το 2016 και το μερίδιο τους σχεδόν διπλασιάζεται στο 28% από 12% τον Οκτώβριο του 2016 (πηγή)
Συνολικά όμως σημειώνεται και πτώση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης. Από 56,3 TWh το 2008 στο διασυνδεδεμένο σύστημα πέφτει το 2017 στις 52TWh. Αυτό δικαιολογεί το γεγονός ότι παρά την πτώση της παραγωγής της ΔΕΗ τα τελευταία χρόνια συνεχίζει να διατηρεί μεγάλο ποσοστό ενώ οι νέοι ανταγωνιστές έχουν προβεί σε μικρότερου μεγέθους επενδύσεις.
Παράλληλα σημαντικές είναι οι εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας τελευταία! Φτάνουν τα επίπεδα του 20% και σε καθαρή βάση μετά την αφαίρεση των εξαγωγών, το 15%. Έτσι από 1.140 GWh τον Δεκέμβριο 2014 από τα οποία το 28% από την Βουλγαρία φτάνουν τα 900 GWH το Σεπτέμβριο 2019 με 31% από Βουλγαρία και 36% από Ιταλία. Ενώ οι εξαγωγές ανέρχονται σε 213 GWH με 31% σε Βουλγαρία και 34% σε Σκόπια και 30% σε Αλβανία.
Συνεπώς η Ελλάδα εισάγει μεγάλες ποσότητες από Ιταλία, Βουλγαρία και ακολούθως Σκόπια και Αλβανία αλλά και Τουρκία και επανεξάγει μια μικρότερη ποσότητα σε Βουλγαρία, Σκόπια και Αλβανία. Κάποιοι τελικά ίσως κάνουν χονδρεμπόριο χωρίς να προσφέρουν κάτι στην πραγματική οικονομία και την χώρα. Πράγματι υπάρχουν πολλές περισσότερες εταιρίες εμπορίας ενέργειας απ’ ότι παραγωγοί ή πάροχοι! Υπάρχουν 23 εταιρίες εμπορίας αλλά και 18 εκ των 38 προμηθευτών/παρόχων(λιανικής) έχουν άδεια εμπορίας άρα συνολικά περί τις 40 εταιρίες δραστηριοποιούνται στην εμπορία όταν παραγωγοί είναι μόνο 8.
Αυτός είναι ο σκοπός του τομέα της ενέργειας; Ένας κυκεώνας μεσαζόντων/μεταπρατών που πουλάν ένα commodity και από εκεί και πέρα εισαγωγές για κάλυψη των κενών και ενδεχομένως και για κίνηση ή εξαγωγή κεφαλαίων κατά τα συνήθη του μεταπολιτευτικού οικονομικού μοντέλου; Και ποιος ξέρει σε τι περιπέτειες θα μπούμε έτσι με το προτεινόμενο χρηματιστήριο ενέργειας (target model), αν έχουμε δηλαδή φαινόμενα τύπου ENRON, της μεγαλύτερης χρεωκοπίας των ΗΠΑ μέχρι το 2001 που προκάλεσε όμως και ενεργειακή κρίση και μπλακαουτ στην Καλιφόρνια. Κάποιοι θα τα ξέρουν. Και αυτά είχαν ακολουθήσει την απελευθέρωση της αγοράς…
Ο Χατζηδάκης, το άεργο τέκνο του κομματικού σωλήνα, παίζοντας το ρόλο του φιλελεύθερου δήθεν Σουπερμαν, προέβλεπε μείωση τιμών με την «απελευθέρωση» με βαρύγδουπες δηλώσεις περί «σπάσιμο αυγών» κουνώντας το δάχτυλο. Εδώ γελάμε βέβαια, μέχρι να’ρθει ο λογαριασμός…
Ανταγωνιστές στην Παραγωγή
Εκτός της ΔΕΗ οι μεγαλύτεροι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα είναι οι Elpedison (ΕΛΠΕ(Δημόσιο-Λάτσης-Edison(Ιταλίας), Protergia (Μυτιληναίος), Heron (Τερνα-Καταρ-Engie (Γαλλίας), Korinthos (Μυτιληναίος/Protergia 65%, Μοτορ Οιλ/Βαρδινογιάννης(NRG) 35%), Volterra (Αβαξ κατασκευαστική), Vatt+Volt (ανεξάρτητοι), Enel-Κοπελούζος, Rokas-Iberdrola, Eren (Μουράτογλου). Δηλαδή ουσιαστικά μιλάμε για την ελληνόφωνη ολιγαρχική ελίτ που σε μεγάλο βαθμό έχει να ωφεληθεί από το σπάσιμο της ΔΕΗ καθώς δεν θα υπάρχει αντίπαλο δέος και δημόσιος ρυθμιστής της αγοράς.
Προμηθευτές Αγοράς εξοπλισμού
Αυτό που έχει όμως ενδιαφέρον εκτός από τους παραγωγούς όμως είναι οι ξένοι προμηθευτές τεχνολογιών παραγωγής που χρησιμοποιούν και ωφελούνται επίσης από την συμμετοχή στην αγορά. Το κόστος του νέου ΕΣΕΚ για παράδειγμα είναι περί τα 43 δις €… και μεγάλο μέρος θα πάει, μέσω και του Ταμείου Ανάκαμψης, σε εισαγόμενες Ευρωπαϊκές τεχνολογίες. Κάποιοι το εκτιμούν τα 17 δις € το ποσό που θα επιστρέψει (πηγή) . Τα συμφέροντα που παίζονται τα έχουμε αναλύσει στο άρθρο για τις Πράσινες Μπίζνες της ενέργειας (πηγή).
Κάτι ανάλογο έγινε για παράδειγμα και με την Aegean που προσχώρησε στο Ευρωπαϊκό στρατόπεδο με την αγορά Airbus και εγκαταλείποντας τα Boeing (παροιμιώδης η διαμάχη των δύο). Έτσι ευνοούνται Ευρωπαϊκά συμφέροντα εμμέσως και χωρίς να κατέχουν την Aegean (τώρα προωθείται και αγορά αεροσκαφών αξία 6 δις $ από την Airbus) αν και Ευρωπαϊκές αεροπορικές κατέλαβαν επίσης μεγάλο μέρος της επιβατικής κίνησης προς την Ελλάδα, βλέπε σχετικά (πηγή)). Στην περίπτωση της ΔΕΗ οι εμπλεκόμενοι προμηθευτές εξοπλισμού είναι:
- Θερμικοί σταθμοί: Alstom/GE Europe (κυρίως εγκαθίστανται στην Ελλάδα από την Μυτιληναίος και την ΔΕΗ) και Siemens (τοποθετεί η Μυτιληναίος εκτός Ελλάδος).
- Αιολικά πάρκα (κατασκευαστές με τα αντίστοιχα ποσοστά σε εγκατεστημένες μονάδες στα τέλη 2020): Vestas (Δανίας) 45,5%, Enercon (Γερμανίας) 26,2%, Siemens Gamesa (Γερμανίας) 16,1%, Nordex (Γερμανίας-Κίνας) 7,3% και GE Renewable Energy (ΗΠΑ) 3,7% (πηγή) Στην δεν παραγωγή από αιολική ενέργεια έχουμε τους πέντε μεγάλους της ελληνόφωνης ελίτ (με πιο πρόσφατη την έλευση και του Ομίλου Βαρδινογιάννη με πολλές εξαγορές) που ελέγχουν περίπου το μισό της παραγωγής στα τέλη του 2020 (πηγή).
- Φωτοβολταϊκα πάρκα: δυναμικά δραστηριοποιούνται οι Κινέζοι με χαμηλού κόστους πάνελ όπου μάλιστα υπήρχαν και κατηγορίες νταμπινγκ από την ΕΕ για ένα διάστημα αλλά και με συμμετοχή σε πάρκα πχ μονάδα Minos Κρήτης (CGGC/Supcon (Κίνας) (πηγή) και συνεργασία Elica(Κοπελούζος)/GEC(Κινας) για αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα, που ενδιαφέρθηκε και για τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ (πηγή) αλλά κάπου εκεί η ΕΕ αντέδρασε στην περαιτέρω είσοδο τους στην ενέργεια.
Σημειώνεται ότι φωτοβολταϊκά παράγει και η Ελλάδα εδώ και αρκετά χρόνια όμως η παραγωγή εμφανίζει πολλά οικονομικά προβλήματα. Μονάδες έχουν κλείσει ή πουληθεί όπως τα εργοστάσια του ομίλου Κοπελούζου στην Πάτρα Piritium και Silcio που πουλήθηκαν στην Τουρκική Suoz Energy Group που μάλιστα θα μεταφέρει το ένα στην Τουρκία! (πηγή)
Ελληνική παραγωγή υπάρχει και στις ανεμογεννήτριες όπου στον σε κρατικό επίπεδο παλιά έχει αναμιχθεί και η κρατική ΠΥΡΚΑΛ αλλά και πρόσφατα η ιδιωτική εταιρία Eunice που είχε υποβάλλει και πρόταση για αιολικά σε βραχονησίδες που απορρίφθηκε ως Γκαλαπάγκος του Αιγαίου! (πηγή) . Φαίνεται είναι πιο ευπαθές αυτό το περιβάλλον από τα δάση και τα πουλιά εκεί που καταστρέφουν οι ανεμογεννήτριες. Να δούμε επίσης που θα μπούνε τότε τα υπεράκτια αιολικά που εξετάζονται εδώ και πολλά χρόνια στα οποία θα μπορούσαν να συμμετάσχουν τα εγχώρια ναυπηγεία για την κατασκευή των βάσεων. Το ενδιαφέρον με τα υπεράκτια αιολικά όμως είναι ότι υπάρχει και θέμα χωροθέτησης σε περιοχές Τουρκικής επιθετικότητας και εντός ή όχι των 6 ναυτικών μιλίων που ορίζονται σήμερα κακώς τα χωρικά ύδατα (βλέπε και (πηγή)).
Εξοπλισμός ΔΕΔΔΗΕ
Στον τομέα του εξοπλισμού ηλεκτρικής ενέργειας υπάρχει και μια ακόμα διάσταση αυτή του δικτύου, του ΔΕΔΔΗΕ και του ΑΔΜΗΕ που ανασχεδιάζεται για την υποστήριξη ανάπτυξης των ΑΠΕ. Όπως για παράδειγμα η σύνδεση του ΑΔΜΗΕ με Κρήτη για μεταφορά ρεύματος από τα αιολικά εκεί, έργο στο οποίο συμμετέχει η Siemens-ΤΕΡΝΑ (πηγή) αλλά και η σύνδεση των Κυκλάδων (συμμετέχουν τα Ελληνικά Καλώδια). Ο ΔΕΔΔΗΕ σχεδιάζει επίσης εγκατάσταση νέων μετρητών, ένα πρόγραμμα που ανέρχεται σε 1,2 δις € για 7,5 εκατ. καταναλωτές (πηγή) αλλά επίσης προβαίνει σε αναδιάταξη δικτύου λόγω σύνδεσης ΑΠΕ ανεξέλεγκτα (και με σχετική νομοθετική διευκόλυνση για δασικές περιοχές Ν.4819/2021).
Η αναδιάταξη και συντήρηση του δικτύου απαιτεί αγορά μετασχηματιστών τους οποίους παρείχε παραδοσιακά η ΕΛΒΗΜ (Ελληνική Βιομηχανία Μετασχηματιστών που ήταν στον όμιλο ΑΓΕΤ Ηρακλής και μετά πέρασε στην Γαλλική Schneider Electric). Η εταιρία αυτή διατηρούσε εργοστάσιο στα Οινόφυτα που μέχρι το 2018 είχε τζίρο 64 εκατ € και απασχολούσε 242 άτομα. Το 2020 όμως έκλεισε αφού ο ΔΕΔΔΗΕ που είναι προς πώληση, στρέφεται σε εισαγωγές! (πηγή) Σε πρόσφατη προμήθεια μετασχηματιστών toy ΔΕΔΔΗΕ προϋπολογισμού 102 εκατ. € προκρίθηκε θυγατρική της TOSHIBA στην Ινδία που παρότι είναι εκτός της ΕΕ (η παραγωγή της ΕΕ προτιμάται) υπήρξε η σχετική ρύθμιση για να γίνει αποδεκτή. Συνεπώς και εδώ υπάρχουν συμφέροντα πίσω από την πώληση ΔΕΔΔΗΕ.
Λιανική Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας
Στην λιανική το μερίδιο της ΔΕΗ έρεπε να πέσει, κατά τις επιταγές της «απελευθέρωσης» στο 50%. Ουσιαστικά δηλαδή να χαρισθεί στους ανταγωνιστές… Από μονοπώλιο 100% της ΔΕΗ το 2011, το μερίδιο πέφτει στο 72% το Σεπτέμβριο 2019 και μέχρι πρόσφατα εμφανιζόταν ως μνημονιακή απαίτηση να πέσει αναγκαστικά και στο 50% μέχρι τέλους 2019 χωρίς καταβολή αντιτίμου! (τέτοιο πλιάτσικο δηλαδή…). Κατά την ανάληψη από τον νέο Διευθυντή της ΔΕΗ to 2019 είχε αναφερθεί στόχος 65% ενώ μετά την εξαγγελία της μερικής ιδιωτικοποίησης το 2021 ο στόχος επανέρχεται στην μείωση του 50%. Ίσως δεν χρειαστεί βέβαια αν η ΔΕΗ περάσει τελικά σε κάποιον ανταγωνιστή όπως έγινε με την Ολυμπιακή.
5. Πλιάτσικο (..και επί τον ιματισμόν μου έβαλον κλήρο) και Σαμποταζ ΕΕ
Επιβάρυνση ΔΕΗ με ΝΟΜΕ
Ως μέρος των «μεταρρυθμίσεων» των μνημονίων προτείνεται η διάσπαση σε «μικρή ΔΕΗ» το 2014 αλλά τελικά προκρίνεται το σενάριο της σταδιακής μείωσης του μεριδίου και αύξησης του ανταγωνισμού. Αυτό θα γινόταν με την πριμοδότηση των ανταγωνιστών μέσω διαφόρων μηχανισμών όπως τα ΝΟΜΕ (περίεργη ελεύθερη αγορά και αυτή που πριμοδοτεί κάποιους…). Ίσως εκείνη την στιγμή υπήρχαν πιο ισχυρές αντιδράσεις στο ξεπούλημα. Ίσως όμως και να μην υπήρχε κάποιος ικανός ανταγωνιστής εκείνη τη στιγμή (τουλάχιστον εγχώριος που θα αντιμετώπιζε μικρότερη επιφυλακτικότητα από πχ μια Γερμανική εταιρία) που να έχει τα λεφτά για να αγοράσει μια μικρή ΔΕΗ. Και γιατί άλλωστε να το έκανε όταν θα μπορούσε να περιμένει και να την πάρει όλη σχεδόν τσάμπα μετά από λίγα χρόνια; (όπως έγινε με την Ολυμπιακή).
Έτσι το 2016 ξεκινάν οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ (προαπαιτούμενα του 3ου μνημονίου που ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ-ΚΙΝΑΛ του ν. 4336/2015) που υποχρεώνουν την ΔΕΗ να πουλάει ενέργεια στους ανταγωνιστές κάτω του κόστους αλλά τελικά η ενέργεια αυτή πιθανολογείται ότι προωθείται σε εξαγωγές και κερδοσκοπία αντί για αύξηση του μεριδίου αγοράς τους. Η ΔΕΗ μάλιστα έχει προσφύγει στην δικαιοσύνη για τα ΝΟΜΕ υποστηρίζοντας ότι από την ποσότητα των ΝΟΜΕ (13TWh μεταξύ τέλος 2016 και 2019 κάτι δηλαδή που ισοδυναμεί με το 28% της ετήσιας ζήτησης) το 35% εξάχθηκε! Και αυτό ακούγεται λογικό αφού δεν αυξήθηκε και το μερίδιο λιανικής των ανταγωνιστών.
Θα μπορούσε να πει κάποιος δηλαδή ότι αντί να καταναλώνεται αυτή η ενέργεια στην Ελλάδα εξαγάγαμε κάποιο μέρος και αντίστοιχα εισαγάγαμε ένα πολύ μεγαλύτερο για να καλύψουμε την ζήτηση. Τα ΝΟΜΕ θεωρείται ότι επιβάρυναν την ΔΕΗ με € 540 εκατ. έως το 2019. Είχανε προηγηθεί τα ΜΑΜΚ. ΜΜΑΕ, ΑΔΙ όλα αυτά τα «περίεργα αρχικά» που προκάλεσαν απώλεια 2 δις ευρώ συνολικά και φυσικά τα τέλη για ΑΠΕ και άλλα. Ουσιαστικά δηλαδή αυτά τα ΝΟΜΕ αποτελούσαν μέρος της φάσης «Σαμποτάζ της ΕΕ» μαζί με «Πλιάτσικο» πόρων.
Ενδεχομένως ακόμα και αν καλόπιστα δεχθούμε ότι υπήρχε μια καλή πρόθεση στη λογική πίσω από αυτά τα μέτρα, στην πράξη ευτελίστηκε, εφαρμόστηκε ως κακέκτυπο και κάποιοι ωφελήθηκαν. Για παράδειγμα τα ΝΟΜΕ εμπνέονται από έναν Γαλλικό νόμο (Nouvelle Organisation du Marché de l’ Electricité) περι απελευθέρωσης της αγοράς όπου εναλλακτικοί πάροχοι υποστηρίζονται από χαμηλού κόστους ρεύμα από την πυρηνική ενέργεια της EdF. (πηγή) Όμως στην περίπτωση αυτή δεν τίθεται θέμα τερματισμού χρήσης της πυρηνικής ενέργειας ούτε και της κοστολογικής επιβάρυνσης με διοικητικά μέτρα όπως γίνεται με τον λιγνίτη που είναι υπό απόσυρση λόγω των κανονισμών ΕΕ και αυξάνεται και το κόστος του λόγω της επιβολής ρητρών εκπομπών CO2!
Αλήθεια γιατί σε τέτοιες περιπτώσεις προνομιακής ενίσχυσης κάποιων εταιριών όπως με τα ΝΟΜΕ δεν εφαρμόζονται οι περίφημοι κανονισμοί της ΕΕ για τον ανταγωνισμό; Γιατί τα πρόστιμα περί ενισχύσεων καταλογίζονται μόνο σε δημόσιες Ελληνικές επιχειρήσεις που ωθούνται έτσι στην εκποίηση; (πχ Ολυμπιακή, ΟΣΕ) και όχι όταν ευνοούνται με ΕΣΠΑ ιδιωτικά ή Ευρωπαϊκά συμφέροντα όπως έγινε με την μονάδα φυσικού αερίου της Μυτιληναίος στον Αγιο Νικόλαο που χρηματοδοτείται από το πακέτο Γιούνκερ όπως και τα έργα αναβάθμισης των 14 αεροδρομίων της Γερμανικής Fraport εξάλλου ή τα ΥΔΥ που δίνονται στην Ιταλική Τραινοσε. Αντίθετα ακόμα και αυτή τη στιγμή, συζητιέται η επιβολή κάποιου είδους ΝΟΜΕ (τέλη διαθεσιμότητας) στην ΔΕΗ ενώ ερευνάται για μονοπωλιακή θέση των λιγνιτικών μονάδων που όμως οδηγούνται στο κλείσιμο! (ή στην καλύτερη περίπτωση ως εφεδρεία) (πηγή)
Με τους κανονισμούς με τα ακαταλαβίστικά αρχικά πχ. ΝΟΜΕ (2016-2019), ΜΑΜΚ (2008-2014), ΜΜΑΕ (20016-2017), ΑΔΙ (2005-2014) ουσιαστικά επιχορηγήθηκαν προνομιακά ανταγωνιστές της ΔΕΗ (ωραία ελεύθερη αγορά..) με διοικητικά οριζόμενες τιμές ακόμα από την ίδια την ΔΕΗ. Συνήθως όπου βλέπεις περίεργα αρχικά κάτι περίεργο τρέχει, κάτι προσπαθούν να κρύψουν …
Συνολικά από όλα αυτά τα προγράμματα μαζί με κάποιες άλλες περιπτώσεις όπως η απόσχιση του ΑΔΜΗΕ, οι χρεώσεις ΥΚΨ που πρόσφατα εξοφλήθηκαν το σκάνδαλο Hellas Power/Energa, οι ανείσπραχτοι λογαριασμοί (που σε ένα βαθμό οφείλονται στο χαράτσι, όπως λέγονταν, των ακινήτων το 2011) αλλά και την κρίση και την ανοχή στις συνέπειές της, το κόστος της ΔΕΗ εκτιμάται στα 5-6 δις €. Βλέπε και υπολογισμούς ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ (πηγή).
Πολιτικές «Εξυγίανσης» Σούπερμαν
Όχι τυχαία λοιπόν η ΔΕΗ ήταν σε κακό χάλι πριν αναλάβει η ΝΔ. Όταν ανέλαβε μετά τις εκλογές του 2019 η ΔΕΗ (όμιλος) είχε κύκλο εργασιών 4,7 δις € το 2018 από 4,9 δις € το 2017 και ζημιές μετά φόρων -903 εκατ. € το 2018 από κέρδη 237 εκατ. € το 2017. Λόγω των ζημιών το σύνολο ιδίων κεφαλαίων είχαν πέσει στα 3,9 δις € στις 31.12.2018 από 5,6 δις την προηγούμενη χρήσης. Το σύνολο δανείων ανέρχονταν στα 3,1 δις € στις 31.12.2018 δηλ. κοντά στα ίδια κεφάλαια! Είχε ήδη ξεκινήσει η διακοπή λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων που παρουσιάζονται ξεχωριστά στις οικονομικές καταστάσεις ως «διακοπτόμενες δραστηριότητες».
Ακολούθησε ανεύθυνη κινδυνολογία Χατζηδάκη για την οικονομική κατάσταση της (π.χ. η ΔΕΗ την βγάζει δεν την βγάζει, δεν έχει λεφτά να αγοράσει στύλους, υπάρχει κίνδυνος μπλακαουτ κ.α.). Η κινδυνολογία αυτή γύρω από μια εισηγμένη εταιρία από τον ίδιο τον μέτοχό της ενώ υπάρχουν σε εξέλιξη θέσεις short (υποτιμητική κερδοσκοπία από το βρετανικό fund Lansdown)… θα έκανε την όλη ιστορία εξόχως διασκεδαστική αν παρουσιαζόταν ως case study σε πανεπιστήμιο αλλά στην παρούσα κατάσταση όπου διακυβεύεται δημόσια περιουσία αποτελεί μάλλον αφορμή για κλάματα (ή οργή) παρά για γέλια. Ακολουθεί η περίφημη έκθεση της Ernst & Young για την βιωσιμότητα της ΔΕΗ ενώ υπήρξε και μια μικρή απώλεια πελατών τον Σεπτέμβριο του 2019.
Η κυβέρνηση μετά τις κινδυνολογίες Χατζηδάκη προχωρά στην λήψη μέτρων εξυγίανσης. Βασικά με διακοπή των ΝΟΜΕ και αυξήσεις τιμολογίων αλλά με μείωση των παρακρατήσεων ΕΤΜΕΑΡ και έλλειμα άνω των 200 εκατ του ΕΛΑΠΕ (πηγή). Έτσι τελικά έκλεισε με ζημιές 1,68 δις την χρήση του 2019.
Επίσης προχώρησε σε προσλήψεις με το Ν. 4643/2019. Οι νέες προσλήψεις, κατά τα λεγόμενα «στελεχών» από την αγορά προφανώς υψηλά αμειβόμενοι υπάλληλοι γραφείου που αποκαλούνται golden boys (80 γενικούς διευθυντές και 1.500 μεσαία στελέχη). Εκτός από των αμοιβών που παρέχει ο νέος Αναπτυξιακός νόμος τους παρέχεται μίσθωση πολυτελών αυτοκινήτων ακόμα και δυνατότητα οπλοφορίας(!). Τώρα τα ενδιαφέροντα: οι προσλήψεις/αποχωρήσεις θα γίνονταν εκτός ΑΣΕΠ από τριμελή επιτροπή…. Αν δεν είναι ρουσφετολογικές σίγουρα προσφέρονται για πολιτική εκμετάλλευση αλλά και διάσπαση του εργατικού δυναμικού αφού θα είναι με διαφορετικό καθεστώς.
Σε τηλεοπτική συνέντευξη στις 19/11/19 στην ο κ. Χατζηδάκης υπεραμύνεται της τακτικής των απολύσεων και αντικατάστασης προσωπικού και εργασιακών σχέσεων, συνεχίζει να κινδυνολογεί ότι η ΔΕΗ χάνεται και φέρνει ως (επιτυχές) παράδειγμα τις αναδιοργανώσεις στον ΟΤΕ…. (πηγή) Πόσο πιο ξεκάθαρα να πει δηλαδή που το πάει… δηλ. στο ξεπούλημα. Εδώ δεν μπορούμε να μην σημειώσουμε ότι με την εξυγίανση αλα «μοντέλο ΟΤΕ» έχουμε το υψηλότερο κόστος τηλεπικοινωνιών.
Πλέον οδεύουμε στο να συμβαίνει το ίδιο και με την ηλεκτρική ενέργεια, αύξηση στα υψηλότερα επίπεδα της ΕΕ όπως με τις τηλεπικοινωνίες. Αποκαλύφθηκε πρόσφατα με τις αυξήσεις των τιμολογίων κατά 50%, μετά τον καύσωνα του καλοκαιριού του 2021 που η χώρα δεν είχε επάρκεια και εισήγαγε από Αλβανία, Σκόπια, Τουρκία, Βουλγαρία (πηγή). Πλέον θα καταλάβει και ο κόσμος αυτό που προβλέπανε οι ειδικοί αλλά η μιντιακή κάλυψη στον κ. Χατζηδάκη αποσιωπούσε. Και αυτή η μιντιακή κάλυψη δεν είναι τυχαία και προχωρά πέρα από αυτή λόγω της λίστας Πέτσα της πανδημίας, καθώς αποκαλύφθηκε ότι μετά την «εξυγίανση» Χατζηδάκη η ΔΕΗ ως χονδρέμπορος πλέον με τα στελέχη της «αγοράς» golden boys ανέβασε τον προϋπολογισμό διαφημίσεων τουλάχιστον στα 20 εκατ. € σύμφωνα με στοιχεία των Reporters United.
Πριν από όλα αυτά η Ελλάδα είχε από τις χαμηλότερες χρεώσεις κιλοβατώρας στην Ευρώπη. Αλλά στην πορεία βέβαια προέκυψε η κλιματική αλλαγή και οι πράσινες μπίζνες των ΑΠΕ (πηγή) που ανεβάζουν το κόστος για όλους και αλλάζει τα επιχειρηματικά δεδομένα και συσχετισμούς (αναγκαστικές αγορές νέων τεχνολογιών). Αποτελεί ένα πραγματικά Ελντοράντο πράσινων επενδύσεων που η BlackRock, ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια παγκοσμίως εκτιμά στα 50 τρις $ και φυσικά υποστηρίζει ένθερμα. Είναι κάτι που δεν συζητιέται από τους διάφορους «ιδεολόγους» που την προωθούν, θεωρείται κάτι σαν βλασφημία να αντιταχθείς ακόμα και αν η Ελλάδα δεν μπορεί να λύσει το θέμα μόνη της.
Ο Χατζηδάκης είχε πει επίσης ότι η δικαιοσύνη θα διερευνήσει τυχόν ευθύνες για την κατάσταση της ΔΕΗ (πηγή) . Περιμένουμε να το δούμε. Μήπως όμως κάνει πίσω η κυβέρνηση; Και αν ναι, γιατί; Μήπως για να μην κάνουν εξεταστική και οι επόμενοι για τις πράξεις της ΝΔ; Σημειώνεται ότι μέσα στα άλλα υπάρχει και μια γκρίζα περίπτωση, της εξαγοράς μιας εταιρίας μεσάζοντα στα Σκόπια (EDS) η οποία είχε διασυνδέσεις με την ηγεσία εκεί και έχει κοστίσει άνω των 6 εκατ € και φαίνεται να ελέγχεται (πηγή).
Ο Σούπερμαν Χατζηδάκης μπορεί αποχώρησε από το Υπουργείο Ενέργειας αλλά η διαδικασία αποψίλωσης της ΔΕΗ συνεχίζεται. Με νόμο (Άρθρο 120, Ν.4819/2021) αποσχίζεται και το δίκτυο για να ξεπουληθεί μαζί με τον ΔΕΔΔΗΕ όπως παλιά ο ΑΔΜΗΕ ενώ με τον ίδιο νόμο δίνεται η δυνατότητα σύνδεσης ΑΠΕ ανεξαρτήτως από δασικές εγκρίσεις (Άρθρο 111)!
Το δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ αρχικά είχε μείνει στην ΔΕΗ και δίνονταν διαβεβαιώσεις ότι έτσι θα παραμείνει αφού φυσικά αποτελεί στρατηγικό πάγιο για ένα κράτος!!! Τελικά πουλήθηκε το 49% στο Αυστραλέζικο κεφάλαιο Macquarie έναντι 2,1 δις € (συμπεριλαμβανομένων 804 εκατ δάνεια (πηγή)) κάτι για το οποίο βέβαια ο Χατζηδάκης πανηγυρίζει βέβαια…
Το προσφερόμενο τίμημα είναι κοντά στην αξία του δικτύου ως πάγιο (4,86 δις €). Βλέπε περισσότερα https://analyst.gr/2021/09/11/to-xepoulimatoy-deddie-kai-tis-depa/ Σημειώνεται ότι το δίκτυο δεν είχε αποτιμηθεί σε τιμές αγοράς όσο ήταν στην ιδιοκτησία της ΔΕΗ και πλέον απελευθέρωσε μια τρομερή υπεραξία που θα μπορούσε να υπερκαλύψει την αξία των μακροπρόθεσμων δανείων της ΔΕΗ ύψους 3,48 δις €. Συνεπώς η ΔΕΗ δεν ήταν υπερχρεωμένη!! Ίσως δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι ο Χατζηδάκης είχε μιλήσει για «κρυμμένες υπεραξίες» της ΔΕΗ. (πηγή)
Άρα μιλάμε για οργανωμένο πλιάτσικο… Βέβαια ένα μέρος των δανείων της ΔΕΗ μεταφέρθηκε στον ΔΕΔΔΗΕ αλλά πλέον η ΔΕΗ μένει ως κουφάρι αφού το κυριότερο πάγιο της, οι λιγνιτικές μονάδες, κλείνουν και πλέον δεν έχει πολλές υπεραξίες έναντι των χρεών ενώ αν εμφανίσει ζημιές (πολύ πιθανό αν ασκηθεί από την κυβέρνηση μέσω αυτής κοινωνική πολιτική λόγω ακριβού ρεύματος) τότε θα χαθεί και αυτό το όφελος. Έχει παραμείνει στην ΔΕΗ πάντως το σημαντικό μερίδιο αγοράς που πεισματικά έμεινε στα επίπεδα του 70% παρότι το σχέδιο ήταν να μειωθεί στο 50% (πηγή) και οι ανταγωνιστές πριμοδοτήθηκαν και διαφήμιση. Ο κόστος έμεινε πιστό στην δημόσια υπηρεσία με το βαρύ όνομα, ιστορία και εμπιστοσύνη. Τελικά τώρα με την πώληση το μερίδιο λέγεται ότι θα πέσει στο 50%….
6. Μεταβατικό Στάδιο/Αργός Θάνατος και Ξεπούλημα
Από εδώ και πέρα οι φάσεις «ξεπουλήματος» ανάγονται στο μέλλον όπως και η κατάληξη. Εμείς πλέον θεωρώντας ότι εφαρμόζεται η μέθοδος Ξεπουλήματος Σούπερμαν στοιχηματίζουμε ότι ο προορισμός δεν είναι παρά το ξεπούλημα και μένει να δούμε πως θα γίνει. Η ΔΕΗ σταδιακά απαξιώνεται όμως παραμένει η μεγαλύτερη εταιρία του κλάδου με τον μεγαλύτερο ανταγωνιστή, την Protergia πολύ μακριά. Η ΔΕΗ δεν έχει εξυγιανθεί. Έχει γίνει ουσιαστικά χονδρέμπορος με εισαγόμενη ενέργεια (πηγή) ενώ προχωρεί σε συνεργασίες αξίας 1 δις € με την Γερμανική RWE όπως για φωτοβολταϊκό στην Κοζάνη (πηγή). Ας το κρατήσουμε αυτό..
Το 2020 η ΔΕΗ είχε κύκλο εργασιών €4,6 δις από 4,9 δις € το 2019 με καθαρά κέρδη μετά φόρων €35εκ από ζημιές 1,68 δις € το 2019 (είναι μέσα αν βάλλεις το έλλειμα ΕΤΜΕΑΡ, τα ΝΟΜΕ που γλύτωσε και την αύξηση τιμολογίων) (πηγή) Είχε επίσης δάνεια (μακροπρόθεσμα) ύψους 3,48 δις στις 31.12.2020 σε σχέση με ίδια κεφάλαια 3 δις αλλά ένα σημαντικό μέρος των δανείων πρέπει να αποσχίστηκε μαζί με τον ΔΕΔΔΗΕ.
Την ίδια στιγμή η Protergia έχει κύκλο εργασιών €1,08 δις € και κέρδη μετά φόρων περί τα €83εκ (τα στοιχεία της δεν είναι εύκολα συγκρίσιμο αφού έχει απορροφηθεί από τον Όμιλο Μυτιληναίου το 2016 και παρουσιάζει ξεχωριστά αποτελέσματα σε λειτουργικό επίπεδο μόνο). Τα ίδια κεφάλαια του κλάδου μπορεί να εκτιμηθούν κοντά στο 1 δις €.
Οι άλλοι ανταγωνιστές είναι αρκετά μικρότεροι αυτή τη στιγμή. Μάλλον πολλές από αυτές τις εταιρίες θα απορροφηθούν αργότερα από την εταιρία που θα επικρατήσει στο νέο ιδιωτικό μονοπώλιο ή ολιγοπώλιο. Άρα εδώ για την ώρα επαναλαμβάνεται ότι συνέβη με την Ολυμπιακή και την ταχεία αύξηση του ανταγωνισμού της Aegean που έφτασε να συναγωνίζεται σχεδόν επί ίσοις όροι μέσα σε οκτώ χρόνια ή η εξαγορά από Ευρώπαϊκή όπως με τον ΟΣΕ και την ΤΡΑΙΝΟΣΕ.
Φαίνεται όμως ότι τους μεγάλους κυρίους ανταγωνιστές ικανοποιεί ο ρόλος του κομπάρσου για την ώρα και του προμηθευτή. Εξάλλου έχουν ωφεληθεί αρκετά από διάφορα μέτρα εξασθένησης της ΔΕΗ και τις εργολαβίες που παίρνουν όπως η ΤΕΡΝΑ και η Μυτιληναίος για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στην Μεγαλόπολη και Κοζάνη και με συμμετοχή της Γερμανικής RWE.
Επίλογος
Ίσως η εξαγορά της ΔΕΗ δεν μπορεί να προωθηθεί αυτή την στιγμή. Δεν είναι ώριμες οι συνθήκες. Ίσως είναι ακόμα ακριβή, ή δεν είναι «τσάμπα», ίσως μπορεί να αποδυναμωθεί και άλλο. Δεν έχει συμπληρωθεί η φάση απαξίωσης κάτι που γίνεται με την απολιγνιτοποίηση τώρα και με τον ανταγωνισμό (Βήμα 2, «Γιουρούσι») που όμως δεν έχει αποδώσει όσα περιμέναν. Όμως φαίνεται ότι αυτή είναι η πορεία μέσα από την Σαλαμοποίηση και Πλιάτσικο τμημάτων της και ίσως χρειάζεται 2-3 χρόνια ακόμα για να συμπληρωθεί όταν η ΔΕΗ θα έχει μείνει ένα κουφάρι χωρίς παραγωγή. Φυσικά συνέτεινε η σε όλα αυτά ολιγωρία των διοικούντων και συνδικαλιστών της ΔΕΗ και η λειτουργική επιβάρυνση της.
Το θέμα της ΔΕΗ όμως και της ενεργειακής προμήθειας της χώρας είναι πολύ σοβαρό για να αναλύεται με όρους κοινωνικού αυτοματισμού ή δήθεν φιλελεύθερους μαξιμαλισμούς ή δήθεν περιβαλλοντικό αλτρουισμό που όπως είδαμε κρύβει και μεγάλης αξίας «πράσινες μπίζνες» για κάποιους. Ενώ όλο και πιο καθαρά φαίνεται η γεωπολιτική σημασία της ενέργειας και της ενεργειακής αυτονομίας όπως και του ελέγχου του στρατηγικής σημασίας ηλεκτρικού δικτύου (που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για το 5G), κάτι που δεν συζητιέται ενώ η αύξηση του κόστους του ρεύματος θα καταστρέψει κοινωνία και παραγωγή (βλέπε για σχέση ΑΕΠ και Ενέργεια εδώ (πηγή)).
Τελικά η ενεργειακή ασφάλεια αποτελεί θέμα εθνικής ασφάλειας. Είναι κακόβουλο, ύποπτο ή αποπροσανατολιστικό να γίνεται η ανάλυση του ενεργειακού θέματος υπό απλοϊκούς όρους από μη ειδήμονες συχνά κάτω από την πλύση εγκεφάλου των ΜΜΕ που χρηματοδοτούνται από τις ίδιες εταιρίες.
