.
Το χειρότερο σημείο του σχεδίου νόμου, είναι το δεύτερο μέρος του τρίτου βιβλίου – το οποίο είναι πραγματικά εξοργιστικό τόσο για τους Πολίτες, όσο και για οποιαδήποτε ευνομούμενη πολιτεία. Όχι μόνο τελειώνει ουσιαστικά η προστασία της κύριας κατοικίας των οφειλετών, αλλά οι περιουσίες τους θα διαχειρίζονται από ένα νομικό πρόσωπο του ιδιωτικού τομέα – από το οποίο θα το νοικιάζουν και θα μπορούν να το επαναγοράζουν. Εάν μάλιστα γίνει κάποιο θαύμα και έχουν τα χρήματα για την επαναγορά, θα πρέπει να αποπληρώσουν και τα υπολειπόμενα οφειλόμενα μισθώματα της 12ετους σύμβασης μίσθωσης. Το άρθρο 17 του Συντάγματος περί προστασίας της ιδιοκτησίας και το άρθρο 25 περί του κοινωνικού κράτους δικαίου και της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων δεν λένε τίποτα στην κυβέρνηση; Ή μήπως θεωρούν ότι η κύρια κατοικία δεν εντάσσεται σε αυτά; Σε κάθε περίπτωση, τα νέα μνημόνια φαίνεται πως έχουν αλλάξει όνομα – ότι αποκαλούνται πλέον οδηγίες της ΕΕ. Εάν τα δεχθούν πάντως αδιαμαρτύρητα οι Πολίτες, θα είναι άξιοι της μοίρας τους – ειδικά το αντισυνταγματικό τέλος στην προστασία της πρώτης κατοικίας.
.
Κοινοβουλευτική Εργασία 15.10.20
Εισαγωγικά, η παρούσα νομοθεσία αποτελεί μια ακόμα εφαρμογή κοινοτικής οδηγίας, από τις πολλές τον τελευταίο καιρό – της 1023/2019. Μήπως αλήθεια η επίσημη ονομασία των μνημονίων σήμερα είναι «Κοινοτικές Οδηγίες; Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ένα κάκιστο σχέδιο νόμου. Καμία σημαντική τομή στο πτωχευτικό δίκαιο ενώ, το χειρότερο, δρομολογεί επίσημα το τέλος της προστασίας της πρώτης κατοικίας. Δυστυχώς, οι θετικές ρυθμίσεις είναι απειροελάχιστες.
Αφορά κατά κύριο λόγο τις τράπεζες, η καταχρηστικότητα των συμπεριφορών των οποίων είναι γνωστή για την πλειοψηφία των πολιτών Δεν προκύπτει πουθενά υποχρέωση του πιστωτή που αιτείται την πτώχευση του οφειλέτη, να αποδείξει το νόμιμο, βάσιμο και ορθό του ποσού της απαίτησής του. Δεν προβλέπεται τίποτα για την περίπτωση που η παύση πληρωμών οφείλεται σε ανωτέρα βία – ενώ είναι γνωστό πως οι τράπεζες υπονομεύουν στην πράξη κάθε διαδικασία εξωδικαστικής διευθέτησης. Εκτός αυτού, το παρόν σχέδιο νόμου θεωρεί συλλήβδην κάθε οφειλέτη ως κακόπιστο και κακοπληρωτή – ενώ σωστή κάθε αξίωση που προβάλλει ο οποιοσδήποτε δανειστής.
Σαν γενική παρατήρηση, δεν βλέπουμε καμία ρύθμιση πραγματικής δεύτερης ευκαιρίας των οφειλετών – όπως θα ήταν το σβήσιμο τους από τον Τειρεσία. Αντίθετα, διαπιστώνεται η ενίσχυση των αποκλεισμών, με το νέο μητρώο αφερεγγυότητας.
Πώς θα μπορέσουν λοιπόν να αναπτυχθούν οι μαυρισμένες επιχειρήσεις, που έχουν ανάγκη από ρευστότητα, ενώ δυστυχώς αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία στη χώρα μας; Πόσο μάλλον αυτές που δεν φταίνε, αφού έπεσαν θύματα των τραγικών πολιτικών της εκάστοτε κυβέρνησης;
Το χειρότερο σημείο πάντως του σχεδίου νόμου, είναι το δεύτερο μέρος του τρίτου βιβλίου – το οποίο είναι πραγματικά εξοργιστικό τόσο για τους Πολίτες, όσο και για οποιαδήποτε ευνομούμενη πολιτεία. Θα το αναλύσουμε όταν αναφερθούμε στα άρθρα, αλλά η γενικότερη εντύπωση είναι ότι οι ρυθμίσεις είναι απαράδεκτες – ενώ υπάρχει η εύλογη απορία, ως προς το ποιος συνέλαβε και αποτύπωσε σε διατάξεις αυτό το σχέδιο.
Όχι μόνο τελειώνει ουσιαστικά η προστασία της κύριας κατοικίας των οφειλετών, αλλά οι περιουσίες τους θα διαχειρίζονται από ένα νομικό πρόσωπο του ιδιωτικού τομέα – από το οποίο θα το νοικιάζουν και θα μπορούν να το επαναγοράζουν. Εάν μάλιστα γίνει κάποιο θαύμα και έχουν τα χρήματα για την επαναγορά, θα πρέπει να αποπληρώσουν και τα υπολειπόμενα οφειλόμενα μισθώματα της 12ετους σύμβασης μίσθωσης.
Το άρθρο 17 του Συντάγματος περί προστασίας της ιδιοκτησίας και το άρθρο 25 περί του κοινωνικού κράτους δικαίου και της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων δεν λένε τίποτα στην κυβέρνηση; Ή μήπως θεωρούν ότι η κύρια κατοικία δεν εντάσσεται σε αυτά;
Μια άλλη αστοχία του νόμου είναι το ότι, όπως καταλαβαίνουμε ενώ εάν είναι λάθος παρακαλούμε να μας το διευκρινίσετε, δεν αφορά τα υπάρχοντα χρέη που είναι σε διαδικασία χρεοκοπίας – αλλά αυτά που θα υποβληθούν μετά την 1.1.2021. Επομένως δεν καλύπτεται ολόκληρο το τεράστιο κόκκινο ιδιωτικό χρέος που προκάλεσαν τα μνημόνια. Ουσιαστικά λοιπόν πιστεύουμε ότι θα ωφελήσει κυρίως τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια – εάν δεν εμπλέκονται με τις υπάρχουσες διαδικασίες.
Για τα επιχειρηματικά που υπήρχε σχετικό ενδιαφέρον, λογικά έχουν ήδη υπαχθεί σε καθεστώς χρεοκοπίας – ενώ για τις οφειλές σε ταμεία, εφορία και καταναλωτικά δάνεια που σε μεγάλο βαθμό είναι μικρού ύψους, δεν υπάρχει σκοπιμότητα να χρησιμοποιηθεί από τους ιδιώτες οφειλέτες. Πάντως σίγουρα θα αρχίσει να εφαρμόζεται για τα νέα κόκκινα δάνεια της πανδημίας – τα οποία εκτιμάται από την ΤτΕ ότι μπορεί να ανέλθουν σε 8-10 δις €, όπως θα καταθέσουμε στα (πρακτικά).
Σε κάθε περίπτωση, παρά το ότι διαφημίζεται από την κυβέρνηση και από τα ΜΜΕ ως δεύτερη ευκαιρία, δεν πρόκειται δυστυχώς για κάτι τέτοιο. Είναι δηλαδή παραπλανητική η περιγραφή του, ενώ αυτοί που χρειάζονται μία πραγματική δεύτερη ευκαιρία, είναι οι δεκάδες χιλιάδες του κόκκινου ιδιωτικού χρέους των μνημονίων – όχι μόνο οι μελλοντικοί της πανδημίας.
Αυτή τη στιγμή πάντως, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, της ΑΑΔΕ και του ΕΦΚΑ το κόκκινο ιδιωτικό χρέος, αυτό δηλαδή που δεν εξυπηρετείται, ανέρχεται σε 234 δις € χωρίς τις προσαυξήσεις των εφοριών – εκ των οποίων 91,7 δις € σε τράπεζες και σε εισπρακτικές, τα 105,6 δις € προς το δημόσιο από φόρους και τα 36,3 δις € προς τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως θα καταθέσουμε στα (πρακτικά).
Εν προκειμένω, ο όρος δεύτερη ευκαιρία μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για τις τράπεζες – οι οποίες θα ωφεληθούν με το πρόγραμμα επιδότησης του παρόντος νομοσχεδίου, συνεχίζοντας να επιβαρύνουν τους φορολογουμένους, όπως όλα τα τελευταία χρόνια.
Όσο αφορά δε το κόκκινο χρέος προς το δημόσιο, από τα 105 δις € περίπου προς τις εφορίες, αρκετά δεν είναι εισπράξιμα – κάτι που έχουμε τονίσει πολλές φορές, χωρίς όμως να γίνεται η απαιτούμενη εκκαθάριση τους από το κράτος, έτσι ώστε να έχουμε μία σαφή εικόνα.
Υπήρχαν 4.064.750 οφειλέτες στα τέλη του 2019, με το 54,6% να χρωστά ποσά κάτω των 500 € – ενώ το 87,5% έως και 5.000 €, όπως θα καταθέσουμε στα (πρακτικά). Μόλις 79 ΑΦΜ χρωστούσαν το ποσόν των 34,15 δις €, ενώ τα 22,22 δις € χαρακτηρίζονταν από την ΑΑΔΕ ως ανεπίδεκτα είσπραξης.
Σε σχέση δε με τα ασφαλιστικά ταμεία, σύμφωνα με τη 2η τριμηνιαία έκθεση προόδου του 2020 του ΚΕΑΟ, το σύνολο των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών στις 30.06.2020 διαμορφώθηκε στα 37 δις € – με 1.632.481 οφειλέτες, δηλαδή με το 80,14% του συνόλου, να έχουν οφειλή έως 15.000 € ο καθένας, όπως θα καταθέσουμε στα (πρακτικά). Από αυτά, η κύρια οφειλή ήταν 25 δις €, ενώ τα πρόσθετα τέλη σχεδόν 12 δις €.
Συνεχίζοντας, η διαφορά του νέου νομοσχεδίου είναι το ότι, εισάγει την έννοια της χρεωκοπίας για φυσικά πρόσωπα – ενώ μέχρι σήμερα χρεοκοπούσαν μόνο οι επιχειρήσεις και οι έμποροι.
Τους προσφέρεται δε η δυνατότητα να παραχωρήσουν όλα τους τα περιουσιακά στοιχεία, έτσι ώστε να απαλλαγούν από τα χρέη τους – ενώ σε κάποιους άλλους επιτρέπει, επάνω από έναν «κόφτη» εισοδημάτων όπως αναφέρεται στο Άρθρο 78, να έχουν μία ορισμένη προστασία όταν πραγματοποιούν συγκεκριμένες πληρωμές.
Όμως όπως καταλαβαίνουμε από συζητήσεις με άτομα της αγοράς, οι τράπεζες μπορούν να ορίζουν κατά το δοκούν που θα τεθεί ο «κόφτης» – δηλαδή τι δαπάνες θα θεωρούνται αναγκαίες και τι πολυτέλεια.
Κατά κάποιον τρόπο μοιάζει με την αμερικανική νομοθεσία του Chapter 7 και Chapter 13, όπου αντίστοιχα μπορεί είτε να παραδώσουν όλη την περιουσία είτε να εξυπηρετούν ένα μέρος του χρέους. Οι άνθρωποι όμως που τα χρησιμοποίησαν αυξήθηκαν κατακόρυφα μετά την κρίση του 2008. Τελικά, παρά και την αύξηση του ΑΕΠ, παρέμειναν υψηλότερα από ότι πριν την κρίση όπως θα καταθέσουμε στα (πρακτικά) –οπότε μπορούμε να φαντασθούμε τι θα συμβεί σε μία χώρα χωρίς ανάπτυξη, όπως η Ελλάδα.
Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, υιοθετούνται κάποιες τροποποιήσεις στην υπάρχουσα διαδικασία – όπως το ότι απαιτείται πλέον η συναίνεση του 50% της κάθε κατηγορίας πιστωτών, από 60% στο παρελθόν.
Περαιτέρω, τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου είναι τα εξής:
(1) Στο πρώτο βιβλίο και στα άρθρα 1-74, το πρώτο μέρος αναφέρεται στην πρόληψη της αφερεγγυότητας – με τη δημιουργία ενός μηχανισμού προειδοποίησης που σε κάποιο βαθμό μοιάζει με την πιστωτική επίδοση, με το credit score δηλαδή των ΗΠΑ.
Λειτουργεί στις ΗΠΑ σχετικά καλά, σίγουρα καλύτερα από το επιβαρυντικά στοιχεία του ΤΕΙΡΕΣΙΑ, αλλά δεν είναι πανάκεια. Εκτός αυτού, δημιουργείται ένας κλάδος συμβούλων χρέους όπως στο εξωτερικό. Θα ήταν προτιμότερο βέβαια να υπήρχε χρηματοοικονομική εκπαίδευση από το σχολείο – πριν υπερχρεωθεί κανείς.
Το δεύτερο μέρος αναφέρεται στην πρόληψη της ανέχειας μέσα από διαδικασίες εξωδικαστικού διακανονισμού – με την έγκριση του δημοσίου και των ταμείων, την προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης και το μητρώο των εμπειρογνωμόνων.
Στην εξυγίανση συμπεριλαμβάνεται η επιδότηση των δόσεων – για την οποία το ΓΛΚ προϋπολογίζει δημοσιονομικό κόστος 100 εκ. € ετήσια για το 2021-2025. Δηλαδή συνολικά 500 εκ. €, αν και απαιτούνται διευκρινήσεις.
Εκτός από το ποσόν αυτό, δεν ποσοτικοποιούνται άλλα κόστη – αν και σίγουρα θα υπάρχουν απώλειες από μελλοντικές αθετήσεις φορολογικών υποχρεώσεων, τουλάχιστον για τις επιμηκύνσεις φόρων και εισφορών του κορωναΐού, όπως αναφέρει η ΕΕ στην 7η αξιολόγηση.
(2) Στο δεύτερο βιβλίο και στα άρθρα 75-211, το πρώτο έως πέμπτο μέρος αναφέρεται στην κήρυξη της πτώχευσης, στις προϋποθέσεις, στη διαδικασία της δίκης, στις συνέπειες για τους οφειλέτες και στην εκποίηση της περιουσίας.
Σημαντικό είναι εδώ το ότι, δεν προστατεύεται η πρώτη κατοικία – εκτός κάποιων ευάλωτων ομάδων, με εισόδημα κάτω από την επιδότηση. Στην ουσία πρόκειται για ένα καθεστώς ανάλογο με αυτό που ισχύει σήμερα για τις ρυθμίσεις των κόκκινων δανείων – όπου ο αριθμός των προστατευόμενων μειώνεται συνεχώς.
Το έκτο μέρος καλύπτει τις πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου, το έβδομο την περαίωση της πτώχευσης, ενώ το όγδοο απαλλαγές και οφειλές από δόλο, καθώς επίσης από αμέλεια για ψευδή στοιχεία. Τα υπόλοιπα μέρη του είναι διαδικαστικές διατάξεις.
Στο Τρίτο Βιβλίο και στα άρθρα 212-226, περιλαμβάνεται η παρακολούθηση και η συλλογή των στοιχείων φερεγγυότητας – καθώς επίσης οι ευάλωτοι οφειλέτες, όπου δίνεται η δυνατότητα μεταβίβασης του ιδιοκτησιακού δικαιώματος και της καταβολής μισθώματος σε Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, με τη δυνατότητα αγοράς στην 12ετία κάτω από αόριστες όμως συνθήκες και ποσά.
Στο Τέταρτο Βιβλίο και στα άρθρα 227-262, αναφέρονται ρυθμίσεις για τους διαχειριστές αφερεγγυότητας – όσον αφορά την πιστοποίηση, το πειθαρχικό δίκαιο και την ευθύνη τους.
Στο Πέμπτο και τελευταίο Βιβλίο, στα άρθρα 263-270, υπάρχουν οι μεταβατικές διατάξεις και οι μη συναφείς διατάξεις του υπουργείου.
Κλείνοντας, το νομοσχέδιο υποβλήθηκε για διαβούλευση με 170 άρθρα – ενώ κατατέθηκε με 270 άρθρα και με μία νέα δομή. Πρόκειται για τις συνήθεις μεθοδεύσεις της κυβέρνησης που συνεχώς αναζητάει πονηρούς τρόπους για να επιβάλλει τις εντολές των δανειστών – αδιαφορώντας εντελώς για τους Πολίτες της χώρας.
Οι γενικότερες παρατηρήσεις μας που θα εξειδικεύσουμε κατά την ανάλυση των άρθρων, είναι οι εξής:
(1) Ο βασικός σκοπός του Νομοσχεδίου είναι να ικανοποιήσει τις Τράπεζες – ακόμη και εις βάρος του δημοσίου ή των ασφαλιστικών Ταμείων.
(2) Δεν αναφέρεται καθόλου στις αιτίες που δημιούργησαν την ανάγκη ενός νέου πτωχευτικού νόμου – όπως είναι τα ανεξέλεγκτα, υπέρογκα δάνεια των τραπεζών, απλά και μόνο για να εισπράττουν προμήθειες τα στελέχη τους. Ούτε βέβαια στην ανάγκη μίας καλύτερης εποπτείας και συνυπευθυνότητας.
(3) Δεν εξαλείφει τα γραφειοκρατικά εμπόδια που αποτέλεσαν το κρίσιμο σημείο αποτυχίας των προηγούμενων προσπαθειών – ενώ δεν αναφέρεται στην απαραίτητη δημιουργία μηχανισμών άντλησης στοιχείων, με τη συμμετοχή του οφειλέτη.
(4) Δεν προβλέπονται ρήτρες ασφαλείας για τους συνοφειλέτες.
(5) Δεν υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας για τους λεγόμενους στρατηγικούς κακοπληρωτές – αν και είναι ελάχιστοι, χρησιμοποιούμενοι για να δικαιολογούν τα όποια άδικα μέτρα λαμβάνονται.
(5) Δεν υπάρχει μέριμνα για τις επιχειρήσεις που θα υπαχθούν, έτσι ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα.
(6) Δεν προβλέπεται τίποτα για τις κλειστές επιχειρήσεις σε αδράνεια – αν και προβλήθηκε ως το νομοσχέδιο που θα έβαζε τέλος στις επιχειρήσεις ζόμπι, όπως θα καταθέσουμε στα (πρακτικά)
(7) Φαίνεται πως υπάρχει κίνδυνος να οδηγεί η βεβαίωση χρεών από τον ΕΝΦΙΑ στην κατάσχεση ακινήτου.
(8) Δεν υπάρχει πρόβλεψη για επαναφορά της ρύθμισης των 120 δόσεων. Η αιτιολογία περί κουλτούρας πληρωμών είναι αστεία, αφού το 2012-2013 τα χρέη προς το δημόσιο ήταν λιγότερα από 40 δις € – ενώ εκτινάχθηκαν έκτοτε στα 105 δις €. Προφανώς πρόκειται για πραγματική αδυναμία αποπληρωμής – ενώ η δυνατότητα που δόθηκε στις τράπεζες με τις ανακεφαλαιοποιήσεις, δεν δόθηκε ποτέ στους Πολίτες και τις επιχειρήσεις. Πρέπει λοιπόν να επαναφερθεί η ρύθμιση των 120 δόσεων για το δημόσιο και για τα ασφαλιστικά ταμεία, χωρίς τόκους και επιβαρύνσεις – αν και το σωστό θα ήταν 240 δόσεις, λόγω της κατάρρευσης που προκάλεσε η πανδημία.
(9) Τέλος, ευνοεί σκανδαλωδώς τους υπερδανεισμένους, χωρίς εξασφαλίσεις – επειδή οι τράπεζες που θα έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο σύμφωνα με το νομοσχέδιο, θα συναινούν μόνο σε αυτούς, ενώ θα απορρίπτουν τους δανειολήπτες με επαρκή περιουσία.
