.
Η μεγαλύτερη επιφύλαξη μας όσον αφορά τον East Med είναι η μη οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ της Ελλάδας και της Κύπρου, καθώς επίσης της Ελλάδας και της Λιβύης – γεγονός που καθιστά εξαιρετικά επισφαλή μία τέτοια επένδυση. Επί πλέον το ότι δεν συνοδεύεται από μία ισχυρή αμυντική συμφωνία όλων των συμβαλλομένων κρατών – ενώ υπονομεύει την εθνική μας ασφάλεια, αφού αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμετοχής στην τετραμερή συμφωνία και άλλων κρατών, όπως για παράδειγμα της Τουρκίας. Τέλος, δεν φαίνεται πουθενά τι θα κερδίζει η Ελλάδα από το φυσικό αέριο που θα μεταφέρεται με τον αγωγό – ενώ πιστεύουμε πως χωρίς τη συμμετοχή της Ιταλίας η κατασκευή του East Med είναι αδύνατη και η σύμβαση «άδειο κουφάρι». Εκτός εάν έχει εναλλακτική λύση η κυβέρνηση – όπου όμως, όταν τη ρωτήσαμε, δεν έδωσε καμία απάντηση.
.
Κοινοβουλευτική Εργασία
Στη μία και μοναδική συνεδρίαση της επιτροπής εμπορίου για το θέμα της συμφωνίας East Med, αναφέραμε πως η συζήτηση είναι προσχηματική – αφού η συμφωνία έχει ήδη υπογραφεί και δεν αλλάζει κανένα άρθρο της, ούτε κάτι από το περιεχόμενο της.
Επειδή τώρα δεν πρόκειται απλά για ένα ενεργειακό έργο ή για μία συμφέρουσα οικονομική επένδυση, την εξετάσαμε ως ένα γεωπολιτικό εγχείρημα, με ευρύτερες συνέπειες για τη χώρα μας και για την περιοχή – αν και ο υπουργός, με τη γνωστή ειρωνεία του που χρησιμοποιεί παραδόξως ως επιχείρημα, μας διαβεβαίωσε πως η επένδυση θα πραγματοποιηθεί με ευρωπαϊκά κεφάλαια που έχουν ήδη εγκριθεί.
Αναφερθήκαμε λοιπόν στο θέμα της ενεργειακής επάρκειας της Ευρώπης που σήμερα εξαρτάται από τη Ρωσία, καθώς επίσης στο Green Deal που προωθείται από την ΕΕ, ενώ η κυβέρνηση το έχει αναγάγει στο Άγιο Δισκοπότηρο της – με την έννοια πως έχει εξαρτήσει από αυτό τόσο το ενεργειακό, όσο και το οικονομικό μέλλον της Ελλάδας. Εν τούτοις, με το συγκεκριμένο Green Deal, η Ευρώπη θα παραμείνει εξαρτημένη από τη Ρωσία – μέσω όμως του γερμανοτουρκικού άξονα μεταφοράς.
Δηλαδή του Turk Stream από τη μία πλευρά και του Nord Steam από την άλλη που συνεχίζουν να κατασκευάζονται, παρά τις αμερικανικές κυρώσεις, παρακάμπτοντας την Ουκρανία – σημειώνοντας πως η Τουρκία θεωρείται στρατηγικός εταίρος της Γερμανίας και της ΕΕ, με τη Γερμανία να έχει εγκαταστήσει μεγάλο μέρος της παραγωγής της εκεί.
Ειδικά όσον αφορά τις ΑΠΕ, δηλαδή τις ανεμογεννήτριες και τα φωτοβολταϊκά, είτε παράγονται από Γερμανούς, είτε συμμετέχουν οι Γερμανοί στα σχήματα παραγωγής, εγκατάστασης και εμπορίας – ενώ ελέγχουν επί πλέον την εξάπλωση τους μέσω των κανονισμών της ΕΕ, καθώς επίσης της χρηματοδότησης που παρέχουν.
Εν προκειμένω η Ελλάδα, με σημαντική αυτοτέλεια όσον αφορά τουλάχιστον την ηλεκτροδότηση της, άνω του 80% που καλυπτόταν στο μεγαλύτερο ποσοστό της από το λιγνίτη, θα καταλήξει να είναι πλήρως εξαρτημένη ενεργειακά. Δυστυχώς παραμελήθηκαν τα υδροηλεκτρικά, ενώ η ΔΕΗ που ήταν η πρώτη που ξεκίνησε της ΑΠΕ, εμποδίστηκε στη συνέχεια – προφανώς από τα πολιτικά κόμματα.
Τονίσαμε επί πλέον πως δυστυχώς οι Αμερικανοί, με τις κυρώσεις που επέβαλλαν στη Ρωσία, εδραίωσαν τελικά το γερμανοτουρκικό έλεγχο – ενώ προωθούν ως εναλλακτική λύση το υγροποιημένο φυσικό αέριο, μέσω του σταθμού της Αλεξανδρούπολης στην Ελλάδα και της σύνδεσης του με τη Βουλγαρία.
Το γεγονός αυτό είναι θετικό για την Ελλάδα, αρκεί να μη χαθεί ο έλεγχος της ΔΕΠΑ – η οποία έχει τριχοτομηθεί για να ξεπουληθούν τα δύο μέρη της, ενώ το τρίτο, η διεθνής ΔΕΠΑ, θα παραμείνει στην ιδιοκτησία του δημοσίου όπως μας είπε ο υπουργός.
Όπως αναφέραμε τώρα κατά τη συζήτηση για την ενέργεια, ανατολικά της Κρήτης, μεταξύ της Ελλάδας και της Κύπρου, νοτίως του Καστελλόριζου, βρίσκεται το μεγάλο κοίτασμα του Ηροδότου – ενώ επίσης μεγάλα ενεργειακά κοιτάσματα υπάρχουν στην ανατολική Μεσόγειο, στην περιοχή μεταξύ της Κύπρου, του Ισραήλ και της Αιγύπτου. Τα κοιτάσματα αυτά μπορούν να αυξήσουν σημαντικά την ενεργειακή επάρκεια της Ευρώπης, διαφοροποιώντας τους προμηθευτές της.
Εν προκειμένω, η Τουρκία επιδιώκει με διάφορους τρόπους, όπως με τη διακίνηση χαρτών, τον έλεγχο και την εκμετάλλευση μέρους αυτών των κοιτασμάτων – ενώ είναι σε θέση να αποκόψει με την παράνομη συμφωνία της Λιβύης τον East Med, διατηρώντας έτσι τη θέση του βασικού προμηθευτή της νότιας και κεντρικής Ευρώπης, σε συνεργασία με τη Γερμανία.
Παράλληλα, η Ελλάδα δεν ανακηρύσσει χωρικά ύδατα και ΑΟΖ, εμποδιζόμενη ενδεχομένως από τη Γερμανία, με κριτήριο μεταξύ άλλων τη μη πρόσκληση της στη συζήτηση για τη Λιβύη – ενώ δυστυχώς συνεχίζεται η αποτυχημένη πολιτική του κατευνασμού, όσον αφορά την Τουρκία, με κίνδυνο να οδηγηθούμε σε πόλεμο. Μεγαλύτερη φινλανδοποίηση της χώρας μας πάντως από τη σημερινή δεν υπάρχει. Είναι εξευτελιστικό για την Ελλάδα και για τους Έλληνες.
Στη συνέχεια αναφερθήκαμε στη μη υπογραφή της συμφωνίας από την Ιταλία, στο θέμα της Αιγύπτου, στα αρνητικά δημοσιεύματα του γερμανικού τύπου, στο συγκριτικά τεράστιο κόστος του αγωγού, καθώς επίσης στα 14 άρθρα που κρίναμε αρνητικά ή ελλιπή – ενώ κλείσαμε με τις επιφυλάξεις μας, οι οποίες συνοπτικά είναι οι εξής:
Η μεγαλύτερη επιφύλαξη μας είναι η μη οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ της Ελλάδας και της Κύπρου, καθώς επίσης της Ελλάδας και της Λιβύης – γεγονός που καθιστά εξαιρετικά επισφαλή μία τέτοια επένδυση. Επί πλέον το ότι δεν συνοδεύεται από μία ισχυρή αμυντική συμφωνία όλων των συμβαλλομένων κρατών – ενώ υπονομεύει την εθνική μας ασφάλεια, αφού αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμετοχής στην τετραμερή συμφωνία και άλλων κρατών, όπως για παράδειγμα της Τουρκίας. Τέλος, δεν φαίνεται πουθενά τι θα κερδίζει η Ελλάδα από το φυσικό αέριο που θα μεταφέρεται με τον αγωγό – ενώ πιστεύουμε πως χωρίς τη συμμετοχή της Ιταλίας η κατασκευή του East Med είναι αδύνατη και η σύμβαση «άδειο κουφάρι».
Γενικότερα τώρα πρέπει να είναι κανείς επιφυλακτικός, όσον αφορά τις θριαμβευτικές εξαγγελίες της κυβέρνησης μίας χώρας που ως κόμμα την έχει υπερχρεώσει, χρεοκοπήσει και υποθηκεύσει στο παρελθόν – παραδίδοντας την εθνική της κυριαρχία. Η αξιωματική αντιπολίτευση βέβαια ολοκλήρωσε την τραγωδία – με τον αφελληνισμό των τραπεζών που γίνεται προσπάθεια με το σχέδιο Ηρακλής να διασωθούν ακόμη μία φορά εις βάρος μας (αν και μάλλον ο Ηρακλής πέθανε από τον κορωνοϊό), καθώς επίσης με τη μεταφορά των πάντων στο Υπερταμείο.
Στα πλαίσια αυτά, η υπογραφή της κατασκευής του αγωγού East Med με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, είναι πραγματικά ύποπτη – δημιουργώντας την εντύπωση πως πρόκειται μάλλον για μία αμυντική συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ παρά για ένα οικονομικό εγχείρημα, με κριτήριο το κόστος κατασκευής του αγωγού.
Άλλωστε, σύμφωνα με ένα άρθρο από τα τέλη του 2019 που θα καταθέσουμε στα (πρακτικά), η προσδοκία αυτών που στηρίζουν τον East Med μετά την υπογραφή του από τις Η.Π.Α., στις οποίες έχουμε δώσει γη και ύδωρ με το νομοσχέδιο που ψηφίσθηκε πρόσφατα, είναι η μετατροπή της τριμερούς συνεργασίας σε μία πραγματική «3+1» με τις Η.Π.Α., στο πεδίο της ασφάλειας.
Όσον αφορά δε τις πανηγυρικές δηλώσεις του κ. Χατζηδάκη, περί ενός συνασπισμού νομιμότητας και υπεράσπισης του Διεθνούς Δικαίου που θα καταθέσουμε επίσης στα (πρακτικά), ας είμαστε ακόμη πιο επιφυλακτικοί – αφού η πραγματική δουλειά του είναι ο τεμαχισμός και το ξεπούλημα των δημοσίων επιχειρήσεων.
Περαιτέρω, ο αγωγός East Med θα είναι 1.900 χιλιόμετρα, από τα οποία τα 1.300 υποθαλάσσια και εν μέρει σε μεγάλα βάθη που θα παρουσιάσουν σημαντικές τεχνικές δυσκολίες – ενώ το κόστος κατασκευής του υπολογίζεται στα 7 δις $, με δυνατότητα μεταφοράς 10 δις κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως.
Για σύγκριση, ο Nord Stream 2 έχει μεν μήκος 2.100 χιλιόμετρα και κόστος 9,5 δις $, αλλά θα μεταφέρει περί τα 55 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως – ενώ ο ΤΑΡ είναι 850 χιλιόμετρα, με κόστος 1,5 δις $ και δυνατότητα μεταφοράς 20 δις κυβικών μέτρων ετησίως.
Επομένως, ο East Med είναι κατά πολύ ακριβότερος, οπότε το φυσικό αέριο που θα μεταφέρει θα πρέπει να είναι επίσης ακριβότερο. Όσον αφορά δε την προσφορά του στις προσπάθειες ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία, είναι εντελώς αμελητέα – με κριτήριο το ότι η ήπειρος μας κατανάλωσε 458 δις κυβικά μέτρα το 2018, από τα οποία εισήγαγε τα 401 δις.
Ειδικότερα, εισήγαγε το 38,8% από τη Ρωσία, το 27% από τη Νορβηγία, το 12,4% LNG, το 9,9% από την Ολλανδία κλπ. – όπως θα καταθέσουμε στα (πρακτικά). Επομένως, τα 10 δις κυβικά μέτρα του East Med θα καλύπτουν μόλις το 2% των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης – οπότε ασφαλώς δεν συνιστά μία σοβαρή εναλλακτική δυνατότητα. Ακόμη δε και αν βρεθούν πολύ μεγαλύτερα αποθέματα στην περιοχή, δεν θα μπορούν να μεταφερθούν μόνο από το συγκεκριμένο αγωγό – λόγω της περιορισμένης μεταφορικής του δυνατότητας.
Λογικά λοιπόν υποθέτουμε πως η υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, στοχεύει κυρίως στην αμυντική τους συνεργασία – απέναντι στην Τουρκία και έμμεσα στη Ρωσία.
Το πού θα οδηγήσει μία τέτοια ενέργεια, κανένας δεν το γνωρίζει – εκτός του ότι θα έχει σίγουρα επακόλουθα, για ολόκληρη την περιοχή και ειδικά για την Ελλάδα, η οποία δεν πρέπει να ξεχνάμε πως συνεχίζει να είναι χρεοκοπημένη και ανοχύρωτη.
Σύμφωνα πάντως με ένα άρθρο του Bloomberg που θα καταθέσουμε στα (πρακτικά), ο αγωγός Nord Stream 2 θα είναι το τελευταίο έργο της Ρωσίας, όσον αφορά την προμήθεια της Ευρώπης με φυσικό αέριο – μαζί με τον Turk Stream, μέσω του οποίου θα εξασφαλιστεί η κυριαρχία της στην Ανατολική Ευρώπη.
Τα επόμενα σχέδια της αφορούν την ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά φυσικού αερίου της Κίνας, με τον αγωγό Power of Siberia, κόστους 400 δις $ όπως θα καταθέσουμε στα (πρακτικά) – καθώς επίσης το αυξανόμενο παγκοσμίως μερίδιο του υγροποιημένου φυσικού αερίου, μέσω της NOVATEK, του μεγαλύτερου ιδιωτικού παραγωγού φυσικού αερίου της χώρας. Για το τελευταίο βέβαια, για το LNG, οι εξελίξεις από την πτώση των τιμών είναι πολύ αρνητικές.
Σχετικά τώρα με τη συμμετοχή της Ιταλίας που παραμένει ως συμβαλλόμενη στη σημερινή συμφωνία, επειδή όπως είπε ο υπουργός ελπίζει να αλλάξει άποψη, έχουμε σοβαρές αμφιβολίες – μεταξύ άλλων επειδή η Τουρκία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της παγκοσμίως, με τις διμερείς συναλλαγές των δύο χωρών να υπερβαίνουν τα 20 δις € ετησίως, καθώς επίσης με 1.000 περίπου ιταλικές επιχειρήσεις να έχουν επενδύσει στην Τουρκία, οπότε να μην θέλουν να διακινδυνεύσουν τις σχέσεις τους.
Σε σχέση με το Ισραήλ, σύμφωνα με ένα σημαντικό οικονομικό ενημερωτικό μέσον του που θα καταθέσουμε στα (πρακτικά), δεν επιθυμεί τη σύγκρουση του με την Τουρκία, όσον αφορά το ζήτημα της ΑΟΖ στη Μεσόγειο – ενώ θεωρεί πως για να κατασκευασθεί το έργο, θα πρέπει να ξεπεραστούν σχεδόν ανυπέρβλητα τεχνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά και πολιτικά εμπόδια.
Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με έναν εμπειρογνώμονα για την ενεργειακή νομοθεσία στο εβραϊκό πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, ακόμη και χωρίς την ανακήρυξη ΑΟΖ της Τουρκίας με τη Λιβύη, δεν υπάρχει πραγματική δυνατότητα κατασκευής του αγωγού χωρίς τη συγκατάθεση της Τουρκίας – λόγω της εγγύτητας των ακτών της.
Όπως τόνισε, «ο East Med αποτελεί ένα στρατηγικά σημαντικό έργο για την Ευρώπη, είναι επίσης σημαντικό για το Ισραήλ, έχουμε εξαιρετική συνεργασία με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Αίγυπτο, αλλά ….θα χαρούμε να συμμετέχει και η Τουρκία».
Τέλος, πάντοτε κατά την ίδια πηγή, το συμφέρον του Ισραήλ να αποφύγει την εμπλοκή του σε τυχόν σύρραξη της Τουρκίας με την Ελλάδα ή/και με την Κύπρο είναι σαφές – αφού κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο τις θαλάσσιες εμπορικές οδούς του κράτους, το οποίο εξαρτάται σχεδόν απόλυτα από τη Μεσόγειο, όσον αφορά τις εισαγωγές και εξαγωγές του.
Σύμφωνα τώρα με ένα άλλο ισραηλινό ενημερωτικό μέσον που θα καταθέσουμε στα (πρακτικά), το οποίο αναφέρεται γενικότερα στις στρατηγικές επιδιώξεις της χώρας, τα εξής σε ελεύθερη απόδοση:
«Tο Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος πρέπει να αλλάξουν τη στάση τους απέναντι στην Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου. Αντί να την αγνοούν, θα πρέπει να την καλέσουν να συμμετέχει στα ενεργειακά αποθέματα – αφού κάτι τέτοιο θα στήριζε την τουρκοκυπριακή οικονομία, με αποτέλεσμα η Βόρεια Κύπρος να απομακρυνθεί από την Τουρκία».
Κλείνοντας, είναι σαφές πως αφενός μεν ο αγωγός θα αργήσει να κατασκευασθεί, εάν υποθέσουμε πως τελικά θα συμβεί κάτι τέτοιο, αφετέρου ότι το Ισραήλ δεν πρόκειται να στηρίξει την Ελλάδα σε τυχόν σύγκρουση της με την Τουρκία – οπότε εύλογα αναρωτιέται κανείς για ποιό λόγο υπεγράφη τόσο βιαστικά η συμφωνία, καθώς επίσης γιατί θριαμβολογεί η κυβέρνηση.
Ελπίζουμε δε να μην αντιμετωπιζόμαστε ξανά ως οι «χρήσιμοι ηλίθιοι», με την έννοια της εξυπηρέτησης ξένων συμφερόντων εις βάρος των δικών μας – όπως θα ήταν τυχόν χρησιμοποίηση της συμφωνίας από το Ισραήλ, ως διαπραγματευτικό χαρτί με την Τουρκία, ενδεχομένως για τη διέλευση αγωγού από αυτήν.
Σε κάθε περίπτωση, με δεδομένη την ως ανωτέρω στάση του Ισραήλ, δεν υπάρχει ούτε αμυντική συμφωνία μαζί του – οπότε η Ελλάδα είναι μόνη της, όσον αφορά τυχόν θερμό επεισόδιο ή στρατιωτική σύγκρουση της με την Τουρκία, με τις πιθανότητες πλέον να είναι μεγαλύτερες.
Επομένως θα ήταν σωστό να σταθμίσει ήδη τις δυνάμεις της, αν και θα έπρεπε κάτι τέτοιο να είχε προηγηθεί της συμφωνίας – ξεκινώντας από τις στρατιωτικές δαπάνες, οι οποίες έχουν δυστυχώς καταρρεύσει στα χρόνια των μνημονίων, όπως θα καταθέσουμε στα (πρακτικά) σε σύγκριση με την Τουρκία, αφού η Ελλάδα δεν τις εξαίρεσε από τις περικοπές, όπως η Τουρκία το 2001 που χρεοκόπησε.
Ακόμη χειρότερα, η μείωση των ελληνικών δαπανών μόνο για στρατιωτικό εξοπλισμό είναι τρομακτική – στα 258 εκ. € με κριτήριο τις φυσικές παραλαβές εξοπλιστικών προγραμμάτων, στον προϋπολογισμό του 2020 (σελ. 72). Όσον αφορά δε τις στρατιωτικές βιομηχανίες μας, έναν κλάδο που ανθεί στην Τουρκία, η κατάσταση είναι χαοτική – αφού όλες σχεδόν έχουν τεθεί σε καθεστώς εκκαθάρισης.
Επειδή δε η Τουρκία αυξάνει συνεχώς τα τελευταία 15 χρόνια τις στρατιωτικές δαπάνες της, έχει δημιουργηθεί ένα εξοπλιστικό χάσμα μεταξύ μας – ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Ελλάδα είναι η πιο χρεοκοπημένη χώρα στην παγκόσμια ιστορία, με κριτήριο το δημόσιο και το κόκκινο ιδιωτικό της χρέος, η μοναδική στην ιστορία που έχει συνάψει τρεις δανειακές συμβάσεις, η μοναδική που έχει υποθηκεύσει τα πάντα στους δανειστές της, η μοναδική που δεν έχει καταφέρει μετά από δέκα ολόκληρα χρόνια να βγει από τα μνημόνια κοκ.
Σημαίνουν αλήθεια όλα αυτά πως πρέπει να συνεχίσουμε την πολιτική του κατευνασμού με την Τουρκία; Ασφαλώς όχι. Σημαίνουν όμως πως πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για ένα θερμό επεισόδιο ή για μία σύγκρουση με την Τουρκία.
Ότι πριν από όλα θα έπρεπε η Ελλάδα να κηρυχθεί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για το βίαιο εποικισμό της που μας κοστίζει και μας αποδυναμώνει αμυντικά/οικονομικά όλο και περισσότερο. Πως πρέπει να αυξήσουμε αμέσως τις στρατιωτικές μας δαπάνες, καθώς επίσης ότι η κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε συζητήσει το θέμα του αγωγού με όλα τα πολιτικά κόμματα, πριν ακόμη τον υπογράψει – εξασφαλίζοντας πως δεν θα πέσουμε σε μία ακόμη παγίδα.
