Ο συντεχνιασμός είναι μακρόχρονη παράδοση στην Ελλάδα πολύ πιο πριν από τον συνδικαλισμό του 20ού αιώνα. Απαντάται από την Τουρκοκρατία ακόμα όταν οι συντεχνίες ήταν γνωστές ως εσναφια ή ρουφετια π.χ. χαλκωματάδες, τσαγκάρηδες, γουναράδες, ράφτες, σιδεράδες, αλευράδες, σαράφηδες, αργυροχρυσοχόοι κ.α.
Του Παναγιώτη Χατζηπλή
Αποτελούσαν υποχρεωτική μορφή οργάνωσης από τον σουλτάνο με δυνατότητα να αυτορυθμίζονται. Κάποια ήταν για Έλληνες, άλλα για Τούρκους και άλλα μεικτά. Αποτελούσαν επίσης μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής οργάνωσης.. (Πηγή: Η Ελληνική Αναγέννηση, 1821 Η δυναμική της Παλιγγενεσίας, Γιώργος Καραμπελιάς, Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2015).
Τα περισσότερα εσναφια ήταν στην Πόλη (περίπου 150 το 1750) αλλά και στα Ιωάννινα, Ύδρα (ναυτικά), Ζάκυνθο στα μεγάλα μεταποιητικά κέντρα της Μοσχόπολης και Ανδριανούπολης κ.α. Υπήρχαν επίσης συνεταιριστικές μορφές όπως στα Αμπελάκια στο Ζαγόρι, τα κτηνοτροφικά τσελιγκάτα κ.α (βλέπε «Μορφές από τη σωματειακή οργάνωση των Ελλήνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία: Οι συντεχνίες – Τα ισνάφια», Α. Χατζημιχάλη L’Hellenisme Contemporain, Αθήναι 1953 (πηγή) Οι συντεχνίες υπήρχαν από πιο παλιά ακόμα, από την εποχή του Βυζαντίου και ακόμα πιο παλιά στους ρωμαϊκούς χρόνους (πηγή). Υπήρχαν επίσης στην Δύση από τον Μεσαίωνα. Συνεπώς δεν είναι κάτι νέο ούτε και κάτι κακό. Ούτε είναι κάτι νέο οι διεκδικήσεις τους.
Από όταν έγινε ανεξάρτητο κράτος η Ελλάδα εμφανίζονται οι πρώτες εργατικές εξεγέρσεις και απεργίες όπως στην Ερμούπολη το 1879 (όπου και το πρώτο συνδικάτο από τους εργάτες του ναυπηγείου), από μεταλλωρύχους στο Λαύριο το 1896, από αγρότες στο Κιλελέρ το 1910, από μεταλλωρύχους στη Σέριφο το 1916. Μάλιστα η Ελλάδα εξήγαγε και συνδικαλιστές, όπως ο Έλληνας μετανάστης στις ΗΠΑ Λούης Τίκας που ήταν από τις ηγετικές μορφές στην απεργία στα ανθρακωρυχεία του Λάντλοου στο Κολοράντο το 1913 που καταστάληκαν βίαια και ο ίδιος δολοφονήθηκε.. Απόδειξη των πολλών σωματείων ήταν ο μεγάλος αριθμός ασφαλιστικών ταμείων διαφόρων επαγγελματικών κλάδων της Ελλάδας όπου μέχρι πρόσφατα πριν την ενοποίηση, υπήρχαν ως και 150 (πηγή)
Τα σωματεία όμως παίζουν ρόλο στην πολιτική ζωή επηρεάζοντας την λήψη κυβερνητικών αποφάσεων αλλά και μέσα από τον έλεγχο των μελών τους. Αναλόγως το είδος του καθεστώτος είτε επιβάλλεται η κεντρική εξουσία προς τα κάτω μέσα από κόμματα, είτε διαλέγεται μαζί τους για την λήψη αποφάσεων από κάτω προς τα πάνω. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε θα λέγαμε μια μορφή κομματοκρατίας ενώ στην δεύτερη κορπορατισμό.
Αυτό που θα υποστηρίξουμε εδώ είναι ότι η ενοχοποίηση των συνδικάτων και των συντεχνιών δεν οφείλεται στην συντεχνιακή οργάνωση αυτή κάθε αυτή αλλά την εργαλειοποίησή της από την κομματοκρατία. Ο κομματικός συνδικαλισμός είναι αντιπαραγωγικός και βλαβερός με αποστολή να στηρίξει της εξουσία την εν πολλοίς κληρονομικής πολιτικοοικονομικής ολιγαρχίας της Ελλάδας. Θα μπορούσε βέβαια αν υπήρχε αριστοκρατία αντί ολιγαρχία αυτή η κομματοκρατία να απέδιδε. Αλλά δεν υπάρχει καθώς η αριστοκρατία δεν δημιουργείται από την μια στιγμή στην άλλη, σε μια ή δυο γενιές.
Αντίθετα η άλλη εκδοχή, ο κορπορατισμός ή ο εθνοσυνδικαλισμός μπορεί να είναι ωφέλιμος και παραγωγικός αν δρα δημοκρατικά από κάτω προς τα πάνω ή ακόμα και ισότιμα με την εκτελεστική εξουσία για τον έλεγχο της εφαρμοζόμενης πολιτικής. Είναι μια έκφραση κοινοτισμού. Ο ωφέλιμος συντεχνιασμός αποσκοπεί στην διατήρηση της παραγωγής έναντι της διατήρησης προνομίων και της εξουσίας που είναι ο αυτοσκοπός της κομματιοκρατίας. Είναι εν τέλει συνυφασμένος με την συντεχνιακή παράδοση της Ελλάδας και με περιόδους ανάπτυξης στην ιστορία της.
Α. Κομματοκρατία και Συνδικαλισμός
Τακτική ελέγχου των εργατικών συνδικάτων μέσω του κόμματος εφάρμοσαν ολοκληρωτικά καθεστώτα όπως οι σοβιετικοί και οι ναζί στην Γερμανία.
Είναι γνωστός ο κεντρικός σχεδιασμός της ΕΣΣΔ κάτι που συνέτεινε και στην βιομηχανοποίηση της στα πρώτα χρόνια μετά την άνοδο των μπολσεβίκων αλλά μετά στην αποδυνάμωση της. Αν και ενδεχομένως οι μπολσεβίκοι ξεκίνησαν ως εν μέρει κίνημα εργατών με την προοπτική ενεργής συμμετοχής τους στην λήψη αποφάσεων, τελικά επιβλήθηκε αυστηρός κεντρικός έλεγχος των σωματείων, ειδικά επί Στάλιν και επιβολή αποφάσεων από την κορυφή μέσω αυτών. Βέβαια από την αρχή τα σοβιετικά σωματεία είχαν ιεραρχική οργάνωση με κεντρικό όργανο το Κεντρικό Συμβούλιο (All-Union Central Council of Trade Unions (ACCTU ή VTsSPS). Είχε γίνει επί Λένιν όταν στα σωματεία αποδόθηκε ο ρόλος της κουμμουνιστικής εκπαίδευσης των εργατών παρά της λήψης αποφάσεων. Δηλαδή κομματοκρατία με ένα κόμμα.
Οι ναζί που είχαν σοσιαλιστικές ιδέες αλλά αντιπαλότητα με τους κουμουνιστές, ακολούθησαν ένα αντίστοιχο δρόμο κεντρικής οργάνωσης. Όταν ανέλαβαν την εξουσία το 1933 στην Γερμανία προχώρησαν σε κλείσιμο των σωματείων, δήμευση της περιουσίας τους και φυλάκιση των αρχηγών τους. Μετά δημιούργησαν τον δικό του σωματείο το German Labour Front (DAF) και διόρισαν τον αρχηγό του. Σκοπό ήταν να εμφυσήσει την δική τους εργατική φιλοσοφία και να ελέγξουν απεργίες και διεκδικήσεις.
Το DAF πάντως είχε και κάποιες ενδιαφέρουσες επιχειρηματικά πρακτικές. Δημιούργησε ένα από τα μεγαλύτερα πιστωτικά ιδρύματα την Bank of German Labour και με τα κεφάλαιά του χρηματοδότησε την ανέγερση μεγάλου εργοστασίου αυτοκινήτων. Τους μισθούς συμπλήρωναν με παροχές όπως αυτοκίνητα με δόσεις (το VW σκαραβαίο, το αυτοκίνητο του λαού) και διακοπές (αυτό θα μπορούσε να πει κανείς ότι γίνεται ίσως μέχρι σήμερα με τις φθηνές διακοπές στην Ελλάδα). Το εργατικό αυτό καθεστώς των ναζί μαζί με τις πολεμικές δαπάνες ωφέλησε το βιομηχανικό λόμπι (πχ Siemens, Volkswagen, Bayer, Krupp, Henkel) το οποίο συνέπραξε με τους ναζί αλλά και μετασχηματίστηκε από αυτούς για να υποστηρίξει το οικονομικό τους πρόγραμμα.
Κατά μια ειρωνεία όμως την καλύτερη περίοδο εργατικών σχέσεων την γνώρισαν οι Γερμανοί βιομήχανοι μεταπολεμικά, κάτω από την Αμερικανική κατοχή. Παρότι είχαν συνεργαστεί με τους ναζί δεν υπέστησαν συνέπειες ούτε επιβλήθηκε το πρόγραμμα Μοργκεντάου για την αποβιομηχάνιση της Γερμανίας για τον καλύτερο έλεγχό της (βλέπε (πηγή)). Λόγω των άσχημων οικονομικών συνθηκών και του φόβου της ανεργίας, την οικονομική ενίσχυση του σχεδίου Μάρσαλ αλλά και το ευνοϊκό κούρεμα των χρεών της Γερμανία από τους Συμμάχους το 1952 η Γερμανική βιομηχανία η οικονομία αναπτύχθηκαν ταχύτατα χωρίς απεργίες και ζημιογόνες διεκδικήσεις.
Το καθεστώς Μεταξά, ακολουθώντας προφανώς την τάση της εποχής, προχώρησε και αυτό σε κεντρικό έλεγχο του συνδικαλιστικού χώρου, ειδικά και λόγω των αναταραχών που υπήρχαν με την δράση των σοβιετικών. Αντικατέστησε την ΓΣΕΕ με την Εθνική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΕΣΕΕ) και διόρισε πρόεδρο της τον Υπουργό Εργασίας Αριστείδη Δημητράτο, πρώην μέλος του ΚΚΕ. Το καθεστώς Μεταξά προώθησε ένα φιλεργατικό πλαίσιο (οκτάωρο, συλλογικές συμβάσεις) μαζί με την ανάπτυξη της βιομηχανίας. Όμως παράλληλα με τον έλεγχο των σωματείων υπήρχε και ενεργή συμμετοχή βιομηχάνων στην αναπτυξιακή πολιτική (πχ Μποδοσάκης) ή στην κυβέρνηση. Οπότε η διακυβέρνηση έτεινε προς τον κορπορατισμό.
Μια ανάλογη κεντρική διαχείριση έλαβε χώρα στην Ελλάδα και μεταπολεμικά στις δεκαετίες 1960-1970 της μεγάλης βιομηχανικής και οικονομικής ανάπτυξης (γνωστή και ως Ελληνικό Οικονομικό Θαύμα) (πηγή). Τότε η ηγεσία της ΓΣΕΕ ελέγχονταν από το κράτος (Πηγή: Ενημέρωση, Περιοδική Έκδοση ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, Τεύχος 244, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2018 (πηγή)
Συνδικαλιστές Πολιτικοί
Στην Ελλάδα που επιχειρηματικότητα και κράτος συνδέονται, τόσο μέσα από τις ΔΕΚΟ παλιότερα αλλά και μέσω των κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών, συνδικαλισμός και πολιτική είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Η συμμετοχή στα συνδικάτα και τα κόμματα είναι ένας τρόπος ανέλιξης για τους πληβείους. Παράλληλα μέσω αυτών ελέγχεται το κράτος. Αυτό ξεκίνησε από την εποχή του Ελ. Βενιζέλου όταν δόθηκαν προνόμια στους συνδικαλιστές της ΓΣΕΕ όπως η συμμετοχή στην Γερουσία και άλλες θέσεις. Έτσι δημιουργήθηκαν οι λεγόμενοι «εργατοπάτερες» που απέβλεπαν σε οφέλη στο κράτος μέσα από την συμμετοχή στα συνδικάτα.
Στα νεότερα χρόνια σημαντικά συνδικάτα θεσμοί όπως η ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ, ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ, ΟΛΜΕ, ΟΤΟΕ, ΟΜΕ-ΟΤΕ, ΠΟΣΠΕΡΤ, ΠΝΟ, ΟΑΣΑ ελέγχονται από τα κόμματα και αποτελούν θερμοκοιτίδα στελεχών για την κομματοκρατική διακυβέρνηση των 2-3 κομμάτων εξουσίας και κάποιων άλλων που απορροφούν την αντίδραση παίζοντας ενδεχομένως τον ρόλο του «κακού» στο σύστημα αλλά τελικά υποστηρίζοντας το καθεστώς όπως φάνηκε και με τα μνημόνια και το δημοψήφισμα. Εξάλλου δεν θα ήταν νόμιμα αν δεν υποστήριζαν το καθεστώς ειδικά στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης με τον ψυχρό πόλεμο σε πλήρη εξέλιξη. Κάποια ίσως είναι ελεγχόμενη αντιπολίτευση (controlled opposition), την χρειάζεται και αυτή το καθεστώς.
Εκτός από την παραδοσιακή δυναμική των αριστερών κομμάτων, κυρίως του ΚΚΕ, πολύ επιτυχή δράση είχε και το ΠΑΣΟΚ στον δημόσιο τομέα. Από την άλλη οι λεγόμενοι «δεξιοί» είχαν αντιπροσώπευση κυρίως σε συνδικάτα επαγγελματιών και μικροεπιχειρηματιών που δεν έχουν την ίδια σημασία για την κομματική ανάδειξη αν και χρήσιμα για την διαχείριση ψηφοφόρων και προώθηση κυβερνητικών πολιτικών.
Το ΠΑΣΟΚ βασίστηκε στις ισχυρές συνδικαλιστικές οργανώσεις για να ανέλθει και να κρατηθεί στην εξουσία. Και για αυτό ή λόγω αυτού του γεγονότος έδωσε παροχές στους εργαζόμενους. Αυτό συνέτεινε και στην αύξηση του βιοτικού επιπέδου. Όμως οι αυξήσεις αυτές δεν συμβάδιζαν με την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας οπότε συνέβαλε στην αποβιομηχάνιση. Είναι ειρωνικό ίσως και δηλωτικό του αμφιλεγόμενου ρόλου του ΠΑΣΟΚ ότι η αυτή ακριβώς η εξέλιξη είχε προβλεφθεί ότι θα συμβεί κατά την πορεία ένταξης στην ΕΕ από τον Ανδρέα Παπανδρέου (πηγή) Και όμως το διευκόλυνε! Άρα δεν ήταν αβλεψία;
Συνδικαλιστές Φοιτητές
Κάτι αντίστοιχο με τα συνδικάτα γίνεται και στα φοιτητικά έδρανα. Τα ΑΕΙ είναι ζωτικής σημασίας θεσμός για την εξουσία. Μέσω αυτών ασκείται ο έλεγχο την κοινωνίας μέσα από ιδεολογικούς μηχανισμούς εξουσίας κατά τον Αλτουσερ (πχ ΜΜΕ, τέχνες, σχολεία, εκκλησίες ενώ κατασταλτικά ως μοχλός εξουσίας λειτουργούν οι κατασταλτικοί θεσμοί της αστυνομίας, των δικαστήρια κα). Φάνηκε και με τους ειδικούς της πανδημίας που αναδείχθηκαν σε παντοκράτορες. Για αυτό τα ΑΕΙ αποτελούν αντικείμενο ελέγχου, αυτό που λέγεται «March to Institution» στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη που ξεκίνησε κάπου στην δεκαετία του ‘60 και είχε γράψει για αυτό παλιότερα ο Γκραμσι.
Οι αριστερές οργανώσεις παραδοσιακά είναι αρκετά επιτυχείς στον χώρο αυτό. Οι ριζοσπαστικές θεωρίες συναρπάζουν και η επαναστατικότητα των νέων (όσο είναι νέοι) συντείνει στην αποδοχή. Έτσι μέσα από τις αριστερές οργανώσεις εκκολάπτονται στελέχη και ειδικοί αργότερα, δηλαδή η ελιτ των υψηλόβαθμων υπαλλήλων του καθεστώτος. Μέσα από τις φοιτητικές οργανώσεις ασκείται επίσης πίεση στους καθηγητές. Έτσι εκτρέφεται ένα είδος συντεχνίας και ο μύθος της αριστερής ηγεμονίας εν γνώσει του καθεστώτος που αξιοποιεί αυτούς τους ιδεολογικούς καθοδηγητές (κατά την επαναστατική ορολογία).
Τελικά όμως οι ιδεολογίες δεν είναι παρά διαφόρων χρωμάτων «σημαίες» ευκαιρίας ειδικά στα χέρια αδίστακτων και ναρκισσιστών που ζητούμενο έχουν την νομή της εξουσίας ή το διαίρει και βασίλευε. Όπως φαίνεται στον πίνακα δεν είναι λίγοι οι αρχικά «αριστεροί» που μεταά υπηρετούν σε «δεξιά» κόμματα ή επιχειρήσεις «δεξιών» ολιγαρχών (αν κανένας από αυτούς έχει ιδεολογία…).
Εκτός των συνδικαλιστών φοιτητών που πήραν μεταγραφή στον «αστικό χώρο» κάποιοι απλά επέστρεψαν σε αυτόν, αν μιλάμε για γόνους των λεγόμενων «αστικών» οικογενειών (πηγή). Σίγουρα η εκπαίδευση στην ΚΝΕ είναι πιο χρήσιμη εμπειρία για οργανωτικά και ιδεολογικά πόστα αργότερα σε σχέση με τα πάρτι της ΔΑΠ. Είναι χρήσιμο για δημοσιογράφους ως καθοδηγητές του καθεστώτος μέσα από καλοπληρωμένες θέσεις στα ΜΜΕ της παρασιτικής ολιγαρχίας (πηγή) Τελικά η εξουσία στην Ελλάδα δεν έχει χρώμα και οι λειτουργοί της έχουν αχρωματοψία….
Β. Κορπορατισμος και Εθνοσυνδικαλισμός
Στον κορπορατισμό τα μέλη της κοινωνίας-πολίτες συμμετέχουν στο πολιτικό γίγνεσθαι μέσα από σωματειακές ενώσεις με βάση τα φυσικά τους συμφέροντα και τις κοινωνικές λειτουργίες (πχ γεωργικές, βιομηχανικές, στρατιωτικές, θρησκευτικές κλπ). Αποφασίζουν για τα τεκταινόμενα σε συνεργασία με το κράτος ή υπό τις οδηγίες του κράτους το οποίο συντονίζει την εργασία και το κεφάλαιο που επενδύεται σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος.
Ο κορπορατισμός μελετήθηκε από τα τέλη του 19ου αιώνα ακόμα. Η λέξη προέρχεται από την λέξη corpus και υποδηλώνει ότι η κοινωνία-οικονομία είναι ένα σώμα σε αρμονική συνεργασία. Ο κορπορατισμος δεν έχει σχέση με τον κορποροκρατία (corporatocracy) δηλαδή την επιχειρηματικό καπιταλισμό που τον έλεγχο έχουν μεγάλοι όμιλοι ή ακόμα χειρότερα πολυεθνικές της παγκοσμιοποίησης με παντελή αδιαφορία για τις τοπικές κοινωνίες (κράτη και έθνη). Είναι αντίθετος με τον καπιταλισμό ή τον αναρχοκαπιταλισμό καθώς αυτοί είναι ατομικιστικής φύσης ενώ ο κορπορατισμός είναι κολεκτιβιστικής φύσης και επιζητά την συλλογική προσπάθεια.
Ο κορπορατισμος θεωρείται ότι εφαρμόσθηκε από το καθεστώς του Μουσολίνι αλλά και σε καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής όπως πχ τον Περονισμό στην Αργεντινή. Επίσης εφαρμόζεται στην Ιαπωνία κατά κάποιον τρόπο με τους ομίλους keiretsu όπου οι κοινωνίες είναι κολεκτιβιστικές εκ φύσεως οπότε επικρατεί η φιλοσοφία της κοινωνικής συνεργασίας και των συμβιβαστικών λύσεων.
Στα θετικά του κορπορατισμού είναι ότι οι συνδικαλιστές δρούνε πολιτικά λαμβάνοντας υπόψη την γενικότερη κατάσταση της οικονομίας και της κοινωνίας και όχι μόνο τα μικροσυμφέροντα τους. Αυτό τουλάχιστον είναι το επιθυμητό σενάριο. Τα προβλήματα εξάλλου των κοινωνικών εταίρων δεν μπορούν να λυθούν χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το γενικότερο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, διαφορετικά δρουν διαλυτικά εις βάρος όλων.
Στις ΗΠΑ για παράδειγμα δεν έγινε αντιληπτή η κοινωνική διάσταση της εργασίας ή δεν ήταν δυνατή η παρέμβαση των συνδικαλιστών. Έτσι η σταδιακή μετακίνηση της παραγωγής στο εξωτερικό μίκρυνε τον ρόλο των συνδικάτων ώστε να μην μπορούν να συμβάλλουν στην διατήρηση θέσεων εργασίας. Αυτό τελικά έπληξε γενικότερα την οικονομία σε επίπεδο κατανάλωσης αλλά και παραγωγικής δυναμικότητας και τεχνογνωσίας κάτι που είναι απαραίτητο πχ για την αμυντική παραγωγή. Εκτός αυτού η οικονομία έχει στραφεί στον κερδοσκοπικό χρηματοοικονομικό τομέα (financialization) και τις υπηρεσίες που δημιουργούν αστάθεια στο νομισματικό περιβάλλον και αποσταθεροποιητικές ανισότητες στην κοινωνία (πηγή)
Όταν τα συνδικάτα επικεντρώνουν στην στήριξη της εθνικής παραγωγής και οικονομίας μιλάμε για τον εθνικό συνδικαλισμό ή εθνοσυνδικαλισμό (national syndicalism (πηγή)). Έχει περιγραφεί από τον George Sorel (πηγή) και άλλους. Ο εθνοσυνδικαλισμός όπως και ο εθνοκαπιταλισμός αναπτύσσεται ως συνάρτηση των πλουτοπαραγωγικών δεδομένων της χώρας, είναι το αντίθετο δηλαδή του γκλομπαλισμου που τα αγνοεί προς όφελος των ομίλων.
Ο εθνοσυνδικαλισμός δεν έχει σχέση με κόμματα καθώς αυτό θα ήταν περιοριστικό των προτεραιοτήτων του. Ο Σέρτζιο Πανούντσιο (1886 –1944) Ιταλός θεωρητικός του εθνικοσυνδικαλισμού όπως και άλλοι αριστεροί του 19ου αιώνα εξέφρασαν την αντίθεση στην ανάμιξη των κομμάτων στο εργατικό χώρο. Επέκρινε το σοβιετικό κράτος ως μια «δικτατορία επί του προλεταριάτου» και όχι «του προλεταριάτου». (πηγή)
Στην Ελλάδα τον εθνοσυνδικαλισμό εξέφρασε ο σημαντικός συνδικαλιστής Κώστας Σπέρας ιδρυτικό στέλεχος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ) και της ΓΣΕΕ καθώς και οργανωτής της απεργιακής εξέγερσης της Σερίφου το 1916. Ξεκίνησε από τον αναρχοσυνδικαλισμό/επαναστατικό συνδικαλισμό πριν μετακινηθεί στον εθνοσυνδικαλισμό αποκηρύττοντας τα κόμματα. Τελικά δολοφονήθηκε από τον ΕΛΑΣ ή την ΟΠΛΑ το 1943 επειδή αρνήθηκε την κομματική μονοκρατορία (πηγή).
Αξίζει πραγματικά να επαναξιολογηθεί η σκληρή ηγεμονία που ασκούσαν οι αριστεροί στον συνδικαλιστικό χώρο τα προπολεμικά χρόνια αλλά και στην μεταπολίτευση μέχρι σήμερα επιβάλλοντας την δικιά τους αντίληψη για την οργάνωση. Τι τελικά εξυπηρετεί αυτό; Είναι προς όφελος των εργατών ή για πολιτική μόχλευση; Αυτό ειδικά επαναξιολογώντας την ιστορία πριν και μετά τον εμφύλιο μετά την μερική δημοσιοποίηση των αρχείων ΕΣΣΔ από τον καθηγητή Ρατσένκο όπου επιβεβαιώνεται η σχέση των αριστερών ηγετών με την Μόσχα (πηγή)
Η ίδια επαναξιολόγηση πρέπει να γίνει και με την άλλη πλευρά των δεξιών της νοοτροπίας «ανήκομεν στην Δύση/Ευρώπη» που επίσης μπορεί να ελέγχονται άμεσα ή έμμεσα από δυτικά γεωπολιτικά συμφέροντα. Εξάλλου την ίδια αποστροφή των αριστερών στην εθνική διάσταση (που τελικά είναι ο λαός) έχουν και οι πολυεθνικοί όμιλοι των δεξιών και οι διεθνείς επιτροπές που στηρίζουν και προάγουν την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων-κεφαλαίων-προϊόντων. Αλήθεια αν έχουν το ίδιο ζητούμενο δεν θα μπορούσαν αυτοί οι αριστεροί και δεξιοί και να συνεννοούνται για τον έλεγχο μιας χώρας έχοντας επιμέρους τομείς δράσης και ρόλους σε αυτή;
Επίλογος
Εν κατακλείδι, ναι ο συνδικαλισμός μπορεί να είναι επιζήμιος αλλά αυτό δεν εξαρτάται από αυτό αλλά από τον ποιον ελέγχεται, ποια κόμματα και ποιοι είναι οι σκοποί του, δηλαδή αν υπάρχει κομματικός συνδικαλισμός. Από την άλλη είναι ωφέλιμο να υπάρχει συνδικαλισμός χωρίς κομματικά κίνητρα, όπως ο εθνοσυνδικαλισμός. Αυτός δρα προς όφελος της κοινωνίας. Είναι κάτι κοινοτιστικό συνυφασμένο με την Ελληνική κοινωνία και ψυχοσύνθεση. Είναι αυτό που χρειάζεται σήμερα για προώθηση των αιτημάτων της κοινωνίας αφού έναντι αυτής είναι τα παγκοσμιοποιημένα συμφέροντα που δεν έχουν ιδεολογία.
Όπως είχε πει εδώ και πολλά χρόνια ο Κονδύλης, στο ερώτημα αν είναι αριστερός ή δεξιός: «το πρόβλημα της κατανομής δεν τίθεται πλέον μεταξύ συγκροτημένων κοινωνικών τάξεων στο πλαίσιο χωριστών εθνών και άφθονων ακόμα φυσικών πόρων, αλλά τίθεται μετά την απορρόφηση των κλασσικών κοινωνικών τάξεων από τη μαζικοδημοκρατική χοάνη και στο πλαίσιο ενός πλανήτη, όπου η δημογραφική και η οικολογική επιβάρυνση καθίσταται βαθμιαία αφόρητη.» (πηγή)
