.
Μπορεί να μη μας επιτρέπουν οι δανειστές μας να διαγράψουμε μεγάλο μέρος του δημοσίου χρέους επειδή αυτοκτονήσαμε μόνοι μας, μέσω των κυβερνήσεων μας που υποθήκευσαν τα πάντα και μετέτρεψαν σε αγγλικό δίκαιο τα ομόλογα μας με το PSI, αλλά κανένας δεν μας εμποδίζει να διαγράψουμε ιδιωτικό χρέος; Απέναντι στο δημόσιο (εφορίες) που δεν καταγράφονται στο ενεργητικό της χώρας, καθώς επίσης στις τράπεζες που στηρίξαμε με πάνω από 60 δις € ως φορολογούμενοι – ενώ έχουν ήδη δημιουργήσει προβλέψεις για πάνω από το 60% των απαιτήσεων τους, οπότε δεν θα υπάρχουν συνέπειες, όσον αφορά την κεφαλαιακή τους επάρκεια. Κλείνοντας, εάν υλοποιηθούν γρήγορα και σωστά οι προτάσεις μας, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας μας θα μπορούσε να αγγίξει τουλάχιστον το 10%, καλύπτοντας όλες σχεδόν τις απώλειες του 2020 – στα 179 δις € ή περίπου 8 δις € παραπάνω από τις προβλέψεις της κυβέρνησης, γεγονός που θα σήμαινε περί τα 2,4 δις € περισσότερα έσοδα για το δημόσιο. Η ωφέλεια για τον ιδιωτικό τομέα θα ήταν πολύ μεγαλύτερη, αφού θα αυξανόταν οι τιμές των ακινήτων προς όφελος των νοικοκυριών και των τραπεζών, η άνοδος του χρηματιστηρίου θα βοηθούσε τις επιχειρήσεις, ενώ θα δημιουργούνταν πάνω από 300.000 θέσεις εργασίας – μειώνοντας σημαντικά την ανεργία, διευκολύνοντας την επιστροφή των νέων μας του «Brain Drain» που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν τεχνογνωσία για την ανάπτυξη, αυξάνοντας την κατανάλωση και στηρίζοντας ακόμη περισσότερο το ΑΕΠ.
.
Κοινοβουλευτική εργασία
Εισαγωγικά, δεν ξέρω εάν μπορεί να είναι κανείς σοβαρός σε μία χώρα που οι πολιτικές της δυνάμεις, με τη στήριξη των ΜΜΕ, ενδιαφέρονται μόνο για ανόητα πυροτεχνήματα – για θέατρα που διαδραματίζονται στη Βουλή, από κόμματα και στελέχη τους που ενδιαφέρονται μόνο για τη δημοσιότητα, για την οποία δεν διστάζουν να ξεπουλήσουν τον εαυτό τους, τη σοβαρότητα και την αξιοπρέπεια τους, πόσο μάλλον την όποια ιδεολογία τους. Με το λαϊκισμό δε στη στρατόσφαιρα, το επίπεδο των συζητήσεων είναι στο ναδίρ – με αποτέλεσμα να ντρέπεται κανείς πολλές φορές για την παρουσία του.
Εύλογα λοιπόν η χώρα μας βαδίζει από το κακό στο χειρότερο – ενώ συνεχίζεται διεθνώς η πολιτική της υποτέλειας και των υποκλίσεων, οπότε δεν πρέπει να απορούμε για την εθνική καταστροφή που προδιαγράφεται ολοκάθαρη μπροστά μας. Όπως έχουμε άλλωστε αναφέρει, ένας αναξιοπρεπής ζητιάνος δεν μπορεί ποτέ να απαιτεί τίποτα. Εν τούτοις, θεωρήσαμε υποχρέωση μας να προβούμε στις παρακάτω προτάσεις, όσον αφορά τον προϋπολογισμό του 2021 – αν και γνωρίζουμε πολύ καλά πως η κυβέρνηση δεν έχει καμία δυνατότητα να τις εφαρμόσει.
Εισαγωγή
Κατά την επεξεργασία του Προϋπολογισμού του 2021, διατυπώσαμε με κάθε λεπτομέρεια τις επιφυλάξεις μας, ως προς το κατά πόσο ρεαλιστικές είναι οι προβλέψεις του – εκτός από τις αντιρρήσεις μας για τη λογική των επιμέρους κονδυλίων και την πεποίθηση μας πως το δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο (της Κεντρικής Κυβέρνησης στο 227% του ΑΕΠ), ούτε φυσικά το κόκκινο ιδιωτικό (άνω του 140% του ΑΕΠ!). Οι δυσμενείς οικονομικές εξελίξεις και οι αβέβαιες προοπτικές, είναι κυρίως η συνέπεια της έλλειψης οικονομικού προγράμματος εκ μέρους της κυβέρνησης – παρά τις προεκλογικές εξαγγελίες της περί 600.000 θέσεων εργασίας, όπου οι μοναδικές που διαπιστώσαμε ήταν για τη στελέχωση του Επιτελικού «Κράτους εν Κράτει». Όσον αφορά δε την ανάπτυξη με ρυθμό 4% που υποσχόταν, εξανεμίστηκε μαζί με την καταναλωτική εμπιστοσύνη από τα τέλη του 2019 – πριν από την πανδημία.
Πλέον αντιληφθήκαμε πως δεν υπήρχε σχέδιο αντιμετώπισης της πανδημίας, εκτός από την πριμοδότηση των ΜΜΕ όταν δεν είχαμε ακόμη πολλά κρούσματα – ενώ όταν άνοιξε ο τουρισμός χωρίς ελέγχους και με προβληματικό λογισμικό, μετά από πιέσεις που ασκήθηκαν εκ μέρους της γερμανικής κυβέρνησης, η κατάσταση επιδεινώθηκε σημαντικά. Τα μη σωστά προγραμματισμένα και αναποτελεσματικά lockdown δε που επιβλήθηκαν, μαζί με τις «παλινδρομήσεις» όσον αφορά τις μάσκες ή το άνοιγμα των σχολείων, είχαν τρομακτικές επιπτώσεις τόσο στην υγεία, όσο και στην οικονομία μας – ενώ θα προκαλέσουν μέσο-μακροπρόθεσμα παρενέργειες στην εκπαίδευση, στην ψυχική υγεία του πληθυσμού κοκ. Το γεγονός πάντως της μη κατασκευής επαρκών ΜΕΘ είναι εντελώς αδικαιολόγητο – όσο καλοπροαίρετος και αν είναι κανείς.
Σε γενικές γραμμές η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει την πολιτική του «βλέποντας και κάνοντας», ενώ εφαρμόζει πιστά τις οδηγίες της Τρόικα, όπως συμπεραίνεται από τις αξιολογήσεις της ενισχυμένης εποπτείας – όπου εάν τις διαβάζει κανείς, προβλέπει το μέλλον. Με δανεικά χρήματα επιδοτεί την οικονομία και μεταθέτει τις υποχρεώσεις της χώρας στο μέλλον – έχοντας την ψευδαίσθηση πως η Ελλάδα θα επανέλθει σε μία επιχειρηματική κανονικότητα, παρά το ότι έχει αλλάξει ριζικά το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον. Εκτός αυτού, δεν συνειδητοποιεί πως τα χαμηλά επιτόκια και ο εύκολος δανεισμός έχουν ημερομηνία λήξης – οπότε δεν έχει λάβει κανένα μέτρο για να μπορέσει να ανταπεξέλθει η οικονομία μας, όταν φτάσει αυτή η ώρα.
Αντίθετα, μετά τα 22,7 δις € δανεικά που χρειάσθηκαν το 2020 για να καλυφθούν τα ελλείμματα και οι τόκοι, χωρίς καν τα χρεολύσια, σχεδιάζει να δανεισθεί περί τα 23 δις € το 2021 για τον ίδιο λόγο – αν και θα χρειαστούν περισσότερα που ίσως θα βρει, απλά και μόνο επειδή η ΕΚΤ θα συνεχίσει να αγοράζει ελληνικά ομόλογα, σύμφωνα με τις χθεσινές ανακοινώσεις της.
Σε σχέση δε με το δανεισμό μέσω των repos που εμφανίσθηκαν για πρώτη φορά το 2014 με 88,5 δις € και με την πρόβλεψη μείωσης τους στα 725 δις € το 2021, όταν στον πίνακα 4.8 για το 2020 ήταν συνολικά 1,2 τρις €, χρησιμοποιούνται τα αποθεματικά των οργανισμών του δημοσίου – γεγονός που σημαίνει πως το μαξιλάρι είναι ανύπαρκτο, αφού τα υπόλοιπα 15,7 δις € δεν μπορούν να αγγιχθούν χωρίς την έγκριση του ESM. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να βρεθεί μία άλλη λύση – αφού δεν είναι ο καλύτερος τρόπος χρηματοδότησης ενός κράτους.
Τέλος, οφείλουμε να αναφερθούμε στην προσχηματική συζήτηση έγκρισης του Απολογισμού και του Ισολογισμού του 2018 – τα οποία είναι πολύ πιο σημαντικά από τον προϋπολογισμό. Ειδικά όσον αφορά τον απολογισμό, επειδή αναφέρει πραγματοποιθέντα δεδομένα και όχι προβλέψεις, είναι πολύ πιο αντιπροσωπευτικός από τον προϋπολογισμό – όπως άλλωστε φάνηκε από τις διαφορές που διαπιστώσαμε. Ο απολογισμός τεκμηρίωσε πάντως, ενώ το επιβεβαίωσε το Ελεγκτικό Συμβούλιο, πως όλα τα χρόνια των μνημονίων ήταν ελλειμματικά, ζημιογόνα δηλαδή – ενώ τα ελλείμματα καλύπτονταν με το συνεχή δανεισμό μας. Έτσι αυξάνεται συνεχώς το χρέος μας – οπότε εύλογα μας εκβιάζουν οι δανειστές μας υπό την ηγεσία της Γερμανίας, να κάνουμε ότι θέλουν και να δίνουμε τα ανταλλάγματα που μας ζητούν, ακόμη και όταν πρόκειται για την παράδοση εθνικής κυριαρχίας.
Σε σχέση δε με τον Ισολογισμό, μας δίνει την εικόνα που βρισκόμαστε – ενώ ο προϋπολογισμός προς τα πού βαδίζουμε. Προφανώς όμως, εάν δεν γνωρίζουμε που βρισκόμαστε, όπως συμπεραίνεται από τα θηριώδη λάθη και τις παραλείψεις του διάτρητου και κατά το Ελεγκτικό Συνέδριο Ισολογισμού, δεν πρόκειται να πάμε πουθενά – ενώ στην κυριολεξία βαδίζουμε στα τυφλά, στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα, ευχόμενοι να αποφύγουμε το γκρεμό.
Δεν ήταν λοιπόν καθόλου συνετό να ψηφιστεί ένας Ισολογισμός με 18 παρατηρήσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου που διαβεβαιώνουν πως είναι διάτρητος, παρουσιάζοντας την καθαρή θέση της χώρας αρνητική στα 217 δις €. Πως εάν πουλήσουμε δηλαδή ότι έχουμε και δεν έχουμε, θα συνεχίσουμε να χρωστάμε αυτό το θηριώδες ποσόν. Επομένως αποτελεί πρώτη και βασική μας προτεραιότητα, η κατάρτιση ενός σωστού Ισολογισμού – έτσι ώστε να γνωρίζουμε τόσο εμείς, όσο και οι εταιρίες αξιολόγησης, όχι μόνο τι χρωστάμε, αλλά και τι έχουμε ως αντίκρισμα. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να εγγραφεί στο ενεργητικό του Ισολογισμού το πολεμικό δάνειο στη Γερμανία – το οποίο είναι μη αμφισβητήσιμο.
Οι παθογένειες του οικονομικού μας μοντέλου
Η οικονομία μας, με την εμφάνιση της πανδημίας, ανέδειξε τις δομικές της αδυναμίες: τη μεγάλη εξάρτηση της από τον τουρισμό, τα δίδυμα ελλείμματα, το τρομακτικό έλλειμμα εμπορεύσιμων προϊόντων, τα μη βιώσιμα ιδιωτικό και δημόσιο χρέος ως αποτέλεσμα των μνημονίων, την έλλειψη ρευστότητας και την αδυναμία διεξαγωγής επενδύσεων. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι σχεδόν αδύνατη η ανάκαμψη και η έξοδος από την πανδημία – ενώ αυτό που προβλέπεται είναι η συσσώρευση ακόμη μεγαλύτερων χρεών, για τα οποία θα μας ζητηθούν επώδυνα ανταλλάγματα, όπως ήταν η παράδοση του ονόματος της Μακεδονίας έναντι της επιμήκυνσης των 95 δις € για μετά το 2032.
Παράλληλα, μέσω των κατασχέσεων και των πλειστηριασμών της ιδιωτικής περιουσίας, εάν δεν υπάρξει μία γενναία διαγραφή (κούρεμα) του ιδιωτικού χρέους με εισοδηματικά φυσικά κριτήρια, θα αλλάξει το ιδιοκτησιακό καθεστώς της χώρας – με τους Έλληνες να μετατρέπονται σε φθηνούς σκλάβους χρέους και φιλοξενούμενους στην ίδια τους την πατρίδα. Το μόνο πάντως που εξυπηρετείται είναι η διατήρηση του πολιτικοοικονομικού status quo – με υπέρογκο κόστος.
Συνεχίζοντας, η Ελλάδα είχε την χαμηλότερες οικονομικές επιδόσεις στο 3ο τρίμηνο του 2020: με ρυθμό ανάπτυξης -11,7% σε σχέση με το αντίστοιχο 3μηνο του 2019 σε ετήσια βάση, καθώς επίσης με μόλις +2,3% συγκριτικά με το προηγούμενο (πηγή). Την ίδια χρονική περίοδο οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ακόμη και αυτές με σημαντικό τουρισμό, ανέκαμψαν – ενώ η Ευρωζώνη κατά μέσον όρο με 12,6% πηγή).
Το συγκεκριμένο γεγονός τεκμηριώνει την υπερβολική εξάρτηση της χώρας μας από τον τουρισμό – ειδικά από τον φθηνό μαζικό. Προφανώς δε, ο τουρισμός δεν θα επανέλθει το 2021 στα επίπεδα του 2019 – εάν ποτέ συμβεί κάτι τέτοιο. Ακόμη χειρότερα, με κριτήριο τις προβλέψεις του ΠΟΥ για μία επόμενη πανδημία (πηγή), πρέπει να προετοιμασθεί άμεσα η οικονομία μας – να πάψει να εξαρτάται από εξωγενείς παράγοντες και ειδικά από το μαζικό τουρισμό που, εκτός των άλλων μειονεκτημάτων του, μεταφέρει πανδημίες.
Ο ιός πρέπει να αντιμετωπισθεί ως μία ευκαιρία σταδιακής αλλαγής του λανθασμένου οικονομικού και τουριστικού μας μοντέλου – σημειώνοντας πως οι κατευθύνσεις, για παράδειγμα, του πακέτου ανάκαμψης της ΕΕ, του Next Generation EU, όπου το 57% των κεφαλαίων πρέπει υποχρεωτικά να επενδυθεί σε ψηφιακές και πράσινες τεχνολογίες, είναι κατάλληλες μόνο για τις κορεσμένες ευρωπαϊκές οικονομίες. Σε καμία περίπτωση για μια χώρα με υποαπασχόληση όπως η Ελλάδα – η οποία πρέπει να προσθέσει θέσεις εργασίας, πριν τις αντικαταστήσει.
Οι παραγωγικές αδυναμίες της χώρας μας φάνηκαν καθαρά, όταν εν μέσω πανδημίας η κυβέρνηση δεν ήταν αρχικά σε θέση να δρομολογήσει την εγχώρια παραγωγή ειδών πρώτης ανάγκης – όπως μάσκες, προστατευτικές στολές, πλαστικά γάντια, αντισηπτικά, τεστ και αναπνευστήρες. Σήμερα βέβαια παράγονται μάσκες, κάτι σχετικά απλό, αλλά τα υπόλοιπα εισάγονται – με αποτέλεσμα να υπάρχουν ελλείψεις και ανατιμήσεις, οι οποίες οδήγησαν στην επιβολή διατίμησης στα τεστ. Σε ένα είδος «φιλελεύθερου κρατισμού» που δεν έχει καμία λογική, ούτε είναι εφικτό να εφαρμοσθεί σε όλα τα άλλα προϊόντα που διαπιστώνεται αισχροκέρδεια – όπως στα τρόφιμα των Super Market που έχουν ακριβύνει σχεδόν κατά 40%.
Αυτό που απαιτείται είναι η αλλαγή του παραγωγικού μας μοντέλου – η οποία σαφώς προηγείται της αύξησης των εξαγωγών που προτείνει η μελέτη Πισσαρίδη. Η βασική αιτία είναι το ότι, δεν μπορούν να αυξηθούν οι εξαγωγές, όταν δεν παράγονται εμπορεύσιμα προϊόντα – πόσο μάλλον ανταγωνιστικά. Ειδικότερα, η μελέτη προτείνει εξαγωγές στους κλάδους των βιομηχανικών προϊόντων. Σε ποια προϊόντα όμως, όταν η βιομηχανία έχει καταρρεύσει στο 8-9% του ΑΕΠ μας, με την ΕΕ να ευρίσκεται στο 15% με στόχο το 20%; Χρησιμοποιεί δε την περίεργη λογική να βασίζει τη δυνατότητα των εξαγωγών μας στις επιδόσεις χωρών ανάλογου πληθυσμού – στη σελίδα 233. Πως είναι δυνατόν όμως να συγκρίνεται η Ελλάδα με την Τσεχία και με την Πορτογαλία, με χώρες ανάλογου μεγέθους, όταν τα δύο αυτά κράτη παράγουν αυτοκίνητα, τα οποία αποτελούν μεγάλο μέρος των εξαγωγών τους, ενώ η Ελλάδα όχι;
H αυτοκινητοβιομηχανία της Πορτογαλίας αντιπροσωπεύει το 4% του ΑΕΠ της και το 11% των εξαγωγών της – με 124.000 άμεσες θέσεις εργασίας (πηγή). Όσον αφορά δε την Τσεχία, είναι η βάση της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας – ευρισκόμενη πλέον σε κατάσταση κορεσμού (πηγή). Αντίθετα, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της ΕΕ μαζί με τη Μάλτα που δεν έχει καμία ανάλογη παραγωγή – ενώ τα αυτοκίνητα αποτελούν βασικό μέρος του εμπορικού μας ελλείμματος. Όλα αυτά παρά το ότι είχε παραγωγή στο παρελθόν, ενώ πολλοί νέοι της εργάζονται σε αυτοκινητοβιομηχανίες στο εξωτερικό.
Κατά τη δική μας άποψη λοιπόν, πρώτα πρέπει να δημιουργήσουμε παραγωγική βάση και μετά να τοποθετήσουμε ως στόχο τις εξαγωγές – οι οποίες εξαρτώνται από τις ξένες αγορές και προϋποθέτουν την προσεκτική μελέτη τους. Εκτός εάν η ΕΕ, στην οποία σήμερα το ενδοκοινοτικό εμπόριο αποτελεί μικρότερο μέρος των εξαγωγών μας, σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της, δεσμευθεί να εισάγει ελληνικά προϊόντα – έτσι ώστε να αποπληρωθεί και το χρέος μας, όπως είχε συμβεί με τη ρύθμιση του Γερμανικού χρέους το 1953.
Η Ελλάδα πάντως δεν είχε ποτέ μετά τη μεταπολίτευση στοχευμένο πρόγραμμα ανάπτυξης και εθνικό όραμα – ενώ το όποιο υπήρχε, εξαντλήθηκε στην ένταξη της στην ΕΕ και στην οικονομική της σύγκλιση που χάθηκε εντελώς με τα μνημόνια. Τα αναπτυξιακά προγράμματα αφορούσαν παροχές σε ήδη υπάρχοντες κλάδους και ενδιαφερομένους – με τη σαθρή λογική του «εάν δρομολογηθούν παροχές, θα προσελκυσθούν επενδυτές». Όσον αφορά δε γενικότερα την οικονομία, επικεντρωνόταν στην κατανάλωση με δανεικά, στην εξυπηρέτηση επιχειρηματικών συμφερόντων, στις εισαγωγές και στον τουρισμό που ήταν η εύκολη λύση.
Οι περισσότερες μελέτες αφορούν τα συνηθισμένα: τον τουρισμό, τις μεταφορές για την εξυπηρέτηση του ξένου εμπορίου και την ενέργεια για κάποιους Ολιγάρχες – δευτερευόντως τον πρωτογενή τομέα, χωρίς ουσιαστική υποστήριξη. Η ναυτιλία και τα ναυπηγεία χάθηκαν από την Ελλάδα, σε σχέση με τις δυνατότητες της – όπως επίσης η κάποτε ισχυρότατη κλωστοϋφαντουργία, ο συναφής με αυτήν τομέας ένδυσης, η χαλυβουργία, τα ηλεκτρικά καταναλωτικά προϊόντα, τα υποδήματα, η αυτοκινητοβιομηχανία κλπ. Ακόμη δε και οι τομείς που παρουσίασαν ανάπτυξη, όπως η φαρμακοβιομηχανία, δεν στηρίχθηκαν από το κράτος, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες.
Το τελικό αποτέλεσμα, σε συνδυασμό με τη λανθασμένη μακροοικονομική πολιτική, ήταν η αποβιομηχάνιση, η χρεωκοπία, η αποεπένδυση και η φυγή των μορφωμένων νέων της στο εξωτερικό – ενώ ακόμη και όταν μειώθηκε το κόστος εργασίας ανά μονάδα παραγομένου προϊόντος, μέσω της εσωτερικής υποτίμησης, η Ελλάδα δεν ανάκτησε την ανταγωνιστικότητα της. Αντίθετα, καταδικάσθηκε να ανταγωνίζεται χώρες μικρής προστιθέμενης αξίας, με ακόμη πιο χαμηλό κόστος εργασίας – εις βάρος του βιοτικού επιπέδου των Πολιτών της.
Στα πλαίσια αυτά οι δικές μας αρχικές προτάσεις (πηγή), όσον αφορά την πανδημία, είχαν ως βασικό στόχο τη χρησιμοποίηση των χρημάτων που δαπανήθηκαν παραγωγικά – την επιδότηση της εργασίας και όχι της ανεργίας, με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη, αφού κάποια στιγμή τα χρήματα θα τελειώσουν. Χωρίς να αγνοήσουμε τους ανέργους, δεν είχαν καμία επιδοματική φιλοσοφία, ούτε μικροπολιτικούς, ψηφοθηρικούς στόχους – αφού αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η Ελλάδα και οι Έλληνες.
Οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις τώρα που προτείνουμε στον προϋπολογισμό του 2021, όσον αφορά τις δαπάνες, είναι οι εξής:
Σύμφωνα με την παρακάτω 7η αξιολόγηση, έχουν δαπανηθεί για την πανδημία περί τα 14 δις € – με τα ειδικά επιδόματα και με τα μέτρα που λήφθηκαν, να περιλαμβάνονται κυρίως στις μεταβιβάσεις.
Εν προκειμένω, με βάση την ανάλυση του Πίνακα 3.6, δαπανήθηκαν συνολικά 38,9 δις € το 2020, έναντι 28,2 δις € το 2019 – οπότε περί τα 9,5 δις € περισσότερα, καλύπτοντας φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, ιδιώτες και επιχειρήσεις εκτός του δημοσίου (περίπου όσα τα ταμειακά ποσά του πίνακα της 7ης αξιολόγησης).
Το 2021 οι μεταβιβάσεις αναμένεται να περιορισθούν στα 31,4 δις € ή σε περίπου 4 δις € περισσότερα από το 2019. Με δεδομένο λοιπόν πως τα επιδόματα του 2020 ανήλθαν σε 2,8 δις €, μάλλον έχουν διενεργηθεί προβλέψεις για επί πλέον επιδόματα το 2021, εφόσον συνεχισθεί το lockdown – ενδεχομένως επίσης για κάποιες επισφάλειες από φόρους που δεν θα είναι δυνατόν να εισπραχθούν. Σε κάθε περίπτωση, πιθανολογούμε πως θα χρειασθούν περισσότερα κεφάλαια, με κριτήριο τα μέχρι στιγμής δεδομένα.
Η πρόταση μας εδώ είναι, αντί να δοθεί το επίδομα αναστολής εργασίας των 534 € για έξι μήνες, έως το καλοκαίρι, να χρησιμοποιηθεί το ίδιο συνολικό ποσόν ως επιδότηση του μισθού για ολόκληρο το 2021. Για παράδειγμα, το 1 δις € από τα κονδύλια αυτά, να διατεθεί για την πρόσληψη 200.000 εργαζομένων – επιμεριζόμενο σε 12 μήνες από 420 € ανά εργαζόμενο, όπως στον πίνακα που ακολουθεί.
Σε αυτή την περίπτωση, ένας εργοδότης θα μπορεί να προσλάβει έναν εργαζόμενο των 800 € και να πληρώνει μόνο 380 € – όσο δηλαδή ο μισθός της Βουλγαρίας. Εάν υποθέσουμε πως θα λειτουργήσει σωστά ο τουρισμός, τότε θα μπορούν να προσληφθούν κάποιοι άλλοι εκεί – ή να μεταφερθούν και να πάρει κάποιος άλλος τη θέση τους. Κατά την άποψη μας, είναι μία πολύ καλύτερη επιλογή τόσο για τον εργαζόμενο, όσο και για το κράτος – επειδή εάν δεν λειτουργήσει ο τουρισμός, θα πρέπει να συνεχιστεί το ίδιο επίδομα φτώχειας για το υπόλοιπο του έτους, από χρήματα που δεν θα έχουμε στη διάθεση μας.
Παράλληλα, θα μπορούσαν οι υπόλοιποι αποδέκτες επιδομάτων, να ενθαρρυνθούν να ενταχθούν σε κατάλληλα διαμορφωμένα προγράμματα υποστήριξης δημοσίων υπηρεσιών και επιχειρήσεων – έτσι ώστε να μη χάσουν την επαφή τους με την κοινωνία και με την αγορά εργασίας. Για παράδειγμα, ως διανομείς στα ΕΛΤΑ όπου υπάρχει αυξημένη ζήτηση λόγω της πανδημίας ή ως υποστηρικτές κοινωφελών δραστηριοτήτων – όπως είναι η βοήθεια σε ηλικιωμένους στο σπίτι τους, οι υπηρεσίες ΟΤΑ, τα μικρά έργα συντήρησης σε κοινότητες και σε νησιά, η φύλαξη κλπ. Βέβαια το πρόγραμμα ανάκαμψης της ΕΕ προβλέπει προγράμματα εκπαίδευσης, ως μέσον κοινωνικής ένταξης – εμείς όμως προτείνουμε την εργασία.
Τέλος, έχουμε συμπεριλάβει στους υπολογισμούς μας μια μικρή πρόβλεψη, ύψους περί τα 2.700 εκ. €, για επισφάλειες που αφορούν τους φόρους και τις εισφορές που αναβλήθηκαν – υποθέτοντας πως το 30% των επιχειρήσεων, ειδικά στον τομέα της εστίασης, δεν θα επιβιώσουν, με κριτήριο ανάλογες εξελίξεις στο εξωτερικό. Μία δεύτερη της τάξης των 1.760 εκ. €, για την επίλυση του προβλήματος των μεταχρονολογημένων επιταγών – το οποίο είναι τεράστιο, με βάση το ύψος τους που υπολογίζεται πάνω από 100 δις €, όσον αφορά τουλάχιστον τις εκδόσεις του τελευταίου έτους. Η λύση που προτείνουμε είναι η παροχή κρατικών εγγυήσεων, για την «τιτλοποίηση» των συγκεκριμένων επιταγών, με στόχο τη σταδιακή εκκαθάριση τους. Το προϋπολογιζόμενο ποσόν αφορά τις καταπτώσεις εγγυήσεων – ενώ δεν επαρκεί βέβαια για το σύνολο των επιταγών, αλλά για το 25%-35% με βάση τους υπολογισμούς μας που αποτελούν μια πρώτη ενδεικτική προσέγγιση. Είναι απαραίτητη δε η υπαγωγή στην καθυστέρηση των 75 ημερών εκείνων των επιχειρήσεων που είχαν πτώση του τζίρου τους άνω του 50% μετά την ανακοίνωση του δεύτερου lockdown.
Δάνεια
Η κυβέρνηση έδωσε 2,8 δις € με την επιστρεπτέα προκαταβολή, καθώς επίσης ακόμη 2,8 δις € με κριτήριο την 7η αξιολόγηση, για δάνεια και εγγυήσεις – τα οποία, μαζί με την μόχλευση, έχουν αυξηθεί στα 5,4 δις € με βάση δημοσιεύματα. Εν τούτοις χρειάζονται ακόμη περισσότερα, επειδή η ζήτηση και οι ανάγκες είναι πολύ μεγαλύτερες – ενώ οι τράπεζες δεν προσφέρουν τη χρηματοδότηση που χρειάζεται η πραγματική οικονομία, παρά την άνοδο των καταθέσεων και των εισροών από το Ευρωσύστημα.
Με δεδομένο λοιπόν το ότι, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση (πηγή), προτείνουμε να τους δοθούν ως δάνεια χρήματα από το πακέτο ανάκαμψης της ΕΕ – κυρίως προς τις καινοτόμες, από αυτά που είναι δεσμευμένα για την ψηφιοποίηση (για παράδειγμα στο ηλεκτρονικό εμπόριο) και για έργα «Green Deal» (για παράδειγμα, για την εξοικονόμηση ενέργειας).
Η μεγάλη έλλειψη πάντως δανειακών κεφαλαίων φαίνεται από τη μείωση των δανείων σε επιχειρήσεις, από 120 δις € το 2011 στα 74 δις € το 2019, από τις προβλέψεις της S&P για περεταίρω μείωση έως το 2022 (πηγή) κλπ. – ενώ έχουμε τα υψηλότερα επιτόκια και spread επιτοκίων στην ΕΕ, ειδικά όσον αφορά τα πραγματικά με τον αποπληθωρισμό στο -1,1% στον προϋπολογισμό (τελικά διαμορφώθηκε στο -1,8% σε ετήσια βάση το Φεβρουάριο σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ και σε -2,1% το Νοέμβριο – οπότε είναι λανθασμένη η πρόβλεψη στον προϋπολογισμό). Μεγάλο ποσοστό δε των δανείων προς τις ΜμΕ απορρίπτονται, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΒ στο κατωτέρω γράφημα (πηγή).
Εκτός αυτού, σύμφωνα με πρόσφατη ομιλία του υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, η μεγαλύτερη αύξηση δανεισμού αφορά τις μεγάλες επιχειρήσεις (πηγή) – όπως άλλωστε διαπιστώνεται από το επόμενο γράφημα.
Σε κάθε περίπτωση, έξι μεγάλες επιχειρήσεις πήραν τα περισσότερα από τα κεφάλαια της χρηματοδότησης – δηλαδή τα ΕΛΠΕ, η Motor Oil, ο ΤΙΤΑΝ, ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, η LAMDA και ο ΟΠΑΠ, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (πηγή)! Εύλογα δε απορεί κανείς γιατί αυτές οι μεγάλες επιχειρήσεις που μπορούν εύκολα να δανείζονται από το εξωτερικό, στερούν κεφάλαια από τις μικρές – οι οποίες τα έχουν πολύ μεγαλύτερη ανάγκη.
Εκτός από δάνεια βέβαια, θα μπορούσαν να δοθούν άλλου είδους διευκολύνσεις στις ΜμΕ, όπως η αναστολή δημοτικών τελών, τελών κυκλοφορίας κλπ. – κάτι που όμως θα είχε άμεσο ταμειακό αντίκτυπο.
Αναστολή πληρωμών στην ΕΕ
Επόμενη πρόταση μας είναι η εξοικονόμηση 1-2 δις €, με την αναστολή της πληρωμής μέρους των δανείων μας από τις χώρες ΕΕ, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις – αφού οι περισσότερες σήμερα δανείζονται με αρνητικά επιτόκια, οπότε δεν θα τους δημιουργηθεί κανένα πρόβλημα.
Νοσοκομεία
Η πρόταση μας εδώ είναι η αύξηση των κονδυλίων για την υγεία και για τα νοσοκομεία – σε καμία περίπτωση η οριακή μείωση που διαπιστώθηκε στον προϋπολογισμό του 2021, σε σχέση με το 2020. Οι δαπάνες για τα νοσοκομεία προϋπολογίζονται στα 2,7 δις € το 2021 – από 2,76 € το 2020 και 2,6 δις € το 2019, στον πίνακα 3.2. Δηλαδή μόνο 100 εκ. € περισσότερα, όταν το 2020 έπρεπε να προστεθούν με βάση τον πίνακα της 7ης αξιολόγησης 233 εκ. € συν 90 εκ. € για έκτακτο bonus στο προσωπικό.
Προτείνουμε λοιπόν ακόμη 200 εκ. € για το νοσοκομειακό τομέα, για εξοπλισμό και για επιδόματα – καθώς επίσης περί τα 100 εκ. € για τεστ όλου του πληθυσμού και των τουριστών, όπως είχαμε αναφέρει έγκαιρα στο παρελθόν. Μπορεί βέβαια να μειωθούν οι ανάγκες, εάν εξελιχθούν καλύτερα η πανδημία και ο εμβολιασμός – σημειώνοντας πως είμαστε εναντίον της υποχρεωτικής επιβολής του εμβολίου, όπως επίσης πολλοί Ευρωπαίοι δυνητικοί τουρίστες. Οφείλουμε όμως να είμαστε προετοιμασμένοι για τα χειρότερα, ευχόμενοι τα καλύτερα.
Οι παρεμβάσεις που προτείνουμε στον προϋπολογισμό του 2021, όσον αφορά τα έσοδα, είναι οι εξής:
Έμμεσοι φόροι
Όπως έχουμε αναφέρει κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού, ο ΦΠΑ αναμένεται να διαμορφωθεί στα επίπεδα του 2019 – δηλαδή στα 17,4 δις € το 2021 σε σχέση με 17,6 δις € το 2019, αν και το ΑΕΠ θα είναι πολύ χαμηλότερο. Θεωρούμε λοιπόν ότι η πρόβλεψη για τον ΦΠΑ είναι ατεκμηρίωτα αισιόδοξη.
Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να στηριχθεί η παραγωγή – θεωρώντας απαράδεκτη την αύξηση της τιμής του πετρελαίου κίνησης που θα δυσχεράνει τη γεωργική παραγωγή και τη μεταφορά προϊόντων. Υπενθυμίζουμε εδώ πως με το άρθρο 4 του χωροταξικού νομοσχεδίου, επιβάλλεται πράσινο τέλος στο πετρέλαιο κίνησης, ύψους 0,03 € ανά λίτρο – με έσοδα 108,4 εκ. € σύμφωνα με το ΓΛΚ που θα διατεθούν για πράσινα έργα!
Εμείς, αντίθετα, θα προτείναμε την αναίρεση του τέλους αυτού και τη μείωση της τιμής, ειδικά για τον αγροτικό τομέα – ο οποίος είναι σημαντικός για την παραγωγή και για την τροφική μας επάρκεια, ενώ βοηθάει περιβαλλοντικά. Το κόστος κίνησης δε, αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό του κόστους παραγωγής στη γεωργία – περί το 32 % σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ (πηγή).
Εκτός αυτού πολλές χώρες στηρίζουν το αγροτικό πετρέλαιο – όπως για παράδειγμα η Κύπρος (πηγή).
Επαναπατρισμός επιχειρήσεων
Όσο αφορά τώρα την αύξηση των εσόδων από τη φορολογία, θα πρέπει να προωθηθεί ο επαναπατρισμός των ελληνικών επιχειρήσεων από τη Βουλγαρία – όπως έχει υιοθετηθεί με τις ρυθμίσεις για την επιστροφή των Ελλήνων του εξωτερικού (braindrain), με το νομοσχέδιο για λαθρεμπόριο καυσίμων. Μόνο στη χώρα αυτή θεωρείται ότι υπάρχουν 16.000 ελληνικές επιχειρήσεις ή ΑΦΜ – ενώ από αυτές οι 6.000 (οι υπόλοιπες είναι εταιρίες σφραγίδες-ΑΦΜ) είναι παραγωγικές, απασχολούν 53.000 άτομα και έχουν ετήσιο τζίρο 5 δις € (πηγή).
Προτείνουμε να τους δοθεί ένας χαμηλότερος συντελεστής φορολογίας για μια 5ετία, όπως στους Έλληνες του εξωτερικού για να επιστρέψουν – ενώ αυτές που κυρίως μας ενδιαφέρουν είναι οι μικρές παραγωγικές μονάδες φασόν που μπορούν να μεταφερθούν εύκολα σε χώρους στην Ελλάδα, οι μεταφορικές εταιρίες, τα φορτηγά, η κτηνοτροφία κλπ. Εκτός αυτού πρέπει να βρεθεί λύση για τις μεγάλες εταιρίες που έχουν μεταφερθεί στο Λουξεμβούργο, στο Βέλγιο και αλλού – όπως η ΒΙΟΧΑΛΚΟ, η ΦΑΓΕ και η ΤΙΤΑΝ.
Οι παρεμβάσεις που προτείνουμε στον προϋπολογισμό του 2021, όσον αφορά τις επενδύσεις, είναι οι εξής:
ΠΔΕ
Το ΠΔΕ αυξήθηκε σε 10,4 δις € το 2020, από 6,75 δις € στον προϋπολογισμό του 2020 – ενώ, όπως φαίνεται, προήλθε από μια αύξηση ύψους περί τα 2 δις € από την ΕΕ και 1 δις € από το δημόσιο. Δυστυχώς όμως, τα περισσότερα από αυτά τα χρήματα δεν διατέθηκαν για επενδύσεις, αλλά για να καλύψουν «δημοσιονομικές τρύπες» – όπως τις πληρωμές για ωρομίσθιους καθηγητές.
Για το 2021 προβλέπεται να μειωθεί ξανά στα 6,75 δις € – με τα 4 δις € από τη ΕΕ. Εμείς, αντίθετα, θα προτείναμε να αυξηθεί στα 11 δις € – ενώ σε κάθε περίπτωση το ποσόν αυτό να διατεθεί αποκλειστικά και μόνο για παραγωγικούς σκοπούς.
Εκτός αυτού, δεν πρέπει να επενδύονται τα χρήματα σε πανάκριβα έργα, για τα οποία δεν υπάρχει άμεση ανάγκη. Οφείλουν να διατίθενται για καθαρά παραγωγικές επενδύσεις, καθώς επίσης για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών της χώρας μας – όπως τα δάνεια σε ΜμΕ, τα εγγειοβελτιωτικά, κλπ. Θα πρέπει δηλαδή να τεθούν προτεραιότητες, με κριτήριο το «κόστος-όφελος» όσον αφορά την παραγωγικότητα, καθώς επίσης τη συμβολή τους στις τοπικές κοινωνίες και στην απασχόληση.
Πακέτο Ανάκαμψης 32 δις €
Το πακέτο ανάκαμψης της ΕΕ, το «Next Generation EU», είναι συνολικά ύψους 32 δις € με επιδοτήσεις και δάνεια. Απαιτεί όμως τη διάθεση του 37% των χρημάτων για πράσινα εγχειρήματα και του 20% για την ψηφιοποίηση (Digital EU) – κυρίως του δημοσίου. Πρόκειται για τις δύο βασικές προτεραιότητες της ΕΕ, με στόχο το 2030 – ενώ τα ποσοστά ανακοινώθηκαν το Σεπτέμβρη από την κυρία Von der Leyen (πηγή). Οι δράσεις όμως αυτές μάλλον θα καταστρέψουν πολύτιμες θέσεις εργασίας στην Ελλάδα, χωρίς κάποιον διακριτό οικονομικό αντίκτυπο.
Όλο το σχέδιο των 32 δις δίνεται εδώ (πηγή). Τελικά οι επιχορηγήσεις αυξήθηκαν στα 22,5 δις € και τα δάνεια μειώθηκαν στα 9,4 δις €, με επιτόκιο όμως 8% (!) σύμφωνα με πρόσφατες δημοσιεύσεις (πηγή).
Η δική μας πρόταση είναι, αντί να ποσά αυτά να διατεθούν για την ψηφιοποίηση του δημοσίου, για ΑΠΕ και για συναφή έργα, όπως για τη σύνδεση της Κρήτης με την Αττική που εξυπηρετεί συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα, να χρησιμοποιηθούν στα παρακάτω:
Για ψηφιακά έργα στη γεωργία (precision farming, διαχείριση υδάτινων πόρων με IoT και άλλα agtech), για ψηφιακά στην εθνική ασφάλεια (cyber security), για πράσινες επενδύσεις στην ηλεκτροκίνηση του πρωτογενούς τομέα (ηλεκτρικά φορτηγά και τρακτέρ), για εγκαταστάσεις βιομάζας στον πρωτογενή τομέα και για πράσινες επενδύσεις στην εξοικονόμηση ενέργειας, όπως στο «Εξοικονομώ κατ’ Οίκον» – επειδή έτσι μπορούν να δημιουργηθούν πολλές θέσεις εργασίας που έχει απόλυτη ανάγκη η Ελλάδα.
Απολιγνιτοποίηση
Εν προκειμένω οι επενδύσεις, με βάση το αναρτημένο σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης, θα είναι περί τα 3 δις €, αν και έχουν ακουστεί μεγαλύτερα νούμερα (5 δις €) – ενώ φαίνεται πως θα καλυφθούν από το «Πράσινο Ταμείο», εάν δεν κάνουμε λάθος. Περιλαμβάνουν επενδύσεις στις ΑΠΕ, μεταξύ άλλων για την απορρόφηση των χαμένων θέσεων εργασίας της ΔΕΗ – οι οποίες θα είναι τουλάχιστον 24.000 στην ευρύτερη οικονομία. Εμείς πάντως θεωρούμε εξαιρετικά αβέβαιη τη δημιουργία τόσων θέσεων εργασίας.
Τα παραπάνω ποσά προτείνουμε να χρησιμοποιηθούν για άλλες πράσινες επενδύσεις – όπως για την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων που περιλαμβάνεται μεν στο Σχέδιο Μετάβασης αλλά με πολύ μικρό ποσόν επένδυσης, καθώς επίσης για την εξοικονόμηση ενέργειας στα σπίτια (εξοικονομώ κατ’ οίκον) που, με βάση μελέτη μας, θα προσφέρει μεγάλη μείωση ρύπων, ενώ είναι προτιμότερη από την τοποθέτηση ΑΠΕ.
Πηγές σχετικά: Επίσημο website ΥΠΕΚΑ (πηγή), Παρουσίαση Σχεδίου Απολιγνιτοποίησης (πηγή), 3 δις επενδύσεις (πηγή), 5 δις επενδύσεις (πηγή), Χρηματοδότηση EKT (QE)
Πρόγραμμα Αγοράς Ομολόγων ΕΚΤ
Περαιτέρω, η EKT θα συνεχίσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων (PEPP) με ακόμα 500 δις € – ίσως περισσότερα στο μέλλον, έως και 2 τρις €! (πηγή) Τα ποσά αυτά που θα λάβει η Ελλάδα θα πρέπει να δοθούν στην πραγματική οικονομία – όχι στο δανεισμό του δημοσίου και σε επιδόματα που θα δημιουργήσουν νέα χρέη. Μπορεί δε να είναι πιο σημαντικά, από αυτά των πακέτων της ΕΕ που έχουν προαπαιτούμενα και εποπτεία – αν και δεν τα έχουμε συμπεριλάβει στις πηγές κεφαλαίων, λόγω της αβεβαιότητας που υπάρχει.
Ιδιωτικοποιήσεις
Τέλος για τις ιδιωτικοποιήσεις να σημειώσουμε ότι, στον Προϋπολογισμό δεν φαίνεται ξεκάθαρα εάν προωθούνται πωλήσεις – αν και είχαν ξεκινήσει οι διαδικασίες για στρατηγικές επιχειρήσεις (ΔΕΠΑ, ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ, ΛΑΡΚΟ, Λιμάνια κλπ.). Όπως φαίνεται στον Πίνακα 5.2 προβλέπονται 1,8 δις € έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις το 2021, με 1,47 δις € στο στάδιο της προετοιμασίας – αλλά δεν υπάρχει ανάλογη εγγραφή στις πωλήσεις παγίων στον Πίνακα 3.1 (ισοζύγιο Γενικής Κυβέρνησης).
Σε κάθε περίπτωση, δεν θα πρέπει να διενεργηθούν ιδιωτικοποιήσεις, υπό τις σημερινές συνθήκες – εκτός αν πρόκειται για κάτι κοσμοϊστορικό, όπως θα ήταν η παραγωγή στον τομέα της ηλεκτροκίνησης, σε σχέση με τη ΛΑΡΚΟ και την Tesla. Εμείς δεν έχουμε προβλέψει έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις στις προτάσεις μας – ενώ ελπίζουμε να έχει κάνει το ίδιο ο υπουργός οικονομικών.
Τομείς Διάθεσης Πόρων
Α. Άμεσες Κινήσεις
Επειδή δεν υπάρχει χρόνος για στρατηγικό σχεδιασμό και για ριζικές αλλαγές, στην κατάσταση που ευρίσκεται η οικονομία μας, η εστίαση που προτείνουμε είναι σε τομείς που υπάρχουν άμεσες δυνατότητες μεγέθυνσης. Δηλαδή, σε τομείς με αδρανή παραγωγικότητα ή με ευκολία αύξησης της απασχόλησης γενικότερα. Προτείνουμε δε τους εξής:
(1) Πρωτογενής Τομέας: Αύξηση της δραστηριότητας σε υπάρχουσες κτηνοτροφικές μονάδες (είτε επαναδραστηριοποίησης) – κυρίως στη βουτροφία και χοιροτροφία, όπου η Ελλάδα έχει έλλειμμα. Επίσης στη δημιουργία θερμοκηπίων και δικτυοκηπίων, στις ιχθυοκαλλιέργειες όπου μας ξεπέρασε η Τουρκία και στις νέες καλλιέργειες φυτών (αρωματικά κ.α.). Επί πλέον παραγωγή ζωοτροφών και πολλαπλασιαστικού υλικού (τράπεζα σπόρων).
(2) Επαναπατρισμός επιχειρήσεων: Κυρίως από τη Βουλγαρία.
(3) Αμυντικές Βιομηχανίες: Άμεση δραστηριοποίηση της ΕΛΒΟ, των ναυπηγείων Ελευσίνας και Σκαραμαγκά επίσης για εμπορικές χρήσεις, της ΕΑΒ και της ΕΑΣ – κάτι που διαφαίνεται σε κάποιο βαθμό με τα εξοπλιστικά
(4) Προβληματικές Επιχειρήσεις: Υποστήριξη/επίλυση προβλημάτων, με σκοπό παραμείνουν ανοιχτές – για παράδειγμα των επιχειρήσεων που έχουν «μπλοκάρει» λόγω των κόκκινων δανείων τους σε συστημικές τράπεζες, όπως της ΕΒΖ ή των θυγατρικών πολυεθνικών που κλείνουν και μεταφέρονται σε άλλες χώρες (για παράδειγμα της Pitsos-Siemens που μετακομίζει στην Τουρκία, της Schneider Electric, της Γάλα Βλάχας-Vivartia κλπ., όπου θα μπορούσε να διερευνηθεί εάν είναι εφικτό να διατηρηθούν τα εργοστάσια από άλλους),
(5) Υψηλή τεχνολογία, Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και προσόψεων: Με το πρόγραμμα εξοικονομώ κατ’ οίκον.
(6) Εσωτερικός Τουρισμός: Τριπλασιασμός των κονδυλίων που δόθηκαν το 2020 – στα 300 εκ. € από 100 εκ. €. Ας μην ξεχνάμε ότι ο εσωτερικός τουρισμός έχει καταρρεύσει σε σχέση με το παρελθόν, τα χρήματα αυτά ανακυκλώνονται, ενώ αντί να δοθούν επιδόματα, μένουν τα ξενοδοχεία ανοιχτά. Μπορεί δε να συνδυαστεί με τεστ και για την περίοδο των χειμερινών διακοπών.
Β. Κινήσεις Προετοιμασίας
(1) Παραγωγικός Πυρήνας Ηλεκτροκίνησης: Η χώρα μας έχει όλες τις δυνατότητες για παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων και εξαρτημάτων – αφού διαθέτει το μοναδικό κοίτασμα Νικελίου στην ΕΕ, μαζί με τη Φινλανδία. Η Τουρκία έχει αναπτύξει δικής της σχεδίασης ηλεκτρικό αυτοκίνητο και θα επενδύσει 3,7 δις $ – για να κατασκευάσει εργοστάσιο για την παραγωγή έως 175.000 οχημάτων (πηγή). Σημειώνεται ότι ο Musk έχει εκφράσει πρόσφατα το ενδιαφέρον του για την προμήθεια νικελίου (πηγή) – ενώ έχει δηλώσει πως η Tesla θα ξεκινήσει να παράγει τις δικές της μπαταρίες, αντί στην Panasonic (πηγή).
Είναι κάτι που πρέπει να διεκδικήσουμε για την Ελλάδα – έστω την τοπική παραγωγή μπαταριών που μπορεί να επιχορηγηθεί ως μέρος του «battery alliance» της ΕΕ (πηγή). H Tesla έχει ήδη ένα μικρό ερευνητικό κέντρο στο Δημόκριτο (πηγή) – ενώ ο αρχιμηχανικός της είναι απόφοιτος του ΕΜΠ. Πρέπει βέβαια να απαιτήσουμε εγχώρια παραγωγή και όχι την εξαγωγή ακατέργαστου νικελίου – όπως οι χώρες του τρίτου κόσμου. Εκτός των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η υποδομή και η τεχνογνωσία θα μπορούσαν να υποστηρίξουν και άλλους είδους συναφή προϊόντα – όπως την παραγωγή γεωργικών μηχανημάτων, όπου η μεγάλη εξάρτηση μας από εισαγωγές έχει εντοπιστεί ως μια αδυναμία του πρωτογενούς μας τομέα.
(2) Ναυπηγοεπισκευή-Ναυτιλιακό cluster: Η Ελλάδα έχει τεράστια παρουσία στον ναυτιλιακό τομέα όπως και στον ναυπηγοεπισκευαστικό. Θα πρέπει να επαναδραστηριοποιηθούν οι μεγάλες μονάδες – έτσι ώστε να αποτελέσουν κινητήρια δύναμη για όλο τον χώρο της εξυπηρέτηση της ναυτιλίας. Το ΕΒΕΠ εκτιμά πως μπορούν να προστεθούν στο ΑΕΠ μας 18 δις € από τον τομέα (πηγή) – ενώ η Ernst & Young αυξάνει τις εκτιμήσεις της για ολόκληρο το ναυτιλιακό cluster στα 25,9 δις €, με έως και 550.000 θέσεις εργασίας (πηγή).
(3) Δάνεια σε ΜμΕ: Κατά προτεραιότητα, όπως αναλύθηκε παραπάνω – με στοχευμένες κινήσεις σε επιχειρήσεις με ενδιαφέρον, όπως είναι οι αμυντικές ή η κλωστοϋφαντουργία, έτσι ώστε να αυξηθεί η προστιθέμενη αξία για το παραγόμενο βαμβάκι. Αναλυτικά στον πίνακα οι δράσεις, το κόστος και οι θέσεις εργασίας:
Με τις ανωτέρω προτάσεις, μπορούν να δημιουργηθούν 90.000-200.000 θέσεις εργασίας – ενώ θα χρειαστούν περίπου 9,3 δις € – τα οποία μπορούν να καλυφθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, από το ποσοστό των εισροών του ΕΣΠΑ, από το πράσινο ταμείο και από τη μερική αναστολή πληρωμών των δανείων στις άλλες χώρες ΕΕ.
Σημειώσεις
Με βάση τις προβλέψεις του Προϋπολογισμού για ΑΕΠ 171,9 δις € το 2021 από 162,8 δις € το 2020, υποθέτουμε, αφού δεν υπάρχουν άλλες δραστηριότητες που θα αύξαναν το ΑΕΠ, πως ο τουρισμός υπολογίζεται στα 12 δις € – κάτι που θεωρούμε πολύ αισιόδοξο. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα πρέπει να γίνουν κινήσεις και άνοιγμα σε αγορές με υψηλά εισοδήματα – όπως για παράδειγμα οι Η.Π.Α. Μακριά από το μαζικό και φθηνό τουρισμό που καταστρέφει τις υποδομές μας, χωρίς ανάλογα έσοδα.
Το σίγουρο είναι πως θα πρέπει να διατηρηθούν τα υγειονομικά πρωτόκολλα, καθώς επίσης να διενεργούνται τεστ στα σύνορα – ενώ εάν επιτραπεί η είσοδος μόνο σε εμβολιασμένους, τότε θα πρέπει να προετοιμαστούμε για λιγότερες αφίξεις, αφού δεν θα έχουν προλάβει να εμβολιαστούν όλοι ή δεν θα θέλουν να εμβολιαστούν. Οφείλει δε να δοθεί μεγάλη σημασία στις ειδικές μορφές τουρισμού, όπως στον ιαματικό, στον οινικό και στο θρησκευτικό που θεωρείται ότι αντέχει (πηγή) – οπότε θα πρέπει να προσεγγισθεί η Ρωσική αγορά. Εκτός αυτού, ο τουρισμός οφείλει να συνδυασθεί με τις αγορές εγχώριων προϊόντων, με την παροχή κινήτρων.
Όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες που θα αυξηθούν το 2021, δεν θα είναι καθόλου εύκολη η χρηματοδότηση τους – ενώ θα πρέπει να δρομολογηθεί το μποϋκοτάζ στα τουρκικά προϊόντα, αν μη τι άλλο για να στηριχθεί η εγχώρια παραγωγή.
Επί πλέον, θα πρέπει να επιταχυνθούν οι έρευνες για κοιτάσματα υδρογονανθράκων στις ήδη δημοπρατηθείσες περιοχές – καθώς επίσης να δρομολογηθούν οι διαγωνισμοί για τις υπόλοιπες, τις πιο ελπιδοφόρες, τουλάχιστον νοτίως της Κρήτης. Δυστυχώς, σε αυτήν την κρίσιμη εποχή, η χώρα μας με την απολιγνιτοποίηση οδηγείται σε καθεστώς ενεργειακής εξάρτησης – εν μέρει από χώρες εχθρικές, όπως από το Αζερμπαϊτζάν-Τουρκία μέσω του αγωγού TAP. Γενικότερα επίσης, με τις εισαγόμενης τεχνολογίας μη ανακυκλούμενες ΑΠΕ και με την κατασκευή ενεργειακών μονάδων που, σε πολλές περιπτώσεις, διαχειρίζονται ξένες εταιρίες. Εκτός αυτού, πρέπει να συνεχιστεί και η προσπάθεια που ξεκίνησε, για τη διεκδίκηση των πολεμικών επανορθώσεων.
Τέλος, μπορεί να μη μας επιτρέπουν οι δανειστές μας να διαγράψουμε μεγάλο μέρος του δημοσίου χρέους επειδή αυτοκτονήσαμε μόνοι μας, μέσω των κυβερνήσεων μας που υποθήκευσαν τα πάντα και μετέτρεψαν σε αγγλικό δίκαιο τα ομόλογα μας με το PSI, αλλά κανένας δεν μας εμποδίζει να διαγράψουμε ιδιωτικό χρέος; Απέναντι στο δημόσιο (εφορίες) που δεν καταγράφονται στο ενεργητικό της χώρας, καθώς επίσης στις τράπεζες που στηρίξαμε με πάνω από 60 δις € ως φορολογούμενοι – ενώ έχουν ήδη δημιουργήσει προβλέψεις για πάνω από το 60% των απαιτήσεων τους, οπότε δεν θα υπάρχουν συνέπειες, όσον αφορά την κεφαλαιακή τους επάρκεια.
Κλείνοντας, εάν υλοποιηθούν γρήγορα και σωστά οι προτάσεις μας, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας μας θα μπορούσε να αγγίξει τουλάχιστον το 10%, καλύπτοντας όλες σχεδόν τις απώλειες του 2020 – στα 179 δις € ή περίπου 8 δις € παραπάνω από τις προβλέψεις της κυβέρνησης, γεγονός που θα σήμαινε περί τα 2,4 δις € περισσότερα έσοδα για το δημόσιο. Η ωφέλεια για τον ιδιωτικό τομέα θα ήταν πολύ μεγαλύτερη, αφού θα αυξανόταν οι τιμές των ακινήτων προς όφελος των νοικοκυριών και των τραπεζών, η άνοδος του χρηματιστηρίου θα βοηθούσε τις επιχειρήσεις, ενώ θα δημιουργούνταν πάνω από 300.000 θέσεις εργασίας – μειώνοντας σημαντικά την ανεργία, διευκολύνοντας την επιστροφή των νέων μας του «Brain Drain» που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν τεχνογνωσία για την ανάπτυξη, αυξάνοντας την κατανάλωση και στηρίζοντας ακόμη περισσότερο το ΑΕΠ.
