.
Έχουμε ήδη εκφράσει τις επιφυλάξεις μας ως προς τη σκοπιμότητα αρκετών έργων, όπως το θεματικό πάρκο – επίσης όσον αφορά την πραγματοποίηση τους, αφού δεν υπάρχουν δεσμεύσεις. Στο Ταμείο Ανάκαμψης αναφέρονται 1,2 δις € για τη μετάβαση σε ένα νέο ενεργειακό μοντέλο, όπως θα καταθέσουμε στα πρακτικά – ενώ από αυτά μόνο τα 242 εκ. € προορίζονται για την αποκατάσταση των εδαφών στα λιγνιτωρυχεία. Προφανώς δεν είναι αρκετά, ακόμη και αν επιτευχθεί η μόχλευση τους – αν και δεν πιστεύουμε πως θα συμμετέχει ποτέ κάποιος ιδιώτης σε κάτι τέτοιο. Τελικά βέβαια, με το σημερινό νομοσχέδιο, πληροφορούμαστε πως τη Δίκαιη Μετάβαση, την απολιγνιτοποίηση δηλαδή, θα την πληρώσουν τα συνήθη υποζύγια – οι Έλληνες Πολίτες λοιπόν, μέσω του δημοσίου.
.
Κοινοβουλευτική Εργασία
Σε μία εποχή που μαίνεται η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη, η οποία συνεχίζει να πυροβολεί τα πόδια της, με το ενδεχόμενο ελλείψεων λόγω των αντιποίνων της Ρωσίας στις κυρώσεις, με τα ατυχήματα στα εργοστάσια των ΗΠΑ και με την εκτόξευση των τιμών του φυσικού αερίου, η κυβέρνηση συνεχίζει να προωθεί το αποτυχημένο μοντέλο της εξάρτησης μας από το φυσικό αέριο – αντί από τον εγχώριο λιγνίτη, από τις εξορύξεις υδρογονανθράκων που έχουν σταματήσει οι γεωτρήσεις, από τη γεωθερμία, από την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων όπως έχουμε προτείνει κλπ.
Παράλληλα, επιμένει στο σκανδαλώδες μοντέλο της αγοράς ενέργειας από το καρτέλ του χρηματιστηρίου Χατζηδάκη και στην πολιτική απάτη της κατάργησης της ρήτρας αναπροσαρμογής – καθώς επίσης στις επιδοτούμενες ΑΠΕ με τους εισαγόμενους μηχανισμούς που καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον, ενώ είναι άγνωστη η δυνατότητα ανακύκλωσης τους, όταν θα πρέπει να αποσυρθούν μετά την 20ετία.
Η σημερινή σύμβαση τώρα, αποτελεί συνέχεια των δεσμεύσεων του ΠΘ για απολιγνιτοποίηση, αμέσως μετά τις εκλογές – δεσμεύσεις που αποτυπώθηκαν στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) της ΝΔ, το οποίο είναι πλέον για τα σκουπίδια.
Επίσης του νόμου Χατζηδάκη για τη ΔΕΗ που τη μετέτρεψε από παραγωγική σε χονδρεμπορική εταιρία – επί πλέον του Ν4759/2020, ειδικά του άρθρου 155 και του Ν4872/2021 για την απολιγνιτοποίηση που ονομάσθηκε «δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση», κατά τη συνήθη ωραιοποιημένη ορολογία των μνημονίων.
Σε σχέση με την αξιοποίηση των περιοχών που πλήττονται ήδη, χωρίς κοστολόγηση και χωρίς χρηματοδότηση, καθώς επίσης χωρίς λύση για τους ανέργους, όπως είχαμε ζητήσει, είναι περιττό να αναφερθούμε ξανά – αφού ο ΠΘ δήλωσε πως θα πρέπει να βρουν κάτι άλλο να κάνουν.
Ειδικά όσον αφορά το ΣΔΑΜ που τοποθετήθηκε σε διαβούλευση πέρυσι, η παρουσίαση της μελέτης των 434 σελίδων περιελάμβανε 16 επενδύσεις με κόστος περίπου 3 δις € – τις οποίες εμείς είχαμε συγκεντρώσει σε έναν πίνακα που θα καταθέσουμε ξανά στα πρακτικά.
Αργότερα δημοσιεύτηκε ένα επικαιροποιημένο σχέδιο με κόστος 2 δις που επίσης θα καταθέσουμε στα πρακτικά – πριν την αύξηση του πληθωρισμού όμως, οπότε δεν ξέρουμε τι ισχύει πια.
Εν προκειμένω, έχουμε ήδη εκφράσει τις επιφυλάξεις μας ως προς τη σκοπιμότητα αρκετών έργων, όπως το θεματικό πάρκο – επίσης όσον αφορά την πραγματοποίηση τους, αφού δεν υπάρχουν δεσμεύσεις.
Στο Ταμείο Ανάκαμψης αναφέρονται 1,2 δις € για τη μετάβαση σε ένα νέο ενεργειακό μοντέλο, όπως θα καταθέσουμε στα πρακτικά – ενώ από αυτά μόνο τα 242 εκ. € προορίζονται για την αποκατάσταση των εδαφών στα λιγνιτωρυχεία.
Προφανώς δεν είναι αρκετά, ακόμη και αν επιτευχθεί η μόχλευση τους – αν και δεν πιστεύουμε πως θα συμμετέχει ποτέ κάποιος ιδιώτης σε κάτι τέτοιο.
Τελικά βέβαια, με το σημερινό νομοσχέδιο, πληροφορούμαστε πως τη Δίκαιη Μετάβαση, την απολιγνιτοποίηση δηλαδή, θα την πληρώσουν τα συνήθη υποζύγια – οι Έλληνες Πολίτες λοιπόν, μέσω του δημοσίου.
Θα χρησιμοποιηθούν φυσικά πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, εγγυήσεις και δάνεια – χωρίς όμως να αναφέρεται ποιο θα είναι το κόστος τους.
Το πλέον εξοργιστικό πάντως είναι το ότι, η ΔΕΗ που ιδρύθηκε για να υπηρετήσει το δημόσιο αγαθό του ηλεκτρισμού και της ανάπτυξης, μεταβιβάσθηκε πλέον στον ιδιωτικό τομέα – ενώ παρέμεινε το 34% στο Υπερταμείο των ξένων που θέτει πια όρους, για το πώς θα διαχειριστούμε τις εκτάσεις που είχαν παραχωρηθεί στη ΔΕΗ πριν από χρόνια, χωρίς καν τα μεταλλευτικά δικαιώματα.
Σε κάθε περίπτωση, εμείς έχουμε εκφράσει ξεκάθαρα τις θέσεις μας για τα ενεργειακά και αναπτυξιακά προβλήματα της χώρας, τόσο με το πρόγραμμα μας, όσο και με μελέτες μας που καταθέσαμε στη Βουλή – θέσεις που δικαιώνονται, οπότε δεν έχουμε κανένα λόγο να τις αλλάξουμε, καταψηφίζοντας όλα τα σχετικά νομοσχέδια της ΝΔ.
Επί των άρθρων τώρα, στο προοίμιο αναφέρονται οι συμβαλλόμενοι – η ΔΕΗ και η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΕ που ιδρύθηκε με το Ν4872/2021, για τη διαχείριση των λιγνιτικών εκτάσεων, ενώ ανήκει στο δημόσιο.
Όσον αφορά τη ΜΕΤΑΒΑΣΗ, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε τα εξής σημεία από τον παραπάνω νόμο, με τις τότε αντιρρήσεις και ερωτήσεις μας – επί του άρθρου 15 με το καταστατικό:
(α) Άρθρο 2: Ή έδρα της είναι στην Αθήνα, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του έργου ευρίσκεται στη Δυτική Μακεδονία – κάτι που δεν είναι ορθολογικό.
(β) Άρθρο 3: Το αρχικό μετοχικό της κεφάλαιο είναι 2 εκ. € – με μοναδικό μέτοχο το Δημόσιο. Με βάση την προβλεπόμενη ονομαστική στελέχωση των 40 ατόμων, με τα αντίστοιχα έξοδα για την υπηρεσία ΔΑΜ του δημοσίου, η οποία είναι διαφορετική και με τις δαπάνες που είχαν δοθεί από το ΓΛΚ (800 χιλ. για 20 άτομα συν προϊστάμενοι/διευθυντές), τα έξοδά της υπολογίζονται σε τουλάχιστον 1,2 εκ. € – επομένως δεν είναι αρκετά ούτε για δύο χρήσεις. Ποιος θα πληρώσει μετά και πόσα;
(γ) Άρθρο 4: Τα έσοδα της προέρχονται από επιχορήγηση εκ μέρους του Δημοσίου από τα ΠΔΕ, της ΕΕ όπως από τα ΕΣΠΑ, από δωρεές και από τέλη χρήσης των παγίων της. Τι έσοδα μπορεί να είναι αυτά; Μπορεί στα έσοδα να προστεθεί μίσθωμα για την πρόσβαση στα λιγνιτωρυχεία, αφού θα ευρίσκονται μέσα στις περιοχές απολιγνιτοποίησης, όπως θεωρούμε ότι πρέπει;
(δ) Άρθρο 23: Δίνεται η δυνατότητα να συνάπτει δάνεια με τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργού – ενώ το Δημόσιο μπορεί να παρέχει εγγύηση μέσω του Υπουργού. Εδώ είχαμε αναφέρει πως πρέπει να εξαιρεθεί το δικαίωμα εγγραφής υποθηκών επί των παγίων – σε καμία περίπτωση δε, με την έγκριση μόνο του εκάστοτε Υπουργού!
Συνεχίζοντας στο προοίμιο, η ΔΕΗ θα μεταβιβάσει στην θυγατρική της εταιρία Μεταλιγνιτική Α.Ε. τις δραστηριότητες της ΔΕΗ που εντάσσονται στις ευρύτερες Ζώνες Απολιγνιτοποίησης, στις Ζ.ΑΠ. – οι οποίες εν συνεχεία θα μεταβιβαστούν στην ΜΕΤΑΒΑΣΗ. Οι περιοχές ΖΑΠ, σύμφωνα με το Ν4759/2020, είναι οι εξής:
(α) Οι Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης και Φλώρινας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας – με την ονομασία ΖΑΠ Κοζάνης και Ζ.ΑΠ. Φλώρινας.
(β) Ο Δήμος Μεγαλόπολης της Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου – με τη Ζ.ΑΠ. Μεγαλόπολης.
Οι εν λόγω εγκαταστάσεις της ΔΕΗ είναι τα ορυχεία Αμυνταίου, Κλειδίου, Πτολεμαΐδας και Μεγαλόπολης – οι οποίες παρουσιάζονται σε τοπογραφικά στα Παραρτήματα, μαζί τα κτίρια εντός τους.
Οφείλουμε να σημειώσουμε όμως κάτι εξαιρετικά σημαντικό – το ότι, σύμφωνα με το άρθρο 28 του Ν4872/2021, στο οποίο παραπέμπει, δεν συμπεριλαμβάνονται τα μεταλλευτικά δικαιώματα επί των συγκεκριμένων ορυχείων. Είναι πράγματι έτσι;
Περαιτέρω, αναφέρονται στην παρ. 2 το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Ανάπτυξης (ΠΔΑΜ), τα Εδαφικά Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) και το Πρόγραμμα ΕΣΠΑ-ΔΑΜ 2021/2027 – τα οποία δεν έχουν προσκομιστεί, ούτε περιγράφονται στους ορισμούς τους άρθρου 1 της σύμβασης.
Το σημειώνουμε επειδή κατά την συζήτηση του νομοσχεδίου, είχε αναφερθεί πως δεν συμμετείχαν σε αυτά τα σχέδια οι ΟΤΑ – οπότε θα θέλαμε να γνωρίζουμε εάν υπάρχει αποδοχή από την τοπική κοινωνία, ειδικά λόγω του ότι προβλέπονταν κατά παρέκκλιση χωροταξικές ρυθμίσεις στον Ν4872/2021 και στο άρθρο 28.
Επί πλέον, αναγράφεται στην παρ. 5 πως για όσο χρονικό διάστημα η ΔΕΗ χρησιμοποιεί τους λιγνίτες, θα συνεχιστεί η πρόσβασή της σε αυτές τις εκτάσεις – χωρίς να αναφέρεται επακριβώς το χρονικό διάστημα.
Επειδή όμως αναφέρεται στο ΕΣΕΚ 2019, στον ορισμό 1.1.23, θα είναι έως το 2028, εάν βέβαια δεν αλλάξει; Εάν είναι έτσι, γιατί γίνεται η μεταβίβαση τώρα;
Δεν θα υπήρχε αντίρρηση να πάρουμε τα κοιτάσματα μαζί με τα δικαιώματα, επειδή ανήκουν στο δημόσιο – όχι όμως τμηματικά και με υποχρεώσεις για το δημόσιο, ούτε με απαλλαγή της ΔΕΗ.
Στο άρθρο 2 τώρα, από τους ορισμούς σημειώνουμε τα εξής:
(α) Το ΕΣΕΚ, όπως αναφέραμε, είναι αυτό του 2019 που λογικά πρέπει να αναθεωρηθεί – αφού είναι για τα σκουπίδια.
(β) Ως τελική ημερομηνία ολοκλήρωσης εργασιών αποκατάστασης, στο 1.1.41, αναφέρεται η 31.8.2025 – η οποία είναι εκτός πραγματικότητας με βάση το ΕΣΕΚ, καθώς επίσης με τα ισχύοντα δεδομένα. Αναγράφεται βέβαια ότι μπορεί να μετακυληθεί, αλλά είναι εντελώς αόριστο.
(γ) Σχετικά με τον ορισμό της Απόσχισης Κλάδου στο 1.1.8 που καθορίζεται με το άρθρο 27, τι σημαίνει στην παρ. 5 η φράση «Το σχέδιο διάσπασης μπορεί να ορίζει ότι μέρος της αξίας του καθαρού ενεργητικού του μεταβιβαζόμενου κλάδου απεικονίζεται σε λογαριασμούς καθαρής θέσης (πλην του μετοχικού κεφαλαίου) της επωφελούμενης εταιρείας. Έναντι της μεταβίβασης του Κλάδου Μεταλιγνιτικής Αξιοποίησης Πυρήνων Ζ.ΑΠ. Δ.Ε.Η. Α.Ε., εκδίδονται από την επωφελούμενη εταιρεία, μετοχές αντίστοιχης ονομαστικής αξίας, οι οποίες παραδίδονται στη Δ.Ε.Η. Α.Ε., κατ’ αναλογία της συμμετοχής της»;
Μπορεί να μεταβιβαστούν οι εκτάσεις χωρίς κανένα τίμημα ή έναντι 1 €, όπως αναφέρεται από τα ΜΜΕ και θα καταθέσουμε στα πρακτικά; Μπορεί το μετοχικό κεφάλαιο που θα αναλωθεί για την εξαγορά των εκτάσεων να είναι χαμηλό, ενώ εάν αξία των εκτάσεων μεγαλύτερη, να σχηματιστεί κάποιο αποθεματικό; Αυτό είναι ο στόχος της κυβέρνησης ;
Στο άρθρο 3, προβλέπεται πρόσβαση των θυγατρικών, οπότε της ΔΕΗ Ανανεώσιμες και των Joint ventures τους – δηλαδή αυτής για τα φωτοβολταϊκά με την RWE στην παρ. 3.1.5. Το θέμα είναι εδώ με τι μίσθωμα όπως είπαμε και με ποια όχληση για τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις.
Στο 3.2, στην αξία συναλλαγής, θα προσδιοριστεί από ανεξάρτητο εκτιμητή της παρ. 3.2.2 του άρθρου 17 του Ν4548/2018 – δηλαδή από δύο ορκωτούς ελεγκτές λογιστές ή από ελεγκτική εταιρεία ή, κατά περίπτωση, από δύο ανεξάρτητους πιστοποιημένους εκτιμητές.
Θα έπρεπε να προσκομιστεί μαζί με το παρόν – ενώ αναφέρεται στην παρ. 3.2.1 πως θα είναι στο παράρτημα της Προγραμματικής Σύμβασης.
Προφανώς δεν μπορούμε να εγκρίνουμε κάτι εν λευκώ – θυμίζοντας την πρώτη αποτίμηση για το Ελ. Βενιζέλος, η οποία διπλασιάστηκε από την DG Comp.
Έχει σημασία πάντως ο τρόπος που θα αποτιμηθούν – ως επικίνδυνα χωράφια με τέφρα, ως αγροτεμάχια, ως οικιστικά οικόπεδα ή ως ότι άλλο.
Περαιτέρω, αναγράφεται στην παρ. 3.3.4 ότι, τα έργα στις περιοχές απολιγνιτοποίησης που ενδεχομένως εξυπηρετούν και τη ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ, μπορεί να καλύπτονται από κοινού – χωρίς όμως να αναφέρεται ποια μπορεί να είναι αυτά ή κάποιο κόστος από το ΓΛΚ. Αλήθεια τι είδους έργα μπορεί να είναι;
Στο άρθρο 4, στο 4.1.1, η ΜΕΤΑΒΑΣΗ θα αποζημιωθεί εις είδος για την αξία των εδαφών. Το «είδος» θα είναι τα έργα αποκατάστασης σύμφωνα με τον ορισμό στην παρ. 1.1.4 – ενώ το υπόλοιπο, εάν υπάρχει, το οποίο ονομάζεται «Υπολειπόμενη Αξία». καταβάλλεται της μετρητοίς. Γιατί ειδικά μετρητοίς; Εν τούτοις, για τα έργα αποκατάστασης, που τα καθορίζει η ΔΕΗ, πληρώνει η ΜΕΤΑΒΑΣΗ, όπως φαίνεται από το άρθρο 6.
Εδώ όμως υπάρχουν τα εξής εξοργιστικά: σύμφωνα με το άρθρο 6.4.3, η ΔΕΗ αποτελεί τον κύριο του έργου που προβαίνει σε διαγωνισμούς για τα έργα αποκατάστασης – ενώ στη συνέχεια στέλνει τα τιμολόγια στην ΜΕΤΑΒΑΣΗ που εισπράττει από το Ταμείο Ανάκαμψης, στις παρ. 5.1. και 5.3, ή από εναλλακτικές στην παρ. 5.6 και πληρώνει.
Η ΔΕΗ δε, δεν έχει την ευθύνη για καθυστερήσεις εκταμίευσης τον ποσών έναντι εργολάβων – στην παρ. 5.3.
Στην παρ. 4.3.2 για τον ανεξάρτητο φορέα ή πιστοποιητή για τη μεταβίβαση των εκτάσεων που θα έχουν γίνει έργα, δεν είναι αποδεκτό να υπάρχει τρίτος εκτός δημοσίου – σίγουρα όχι βέβαια να επιβαρύνεται με το κόστος του το Δημόσιο, όπως αναφέρεται.
Στο 6.4.1 και 6.4.2 παρατίθενται αρκετές εργασίες για τις οποίες δεν είναι υπεύθυνη η ΔΕΗ – όπως, για παράδειγμα, η κατεδάφιση κτιρίων. Χωρίς τα αναλυτικά σχέδια όμως, δεν μπορούμε να κρίνουμε εάν είναι εύλογο.
Στο 6.5.2, αναφέρεται μια ακόμη επιτροπή για την παρακολούθηση της υλοποίησης της Διαθεσιμότητας των Εκτάσεων – χωρίς όμως να ορίζεται η σύστασή της.
Στο άρθρο 7, διαπιστώνεται μια σειρά από εξοργιστικές υποχρεώσεις του Δημοσίου – ουσιαστικά πρόκειται για επαίσχυντους όρους που θέτει η ΔΕΗ, όπως οι εξής:
(α) Στο 7.1.α: Το δημόσιο εγγυάται για το τίμημα που θα καταβάλλει η ΜΕΤΑΒΑΣΗ.
(β) Στο 7.1.γ: Το δημόσιο εγγυάται τη Χρηματοδότηση των υποχρεώσεων της ΜΕΤΑΒΑΣΗ – μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης ή με κάποια εναλλακτική. Τι θα συμβεί εάν η ΕΕ μπλοκάρει τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης για άλλους λόγους, όπως με το Κράτος Δικαίου της Πολωνίας;
Στο άρθρο 9, δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε με την υπαγωγή των διαφορών σε διαιτησία – προτείνοντας τα αρμόδια ελληνικά δικαστήρια.
Κλείνοντας με το ΓΛΚ, από τη σύμβαση δημιουργείται ενδεχόμενη δαπάνη για τον προϋπολογισμό – στις χρηματοδοτήσεις που αναφέρθηκαν προηγουμένως στο άρθρο 7.
Τα ερωτήματα εδώ όπως αναφέραμε, είναι τα εξής:
(α) Ποια θα είναι η αποτίμηση των εκτάσεων;
(β) Πόσο θα είναι το κόστος μετάβασης, αφού θα το καλύψει το δημόσιο και σε ποιο βαθμό θα διενεργηθεί μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης ή άλλων πόρων;
Τέλος, το ΓΛΚ δεν εμφανίζει κόστος – κάτι που θεωρούμε απαράδεκτο, αφού θα έπρεπε να είναι γνωστό. Πώς θα μπορούσαμε αλήθεια να εγκρίνουμε κάτι εν λευκώ;
