.
Η ελευθερία στην Αρχαία Ελλάδα, χωρίς την οποία δεν υπάρχει αξιοπρέπεια, ενώ χωρίς αξιοπρέπεια δεν έχει νόημα η ζωή, δεν γεννήθηκε ως αντίδραση σε καταπίεση – αλλά ανέβλυσε ως κάτι φυσικό, ταυτισμένο με τον Πολίτη που αποτελεί το ύψιστο αξίωμα σε μία Πολιτεία. Έγινε δε τρόπος ζωής, τέχνης και πολιτικής – ενώ αποτέλεσε τον πυρήνα της σπάνιας κληρονομιάς που μας δώρισαν οι πρόγονοι μας. Σε κάθε περίπτωση ότι πετύχαμε στο παρελθόν εμείς οι Έλληνες, μπορούμε να το πετύχουμε και τώρα – αρκεί να συνειδητοποιήσουμε πώς το πετύχαμε, γράφοντας ιστορία. Με την αγάπη μας προς την ελευθερία και την πραγματική Δημοκρατία, χωρίς εγωπαθείς «ηγέτες», κοινοβουλευτικές δικτατορίες και τυράννους – αλλά όλοι μαζί, ενδιαφερόμενοι τόσο για τον εαυτό μας, όσο και για τη συλλογικότητα μας. Για όλα αυτά που μας διαφοροποίησαν τόσους αιώνες πριν από τους βαρβάρους – χαρίζοντας μας συνεχείς νίκες σε όλα τα επίπεδα. Ως εκ τούτου ο φασισμός/ναζισμός, είναι εντελώς ασύμβατος με το ελληνικό πνεύμα – ένα αποτρόπαιο δείγμα πολιτικού εκφυλισμού βάρβαρων λαών και κοινωνικών ομάδων.
.
Άποψη
Ο πολιτισμός είναι ένας τρόπος, με τον οποίο τα μέλη μίας κοινωνίας οργανώνονται μεταξύ τους και μέσα στον υπόλοιπο κόσμο, με στόχο την εκπλήρωση ορισμένων ατομικών και συλλογικών προσδοκιών. Οι κοινωνίες αυτές πρέπει να αναπτύξουν τρόπους πολιτισμένης συμβίωσης μεταξύ των μελών τους – καθώς επίσης τρόπους γόνιμης συνύπαρξης με το ανθρώπινο και μη περιβάλλον τους.
Η κοινωνία διαρθρώνεται και διαμορφώνει δυνατότητες κοινής δράσης – δηλαδή πολιτικές οντότητες που καθιερώνουν μεθόδους, προκειμένου να εφαρμόζονται το δίκαιο και η τάξη, να διεξάγονται πόλεμοι κάθε είδους, να οργανώνεται και να αυξάνεται η γνώση. Χρειάζεται δε να υπάρχουν μία θρησκεία, μία κοσμοαντίληψη, μία παιδεία και πρότυπα – επίσης να ανοίγονται δρόμοι, έτσι ώστε να εκφράζονται και να γίνονται κατανοητές ποικίλες εμπειρίες, αντιλήψεις, βιώματα, θρίαμβοι, φόβοι, συναισθήματα, ιδέες κλπ., χωρίς να παραμελούνται οι ιδιαίτεροι τρόποι αποφόρτισης, αναψυχής και απόλαυσης.
Στην παγκόσμια ιστορία, κατά κανόνα οι πολιτισμοί δημιουργήθηκαν από μονάρχες: από ηγετικές φυσιογνωμίες δηλαδή, οι οποίες κατόρθωσαν να διαμορφώσουν κοινωνίες – μαζί με τη σκέψη και με τη νοοτροπία των ανθρώπων που τις αποτελούσαν. Το γεγονός αυτό σημαίνει σε τελική ανάλυση πως εδραίωσαν τη δική τους ηγεμονία – σε βαθμό που οτιδήποτε άλλο δεν μπορούσε και δεν μπορεί να εννοηθεί παρά μόνο ως χάος.
Πολύ πιο σπάνια υπάρχουν οι περιπτώσεις, όπου μία αριστοκρατία (ελίτ) διαμορφώνει και στερεώνει μακροπρόθεσμα την ίδια και τον κόσμο της, σύμφωνα με τις δικές της ανάγκες και προσδοκίες – όπως η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η αριστοκρατία αυτή που ακολούθησε τη συντριβή της μοναρχίας, καθόρισε τη μορφή του πολιτεύματος, της πολιτικής, της διεξαγωγής πολέμων, της κοινωνικής οργάνωσης και της προσάρτησης των κατακτημένων περιοχών – με τρόπο που να ρυθμίζει τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής των δικών της κανόνων συμπεριφοράς και κοινωνικών δεσμεύσεων, αποκλειστικά και μόνο σύμφωνα με τις δικές της ανάγκες, έτσι ώστε να γίνεται όλο και περισσότερο αναντικατάστατη.
Η παγκόσμια εξαίρεση
Συνεχίζοντας, μία και μοναδική φορά στην παγκόσμια ιστορία, τα πράγματα πήραν μία άλλη τροπή – στην Αρχαία Ελλάδα, όπου δεν υπήρχε ούτε μοναρχία, ούτε αριστοκρατία εκπαιδευμένη στην άσκηση εξουσίας. Αντίθετα, υπήρχε ένα σχετικά ευρύ στρώμα, μοιρασμένο σε εκατοντάδες αυτόνομες κοινότητες ελεύθερων «αστών» – οι οποίοι διαμόρφωναν έναν κόσμο δικό τους. Εν προκειμένω, κυριαρχούσαν τα ζητήματα και τα προβλήματα της συνύπαρξης μεταξύ ίσων – όχι της επιβολής εξουσίας.
Ειδικότερα για τους Έλληνες, μοναδική εξαίρεση στην παγκόσμια ιστορία, η ελευθερία δεν ήταν δικαίωμα απέναντι σε κάποιον ηγεμόνα, μέσα σε ένα κράτος, ούτε ιδιωτικός χώρος – αφού ήθελαν να είναι κύριοι του εαυτού τους, αυτόνομοι και να μην εξαρτώνται από κανέναν. Ως εκ τούτου ήταν υποχρεωμένοι να φροντίζουν, έτσι ώστε οι ίδιοι να είναι επαρκείς σε όλα στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό – ικανοί να μεριμνούν για όσα τους ήταν απαραίτητα τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στο δημόσιο χώρο της κοινότητας τους.
Στο βαθμό τώρα που κάποια δημόσια καθήκοντα απαιτούσαν ανάθεση σε μεμονωμένα άτομα, φρόντιζαν να γίνεται με φειδώ, με προσοχή – επειδή γνώριζαν πως μέσα από αυτά, τα συγκεκριμένα άτομα αποκτούσαν εξουσία, η οποία δεν ήταν προς το συμφέρον του γενικού συνόλου. Επειδή λοιπόν δεν υπήρχε κάποια ανώτερη ισχυρή εξουσία, υπήρχε ανάγκη για εξισορρόπηση των πραγμάτων, των αντιπαραθέσεων κλπ., ανάμεσα στα μέλη της κοινότητας – γεγονός που οδήγησε στη δημιουργία της πρώτης και ίσως μοναδικής Δημοκρατίας στον πλανήτη.
Όταν λοιπόν σε άλλους πολιτισμούς τα συναισθήματα χαλιναγωγούνταν, ενώ οι επιθυμίες και οι επιδιώξεις αναστέλλονταν με άνωθεν επιβολή, εκ μέρους των μοναρχών δηλαδή με νόμους και με κυρώσεις, στην περίπτωση των Ελλήνων έπρεπε να επιτευχθεί το ίδιο και μάλιστα κάθε φορά εκ νέου, εντός του κύκλου των μελών της κοινότητας – δημοκρατικά, καθώς επίσης με τη βοήθεια της τέχνης που διαπαιδαγωγούσε ανάλογα τους ανθρώπους. Με απλά λόγια, στη θέση των θεσμών και των αυταρχικών νόμων, οι Έλληνες τοποθέτησαν την τέχνη όπως την τραγωδία και τις ραψωδίες, τη φιλοσοφία, τις επιστήμες κοκ. – μέσω των οποίων μπορούσαν να συμβιώνουν, παραμένοντας ελεύθεροι.
Έτσι διαμορφώθηκε ο μοναδικός πολιτισμός στην ιστορία χάριν της ελευθερίας – ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, αφού έπρεπε να ζει κανείς κάτω από δύσκολες συνθήκες μία ζωή χωρίς κηδεμόνα, παράγοντας όλα όσα χρειάζονται για κάτι τέτοιο. Λογικά επομένως ο Ρωμαίος συγκλητικός Πλίνιος χαρακτήρισε τους Έλληνες «Homines maxime homines» – δηλαδή ανθρώπους με τη βαθύτερη έννοια της λέξης.
Σε τελική ανάλυση δε, οι Έλληνες ήταν υπεύθυνοι τόσο απέναντι στον εαυτό τους, όσο και απέναντι στη συλλογικότητα – αλλά κατά κανόνα όχι απέναντι σε ανώτερες αρχές. Ο καθένας όφειλε απλά να είναι όσο το δυνατόν ένας άνθρωπος ολοκληρωμένος – να καλλιεργεί μέσα του τις γενικές αξίες και να είναι όλες πάντοτε επικεντρωμένες στα γενικά ανθρώπινα προβλήματα.
Ελλάδα, 5ος αιώνας μ.Χ.
Όλα αυτά φάνηκαν καθαρά στη σύγκρουση Ελλήνων και Περσών που κυριάρχησε στις πρώτες δεκαετίες του 5ου προ Χριστού αιώνα (χάρτης) – ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας, αφού οι νίκες των Ελλήνων ήταν αυτές που διατήρησαν ελεύθερη την Ευρώπη, η οποία διαφορετικά θα γινόταν ασιατική επαρχία. Εκείνη την εποχή, για πρώτη φορά μία νέα, εντελώς διαφορετικά οργανωμένη ομάδα ανθρώπων, πρόβαλλε στη σκηνή των μεγάλων πολιτικών εξελίξεων – όπου μέχρι τότε κυριαρχούσαν οι ηπειρωτικές αυτοκρατορίες με κέντρο τους την Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία και τις γειτονικές χώρες.
Εν προκειμένω, η πρώτη σύγκρουση μίας ναυτικής με μία τεράστια ηπειρωτική δύναμη, η πρώτη αναμέτρηση μεταξύ Ανατολής και Δύσης, τελείωσε με τη νίκη του Έλληνα Δαβίδ επί του Πέρση Γολιάθ – η οποία έγινε εφικτή, επειδή οι ελεύθεροι Έλληνες πολεμούσαν για τον εαυτό τους και όχι για κάποιον ηγεμόνα, όπως οι Πέρσες. Μόνο οι Έλληνες άλλωστε είχαν φτάσει στο σημείο να διαμορφώσουν έναν πολιτισμό χάριν της ελευθερίας και όχι της εξουσίας – οπότε λογικά όλοι οι άλλοι λαοί που δεν καθορίζονταν από έναν τέτοιο πολιτισμό, καθοδηγούμενοι από ηγέτες, μονάρχες ή δικτάτορες, χαρακτηρίζονταν και χαρακτηρίζονται ακόμη βάρβαροι.
Ότι και αν υιοθέτησαν πάντως οι Έλληνες από την Ανατολή, τα άπειρα αγαθά που έβρισκαν εκεί, απλά τα χρησιμοποίησαν για τους δικούς τους παράτολμους και θαρραλέους σκοπούς – ενώ ότι έκαναν δεν ήταν συνέχεια από τίποτα άλλο, δεν ήταν μίμηση κανενός, αλλά μία νέα αρχή. Δεν οικοδόμησαν ποτέ επάνω σε αυτά που έβρισκαν, αλλά πάντοτε κάτι εκ θεμελίων νέο – παραμένοντας υπεύθυνοι, χωρίς ανώτερες αρχές και χωρίς παρωπίδες, ο καθένας για τον εαυτό του και όλοι μαζί για το σύνολο.
Το βασικό τους ζητούμενο ήταν να καταστήσουν την ελευθερία τους ικανή να ανταποκριθεί σε όλες τις προκλήσεις – κάτω από συνθήκες που γίνονταν όλο και πιο πολύπλοκες. Έτσι η Αρχαία Ελλάδα καθορίζει μία από τις τρεις σημαντικές εποχές της παγκόσμιας ιστορίας – με τις άλλες δύο να είναι η νεολιθική και η βιομηχανική.
Επίλογος
Στα πλαίσια αυτά, όταν αναρωτιέται κανείς πως θα καταφέρει να αντιμετωπίσει η σημερινή Ελλάδα τα θηριώδη οικονομικά, μεταναστευτικά και εθνικά της προβλήματα, δεν έχει παρά να μελετήσει την ιστορία της – τις νίκες της Δημοκρατίας της απέναντι στις επιθέσεις λαών πολύ ισχυρότερων από τη Γερμανία, την Τουρκία ή όποια άλλη χώρα επιβουλεύεται την ελευθερία, την εθνική κυριαρχία και την αξιοπρέπεια των Ελλήνων. Θα κλείσουμε με το εξής:
«Στοχαστείτε, σκεφθείτε, αναλογισθείτε πως ευτυχία θα πει ελευθερία, ελευθερία θα πει ψυχή δυνατή και μη δειλιάσετε μπροστά στους κινδύνους του πολέμου», ήταν η πιο φημισμένη φράση του Περικλή στον Επιτάφιο. Η ελευθερία στην Ελλάδα, χωρίς την οποία δεν υπάρχει αξιοπρέπεια, ενώ χωρίς αξιοπρέπεια δεν έχει νόημα η ζωή, δεν γεννήθηκε ως αντίδραση σε καταπίεση – αλλά ανέβλυσε ως κάτι φυσικό, ταυτισμένο με τον Πολίτη που αποτελεί το ύψιστο αξίωμα σε μία Πολιτεία.
Έγινε δε τρόπος ζωής, τέχνης και πολιτικής – ενώ αποτέλεσε τον πυρήνα της σπάνιας κληρονομιάς που μας δώρισαν οι πρόγονοι μας. «Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία», είχε πει ο Κάλβος – ενώ «όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται, ζυγό δουλείας ας έχουσι». Με απλά λόγια, όποιος από φόβο συμβιβάζεται με μία τέτοια σκλάβα ζωή, ο δειλός δηλαδή, είναι άξιος της δουλείας.
Σε κάθε περίπτωση ότι πετύχαμε στο παρελθόν εμείς οι Έλληνες, μπορούμε να το πετύχουμε και τώρα – αρκεί να συνειδητοποιήσουμε πώς το πετύχαμε, γράφοντας ιστορία. Με την αγάπη μας προς την ελευθερία και την πραγματική δημοκρατία, χωρίς εγωπαθείς «ηγέτες», κοινοβουλευτικές δικτατορίες και τυράννους – αλλά όλοι μαζί, ενδιαφερόμενοι τόσο για τον εαυτό μας, όσο και για τη συλλογικότητα μας. Για όλα αυτά που μας διαφοροποίησαν τόσους αιώνες πριν από τους βαρβάρους – χαρίζοντας μας συνεχείς νίκες σε όλα τα επίπεδα.
Ως εκ τούτου ο φασισμός/ναζισμός, είναι εντελώς ασύμβατος με το ελληνικό πνεύμα – ένα αποτρόπαιο δείγμα πολιτικού εκφυλισμού βάρβαρων λαών και κοινωνικών ομάδων. Είναι λυπηρό πάντως που η ΕΕ, μετά από 2.500 χρόνια, δεν έχει ακόμη καταλάβει πως μόνο εάν τα κράτη αντιμετωπίζονταν ως ίσα μεταξύ ίσων, θα πετύχαινε τους στόχους της – ενώ διαφορετικά θα διαλυθεί.
