.
Οι ενέργειες της Κίνας και των BRICS, δεν θα οδηγήσουν εύκολα στην κατάρρευση του δολαρίου και στη χρεοκοπία των ΗΠΑ – πόσο μάλλον όταν στην ουσία οι ΗΠΑ, χωρίς φυσικά να το παραδέχονται, έχουν ήδη εφαρμόσει τη σύγχρονη νομισματική θεωρία (ΜΜΤ). Εν προκειμένω, η βασική αρχή της ΜΜΤ είναι το ότι, ένα κράτος που εκδίδει το δικό του νόμισμα, μπορεί να χρεώνεται όσο θέλει και δεν κινδυνεύει να χρεοκοπήσει ποτέ – εφόσον βέβαια οι οικονομικές συνθήκες (=απασχόληση, κεφάλαιο, πόροι, οικονομική ανάπτυξη και εμπιστοσύνη στο νόμισμα), είναι θετικές. Εν τούτοις, η κατάσταση αυτή μπορεί να αλλάξει εντελώς, όταν ένα κράτος δανείζεται σε ξένο νόμισμα και πρέπει να εξυπηρετεί σε αυτό τα χρέη του – όπου όμως, με δεδομένο το ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν χρέος σε ξένο νόμισμα, αλλά πάντοτε και μόνο σε δολάρια, ο μηχανισμός της αγοράς που ισχύει για άλλα κράτη και νομίσματα, δεν ισχύει για τις ίδιες.
.
Ανάλυση
Ακούγεται και γράφεται συχνά ότι, η Κίνα διαθέτει μία «πράσινη πυρηνική βόμβα» – με την οποία θα μπορούσε να καταστρέψει τις ΗΠΑ. Δηλαδή, τα συναλλαγματικά της αποθέματα σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου που διατηρούνται από την κεντρική της τράπεζα – σε ομόλογα και όχι σε δολάρια, όπως ισχυρίζονται αρκετοί. Η Κίνα δε, πράγματι αύξανε στο παρελθόν τα αποθεματικά της σε αμερικανικά ομόλογα – λόγω των εμπορικών της πλεονασμάτων.
Σύμφωνα τώρα με αυτήν τη θεωρία, η Κίνα θα μπορούσε να «γονατίσει» το δολάριο, πουλώντας μαζικά τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου – οπότε να αυξήσει τα επιτόκια δανεισμού των ΗΠΑ (ομόλογα), σε τέτοιο βαθμό που δεν θα μπορούσαν πλέον να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους. Εάν τώρα δεν θα ήταν σε θέση οι ΗΠΑ να πληρώσουν, προφανώς θα ήταν αναγκασμένες να δηλώσουν πτώχευση – οπότε θα καταστρεφόταν τόσο το δολάριο, όσο και η οικονομία τους.
Στα πλαίσια αυτά, η αλήθεια είναι πως το τελευταίο χρονικό διάστημα η Κίνα μειώνει σταθερά τα συναλλαγματικά της αποθεματικά σε δολάρια – πουλώντας προφανώς τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου που διαθέτει. Ειδικότερα, τα περιόρισε κατά 105 δις $ σε σχέση με πέρυσι – από τα 940 δις $ στα 835 δις $.
Εν τούτοις, ο συνολικός όγκος των αμερικανικών ομολόγων το Φεβρουάριου του 2022, είχε φτάσει στο ασύλληπτο ποσόν των 30 τρις $ – δηλαδή στα 30.000 δις $ (πηγή). Το ποσόν λοιπόν που διαθέτει η Κίνα, αντιστοιχεί μόλις στο 2,8% των εκκρεμών κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ (γράφημα) – οπότε δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για μία «πράσινη πυρηνική βόμβα».
Περαιτέρω, η Κίνα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος πιστωτής των ΗΠΑ μετά την Ιαπωνία (πηγή) – όπου όμως, η συντριπτική πλειοψηφία των πιστωτών της υπερδύναμης ευρίσκεται στο εσωτερικό της. Ο μεγαλύτερος δε εγχώριος πιστωτής των ΗΠΑ, είναι τα κρατικά ελεγχόμενα συνταξιοδοτικά ταμεία – ενώ ακολουθεί η κεντρική τους τράπεζα, η Fed.
Η Fed τώρα αγοράζει απευθείας ομόλογα από τον εκδότη, από το αμερικανικό δημόσιο δηλαδή, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Είναι όμως εξουσιοδοτημένη να αγοράζει κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ από άλλους συμμετέχοντες στην αγορά, μέσω του συστήματος SOMA (System Open Market Account) – το οποίο διαχειρίζεται η Fed Νέας Υόρκης (πηγή). Μετά δε τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η Fed έχει προβεί σε εκτεταμένη χρήση του συγκεκριμένου συστήματος – των πράξεων ανοιχτής αγοράς, όπως αποκαλούνται, ενώ το χαρτοφυλάκιο του συστήματος SOMA φαίνεται στο γράφημα.
Τέτοιες πρακτικές είναι βέβαια εξαιρετικά αμφιλεγόμενες για τους οπαδούς του μονεταρισμού (ανάλυση) – συμπεριλαμβανομένων των οικονομολόγων της γερμανικής κεντρικής τράπεζας. Εν τούτοις, ταιριάζουν πολύ καλά στις αρμοδιότητες της Fed – οι οποίες δεν περιλαμβάνουν μόνο τη σταθερότητα του δολαρίου αλλά, επί πλέον, τη σταθερότητα των επιτοκίων και την εφαρμογή των κατάλληλων μακροοικονομικών πολιτικών.
Η δήθεν κινεζική πυρηνική βόμβα
Συνεχίζοντας, οι δραστηριότητες ανοιχτής αγοράς της Fed παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για ένα πολύ ιδιαίτερο λόγο. Ειδικότερα, με δεδομένο το ότι οι κεντρικές τράπεζες, σε αντίθεση με όλους τους άλλους συμμετέχοντες στην αγορά, μπορούν να δημιουργούν χρήματα οι ίδιες και δεν δεσμεύονται από τους παραδοσιακούς λογιστικούς κανόνες (ανάλυση), ο προϋπολογισμός τους για τέτοιες συναλλαγές δεν είναι περιορισμένος – οπότε, εάν η Κίνα αποφάσιζε πραγματικά να πουλήσει όλα μαζί τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ που διαθέτει, η Fed θα μπορούσε να τα αγοράσει αμέσως, χωρίς να συμβεί το παραμικρό.
Στην ουσία πάντως, δεν θα είχε η κινεζική ενέργεια καμία επίδραση αρχικά στο δολάριο – αφού η Κίνα θα πουλούσε ομόλογα δολαρίου, έναντι προφανώς δολαρίων. Τεχνικά δηλαδή, με ακόμη πιο απλά λόγια, αυτό που θα συνέβαινε θα ήταν η μεταφορά δολαρίων από τον ένα λογαριασμό στον άλλο – χωρίς καμία συνέπεια.
Το πιο ενδιαφέρον ερώτημα όμως είναι το τι θα ήθελε να κάνει η Κίνα, με τα έσοδα από τις πωλήσεις των αμερικανικών ομολόγων – τα οποία θα ήταν σε δολάρια. Θα μπορούσε λοιπόν να τα ανταλλάξει με το δικό της νόμισμα – κάτι που όμως θα αύξανε την ισοτιμία του και θα καθιστούσε τις εξαγωγές της ακριβότερες. Γενικά τις εξαγωγές της σε όλες τις χώρες και όχι μόνο στις ΗΠΑ – ένα ενδεχόμενο που μάλλον δεν θα την συνέφερε.
Από την άλλη πλευρά, οι συνέπειες για τα αμερικανικά επιτόκια δανεισμού θα ήταν αμελητέες – αφού η Fed θα αγόραζε πολύ γρήγορα τα ομόλογα και χωρίς κανένα όριο, με χρήματα που θα εξέδιδε η ίδια από το πουθενά. Επομένως, δεν θα επηρεαζόταν καθόλου η δυνατότητα να εκδίδουν και να πουλούν οι ΗΠΑ τα κρατικά τους ομόλογα, με αμετάβλητο επιτόκιο – ούτε φυσικά η εξυπηρέτηση των τόκων τους. Τεχνικά δε, θα επρόκειτο για μία πώληση ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου σε δολάρια, από έναν κρατικό ή ιδιωτικό παράγοντα της αγοράς, στη Fed – οπότε απλά για μία κίνηση στον ισολογισμό της κεντρικής τράπεζας.
Οι κίνδυνοι από τους BRICS
Περαιτέρω, από τα παραπάνω συμπεραίνει κανείς πολύ σωστά πως δεν έχει καμία σημασία το ποιος αγοράζει και κατέχει κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ – ούτε οικονομικά, ούτε πολιτικά. Εν τούτοις, κυρίως πολιτικά, αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το ποιος δανείζεται χρήματα από τις ΗΠΑ – αφού εδώ ακριβώς είναι το σημείο, όπου οι δραστηριότητες των BRICS παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον.
Ειδικότερα, σε αντίθεση με τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ, τα οποία διαπραγματεύονται σε δολάρια, εδώ πρόκειται για χρέος σε ξένο νόμισμα – για το οποίο ισχύουν εντελώς διαφορετικοί κανόνες. Εν προκειμένω, εάν άλλες χώρες οφείλουν στις ΗΠΑ ή/και στις αμερικανικές εταιρίες σε δολάρια, τότε οι Αμερικανοί πιστωτές τους έχουν λόγο – δικαιώματα και δυνατότητες δηλαδή, όσον αφορά τους όρους του δανείου και όχι μόνο.
Για παράδειγμα, εάν μία χώρα της Λατινικής Αμερικής εξαρτάται από δάνεια σε δολάρια, όπως άλλωστε συμβαίνει, τότε θα ήταν πολύ δύσκολο να επιβάλει δασμούς στις ΗΠΑ για τις εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων ή να θέσει τις αμερικανικές εταιρίες σε μειονεκτική θέση, με οποιονδήποτε τρόπο – αφού τότε οι Αμερικανοί πιστωτές της θα επιδείνωναν τους όρους δανεισμού, όταν θα ανανεωνόταν οι συμβάσεις. Η εξάρτηση τους δε από τα αμερικανικά επιτόκια, από την ισοτιμία του δολαρίου και γενικότερα από τη νομισματική πολιτική της Fed, είναι δεδομένη.
Για αυτόν ακριβώς το λόγο, η σχεδιαζόμενη πρωτοβουλία των BRICS για μία κοινή αναπτυξιακή τράπεζα και αποθεματικό ταμείο, πόσο μάλλον για κοινό νόμισμα (ανάλυση), αποτελεί στην ουσία μία λογική μελλοντική εναλλακτική λύση για τα χρέη σε δολάρια – τα οποία σε τελική ανάλυση οδηγούν σε εξάρτηση από τις ΗΠΑ. Μακροπρόθεσμα δε, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να μειώσει τόσο το εισοδηματικό δυναμικό των αμερικανικών τραπεζών, όσο και την πολιτικοοικονομική επιρροή των ΗΠΑ – καθώς επίσης των εξαρτημένων από αυτές διεθνών οργανισμών τους.
Επίλογος
Φυσικά οι ενέργειες των BRICS δεν θα οδηγήσουν εύκολα στην κατάρρευση του δολαρίου και στη χρεοκοπία των ΗΠΑ – πόσο μάλλον όταν στην ουσία οι ΗΠΑ, χωρίς φυσικά να το παραδέχονται, έχουν ήδη εφαρμόσει τη σύγχρονη νομισματική θεωρία (ΜΜΤ, ανάλυση). Εν προκειμένω, η βασική αρχή της ΜΜΤ είναι το ότι, ένα κράτος που εκδίδει το δικό του νόμισμα, μπορεί να χρεώνεται όσο θέλει και δεν κινδυνεύει να χρεοκοπήσει ποτέ – εφόσον βέβαια οι οικονομικές συνθήκες (=απασχόληση, κεφάλαιο, πόροι, οικονομική ανάπτυξη, εμπιστοσύνη στο νόμισμα και πληθωρισμός), είναι θετικές.
Εν τούτοις, η κατάσταση αυτή μπορεί να αλλάξει εντελώς, όταν ένα κράτος δανείζεται σε ξένο νόμισμα και πρέπει να εξυπηρετεί σε αυτό τα χρέη του – όπου όμως, με δεδομένο το ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν χρέος σε ξένο νόμισμα, αλλά πάντοτε και μόνο σε δολάρια, ο μηχανισμός της αγοράς που ισχύει για άλλα κράτη και νομίσματα, δεν ισχύει για τις ΗΠΑ.
Ακόμη περισσότερο οι ΗΠΑ έχουν εξασφαλίσει το ότι, το νόμισμα τους είναι το μοναδικό που αποτελεί σημείο αναφοράς για όλα τα άλλα νομίσματα στον πλανήτη – «προκαταρκτικά» με τη συμφωνία του Bretton Woods και οριστικά με την κατάργηση του κανόνα του χρυσού. Εκτός αυτού οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα, με τη στρατιωτική ισχύ και με τις 800 βάσεις τους στον πλανήτη, να επιβάλουν όπου θέλουν τη δύναμη των όπλων τους – παραβιάζοντας όποτε και όσο θέλουν το διεθνές δίκαιο (ανάλυση).
Αυτές ακριβώς τις δυνατότητες των ΗΠΑ προσπαθούν να περιορίσουν οι BRICS – σημειώνοντας όμως πως μέσω του πολέμου της Ουκρανίας, οι ΗΠΑ κατάφεραν να πετύχουν το μεγαλύτερο μέρος των σχεδίων τους. Δηλαδή, το οικονομικό πλήγμα στη Γερμανία και στην Ευρώπη, την πλήρη εξάρτηση της ΕΕ από τις ΗΠΑ, τεράστια κέρδη από το LNG και από την πώληση στρατιωτικού εξοπλισμού, την απομόνωση της Γερμανίας από τη Ρωσία, τη δημιουργία μιας ουδέτερης ζώνης στην κατεστραμμένη Ουκρανία, την αποδυνάμωση της Ρωσίας και τον αποκλεισμό της Κίνας – έτσι ώστε, μεταξύ άλλων, να μην υπάρχει κίνδυνος ανάδυσης της Ευρασίας, ως μιας παγκόσμιας ηγετικής δύναμης.
Οι παγίδες που έστησαν επιτυχημένα ήταν εν πρώτοις στην Ουκρανία το 2008, όπου δήλωσε ενδιαφέρον για συμμετοχή στο ΝΑΤΟ, μετά στη Γερμανία που στήριξε ανόητα την εξέγερση της πλατείας Maidan (ανάλυση) και τέλος στη Ρωσία το 2022 – με την εισβολή της στην Ουκρανία, αφού όμως προηγουμένως οι ΗΠΑ είχαν κερδίσει χρόνο για να εξοπλίσουν και να φανατίσουν την Ουκρανία. Φυσικά βέβαια όλα αυτά μπορούν να αλλάξουν, αφού οι ΗΠΑ έχουν πλέον σχεδόν τους πάντες απέναντι τους – ενώ το μέλλον δεν μπορεί να το προβλέψει κανένας.
