Η αισχροκέρδεια του καρτέλ της ενέργειας φέρνει για μια φορά ακόμα στο προσκήνιο το ποιόν της επιχειρηματικής ελίτ της Ελλάδας και ειδικά αυτούς στην κορυφή της, τους παρασιτικούς ολιγάρχες.
(Το άρθρο αποτελείται από 2 Σελίδες)
Ανάλυση
του Παναγιώτη Χατζηπλή
Αυτού του είδους τους «επιχειρηματίες» που ο γνωστός διανοητής και οικονομικός αναλυτής Νασιμ Νίκολας Τάλεμπ αποκαλεί Rent-Seekers (εισοδηματίες). Δεν είναι όμως κάτι σαν εισοδηματίες ενοικίων καθώς για τον Τάλεμπ το έσοδό τους είναι πιο εξασφαλισμένο από την εκμετάλλευση ακινήτων (τα οποία έχουν ρίσκο από ζημιές, απώλεια ενοικίων κλπ). Γιατί για τον Τάλεμπ χρησιμοποιώντας το κράτος μέσω επαφών και νόμων εξάγουν εισόδημα χωρίς ρίσκο. Η διαφορά λοιπόν για τον Ταλεμπ είναι ότι ο εισοδηματίας (rent-seeker) είναι στην κορυφή της πυραμίδας και έτσι δεν ρισκάρει κάτι. Δεν έχει δηλαδή αυτό που αποκαλεί “Skin in the Game” (να ρισκάρει κάποιος το τομάρι του), μια έννοια που βασίζεται και ομώνυμο βιβλίο του (πηγή)
Οι κρατικοδίατοι εισοδηματίες δραστηριοποιούνται σε ολιγοπωλιακές ή μονοπωλιακές αγορές που μπορούν να ελέγχουν είτε από μόνοι ή μέσω ενός καρτέλ. Είναι κάτι που λέγεται και παρεοκρατικός καπιταλισμός (crony capitalism). Οι συμμετέχοντες μπορεί να τοποθετούν τα λεφτά του ή ακόμα καλύτερα να μην τοποθετούν τίποτα αφού μπορούν να εξασφαλίζουν μια πλουτοπαραγωγική πηγή με εγγυημένο έσοδο στο όνομα των μεταρρυθμίσεων και της «αξιοποίησης» έναντι ενδεχομένως σταδιακής αποπληρωμής. Αυτό μπορεί να είναι μια κοινωφελής επιχείρησης με απαραίτητες υπηρεσίες ή ένα μονοπώλιο που είναι σε θέση να ορίζει τις αυθαίρετα τιμές και να καθορίζει ελεύθερα την κερδοφορία του.
Είναι αλληλένδετη η σχέση της ελίτ με την πολιτική εξουσία βέβαια οπότε έχουμε και αυτό που λέγεται επιχειρηματική δικτατορία (corporatocracy) και δεν διαφέρει πολύ από τον σοσιαλιστικό ολοκληρωτισμό. Βέβαια για να είμαστε δίκαιο το corporatocracy σχετίζεται περισσότερο με τον έλεγχο του πολιτικού συστήματος από μεγάλες εταιρίες που ενδεχομένως έχουν δημιουργηθεί ανεξάρτητα όπως πχ στη ΗΠΑ και μέσω κάποιων έστω νόμιμων διεργασιών όπως των λόμπι και της φανερής χρηματοδότησης καμπάνιων εκλογής βουλευτών και προέδρων.
Παρασιτισμός και αποβιομηχανίση
Η ελίτ της Ελλάδας διαχρονικά είναι παρασιτική. Υπήρχαν βέβαια πάντα εξαιρέσεις και πρωτοβουλίες ενάντια στο ρεύμα που επένδυαν ρομαντικά θα έλεγες στην παραγωγή και πνίγηκαν. Είναι κάτι που καταγράφει η Αμερικανική αποστολή του σχεδίου Μάρσαλ για την ελίτ του τόπου «Δεν διανοήθηκαν ποτέ να επενδύσουν τα κέρδη τους στη δική τους χώρα για να βοηθήσουν στην αναστήλωση της οικονομίας της» παρά στο πώς θα περιφρουρήσουν τα συμφέροντα τους ανεξάρτητα του κόστους για την χώρα και στην δυνατότητα να μεταφέρουν τον πλούτο στους στο εξωτερικό (“Wanted: A Miracle In Greece”, Paul Porter, Collier’s magazine, Sep 20, 1947.).
Οι Αμερικανοί του μεταπολεμικού Σχεδίου Μάρσαλ όμως που ήθελαν να αναπτυχθεί η χώρα για να σταθεροποιηθεί φέραν μεταρρυθμίσεις που είχαν για πολλά χρόνια προβλεφθεί όπως η παραγωγή ενέργειας με την δημιουργία της ΔΕΗ και τελικά στην ανάπτυξη της βιομηχανίας και της οικονομίας με το οικονομικό θαύμα μεταπολεμικά που το ΑΕΠ αναπτύχθηκε με ταχείς ρυθμούς (πηγή) Μεταξύ 1953-1973 το ΑΕΠ αναπτύχθηκε κατά μέσο όρο με 6,7% και η βιομηχανία (δευτερογενής τομέας) με 9,8% (Ο Πλούτος της Ελλάδας, Κώστας Κωστής, 2018).
Όμως στα νεότερα χρόνια μετά την μεταπολίτευση με την είσοδο στην ΕΟΚ/ΕΕ και την παγκοσμιοποίηση η ενδογενής παραγωγής δεν είναι σημαντική για την συντήρηση της οικονομίας Αντίθετα είναι και επιζήμια αφού περιορίζει τις ροές κεφαλαίου και την εξάρτηση.
Έτσι είχαμε την αποβιομηχάνιση και την εξάρτηση από κάθε λογής εισαγόμενα προϊόντα ως και τρόφιμα, επιδοτούμενη γεωργία που οδήγησε σε τροφική ανεπάρκεια και αδράνεια των εκμεταλλεύσεων… Η βιομηχανία έπεσε στο 8% του ΑΕΠ , κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ (15%) και το εμπορικό έλλειμα εκτινάχθηκε. Αυτό κάπως έπρεπε να χρηματοδοτηθεί και έγινε με φθηνό χρήμα από τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια και την ΕΕ.
Οι μεταπρατικές ελίτ προσέφυγαν στην εύκολη λύση: Κατασκευές με ΕΣΠΑ για έργα με προβληματική χρησιμότητα και τουρισμός για να απασχολείται ο κόσμος με δουλειές μερικής απασχόλησης. Είναι κάτι που ο εξαγωγικός βορράς καλωσόρισε. Και έτσι η χώρα προσδέθηκε στον Ευρωπαϊκό μονόδρομο, είναι κάτι που εξυπηρετεί ΕΕ και ελίτ.
Ένταξη ΕΕ- Κεφαλαιακές Ροές
Τα λεφτά που δίνει η ΕΕ μπορεί να φαντάζουν λίγα για την οικονομία αν αναλογιστεί κανείς ότι ανέρχονται σε περίπου 2-3% του ΑΕΠ ετησίως ως καθαρές ροές, όμως είναι πολλά για τους λίγους της ελίτ. Έτσι μπορούν να διατηρήσουν τους ομίλους των κατασκευαστικών, αντιπροσωπειών, real estate και τώρα ενέργειας. Μαζί το κύκλο των παρατρεχάμενων αυλικών (στελεχών) και τα ΜΜΕ για την χειραγώγηση των αφελών όπως και κάποια ρουσφέτια για ψηφοφόρους κομμάτων.
Τελικά τι επιτυγχάνουν αυτές οι εισροές από την ΕΕ:
- ΕΣΠΑ: τα κεφάλαια που έχουν εισρεύσει με τα διάφορα κοινοτικά προγράμματα μέχρι το 2020 εκτιμώνται σε 95 δις € και καταναλώθηκαν σε κατασκευαστικά έργα πολλά από τα οποία είναι ζημιογόνα και επιδοτούμενα για να αποπληρώσουν τα δάνειά τους. Από τα 20,4 δισ. € των ΕΣΠΑ της περιόδου 2007-2013 κατασκευαστικά ήταν τα 12,9 δισ. € από τα οποία σύμφωνα με δημοσιεύματα οι τρεις μεγάλοι εργολάβοι απορρόφησαν 9,5 δις €… δηλαδή το 50% (πηγή) Κάποιοι εξ αυτών με ισχυρές σχέσεις με ΜΜΕ τα οποία φυσικά υπερθεμάτιζαν για την «Ευρώπη». Τα έργα αυτά παρέχουν κάποια εργασία και προβολή μιας εικόνας «εκσυγχρονισμού» σε όλη την χώρα. Κάτι ανάλογο με την δημιουργία autobahn από το καθεστώς του Χίτλερ όταν ανέλαβε την εξουσία. Και παντού τοποθετούνται οι ταμπέλες που να υπογραμμίζουν την χρηματοδότηση της ΕΕ έστω και αν μεγάλο μέρος των κεφαλαίων είναι με δημόσια συμμετοχή ή δάνεια.
Το δε Ταμείο Ανάκαμψης (30,4 δις € την περίοδο 2021-2025 από τα οποία μόνο 17,7 δις € επιδότηση και τα άλλα 12,7 δις € δάνεια θα αναλωθεί κατά τα 2/3 στα δύο βασικά ζητούμενα της παγκοσμιοποίησης και συνιστούν εξοπλισμό που θα γυρίσει στον βορά. Στην πράσινη μετάβαση δίνεται το 38% και στην ψηφιοποίηση το 20%. Το πρώτο συνδέεται με νέες και ακριβότερες μορφές ενέργειας (μετάβαση στο εισαγόμενο φυσικό αέριο) και εξάρτηση το δεύτερο με την τεχνοκρατία και περιγράφονται στο βιβλίο του Great Reset για την περιβαλλοντική (πηγή) και τεχνολογική (πηγή) επανεκκίνηση μετά την πανδημία.
- Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ): οι περίφημες επιδοτήσεις της γεωργίας αναλώθηκαν σε αντιπαραγωγικές εκμεταλλεύσεις και τελικά επιδοτούμενη αδράνεια. Το μεγαλύτερο μέρος των αγροεφοδίων εισάγεται όπως και οι προμήθειες στον τουρισμό εξάλλου, έτσι μεγάλο μέρος των εισροών γυρίζει πίσω. Κατά έναν υπολογισμό η Ελλάδα έλαβε από την ένταξή της στην Ε.Ε. 120 δισ. € επιδοτήσεις. Από τα λεφτά αυτά τα 51,3 δισ. € επέστρεψαν στις εταιρείες της Δ. Ευρώπης, που προμηθεύουν με εξοπλισμό, μηχανήματα και πρώτες ύλες (πηγή) Πολλές από τις επιδοτήσεις κατασπαράσσονται από επιτήδειους που η χώρα συχνά καλείται να επιστρέψει μετά με πρόστιμο. Όμως αυτές οι επιδοτήσεις, το «τσάμπα χρήμα» είναι μια ακόμα διαφήμιση της ΕΕ «χωρίς αυτή θα πεινάσουμε» λένε στην επαρχία είτε υστερόβουλοι νομείς είτε άβουλοι εξαρτημένοι. Στην τρέχουσα περίοδο (2021-2027) τα ποσά της ΚΑΠ ανέρχονται σε 19,3 δις € όσο περίπου και την προηγούμενη. Από αυτά τα 14 δις € είναι ενισχύσεις με ένα μέρος εξαρτώμενα από πράσινες δράσεις και άρα αμφίβολα και τα άλλα για έργα στην επαρχία με επίσης αμφιλεγόμενη χρήση.
- Μεταπρατισμός: αποβιομηχάνιση και φρενήρης άνοδος στις εισαγωγές εκτίναξαν το εμπορικό έλλειμα. Η παραγωγικότητα της εργασίας μειώθηκε λόγω της απώλεια παραγωγής υψηλής προστιθέμενης αξίας που κατά την προβαλλόμενη άποψη έπρεπε να πάει στις χώρες του βορρά ενώ στον νότο να μείνει ο τουρισμός. Μόνο που οι χώρες του βορρά δεν μοιράζονταν πλεόνασμα. Δηλαδή ανταλλάσσεται υψηλή προστιθέμενη αξία με χαμηλή υποστηρίζοντας την παραγωγή του βορρά με την υποτιμημένη ψυχαγωγία στο νότο. Εκτός αυτού υπάρχουν και καθαρές επιστροφές κερδών. Ο διάσημος οικονομολόγος Piketty έχει υπολογίσει ότι η Ανατολική Ευρώπη με τους χαμηλότερους μισθούς που έχει προσελκύσει υπεργολαβική εργασία της παραγωγικής αλυσίδας της γερμανικής βιομηχανίας, τελικά χάνει αν συνυπολογιστούν οι επιστροφές μερισμάτων στις μητρικές των εργοστασίων (πηγή) Τα ίδια και στην Ελλάδα με το ξεπούλημα μονοπωλιακών δημόσιων επιχειρήσεων δήθεν ως «ιδιωτικοποιήσεις» βλέπε Fraport που ανέλαβε τα 14 αεροδρόμια της Ελλάδας σε τιμή έξι φορές πιο κάτω από ότι δίνει για το αεροδρόμιο της Αττάλειας στην Τουρκία ενώ λαμβάνει και αποζημίωση για απολεσθέντα κέρδη, (πηγή) ενώ η Τραινοσε επιδοτείται!
- Απώλεια πληθυσμού: αυτό συμβαίνει τόσο μέσα από την φτώχεια που πυροδοτεί το δημογραφικό, την μείωση των δαπανών υγείας ειδικά με τα μνημόνια και την υπερβάλλουσα θνησιμότητα όπως και με την πανδημία αλλά και της πιο οδυνηρής, εκείνης από την μετανάστευση των πτυχιούχων για εργασία, του Οι Έλληνες πτυχιούχοι σύμφωνα με μια μελέτη της Endeavor δημιουργούν 12,9 δις € κάτι που χάνει η χώρα. Μαζί έχουν χαθεί και 8 δις € από την πανεπιστημιακή δωρεάν μόρφωση ενώ αν συνυπολογίσουμε το σύνολο της δαπάνης για το μεγάλωμα το ποσό ανεβαίνει στα 100 δις € από κάποιος. Σε αντίθεση δε με το παρελθόν δεν δημιουργούνται έτσι εισροές συναλλάγματος αφού μόνο 1 στους 5 (18%) ξενιτεμένους στέλνει εμβάσματα πίσω στην Ελλάδα σε σχέση με 2 στους 3 (το 67%) στην δεκαετία του ’60. Και όλα αυτά παρέχουν και ένα πρόσθετο όφελος για την ελίτ: αποσυμπίεση της κοινωνικής πίεσης και του ανταγωνισμού για περιορισμένες ευκαιρίες που πηγαίνουν σε λιγότερους, τους έμπιστους και όχι πάντα τους καλύτερους. Συμβαίνει στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Όπως είπε και κάποιος αναιδής πολιτικάντης που έχει καταφέρει να ανεβεί σε υψηλά κυβερνητικά πόστα σε μια στιγμή ειλικρίνειας: «και αν γυρίσουν αυτοί με τα πτυχία, εγώ τι θα κάνω;»
Και όλα αυτά ενώ τα δυο κυριότερα ζητούμενα της ένταξης στην ΕΕ, εγγύηση των συνόρων και οικονομική σύγκλιση διαψεύστηκαν πανηγυρικά. Αυτό δηλαδή που ο Κονδύλης είχε αναφέρει ως την επιθυμία της ελίτ: «άλλοι να μας ταΐζουν και άλλοι να φυλάνε τα σύνορά μας».
Τελικά το μόνο που κατάφερε η ΕΕ είναι να εδραιώσει την μεταπρατική ελίτ της χώρας, να την πλουτίσει και τώρα να την παράσχει ένα προκάλυμμα για ασυδοσία στο όνομα των μνημονίων, κάτι που είναι όμηρος πια και η ΕΕ λόγω της αποτυχίας της όποιας λογικής είχε η «διάσωση» των μνημονίων.
Είναι μια σχέση αλληλεξάρτησης όμως όπως ήταν πάντα και για αυτό η μεταπρατική ελίτ συστρατεύονται με τους νέους προστάτες και δανειστές όπως καταγράφει ο Ερικ Τουσαίντ στο βιβλίο του για την χρήση του δημόσιου χρέους ως μοχλός εξουσίας και την δύσκολη πάλη των κρατών για την απαλλαγή (The Debt System). Δηλαδή δημιουργία αποικιών χρέους (ή παγίδας χρέους) και λεηλάτηση των πόρων από τους πιστωτές, ότι δηλαδή περιλαμβάνουν συνήθως οι «σωτηρίες» του ΔΝΤ. Τα ίδια έγιναν σε Ελλάδα, στην Ρωσία την δεκαετία του 1990, στην Ουκρανία ως σήμερα και σε χώρες της Λατινικής Αμερικής όπου το ΔΝΤ επιστρέφει ξανά και ξανά.
Από την άλλη η ελίτ είναι σε μια πολύ ευάλωτη θέση εξάρτησης αφού τυχόν κυρώσεις είτε είναι κλείσιμο τραπεζών είτε δέσμευση κεφαλαίων στο εξωτερικό όπως γίνεται με την ελίτ της Ρωσίας θα της κόστιζε τρομερά δεδομένου ότι δεν έχει παραγωγική δυνατότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι η εξαρτημένη από την ΕΕ, ΑΑΔΕ, δεν έχει κάνει τίποτα ως σήμερα για την Λίστα Λαγκάρντ, Λίστα Μπόργιανς, Panama Papers. Λαθρεμπόριο κ.α. (πηγή)
Έτσι μπορεί να κυβερνάται μια χώρα από λίγους με οικονομική εξάρτηση, οικονομική ασφυξία, εκβιασμό και παροχή αντίδωρων-στην μορφή πχ κοινοτικών επιδοτήσεων για δήθεν ανακούφιση (όπως το Ταμείο Ανάκαμψης τώρα), έλεγχο των ΜΜΕ και του πολιτικού δυναμικού. Πολύ σημαντικό να καλλιεργείται ο φόβος η αίσθηση της αδυναμίας ώστε να μπορεί ο «προστάτης» να δώσει την λύση.
Συνεχίστε στη 2η σελίδα (…)
