Η περίεργη εξαγορά της Instashop

Η εταιρία παρουσιάστηκε στο παγκόσμιο δίκτυο της Endeavor Global το 2019, στο 86ο διεθνές πάνελ επιλογής (International Selection Panel – ISP) που πραγματοποιήθηκε στο Κάιρο, στις 13-15 Μαρτίου 2019. Η Endeavor είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός στήριξης της επιχειρηματικότητας με παρουσία σε 33 χώρες. Εκεί αναφέρεται και η σχέση με την κυρία Μαρέβα Μητσοτάκη που συμμετέχει στην Endeavor, ως ιδρύτρια του τμήματος στην Ελλάδα και μέλος του ΔΣ. Η εξαγορά της είναι κερδοφόρα για τους μετόχους όποιοι και αν είναι. Συγχαρητήρια! Έβαλαν 7 εκ. $ και θα πάρουν ως και 360 εκ. $! Ίσως να μη μάθουμε ποτέ το ακριβές ποσό ούτε και ποιοι είναι οι μέτοχοι αφού τα ΗΑΕ έχουν ένα αρκετά αδιαφανές νομικό πλαίσιο, και μέχρι πρόσφατα ήταν στην λίστα των φορολογικών παραδείσων. Στις ΗΠΑ πάντως η SEC έχει ξεκινήσει να ερευνά περίεργες συναλλαγές startup ακόμα και για μη εισηγμένες από το 2016 ακόμα. Αυτό για να προληφθούν περιπτώσεις παρανομίας (ξέπλυμα χρήματος) ή απάτης. Βέβαια από την άλλη ατυχείς συναλλαγές θα μπορούσαν να οφείλονται σε άγνοια, ή υπεραισιοδοξία – κάτι που δεν είναι κολάσιμο βέβαια αν κάποιος δεν διαχειρίζεται λεφτά άλλων. Αυτό είναι όμως άλλο θέμα.

Ανάλυση

– του Παναγιώτη Χατζηπλή

Τον τελευταία καιρό έκανε αίσθηση η εξαγορά της startup Instashop από τους Γερμανούς έναντι 360 εκ. $ (330 εκ. €). Ειδικά επειδή για αυτό πανηγύρισε και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης. Επίσης όμως ο περίφημος Γερμανός πρέσβης στην Ελλάδα, ο κ. Ερνστ Ραιχελ (εικόνα)

Αποτελεί ίσως την μεγαλύτερη εξαγορά «Ελληνικής» startup (ή για να είμαστε πιο ακριβείς όπως θα δούμε, εταιρίας που έχει Έλληνες ιδρυτές). Πολύ πιο πίσω είναι η εξαγορά της πιο ουσιαστικά Ελληνικής Beat για 40 εκ. € το 2017, πάλι από Γερμανούς, από τον όμιλο Daimler-Benz.

Πολλοί παραξενεύτηκαν από το ποσόν που δόθηκε. Ακούγεται τεράστιο σε μια χώρα χρεωκοπημένη και με μικρή εξοικείωση στο χώρο των startup. Ακούγεται σαν οι συντελεστές της εταιρίας να χτύπησαν φλέβα χρυσού, σαν τις ιστορίες του παλιού καιρού στα καφενεία των χωριών και τις Ελληνικές ταινίες για χωριανούς που πήγαν στην Αμερική και πλένοντας πιάτα έγιναν πάμπλουτοι…. Αν πρέπει να είμαστε ευτυχείς για την επιτυχία κάποιων Ελλήνων εκτός Ελλάδας τότε τα συγχαρητήρια θα πρέπει να μοιραστούν και σε πολλούς από τους 600.000 του braindrain.

Γλυκόπικρα φυσικά συγχαρητήρια, ειδικά για ένα πρωθυπουργό χώρας, αφού οι ευκαιρίες θα έπρεπε να δημιουργούνται στην χώρα μας. Αναπαραγωγή τέτοιων ιστοριών μπορεί επίσης να παρασύρει ευαίσθητα αυτιά, όπως τους χρυσοθήρες στην Δύση που προκάλεσε πολλούς στον πυρετό του χρυσού, του γρήγορου πλουτισμού και την καταστροφή. Για αυτό το λόγο, προκειμένου να προληφθούν οι παρορμητικοί ας δούμε τι συμβαίνει με αυτή την εξαγορά για να μην δημιουργούνται παρανοήσεις.

Γιατί το να προβάλεις την 1 στις 100 περιπτώσεις startup που σημειώνει την καταπληκτική επιτυχία (γιατί αυτά είναι τα ποσοστά επιτυχίας) είναι εγκληματικό. Μόνο περί το 10% των startup που καταφέρνουν να βρουν χρηματοδότηση στις ΗΠΑ (και αυτά είναι πολύ λίγα, κάτω από το 10%) θα καταφέρουν να επιβιώσουν (πηγή)

Ακόμα λιγότερα startup από αυτά που επιβιώνουν καταφέρνουν να πουληθούν για πολλά λεφτά. Όπως έχουμε πει αλλού, το startup δρα επικουρικά στην οικονομία ακόμα και στις ΗΠΑ που είναι ανεπτυγμένο σαν ιδέα. Δεν μπορεί να βασιστεί σε αυτό μια οικονομία ή να αναπτυχθούν τα startup χωρίς το κατάλληλο περιβάλλον ή οικοσύστημα. Και στην Ελλάδα αυτό δεν υπάρχει, ενώ ο χώρος των startup είναι αναιμικός (πηγή)

Τα λέμε εκ πείρας. Και ο υποφαινόμενος έχει συμμετάσχει σε διαγωνισμούς και incubator startups και έχει συναναστραφεί με πολλούς startupers και στην Ελλάδα και στην Νέα Υόρκη και γνωρίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και τις απογοητεύσεις. Έχει δει πολλούς νέους ανθρώπους με όνειρα και πίστη στην ιδέα τους και όρεξη να την αναπτύξουν. Κάποιες από αυτές τις προτάσεις είναι ενδιαφέρουσες, κάποιες ανούσιες. Τελικά λίγες θα προχωρήσουν πέρα από το όνειρο. Το σημαντικό είναι όσοι δεν τα καταφέρουν να μην έχουν μεγάλο κόστος σε οικονομικό αλλά και σε προσωπικό επίπεδο… Να μπορούν τουλάχιστον να αποκομίσουν το θετικό της εμπειρίας.

Περιγραφή Instashop

H Instashop δημιουργήθηκε κάπου στο 2015 από δυο νεαρούς, τριαντάρηδες, τον Γιάννη Τσιώρη ο οποίος είχε την ιδέα και εργαζόταν τότε στο τμήμα Marketing Intelligence της Philips για τη Μέση Ανατολή και την Τουρκία, και την Ιωάννα Αγγελιδάκη, συμφοιτητές στη Σχολή Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης στην Κρήτη (πηγή)

Ο κ. Τσιώρης είχε πάει στο Ντουμπάι από το 2013 για να δουλέψει και πριν ξεκινήσει το Instashop είχε δοκιμάσει μια άλλη ιδέα, την Vound – μια φωνητική εφαρμογή κοινωνικής δικτύωση; (πηγή). Όπως συνήθως η επιτυχία δεν έρχεται απευθείας – όμως κάποιο προσωπικό και η εμπειρία από αυτήν την προσπάθεια χρησιμοποιήθηκαν στην επόμενη. Ο ιδρυτής λοιπόν παρατήρησε κατά τα λεγόμενα του μια έλλειψη σε υπηρεσίες άμεσης παράδοσης προϊόντων στην Μέση Ανατολή (καταναλωτικά, φαρμακευτικά κ.α.), κάτι που καλύπτει η Instashop.

Την αρχική χρηματοδότηση ύψους 750.000 € παρείχε το Venture Capital fund VentureFriends (των Απόστολος Αποστολάκης- Γιώργος Δημόπουλος που έχουν σχετική επιχειρηματική εμπειρία). Να σημειώσουμε ότι πολλά από αυτά τα VC στην Ελλάδα μοχλεύουν χρήματα των Ευρωπαϊκών πακέτων Jeremie και Equifund – κάτω από αδιευκρίνιστες για εμάς προσεγγίσεις και προοπτικές λόγω του ότι δεν υπάρχει ανεπτυγμένη αγορά για έξοδο.

Στην πορεία πάντως ή μαζί με τους αρχικούς επενδυτές μπήκαν στο μετοχικό κεφάλαιο της Instashop και άλλοι επενδυτές όπως το Jabbar Internet Group με έδρα το Ντουμπάι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων που διοικείται από τους Ιορδανούς επιχειρηματίες του ιντερνέτ Hussam Khoury και Samih Toukan. Μέχρι σήμερα έχουν επενδυθεί κατά τα αναγραφόμενα στον τύπο περί του 7 εκ. $ στην εταιρία – κάτι που είναι αναγκαίο για να αναπτυχθεί δεδομένου ότι στα πρώτα βήματα τα startup χάνουν λεφτά. Αυτή τη στιγμή θεωρείται ότι έχει περάσει στην κερδοφορία.

Οι μέτοχοι είναι αυτοί που κέρδισαν τα χρήματα από την εξαγορά… Στις startup τα VCs βάζουν τα λεφτά και κερδίζουν αν πετύχουν και πουληθούν – ενώ οι ιδρυτές βάζουν την δουλειά και έχουν κάποιο μικρό ποσοστό όπως και οι εργαζόμενοι ως κίνητρο. Επιτυχία που πολλές φορές μένει ένα όνειρο απατηλό.

Η εταιρία διατηρεί γραφεία στο Balkan Center (ή Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας) στη Θέρμη Θεσσαλονίκης, που συγκεντρώνει γραφεία επιχειρήσεων της νέα τεχνολογίας (κάτι δηλαδή σαν τις ΒΙΠΕ στην βιομηχανία). Είναι μια ενδιαφέρουσα εγκατάσταση που έχει δημιουργηθεί τελευταία. Η έδρα τόσο νομική όσο και το επίκεντρο της δραστηριότητας είναι στο Ντουμπάι. Κατά τα λεγόμενα, αυτό έγινε λόγω διευκολύνσεων που παρέχει το κανονιστικό πλαίσιο σε σχέση με την Ελλάδα (πηγή).

Η εταιρία απασχολεί συνολικά 150 άτομα (πηγή). Δεν διευκρινίζεται πόσοι από τον προσωπικό είναι στην Ελλάδα ή Έλληνες ή με σταθερή ή μερική απασχόληση. Απασχολεί επίσης προσωπικό και στις χώρες δραστηριοποίησης και από άλλες εθνικότητες. Συνεπώς μικρό το αποτύπωμα για την Ελληνική οικονομία. Είναι κάτι που έχουμε διατυπώσει και αλλού, ότι μεγάλος αριθμός των startup που εμφανίζονται ως Ελληνικά στην πραγματικότητα έχουν μόνο ιδρυτές Έλληνες ίσως και κάποιο προσωπικό αλλά δραστηριοποιούνται κυρίως εκτός Ελλάδας. Ενώ γενικά η απασχόληση είναι χαμηλή στο σύνολο της οικονομίας ίσως περίπου 1-2 χιλιάδες και αν (πηγή).

Σχέση με Endeavor

Όταν παρουσιάστηκε στην Endeavor το Instashop είχε συνεργασία με 400 τοπικά σουπερμάρκετ και αλυσίδες καταστημάτων, συμπεριλαμβανομένων μερικών μεγάλων λιανοπωλητών της περιοχής, όπως των Zoom, AlMaya, Union Coop και Spar, είχε περισσότερους από 120.000 ενεργούς χρήστες και παρέχοντας υπηρεσίες σε Αίγυπτο, Λίβανο και Μπαχρέιν και απασχολούσε 105 εργαζομένους σε Αθήνα, Κάιρο και Ντουμπάι (πηγή)

Πώληση

Και ερχόμαστε στην πρόσφατη πώληση έναντι των 360 εκ. $. Από αυτά τα 270 εκ. $ θα δοθούν άμεσα (δηλ. το 75%) και τα 90 εκ. $ μετά από κάτι που λέγεται «earn-out» και είναι συνήθης πρακτική στις εξαγορές. Εξαρτάται από την απόδοση της εταιρίας μετά, άρα δεν είναι εξασφαλισμένο. Η πρακτική αυτή έχει σκοπό να παραμείνουν οι διαχειριστές στην εταιρία ώστε να υπάρξει μια ομαλή μετάβαση στο νέο καθεστώς.

Το τίμημα βέβαια ακούγεται υψηλό ή τρελό για όσους ασχολούνται με πραγματικές επιχειρήσεις (αυτό που λέγεται brick & mortar) και δεν έχουν ανάλογη εμπειρία από startup στο εξωτερικό. Η στοιχειοθέτηση δε αυτών των τιμημάτων βασίζεται σε ακαταλαβίστικους για πολλούς δείκτες, και όχι τόσο πολύ οικονομικά μεγέθη αφού πολλές τέτοιες εταιρίες αποσκοπούν σε μελλοντικά οφέλη… Αλλά είναι μεγάλο ή περίεργο το τίμημα; Θα παραθέσουμε μερικά στοιχεία λοιπόν για δούμε εδώ την λογική μιας τέτοιας εξαγοράς.

Κατ’ αρχάς η ιδέα του delivery δεν είναι κάτι το νέο. Είναι μια παραλλαγή στο food delivery που εδώ και τρία χρόνια στην Αμερική θεωρείται κορεσμένος χώρος για startup όπως και στην Γερμανία (πηγή.

Είναι και εύκολα αντιγράψιμο. Βλέπε πως ξεφούσκωσε το startup Blue Apron στις ΗΠΑ που είχε φτάσει να αποτιμάται πάνω από 1 δις $ γρήγορα και μάλιστα μπήκε στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης με τιμή 140 $ ανά μετοχή (1,9 δις $) για να φτάσει σήμερα κάτω από 100 εκ. $ και κάτω από τα 10 $/μετοχή ,με πολλούς μιμητές φυσικά. Εξάλλου και το Uber Eats απέτυχε. Βέβαια το Instashop θα πει κάποιος ότι αποτελεί μια λίγο διαφορετική περίπτωση όσο αφορά επικέντρωση γενικότερα σε καταναλωτικά προϊόντα χωρίς να αλλάζει πολύ την εικόνα.

Πολλές από αυτές τις υπηρεσίες παρέχονταν έτσι κι αλλιώς. Τα παλιά χρόνια έπαιρνες τηλέφωνο για να παραγγείλεις πίτσα, σήμερα το κάνεις μέσω κινητού. Πολλά σουπερμάρκετ έχουν υπηρεσίες ηλεκτρονικού καταστήματος. Σίγουρα σε τέτοιες υπηρεσίες ο καθοριστικός παράγοντας είναι το φτηνό εργατικό κόστος. Η τεχνολογική βάση λίγο διαφοροποιεί ή δεν αποτελεί κάτι το μοναδικό.

Τα παλιά χρόνια στην Ελλάδα δεν υπήρχε ζήτηση ή προσφορά για τέτοιες υπηρεσίες delivery. Σήμερα υπάρχει για διαφόρους λόγους, ίσως λόγω αλλαγής των οικογενειακών συνθηκών, ίσως γιατί υπάρχει μεγάλη προσφορά χαμηλόμισθης εργασίας. Όμως και αυτή πλέον αρχίζει να εξαντλείται και έτσι κάποιοι επίδοξοι εργοδότες παραπονούνται. Δεν αυξάνουν το κόστος όμως για να δούμε να κάποιος θα θελήσει να κάνει την δουλειά ας πιούμε με 800 € σταθερά αφήνοντας ενδεχομένως μια άλλη δουλεία.

Από την άλλη βέβαια δεν ξέρουμε και αν η αγορά θα αγόραζε σε αυτή την τιμή. Αν δηλαδή το κόστος της μεταφοράς αυξανόταν… Γιατί όλα είναι θέμα προσφοράς και ζήτησης. Κι ενώ είναι ήδη σε δοκιμή λύσεις μεταφοράς με drone είτε εναέρια είτε στο έδαφος. Οπότε σε αυτή την περίπτωση δεν ξέρουμε ποιο θα είναι το κόστος, αν θα παρέχεται από έναν κολοσσό όπως η Amazon κ.α.

Αποτίμηση Εξαγοράς

Για να δούμε λοιπόν τι αγοράζουν οι νέοι ιδιοκτήτες της Instashop με βάση στοιχεία που συγκεντρώσαμε:

350.000 ενεργούς χρήστες (σε HAE, Αίγυπτο, Λίβανο, Κατάρ και Μπαχρέιν (έναν συνολικό πληθυσμό περί τα 120 εκατ. από τα οποία τα 98 εκ. στην Αίγυπτο.., πηγή)
25.000 παραγγελίες μηνιαίως
500 μαγαζιά στο δίκτυο αγορών
Με βάση τα στοιχεία αυτά, η τιμή εξαγοράς αντιστοιχεί σε:
1.029 $ ανά χρήστη
1.200 $ ανά παραγγελία

Οι δείκτες αυτοί βέβαια μπορεί να μην σημαίνουν και πολλά αλλά δίνουν ένα μέτρο σύγκρισης αφού δεν υπάρχουν οικονομικά στοιχεία. Αλλά και να υπήρχαν δεν νομίζουμε να είναι τόσο μεγάλα οπότε λογικά οι δείκτες μάλλον θα είναι πολύ υψηλότεροι απ’ότι για επιχειρήσεις brick & mortar.

Το τίμημα μπορεί να είναι επίσης υψηλό ίσως επειδή το τελευταίο διάστημα η εταιρία έχει μεγάλη αύξηση εργασιών λόγω κορονοΐού. Αυτό έγινε εξάλλου και στην Ελλάδα όπου αναφέρεται ότι ο κύκλος των ηλεκτρονικών καταστημάτων εξαπλασιάστηκε στο τρίμηνο του lockdown. Για την Instashop αναφέρεται ότι με βάση στοιχεία 2^ου τριμήνου 2020 αναγόμενα σε ετήσια βάση διακινεί 300 εκ. προϊόντων (GMV). Φυσικά αυτά μένουν να αποδειχθούν/σταθεροποιηθούν σε ετήσια βάση και να διατηρηθούν στο μέλλον (πηγή).

Συγκριτικά με Εξαγορές Delivery Hero

Η αγοράστρια Delivery Hero είναι Γερμανική πολυεθνική, γίγαντας του χώρου του delivery διεθνώς. Έχει έδρα στο Βερολίνο και δραστηριότητες κυρίως σε αναδυόμενες αγορές εκτός Ευρώπης είτε απευθείας είτε μέσω εξαγορών θυγατρικών πχ (foodpanda, foodora) όπως Αυστρία, Ουγγαρία, Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία, Τσεχία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ρωσία, Σερβία, Κροατία, Βοσνία, Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία, Αίγυπτος, Χώρες Περσικού Κόλπου, Λατινική Αμερική (Αργεντινή, Βολιβία, Χιλή, Παραγουάη, Ουρουγουάη), Αυστραλία, Καναδά, Χονγκ Κονγκ, Ταιβάν, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, Πακιστάν, Ν.Κορέα, Μαλαισία, Ταϊλάνδη, Μπαγκλαντές κ.α. Ο κύκλος εργασιών του Ομίλου αναφέρεται το 2019 σε 1,2 δις $ αλλά τα λειτουργικά αποτελέσματα (EBITDA) ήταν αρνητικά -431 εκ. € και τα αποτελέσματα προ φόρων επίσης ζημιές 663 εκ. € (πηγή).

Τώρα για πόσο μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί μια εταιρία με αυτά τα οικονομικά αποτελέσματα και με τι σκοπό είναι άλλο θέμα. Πολλές φορές ο σκοπός είναι να γίνουν παγκόσμιοι πάροχοι μιας υπηρεσίας, ένα είδος παγκόσμιου μονοπωλίου. Κάτι που αν γίνει θα είναι μόνο δυνατό σε αναδυόμενες αγορές αφού απέχει από τις μεγάλες (Ευρώπης, ΗΠΑ, Ινδία, Κίνα αφού εκεί ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος). Σίγουρα οι εξαγορές σε αυτές τις επιχειρήσεις βοηθάνε να αυξάνουν τα μεγέθη τους και να θολώνουν τα νερά.

Πάντως για κάποιους λόγους οι μέτοχοι την εμπιστεύονται. Είναι εισηγμένη και η κεφαλαιοποίηση ήταν ανέρχεται στα 18,3 δις $! Ίσως τελικά η δική της αποτίμηση είναι πιο περίεργη από αυτή της Instashop. … Παρεμπιπτόντως η Delivery Hero αντικατέστησε στον δείκτη DAX του Χρηματιστηρίου της Φρανκφούρτης την Wirecard την Γερμανική εταιρία ηλεκτρονικών πληρωμών που κήρυξε χρεοκοπία μετά το σκάνδαλο με τα «χαμένα 2,1 δις €στις Φιλιππίνες, οπότε της ευχόμαστε να έχει καλύτερη τύχη…

Η Delivery Hero είναι ο ουσιαστικός ηγέτης στην Ελλάδα καθώς έχει εξαγοράσει τις:

e-food.gr (εντάσσεται στην online deliveryE. που εξαγοράστηκε της Rocket Internet που συγχωνεύτηκε με Delivery Hero) τον Νοέμβριο του 2014 έναντι 22 εκ. €. και 300.000 παραγγελίες μηνιαίως εκείνο τον καιρό. Δηλαδή εξαγοράστηκε σε τιμή ανά χρήστη 170 € και τιμή ανά παραγγελία 6 €.
Yemeksepeti της Τουρκίας που εξαγοράστηκε το 2015 για 589.000.000 $ (πηγή), η οποία είχε 4,3 εκ. χρήστες και 10 εκ. παραγγελίες μηνιαίως εκείνο τον καιρό. Δηλαδή εξαγοράστηκε σε τιμή ανά χρήστη 137 $ και τιμή ανά παραγγελία 5 $ ενώ συνολικά ο πληθυσμός της περιοχής δραστηριοποίησης ήταν περί τα 90 εκ. (Ελλάδα και Τουρκία). Η Yemeksepeti είχε αγοράσει πιο πριν., το 2013, την Ελληνική clickdelivery έναντι 3 εκ. € και το 2018 εξαγόρασε την deliveras.gr έναντι 2,8 εκ. €. Κάποιες από αυτές τις εξαγορές έγιναν μέσω μιας άλλης Γερμανικής εταιρίας internet της Rocket Internet.

Η εξαγορά της Yemeksepeti αναφέρεται ότι αποτελούσε την μεγαλύτερη εξαγορά στο τομέα του food delivery διεθνώς και την μεγαλύτερη σε startup στην Τουρκία ως εκείνη τη στιγμή. Η Yemeksepeti είχε και αυτή αναδειχθεί μέσω του συστήματος της Endeavor το 2007 (πηγή)

Συμπέρασμα

Συνεπώς βλέπουμε ότι η αποτίμηση ακόμα και με την εκτίναξη του κορονοΐού που μπορεί να μην διατηρηθεί ή να αντιγραφεί είναι πολύ υψηλή. Και αυτό για έναν τομέα που θεωρείται κορεσμένος.

Αυτό που νομίζουμε ότι αγοράζει η Delivery Hero κυρίως είναι σχέσεις με μαγαζιά ώστε να αναπτυχθεί γρήγορα περαιτέρω σε σχέση με το να δημιουργούνταν ένα αντίπαλο startup και να δοθούν χρήματα για marketing. Αν έγινε με αυτό το στόχο τότε πλήρωσε 720.000 $ ανά σχέση με κατάστημα…. Σίγουρα αυξήθηκε ο τζίρος της Instashop τελευταία λόγω του κορονοΐού, κάτι που μπορεί να την έκανε πιο υποσχόμενη, αλλά δεν ξέρουμε αν αυτό θα κρατήσει. Από την άλλη η σίγουρα Delivery Hero αυξάνει και το παγκόσμιο αποτύπωμά της και τα μεγέθη της με αυτή την εξαγορά κάτι σημαντικό για εταιρίες-πλατφόρμες.

Σε κάθε περίπτωση όμως η εξαγορά είναι κερδοφόρα για τους μετόχους όποιοι και αν είναι. Συγχαρητήρια! Έβαλαν 7 εκ. $ και θα πάρουν ως και 360 εκ. $! Ίσως να μη μάθουμε ποτέ το ακριβές ποσό ούτε και ποιοι είναι οι μέτοχοι αφού τα ΗΑΕ έχουν ένα αρκετά αδιαφανές νομικό πλαίσιο, και μέχρι πρόσφατα ήταν στην λίστα των φορολογικών παραδείσων.

Στις ΗΠΑ πάντως η SEC έχει ξεκινήσει να ερευνά περίεργες συναλλαγές startup ακόμα και για μη εισηγμένες από το 2016 ακόμα. Αυτό για να προληφθούν περιπτώσεις παρανομίας (ξέπλυμα χρήματος) ή απάτης. Βέβαια από την άλλη ατυχείς συναλλαγές θα μπορούσαν να οφείλονται σε άγνοια, ή υπεραισιοδοξία – κάτι που δεν είναι κολάσιμο βέβαια αν κάποιος δεν διαχειρίζεται λεφτά άλλων. Αυτό είναι όμως άλλο θέμα.

Σε κάθε περίπτωση, στα καθ’ υμάς όσο αφορά την επαγγελματική εξέλιξη ή τις επιλογές μικροεπενδυτών, ίσως είναι καλύτερα μην αφήσετε την δουλειά σας για να πάτε στο Ντουμπάι να στήσετε startup ορμούμενοι από αυτή την περίπτωση. Ή αν το κάνετε, να το κάνετε γιατί το θέλετε και όχι γιατί μπορεί να βγάλετε 360 εκ. $. …. Ούτε φυσικά να βάλετε όλα τα λεφτά σας σε τέτοιες εταιρίες. Συνήθως κάποιος δεν θα πρέπει να επενδύσει πάνω από το 10% των διαθεσίμων του σε τέτοιες επενδύσεις ειδικά αν συμμετέχει παθητικά. Τώρα όποιος θέλει να συμμετέχει ενεργητικά και τον θέλγει η ιδέα και το ρίσκο, ίσως υπάρχουν και άλλες επιλογές. Μπορεί να μείνει στην δουλειά του και να αγοράζει λαχείο με την ελπίδα να κερδίσει, ή να «παίζει» στο χρηματιστήριο.