Χρηματιστήρια, κλιματική αλλαγή, πανδημία

.

Η πράσινη οικονομία που θα εξασφαλίζει ένα υγιέστερο περιβάλλον και η καταπολέμηση της πανδημίας που αφορά επίσης την υγεία, έχουν δώσει τη δυνατότητα στις κεντρικές τράπεζες και στα κράτη να αυξήσουν την ποσότητα χρήματος και τις δημοσιονομικές δαπάνες – στηρίζοντας σε μεγάλο βαθμό τα χρηματιστήρια που διαφορετικά θα είχαν καταρρεύσει. Έτσι όμως διογκώθηκε ακόμη περισσότερο η υφιστάμενη φούσκα, αυξήθηκαν κατακόρυφα τα δημόσια χρέη και κλιμακώθηκαν οι κίνδυνοι κραχ, αθετήσεων πληρωμών και χρεοκοπιών.  

.

Ανάλυση

Η πρώτη σκέψη που θα έκανε ίσως κανείς είναι πώς συνδέονται τα χρηματιστήρια, η κλιματική αλλαγή και η πανδημία – όπου, ξεκινώντας από το πρώτο, θα αναλύσουμε δύο βασικούς δείκτες της πορείας του αμερικανικού. Ο σκοπός είναι να διαπιστώσουμε εάν πρόκειται για φούσκα – κυρίως όμως εάν είναι μεγάλη, αφού όλοι γνωρίζουν πλέον πως τα χρηματιστήρια γενικότερα είναι υπερτιμημένα. Στα πλαίσια αυτά τα εξής:

(α) Ο δείκτης «Shiller Cape Ratio»: Πρόκειται για έναν δείκτη του καθηγητή του Yale, του R. Shiller, ο οποίος μετρά την τιμή των μετοχών όλων των εταιριών του S&P 500, σε σχέση με τα προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό κέρδη τους (Ρ/Ε), τα προηγούμενα δέκα χρόνια. Ο δείκτης επιδιώκει να «εξομαλύνει» τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις των κερδών – έτσι ώστε να καταλήξει σε ένα αντιπροσωπευτικό Ρ/Ε, σε σχέση με την πραγματική κερδοφορία των εταιριών που συμμετέχουν στον S&P 500.

Προς το παρόν ο δείκτης αυτός έχει εκτοξευθεί στο 39 – γεγονός που σημαίνει πως η μέση τιμή των εταιριών του S&P 500 είναι 39 φορές υψηλότερη από τα μέσα κέρδη τους της προηγούμενης δεκαετίας. Το νούμερο είναι κυριολεκτικά ιλιγγιώδες – το δεύτερο μεγαλύτερο, με πρώτο αυτό της φούσκας των εταιριών του διαδικτύου το 2000 (dot com bubble).

(β) Ο δείκτης Buffet: Είναι ο δείκτης που προτιμάει ο γνωστός επενδυτής W. Buffet – ο οποίος μετρά τις αποτιμήσεις των χρηματιστηρίων, σε σχέση με το αμερικανικό ΑΕΠ. Ο δείκτης αυτός παρέμεινε κάτω από το 150% πριν από την κατάρρευση του 2000 – καθώς επίσης πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Σήμερα όμως έχει σπάσει κάθε προηγούμενο ρεκόρ – ανερχόμενος στο 238%.

Δηλαδή, με το ΑΕΠ των Η.Π.Α. πάνω από τα 23 τρις $, η συνολική κεφαλαιοποίηση της αγοράς έχει εκτοξευθεί στα 55 τρις $ περίπου – σχεδόν 90% πάνω από το προηγούμενο ιστορικό ρεκόρ. Προφανώς τεκμηριώνει πως οι χρηματιστηριακές τιμές έχουν αποσυνδεθεί εντελώς από την πραγματική οικονομία, λόγω της πολιτικής των κεντρικών τραπεζών που έχουν πλημμυρίσει με ρευστότητα το σύστημα.

Εν προκειμένω, θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι αδιάφορο για αυτούς που δεν επενδύουν στα χρηματιστήρια – μόνο όμως εάν δεν γνώριζε (α) τι σημαίνει ένα κραχ για την οικονομία, για τις τράπεζες και για την ψυχολογία των ανθρώπων, καθώς επίσης (β) για τα συνταξιοδοτικά ταμεία, ιδιαίτερα για τις χώρες που έχουν υιοθετήσει το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, με αποτέλεσμα να τοποθετούνται μεταξύ άλλων σε μετοχές.

Το κραχ του 2008 είχε φέρει σε απόγνωση πολλούς Αμερικανούς συνταξιούχους – οπότε στην ουσία υποχρεώθηκε η Fed να επέμβει, για να αποφευχθούν οι κοινωνικές αναταραχές και εξεγέρσεις. Είχε δε ξεκινήσει ξανά το Φεβρουάριο του 2020, αλλά αποφεύχθηκε μέσω της πανδημίας – η οποία έδωσε τη δυνατότητα αφενός μεν στις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν ακόμη περισσότερο τη ρευστότητα, όπως στη Fed (γράφημα), αφετέρου στα κράτη να αυξήσουν τις δημοσιονομικές τους δαπάνες εις βάρος των προϋπολογισμών τους (ελλείμματα) με επιχορηγήσεις, με δάνεια, με μειώσεις φόρων κοκ.

Η κλιματική αλλαγή

Συνεχίζοντας, για πρώτη φορά στα 108 χρόνια της ιστορίας της, η Fed χαρακτήρισε την κλιματική αλλαγή ως κίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα – όπως άλλωστε και η ΕΚΤ. Το γεγονός πάντως πως οι κεντρικές τράπεζες θέτουν ως επί πλέον στόχο τους, εκτός από τη σταθερότητα των τιμών και την επίτευξη πλήρους απασχόλησης, τον έλεγχο των χρηματιστηρίων και του καιρού, είναι κάτι που δημιουργεί πολλά ερωτηματικά – ειδικά όταν χαρακτηρίζουν την κλιματική αλλαγή ως μία κρίσιμη αποστολή τους, όπως η Lagarde.

Ξεκινώντας τώρα από το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο ενοχοποιείται για τα πάντα, είναι ασφαλώς ένα «αέριο θερμοκηπίου» – με την έννοια πως φυλακίζει θερμότητα μέσα στην ατμόσφαιρα. Εν προκειμένω, είναι σωστό το ότι, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τους ανθρώπους έχουν αυξηθεί σημαντικά με την πάροδο των ετών – σημειώνοντας όμως πως το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) είναι της τάξης του 0,04% της ατμόσφαιρας της Γης (γράφημα, πηγή). Κατά την εποχή των δεινοσαύρων οι μέσες συγκεντρώσεις CO2 ήταν περίπου 4,7 φορές υψηλότερες από τις σημερινές – ενώ στην παλαιοζωική 18 φορές υψηλότερες.

Σύμφωνα με τη θεωρία του θερμοκηπίου, η Γη θα έπρεπε να ήταν εξαιρετικά ζεστή τότε – κάτι που όμως δεν ισχύει, αφού οι παγκόσμιες θερμοκρασίες δεν ήταν θερμότερες από τις σημερινές. Σε κάθε περίπτωση, άλλοι παράγοντες εκτός από το CO2 επηρεάζουν τις θερμοκρασίες της Γης και την υπερθέρμανση του πλανήτη – ενώ αφού δεν «κάηκε» η Γη με 18 φορές υψηλότερη συγκέντρωση CO2, γιατί να συμβεί σήμερα; Με απλά λόγια η κλιματική αλλαγή είναι πράγματι υπαρκτή και αποτελεί μεγάλο κίνδυνο, αλλά υπάρχουν αμφιβολίες εάν συμβάλλει σε αυτήν ο άνθρωπος – πόσο μάλλον το διοξείδιο του άνθρακα.

Έχοντας ήδη αναφερθεί στην «πράσινη απάτη» (ανάλυση), δεν θα το επαναλάβουμε – σημειώνοντας μόνο πως η υποστήριξη της κλιματικής αλλαγής εκ μέρους των κεντρικών τραπεζών, είναι κάτι περισσότερο από ρητορική. Ειδικότερα, οι κεντρικές τράπεζες ρυθμίζουν τις εμπορικές τράπεζες και ελέγχουν τα συστήματα πληρωμών – οπότε μπορούν να αποφασίσουν να μειώσουν τα δάνεια προς τις κλασικές ενεργειακές εταιρίες, ειδικά όσον αφορά το λιγνίτη και να αυξήσουν τη χρηματοδότηση των αιολικών, καθώς επίσης των ηλιακών συστημάτων.

Εκτός αυτού τα δυτικά κράτη έχουν ήδη επιβάλει ρήτρες ρύπων, με τις οποίες επιβαρύνουν τη «βρώμικη» ενέργεια, επιδοτώντας την «πράσινη», την οποία έτσι ενισχύουν μέσω των φορολογουμένων – μετατρέποντας την πρώτη σε μη ανταγωνιστική, ενώ τη δεύτερη σε ανταγωνιστική, με τεχνητό τρόπο. Έτσι θέλουν να μειώσουν την εξάρτηση τους από πηγές ενέργειας που δεν έχουν – κυρίως όμως να δημιουργήσουν νέες βιομηχανίες, στηρίζοντας το ΑΕΠ τους.

Για χώρες βέβαια αποικίες χρέους των δανειστών τους, όπως η Ελλάδα, οι οποίες δεν παράγουν αιολικά ή φωτοβολταϊκά, το σταμάτημα του λιγνίτη αυξάνει σε μεγάλο βαθμό την ενεργειακή τους εξάρτηση – επίσης τις τιμές του ηλεκτρισμού (ανάλυση), καθιστώντας μεταξύ άλλων μη ανταγωνιστικές τις βιομηχανίες τους. Εν προκειμένω, η εκμετάλλευση της αριστερής ιδεολογίας που πιστεύει στη δήθεν ωφέλεια για την κλιματική αλλαγή, είναι απίστευτη – όπως άλλωστε και στο θέμα της παράνομης μετανάστευσης, όπου οι ελίτ εκμεταλλεύονται τον αριστερό διεθνισμό και ανθρωπισμό, για να δημιουργήσουν πολυπολιτισμικές, εύκολα ελεγχόμενες κοινωνίες, με φθηνό εργατικό δυναμικό.

Σύμφωνα τώρα με τον M. Mills, ειδικό για τις ανανεώσιμες, όλες οι πηγές ενέργειας έχουν όρια που δεν μπορούν να ξεπεραστούν. Ειδικότερα, ο μέγιστος ρυθμός, με τον οποίο τα φωτόνια του ήλιου μπορούν να μετατραπούν σε ηλεκτρόνια, είναι περίπου 33% – ενώ η πλέον σύγχρονη ηλιακή τεχνολογία, έχει απόδοση 26%. Όσον αφορά τον άνεμο, η μέγιστη λήψη είναι 60% – ενώ τα καλύτερα σύγχρονα μηχανήματα είναι στο 45%. Επομένως, η τεχνολογία είναι πλέον πολύ κοντά στα όρια του ανέμου και του ήλιου – οπότε, παρά τους ισχυρισμούς για μεγάλα κέρδη, δεν είναι εφικτά.

Σε κάθε περίπτωση, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια είναι πολύ ανεπαρκείς – αδύνατον να καλύψουν τις ενεργειακές μας ανάγκες, ενώ θα παραμείνουν έτσι. Εν τούτοις, πολλές επιχειρήσεις πράσινης ενέργειας θα ευημερήσουν – επειδή τις προωθούν οι κεντρικές τράπεζες και τα κράτη. Προς όφελος φυσικά των λίγων που θα εκμεταλλευθούν πολύτιμα κεφάλαια, εις βάρος πιο αξιόλογων και πιο παραγωγικών εγχειρημάτων – προβλέποντας πως πιθανόν θα σχηματίσουν τη δική τους φούσκα.

Η πανδημία

Για το συγκεκριμένο θέμα έχουμε γράψει πάρα πολλά (ανάλυση) – όπως επίσης για τα εμβόλια (άρθρο). Σε γενικές γραμμές εδώ, πολλοί πιστεύουν πως τα εμβόλια θα τους εμποδίσουν να κολλήσουν τον ιό – κάτι που δεν ισχύει, ούτε ήταν ποτέ αλήθεια. Αυτό που ισχύει είναι το ότι, είναι αποτελεσματικά στη μείωση των σοβαρών συμπτωμάτων – καθώς επίσης στη μείωση του ποσοστού θνησιμότητας, μεταξύ εκείνων που μολύνονται.

Το γεγονός αυτό σημαίνει πως είναι επωφελή για τους πλέον ευάλωτους – συμπεριλαμβανομένων των ατόμων άνω των 70 ετών, αυτών που πάσχουν από εμφύσημα, παχυσαρκία, διαβήτη και άλλες ασθένειες που έχουν στενή σχέση με θανάτους εξαιτίας του κορωνοϊού. Σύμφωνα δε με νέα στοιχεία, τα άτομα που έχουν εμβολιασθεί διπλά και προσβάλλονται από τον κορωνοϊό, θα δημιουργήσουν τεράστια ιϊκά φορτία στη μύτη τους και αλλού – με αποτέλεσμα να γίνουν υπερβολικά μεγάλοι φορείς, μολύνοντας πολλούς άλλους.

Σε κάθε περίπτωση μεταξύ όλων των ατόμων, εμβολιασμένων και μη, το παγκόσμιο ποσοστό επιβίωσης είναι 99,2% – κάτω των 70 ετών 99,97% και για τα παιδιά 99,995%. Εκτός αυτού, τα δεδομένα δείχνουν πως οι περισσότερες εμβολιασμένες χώρες έχουν τα περισσότερα κρούσματα και θανάτους ανά εκατομμύριο ανθρώπους – ενώ οι λιγότερο εμβολιασμένες χώρες έχουν τα λιγότερα κρούσματα και θανάτους ανά εκατομμύριο ανθρώπους.

Περαιτέρω, το Ισραήλ είναι μία από τις πλέον εμβολιασμένες χώρες στον πλανήτη – με πάνω από το 60% του πληθυσμού του πλήρως εμβολιασμένο, καθώς επίσης με σχεδόν το 100% των ηλικιωμένων. Εν τούτοις, βιώνει σήμερα μία μαζική αύξηση των λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων μεταξύ των πλήρως εμβολιασμένων – ενώ η κυβέρνηση του έχει δηλώσει πως τα αντισώματα των εμβολίων εξαφανίζονται το αργότερο μετά από έξι μήνες, συνιστώντας ένα τρίτο εμβόλιο για όλους.

Το πρόβλημα φυσικά είναι πως και η τρίτη δόση θα «λήξει», οπότε θα χρειαστεί μία τέταρτη, πέμπτη κοκ. – ενώ με κάθε νέα δόση, εμφανίζεται ένας νέος κίνδυνος παρενεργειών. Φαίνεται πάντως πως οι εμβολιασμένοι θα πρέπει να εμβολιάζονται για όλο το υπόλοιπο της ζωής τους – αφού δεν προβλέπεται να εξαφανισθεί ο ιός, ενώ ο οργανισμός τους δεν θα παράγει μόνος του αντισώματα, όπως αυτών που έχουν νοσήσει ανεμβολίαστοι.

Ιατρική λογική πάντως, στο να επιτρέπεται μόνο σε εμβολιασμένους η είσοδος σε κλειστούς χώρους, όταν στα μέσα μαζικής συγκοινωνίας που στοιβάζονται οι άνθρωποι όχι, δεν υπάρχει – ούτε στα lockdown όπως έχει αποδειχθεί, εκτός εάν είναι άμεσα και αυστηρά όπως στην Κίνα στη Wuhan. Με δεδομένο δε το ότι, οι εμβολιασμένοι προσβάλλονται επίσης και κολλούν τους άλλους, δεν υπάρχει ιατρική λογική ούτε στο να εξαιρούνται από τα τεστ – όταν επιβάλλονται στους μη εμβολιασμένους.

Υπάρχει όμως λογική στο ότι κάποιοι λίγοι (φαρμακοβιομηχανίες, παραγωγοί μασκών, τεστ κλπ.), κερδίζουν τεράστια ποσά – όπως ακριβώς με την πράσινη ενέργεια, σημειώνοντας πως και εδώ χρησιμοποιείται επιδέξια η αριστερή ιδεολογία που είναι σωστά μεν υπέρ της επιστήμης, αλλά χωρίς καθόλου επιφυλάξεις.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, φαίνεται καθαρά πως ο συνδετικός κρίκος όλων των παραπάνω είναι τα χρήματα για λίγους – ενώ η πανδημία δίνει τη δοκιμασμένη πλέον δυνατότητα να υποχρεωθεί ο πληθυσμός να κλειστεί στο σπίτι του, με την επίκληση μίας έξαρσης της, εάν υπάρξουν απρόβλεπτες κοινωνικές αναταραχές και εξεγέρσεις.

Για παράδειγμα,  εάν τυχόν αντιδράσουν οι πολλοί στη λεηλασία τους εκ μέρους των λίγων, ένα υπάρξει ένα ξαφνικό κραχ που θα εξαθλιώσει μεγάλες μερίδες του πληθυσμού, μία επισιτιστική κρίση λόγω της ραγδαίας ανόδου του πληθωρισμού ή οτιδήποτε άλλο – αφού είναι δεδομένο πλέον πως η επίλυση των τεράστιων προβλημάτων που έχουν συσσωρευθεί, δεν θα είναι καθόλου ομαλή.

Σε κάθε περίπτωση, η πράσινη οικονομία που θα εξασφαλίζει ένα υγιέστερο περιβάλλον και η καταπολέμηση της πανδημίας που αφορά επίσης την υγεία, έχουν δώσει τη δυνατότητα στις κεντρικές τράπεζες και στα κράτη να αυξήσουν την ποσότητα χρήματος και τις δημοσιονομικές δαπάνες – στηρίζοντας σε μεγάλο βαθμό τα χρηματιστήρια που διαφορετικά θα είχαν καταρρεύσει. Έτσι όμως διογκώθηκε ακόμη περισσότερο η υφιστάμενη φούσκα, αυξήθηκαν κατακόρυφα τα δημόσια χρέη και κλιμακώθηκαν οι κίνδυνοι κραχ, αθετήσεων πληρωμών και χρεοκοπιών.