.
Σε γενικές γραμμές πρόκειται για ένα ακόμη επικοινωνιακό πυροτέχνημα, με ένα μικρό και αβέβαιο ως προς τη μόχλευση πακέτο που δεν αρκεί για να αντισταθμίσει τις απώλειες της πανδημίας – πόσο μάλλον των μνημονίων, ενώ έχει προϋποθέσεις και κόστος. Σίγουρα δεν είναι η απάντηση που χρειάζεται στο πρόβλημα παραγωγή, ανάπτυξη και δημιουργία πλούτου για τη χώρα – κάτι που θα ενέπνεε τους νέους και θα βοηθούσε να επιστρέψουν τα παιδιά μας από το εξωτερικό.
.
Κοινοβουλευτική Εργασία
Το μεγάλο θέμα της Ελλάδας, όσον αφορά τη σημερινή κυβέρνηση, είναι η αποτυχία της στην οικονομία πριν ακόμη την πανδημία – ενώ έκτοτε κρύβει την παταγώδη αποτυχία της πίσω από τον Covid. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η ΝΔ υπερχρέωσε την Ελλάδα το 2004/09 με τις σπατάλες της, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στα μνημόνια από την ακόμη πιο ανεπαρκή κυβέρνηση που τη διαδέχθηκε – ενώ τη χρεοκόπησε το 2012 με το PSI, υποθηκεύοντας τη χώρα για μόλις 51,3 δις € μείωση του χρέους, μεγάλο μέρος της οποίας αφορούσε τις δικές μας τράπεζες, τα δικά μας ασφαλιστικά ταμεία και τους δικούς μας ομολογιούχους.
Στη συνέχεια υπέγραψε το τρίτο μνημόνιο, μαζί με τα υπόλοιπα κόμματα της Τρόικα εσωτερικού – στο οποίο συμπεριλαμβανόταν η ίδρυση της ΑΑΔΕ και του Υπερταμείου, οπότε η μεταφορά ολόκληρης της δημόσιας περιουσίας μας στις ξένες δυνάμεις κατοχής. Από το ξεκίνημα δε της πανδημίας, όπου κλείδωσε τη χώρα καταστρέφοντας τόσο την οικονομία, όσο και την υγεία, σπαταλάει ξανά τεράστια ποσά – με αποτέλεσμα το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2020 να υπερβεί τα 20 δις €, ενώ θα συνεχισθεί και το 2021.
Στα πλαίσια αυτά, οι επιδοτήσεις του ταμείου ανάκαμψης που στο Ελλάδα 2.0 προσδιορίζονται στα 18,19 δις € αντί 22,5 δις € που είχαν αναφερθεί προηγουμένως ή 19,4 δις € πρόσφατα, δεν καλύπτουν καν το έλλειμμα του 2020 – ενώ δεν έχουν στόχο να το καλύψουν, αλλά να χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις, σε μία χώρα που είναι στην ουσία χρεοκοπημένος τόσο ο δημόσιος, όσο και ο ιδιωτικός της τομέας.
Συνεχίζοντας, αυτό που κατατέθηκε ως σχέδιο ανάκαμψης Ελλάδα 2.0, δεν είναι παρά μια νέα έκδοση του πακέτου ανάκαμψης των 32 δις € που είχε παρουσιασθεί στις 25 Νοεμβρίου του 2020 (πηγή). Τότε εμφανιζόταν μαζί με τις άλλες επαναλαμβανόμενες χρηματοδοτήσεις του προϋπολογισμού της ΕΕ 2021/2027 που κατά σύμπτωση συνέπιπταν – δηλαδή του ΕΣΠΑ και της ΚΑΠ που αύξαναν το ποσόν στο φαντασμαγορικό νούμερο των 72 δις €. Ένα ποσόν που είναι μεν υψηλό, αλλά κατά πολύ χαμηλότερο από τις ζημίες που μας προκάλεσαν τα μνημόνια.
Το σχέδιο ανάκαμψης τέθηκε τότε σε δημόσια διαβούλευση (πηγή), λαμβάνοντας μόλις 45 σχόλια – οπότε καταλαβαίνει κανείς πόσο λίγο ενδιαφέρει τους Έλληνες, τονίζοντας ακόμη μία φορά πως τα 12,7 δις € είναι δάνεια που δεν γνωρίζουμε καν τους όρους τους, όπως το επιτόκιο και τις δόσεις αποπληρωμής τους που θα έπρεπε να μας κοινοποιηθούν.
Περαιτέρω, κατά την αρχική παρουσίαση του σχεδίου το Νοέμβριο, δημοσιοποιήθηκε και η έκθεση Πισσαρίδη (πηγή) – στην οποία αναφέρεται το Ελλάδα 2.0 που ονομάσθηκε έτσι, πιθανότατα για να υπονοήσει μία νέα βελτιωμένη έκθεση, δανειζόμενο όρους από το χώρο του λογισμικού για επικοινωνιακούς προφανώς λόγους.
Τα 32 δις € τώρα της αρχικής παρουσίασης έγιναν στην τελευταία έκδοση 30,9 δις € και μοχλεύθηκαν στα 57,5 δις € συνολικά – οπότε προστέθηκαν 26,6 δις €. Επομένως η μόχλευση διαμορφώθηκε στο 1,86 – οπότε ο τίτλος θα ήταν πιο σωστός ως «NGenEU 1.86» και όxι ως «Ελλάδα 2.0»! Αλήθεια υπάρχουν δεσμεύσεις, σχετικά με το ότι θα δοθούν κεφάλαια για μόχλευση;
Η προσέγγιση πάντως θυμίζει τη δημιουργική λογιστική της κυβέρνησης κατά την αρχή της πανδημίας – όπου εμφάνιζε μέτρα 20 δις €, με πάνω από 8 δις μόχλευση, όπως φαίνεται στην 6η Αξιολόγηση από το Μάϊο του 2020 (εικόνα) μαζί με μία σύγκριση των ποσών του Νοεμβρίου και των σημερινών (εικόνα).
Γενικά βέβαια έχει πρόβλημα με τα νούμερα η κυβέρνηση – εμφανέστατο για όποιον τα αναλύει. Όπως έχουμε αναφέρει, στα 30,9 δις € της τελευταίας έκδοσης, η επιχορήγηση της ΕΕ εμφανίζεται στα 18,2 δις €, αντί στα 19,4 δις € του Νοεμβρίου – όπου όμως τα 3 δις € προέρχονταν από άλλα προγράμματα, όπως από το REACT–EU. Δηλαδή από τα έκτακτα μέτρα της πανδημίας (πηγή).
Τα δάνεια από οργανισμούς/πιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ ανέρχονται τώρα στα 12,7 δις €, από τα 12,6 δις € του Νοεμβρίου – ενώ δεν γνωρίζουμε το κόστος και τις προϋποθέσεις. Στην ουσία δεν γνωρίζουμε ούτε τις προϋποθέσεις των επιχορηγήσεων, αφού γίνονται συζητήσεις περί συμμόρφωσης με το Κράτος Δικαίου – ούτε βέβαια εάν δοθούν και πότε, αφού υπάρχουν αντιρρήσεις από τα Συνταγματικά Δικαστήρια Ευρωπαϊκών χωρών, όπως της Πολωνίας και της Γερμανίας.
Περαιτέρω, στην ευρωπαϊκή μόχλευση προστίθεται πλέον στο «Ελλάδα 2.0» και η εγχώρια μόχλευση – η οποία θα προέλθει, σύμφωνα με την παρουσίαση, από τις εξής πηγές:
(1) από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (IFIs)
(2) από εμπορικές τράπεζες
(3) από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων που όμως δεν έχει κεφάλαια, οπότε λογικά πρόκειται για ευχολόγιο, αλλά λειτουργεί ως Equity Platform Instrument – δηλαδή ως δημιουργός Fund-of-Funds για τη χρηματοδότηση μετοχικού κεφαλαίου ή κατά κάποιον τρόπο μετοχικού κεφαλαίου, στοχεύοντας στις πιο δυναμικές και ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις και τομείς!
Κατά τον πρωθυπουργό θα μπορούν να συμμετάσχουν και ιδιώτες, με την προϋπόθεση ότι θα συμμετέχουν στα επενδεδυμένα κεφάλαια και στο ρίσκο (πηγή) – κάτι που θα είναι καινούργιο για την παρασιτική εγχώρια ελίτ που συμμετέχει χωρίς ρίσκο και με ξένα κεφάλαια στα έργα, με κριτήριο τους επιδοτούμενους αυτοκινητοδρόμους, τις επιδοτούμενες ΑΠΕ κοκ.
Συνεχίζοντας, στο Ελλάδα 2.0, όπως και στο αρχικό πακέτο NGenEU, το 38% θα διατεθεί για την πράσινη μετάβαση, ενώ το 22% για την ψηφιοποίηση – όταν το ελάχιστο ποσοστό που έθεσε η ΕΕ είναι 37% και 20% (εικόνα).
Τα ποσά αυτά, σε μεγάλο βαθμό, θα επιστρέψουν στις χώρες του βορά της ΕΕ, σε εταιρίες του συγκεκριμένου χώρου, μέσω της εισαγωγής τεχνολογίας – ενώ, ακόμη χειρότερα, θα αυξηθεί η εξάρτηση της διοικητικής και της ενεργειακής υποδομής της χώρας.
Αν και δεν μπορέσαμε τώρα να επαληθεύσουμε ακριβώς τα νούμερα, φαίνεται ότι τα ποσοστά αυτά θα επιτευχθούν μαζί με τη μόχλευση – οπότε, στην περίπτωση που δεν βρεθεί η μόχλευση, θα πρέπει να αφαιρεθούν από αλλού ποσά, όπως από το κοινωνικό του μέρος που δεν μοχλεύεται, για να ικανοποιηθούν οι προϋποθέσεις όσον αφορά το ψηφιακό και το πράσινο σκέλος του.
Εκτός από το παραπάνω, υπάρχουν τα ΕΣΠΑ και η απολιγνιτοποίηση που, σε κάποιο βαθμό, έχουν την ίδια λογική, αφού επικεντρώνονται σε ψηφιακά και πράσινα έργα – οπότε έχει ενδιαφέρον να δει κανείς όλα αυτά τα ποσά συνδυαστικά.
Ειδικότερα, τα κεφάλαια των ΕΣΠΑ για την περίοδο 2021-27 ανέρχονται σε 21 δις € – όσο περίπου την περίοδο 2014-2020 και την περίοδο 2007-2014 που ήταν περί τα 20 δις €. Σε αντίθεση τώρα με το παρελθόν, η φιλοσοφία των ΕΣΠΑ αλλάζει προς τις κοινωνικές πολιτικές – ενώ αλλάζουν επίσης οι βασικές προτεραιότητες της ΕΕ, όχι αναγκαία των κρατών μελών, με επίκεντρο την ψηφιοποίηση και την πράσινη ατζέντα. Θα διατεθούν δε κατά δεύτερο λόγο στην εκπαίδευση, στις τηλεπικοινωνίες και στις αστικές παρεμβάσεις.
Στο γράφημα φαίνεται η προτεινόμενη κατανομή των ΕΣΠΑ, με κριτήριο την ανάλυση του Υπουργείου Ανάπτυξης, στα τέλη του 2020– σύμφωνα με την οποία τα κατασκευαστικά έργα στο νέο ΕΣΠΑ δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 2,2 δις € του ΣΠ3, όσον αφορά τις μεταφορές.
Θα φανεί δε εάν θα μπορούν να κατασκευαστούν κάποια άλλα έργα, με τα ποσά της ενέργειας του ΣΠ2 ύψους 5 δις € όπως η πράσινη μετάβαση και της αστικής ανάπτυξης του ΣΠ5, ύψους 1,1 δις € – όπως έργα για τον υπόγειο ηλεκτρικό σιδηρόδρομο. Συνολικά πάντως, δε θα είναι περισσότερα από 8 δις €, όσον αφορά τις επενδύσεις παγίων.
Έχει ενδιαφέρον λοιπόν να δούμε πόσα θα είναι τα κεφάλαια που θα διατεθούν σε κατασκευαστικά έργα/υποδομές από το ΕΣΠΑ και από το Ταμείο Ανάκαμψης – πόσα σε πολιτικές της ΕΕ και πόσα για την κοινωνική πολιτική. Εμείς πάντως πιστεύουμε πως τα νέα κεφάλαια ΕΣΠΑ πρέπει να δοθούν λελογισμένα και στοχευμένα, για να χρηματοδοτηθεί η παραγωγή – με στόχο τη δημιουργία πλούτου.
Να χρηματοδοτηθούν δηλαδή οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι παραγωγικές δραστηριότητες στη βιομηχανία, που θα δημιουργήσουν μία ενδογενή, βιώσιμη ανάπτυξη – καθώς επίσης να αποφευχθούν τα ακριβά έργα χαμηλής χρησιμότητας και τα επιδοτούμενα του παρελθόντος.
Άλλωστε, τα ποσά για τα πράσινα έργα μπορούν να επενδυθούν παραγωγικά, για παράδειγμα στην ηλεκτροκίνηση – όπως είναι η παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων και τρακτέρ. Όσον αφορά τα ψηφιακά, στον πρωτογενή τομέα – στη γεωργία ακριβείας και στη ρομποτική.
Όπως αναφέρεται τώρα, το πρόγραμμα Ελλάδα 2.0 θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία 180.000 νέων θέσεων εργασίας – όχι 200.000 που αναφέρθηκε και σε καμία περίπτωση 600.000 που είχε υποσχεθεί ο ΠΘ πριν τις εκλογές, (πηγή).
Θα αυξήσει δε το πραγματικό ΑΕΠ κατά 7% έως το 2026 σύμφωνα με μελέτη της ΤτΕ που τα αποτελέσματα παρατίθενται στην σελίδα 145 – οπότε κατά 1,4% ετήσια. Οι μεταρρυθμίσεις του που θα δρομολογηθούν, θα συνεισφέρουν επί πλέον στην άνοδο του ΑΕΠ τα επόμενα πέντε χρόνια – μέσα από διάφορους κλάδους, όπως είναι οι εξαγωγές.
Το τελευταίο μας θυμίζει τη συμβολή των μεταρρυθμίσεων που επικαλούνταν το ΔΝΤ και η Τρόικα αργότερα, όσον αφορά τα μνημόνια – με τις οποίες όχι μόνο δεν αυξήθηκε το ΑΕΠ αλλά, αντίθετα, κατέρρευσε.
Στις μεταρρυθμίσεις βρίσκουμε την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης – κάτι που αναφερόταν από τις αρχές των μνημονίων.
Όσον αφορά την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, δεν έχει επιτευχθεί απολύτως τίποτα έως τώρα – οπότε εύλογα αναρωτιόμαστε γιατί επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά.
Σε σχέση δε με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, υποθέτουμε πως αφορά μόνο τα χρήματα στην Ελλάδα και όχι αυτά σε offshore – αφού δεν έχει συμβεί σχεδόν τίποτα με τις λίστες Λαγκάρντ, Μποργιανς, Panama Papers κλπ.
Σύμφωνα πάντως με μελέτη του Πανεπιστήμιου του Berkeley, το 38% του ΑΕΠ μας με στοιχεία 2007 ήταν σε φορολογικούς παραδείσους – χωρίς να έχει συμβεί τίποτα.
Μεγάλο ενδιαφέρον τώρα έχει ο κατάλογος των δράσεων (εικόνα) στον οποίο υπάρχουν μερικά διαμάντια, όπως οι «έξυπνες πόλεις» και η «έξυπνη μεταποίηση» – αν και η κυβέρνηση έχει εμμονή με τη λέξη «έξυπνο» που χρησιμοποιεί παντού, θυμίζοντας της όμως τα «έξυπνα μέτρα» την πανδημίας που τελικά αποδείχθηκαν καταστροφικά.
Εντύπωση προξενούν τα 32 εκ. € για την ένταξη των προσφύγων στην αγορά εργασίας, στη σελίδα 45 – ειδικά για μία χώρα όπως η Ελλάδα, με την ανεργία στα ύψη, ιδιαίτερα όσον αφορά τους νέους, καθώς επίσης με τις αναστολές του SURE πάνω από το 25%.
Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν είναι αλήθεια υπερβολή να επιδοτείται η είσοδος στην αγορά εργασίας Πολιτών τρίτων χωρών; Όσον αφορά τα 46 εκ. € στη σελίδα 45 για την ενίσχυση της διαφορετικότητας και για την καταπολέμηση των διακρίσεων, τι μπορεί να πει κανείς;
Κλείνοντας με τα θετικά του σχεδίου, υπάρχουν κάποια ενδιαφέροντα έργα, όπως για την ψηφιοποίηση του αγροδιατροφικού τομέα – αν και αφορά μόνο το agtech–precision farming, ενώ πρόκειται για μόλις 47 εκ. €.
Επίσης για το εξοικονομώ κατ’ οίκον το ποσόν των 1,08 δις € που έχουμε προτείνει και εμείς αντί για έργα ΑΠΕ, τα 110 εκ. € για αντιπλημμυρικά, τα 50 εκ. € στην άμυνα για το σύστημα ΤΗ2ORAX όπου ασφαλώς θα χρειάζονταν περισσότερα και τα ποσά για την έρευνα – αρκεί φυσικά να μην οδηγηθούν στο ΕΛΙΑΜΕΠ που επιδοτείται από το υπουργείο ανάπτυξης.
Όσον αφορά τα κατασκευαστικά έργα που έχουν μόχλευση 1,7 δηλαδή συμμετοχή των ιδιωτών κατά 40%, βλέπουμε τον πανάκριβο και αχρείαστο για εμάς Ε65 που έχει εγκριθεί ήδη με 452 εκ. € στη σελίδα 55 – καθώς επίσης τον ΒΟΑΚ με 427 εκ. € που δεν αρκούν για να ολοκληρωθεί.
Επίλογος
Σε γενικές γραμμές πρόκειται για ένα ακόμη επικοινωνιακό πυροτέχνημα, με ένα μικρό και αβέβαιο ως προς τη μόχλευση πακέτο που δεν αρκεί για να αντισταθμίσει τις απώλειες της πανδημίας – πόσο μάλλον των μνημονίων, ενώ έχει προϋποθέσεις και κόστος.
Σίγουρα δεν είναι η απάντηση που χρειάζεται στο πρόβλημα παραγωγή, ανάπτυξη και δημιουργία πλούτου για τη χώρα – κάτι που θα ενέπνεε τους νέους και θα βοηθούσε να επιστρέψουν τα παιδιά μας από το εξωτερικό.
