Ο θάνατος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων
Επανερχόμενοι στην «Επιχείρηση Twist», θεωρούμε πως δεν ήταν ο μοναδικός λόγος, για τον οποίο απέτυχε η μεγαλύτερη νομισματική «τόνωση» που έχει υπάρξει ποτέ μέχρι σήμερα στην ιστορία – τουλάχιστον όσον αφορά το ρυθμό ανάκαμψης της οικονομίας.
Ειδικότερα, τα δάνεια δεν δόθηκαν μόνο στις μεγάλες επιχειρήσεις, βυθίζοντας τις μικρότερες στην παγίδα της ρευστότητας, λόγω της παραπάνω «Επιχείρησης» – αλλά, επίσης, επειδή οι ρυθμιστικές αρχές πίεζαν τις τράπεζες, έτσι ώστε να μειώσουν το δανεισμό των επικίνδυνων πελατών τους, οι οποίες είναι «εξ ορισμού» οι μικρομεσαίες εταιρείες.
Στην απόγνωση τους δε πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις, οι οποίες είναι ίσως οι μοναδικές που μπορούν να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη, στράφηκαν στο σκιώδη τραπεζικό χώρο – αναγκαζόμενες να δανεισθούν χρήματα με τεράστιο επιτόκιο και βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.
Ο δανεισμός όμως σε βραχυπρόθεσμη βάση για μακροπρόθεσμες επενδύσεις, πόσο μάλλον με υψηλά επιτόκια, είναι απολύτως θανατηφόρος – ένα πρόβλημα, το πραγματικό μέγεθος του οποίου, καθώς επίσης οι επιπτώσεις του, δεν έχουν φανεί ακόμη.
Σταθερό νόμισμα, ανάπτυξη και ανεργία
Μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, έως τις αρχές της δεκαετίας του 1970, όπου το δολάριο ήταν σταθερό, χωρίς σημαντικές απώλειες της αγοραστικής του ικανότητας, η οικονομία των Η.Π.Α. αναπτυσσόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 4% – κάτι που συνέβαινε και με τη Γερμανία, την εποχή του μάρκου.
Έκτοτε, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μειώθηκε στο το 3% – ενώ, εάν συνέχιζε να αναπτύσσεται με τον προηγούμενο ρυθμό, με 1% δηλαδή περισσότερο, το αμερικανικό ΑΕΠ στα τέλη του 2010 θα ήταν 56% υψηλότερο από το σημερινό. Η οικονομία λοιπόν (L. Woodhill) θα ήταν πάνω από τρεις φορές μεγαλύτερη, από αυτήν της Κίνας – ενώ, με το ίδιο επίπεδο δαπανών, οι Η.Π.Α. θα είχαν πλεόνασμα 0,5 τρις $, αντί για έλλειμμα 1,3 τρις $.
Κατά την ίδια χρονική περίοδο της ισχύος του κανόνα του χρυσού, το μέσο ποσοστό ανεργίας στις Η.Π.Α. ήταν κάτω από το 5% – ενώ ποτέ δεν πέρασε το 7%. Μετά το σοκ του Νίξον όμως η ανεργία ήταν 8,5% το 1975, 10% το 1982 και περίπου 8% μετά το 2008 – ενώ θα ήταν σημαντικά υψηλότερη, εάν δεν είχαν εγκαταλείψει την αγορά εργασίας πάρα πολλοί, οδηγούμενοι από τις κυβερνήσεις στο περιθώριο, θαμμένοι ζωντανοί (ανάλυση).
Όσον αφορά την Ευρώπη, η κατάσταση είναι κατά πολύ χειρότερη – γεγονός που τεκμηριώνεται εάν αναλυθεί το θέμα του «ελληνικού ευρώ», του «ισπανικού ευρώ» κοκ. Επομένως, το σταθερό νόμισμα δεν ενισχύει μόνο το ρυθμό ανάπτυξης, αλλά μειώνει και την ανεργία.
.
Ασταθές νόμισμα, ελλείμματα και δημόσια χρέη
Το 1971, όταν το δολάριο είχε ακόμη αντίκρισμα σε χρυσό, το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. ήταν μόλις 436 δις $ – όσο περίπου της Ελλάδας σήμερα. Στα τέλη του 2014 θα φτάσει τα 18,5 τρις $ – θα είναι δηλαδή πάνω από 40 φορές μεγαλύτερο από αυτό της Ελλάδας ή ίσο με το 105% του ΑΕΠ των Η.Π.Α. (όσο της Ελλάδας λίγο πριν χρεοκοπήσει, με το συνολικό όμως χρέος των Η.Π.Α., δημόσιο και ιδιωτικό, να είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από το αντίστοιχο ελληνικό λίγο πριν από το έτος της χρεοκοπίας, το 2010).
Εκτός αυτού, δεν είναι καθόλου τυχαίος ο υπερδιπλασιασμός του, μετά την υιοθέτηση των προγραμμάτων ποσοτικής διευκόλυνσης από τη Fed (QE) – μετά το 2008 δηλαδή, όπου άρχισε η ραγδαία αποδυνάμωση του δολαρίου.
Ο τρόπος τώρα, με τον οποίο προσπαθούν οι μονεταριστές και επίδοξοι μαθητές του Keynes στις Η.Π.Α. και αλλού να λύσουν τα υφιστάμενα οικονομικά προβλήματα (με την εκτύπωση τεράστιων ποσοτήτων χρημάτων, καθώς επίσης με την «παραγωγή» ελλειμμάτων), θα καταστρέψει εντελώς τα νομίσματα τους.
Αυτό που φαίνεται πως δεν καταλαβαίνουν είναι το ότι, τα χρήματα δεν δημιουργούν οικονομική δραστηριότητα – επιμένουν δηλαδή πως ο ήλιος γυρίζει γύρω από τη γη, παρά το ότι γνωρίζουν πως δεν ισχύει.
Ειδικότερα, τα χρήματα είναι ένα εργαλείο που μετρά τις αξίες – όπως το υποδεκάμετρο τις αποστάσεις.
Όταν αυξάνουμε λοιπόν τα διαστήματα του υποδεκάμετρου, δεν αυξάνονται ανάλογα οι αποστάσεις – ενώ, με την ίδια λογική, όταν τυπώνουμε περισσότερα χρήματα για τις ίδιες αξίες, δεν αυξάνονται οι αξίες (η παραγωγή αγαθών, τα ακίνητα κλπ.), αλλά τα ίδια τα χρήματα. Η μείωση της αξίας των χρημάτων λοιπόν δεν δημιουργεί πλούτο – όσο και αν θα θέλαμε να συμβαίνει το αντίθετο.
.
Επίλογος
Η λύση για την σταθερότητα των νομισμάτων δεν είναι άλλη από την επιστροφή στον κανόνα του χρυσού – ενώ η λύση του προβλήματος των Η.Π.Α. δεν είναι διαφορετική, από αυτήν που συστήνει το ΔΝΤ σε άλλες χώρες, εκτός από αυτήν στην οποία εδρεύει:
.
(α) Η «θεσμική» υποτίμηση του νομίσματος, χωρίς την εκτύπωση νέων χρημάτων – έτσι ώστε να γίνουν ξανά ανταγωνίσιμα τα αμερικανικά προϊόντα, να αυξηθούν οι εξαγωγές και να εξισορροπηθεί το εμπορικό ισοζύγιο,
(β) Η μείωση των δημοσίων δαπανών, καθώς επίσης η αύξηση των κρατικών εσόδων, έτσι ώστε να ισοσκελισθεί ο προϋπολογισμός – οπότε να μην παράγονται ελλείμματα, τα οποία «εκβάλλουν» στα χρέη.
.
Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν είχε την πρώτη δυνατότητα, λόγω της συμμετοχής της στην Ευρωζώνη, ενώ η δεύτερη, χωρίς την πρώτη, δεν οδηγεί πουθενά – πόσο μάλλον όταν μία χώρα είναι υπερχρεωμένη, χωρίς παραγωγικό μηχανισμό.
Οι Η.Π.Α. όμως την έχουν, αλλά δεν θέλουν να την εφαρμόσουν – επειδή είναι πολύ επώδυνη για το εσωτερικό τους, από πολλές πλευρές. Εν τούτοις, ένας παγκόσμιος οικονομικός, χρηματοπιστωτικός, συναλλαγματικός και ενδεχομένως στρατιωτικός πόλεμος, ο οποίος είναι η μοναδική «εναλλακτική τους λύση», θα ήταν κατά πολύ πιο επώδυνος – ενώ δεν θα κατέστρεφε μόνο τις Η.Π.Α., αλλά ολόκληρο τον πλανήτη.
.
.
Βιβλιογραφία: S. Forbes, E. Ames
