.
Η πανδημία μπορεί να εξελιχθεί στη μεγάλη, αλλά τελευταία ευκαιρία της Ελλάδας. Ειδικότερα η χώρα μας, παρά τις διεθνείς αρνητικές προβλέψεις, αφενός μεν μπορεί και πρέπει να αποφύγει την ύφεση, αφετέρου να χρησιμοποιήσει την κρίση για την απαραίτητη από δεκαετίες τώρα αλλαγή του αποτυχημένου οικονομικού της μοντέλου που στηρίζεται μόνο σε δύο βασικούς πυλώνες: στον τουρισμό και στη ναυτιλία, με το επιχειρηματικό μοντέλο του πρώτου επίσης λανθασμένο Ως εκ τούτου, όχι μόνο πλήττεται αμέσως όταν ξεσπούν παγκόσμιες κρίσεις αλλά, επί πλέον, δεν εκμεταλλεύεται σωστά τον τεράστιο φυσικό πλούτο και τις μεγάλες ικανότητες των Ελλήνων – ενώ αυτό ακριβώς το αποτυχημένο μοντέλο την έχει οδηγήσει στην υπερχρέωση του 2009, στη χρεοκοπία του 2012, καθώς επίσης στην πτώχευση και εξαθλίωση του ιδιωτικού τομέα, σε επίπεδα που δεν έχουν συμβεί ποτέ μέχρι σήμερα. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η εγχώρια πολιτική και οικονομική Ολιγαρχία, ξενόδουλη δυστυχώς και σε μεγάλο βαθμό γερμανόφιλη – απολύτως υπεύθυνη για την κακή διαχείριση της ελληνικής οικονομίας, για την εξαθλίωση των Ελλήνων και ειδικά για το έγκλημα των συνεχών μνημονίων, με αποκορύφωμα την προδοσία του PSI.
.
Ανάλυση
Ελληνική Λύση
Από τις εκθέσεις των τριών εταιριών αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας που ακολουθούν, θα θέλαμε να σημειώσουμε εν πρώτης τις εξής βασικές επισημάνσεις:
“Ο όγκος εξωτερικού χρέους (132,5% στα τέλη του 2019) και η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση (-150,6%) ως μερίδιο του ΑΕΠ είναι σημαντικά υψηλότερα, από το μέσο όρο των χωρών με πιστοληπτική αξιολόγηση «BB» – 19,1% και -16,2% κατά μέσο όρο, αντίστοιχα. Το μαξιλάρι ρευστότητας είναι περισσότερο από επαρκές για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησης για το τρέχον έτος, αλλά και για το επόμενο. Η ευνοϊκή φύση του συντριπτικά μεγαλύτερου μέρους του δημόσιου χρέους της Ελλάδας σημαίνει ότι το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους είναι χαμηλό. Περίπου το 95% του χρέους είναι σταθερού επιτοκίου και η μέση διάρκεια ωρίμανσης του ελληνικού χρέους (20,5 χρόνια) είναι μεταξύ των μακρύτερων ανά τον κόσμο, μειώνοντας τον κίνδυνο από μια αύξηση επιτοκίων” (Fitch)
“Δεδομένης της υψηλής εποχικότητας του τουριστικού τομέα, με σχεδόν το 77% των τουριστικών αφίξεων να συγκεντρώνεται το τρίτο τρίμηνο του έτους, οι απώλειες για την τουριστική βιομηχανία θα μπορούσαν να περιοριστούν εάν οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί χαλαρώσουν το δεύτερο εξάμηνο του έτους” (DBRS, πηγή).
“Οι επενδύσεις και οι εξαγωγές ιδιαίτερα θα συρρικνωθούν σημαντικά φέτος, με τον αντίκτυπο στον σημαντικό για τη χώρα κλάδο του τουρισμού να είναι ιδιαίτερα αρνητικός. Αύξηση του ακαθάριστου χρέους στο 197% περίπου του ΑΕΠ αυτό το έτος από 177% το προηγούμενο, για να υποχωρήσει ξανά το 2021. Το καθαρό κυβερνητικό χρέος θα αυξηθεί το 2020 στο 181% περίπου του ΑΕΠ από περίπου 157% του ΑΕΠ το 2019, για να περάσει σε πτωτική τροχιά στη συνέχεια” (S&P).
Όσον αφορά τα κυριότερα στοιχεία τους στις προβλέψεις για το 2020, τα εξής:
| Εταιρεία | Ύφεση | Δημοσιονομικό Έλλειμμα | Ακαθ. Δημόσιο Χρέος/ΑΕΠ |
| S&P | 9,0% | 7,7% | 197,0% |
| Fitch | 8,1% | 7,4% | 194,8% |
| DBRS | 5% (>) | 9,0% (όσο ΔΝΤ) | ./. |
Σε σχέση με τα βασικά στοιχεία της Ελλάδας, το ΑΕΠ το 2019 σε τρέχουσες τιμές ανήλθε στα 187,5 δις €, με ρυθμό ανάπτυξης (αύξησης του) μόλις στο 1,5% (πηγή). Όσο για τα δημοσιονομικά μέτρα, οι εταιρείες αξιολόγησης τα τοποθετούν στο 3,5% του ΑΕΠ ή στα 6,8 δις € που δήλωσε δύο περίπου εβδομάδες πριν ο υπουργός οικονομικών – όχι στο 7,5% του ΑΕΠ ή στα 14 δις € που ανέφερε αργότερα ο πρωθυπουργός.
Η πρώτη ενέργεια λοιπόν που πρέπει να γίνει είναι η συγκεκριμενοποίηση του ποσού των δημοσιονομικών μέτρων – αφού αποτελούν έναν πολύ βασικό συντελεστή της εξέλιξης του ελλείμματος και του Χρέους/ΑΕΠ. Τα μέτρα αυτά πρέπει στη συνέχεια να αποτυπωθούν σε έναν καινούργιο προϋπολογισμό του 2020 – μαζί με τις υποθέσεις που θα υιοθετηθούν σχετικά με την εγχώρια και διεθνή ύφεση, αφού έχουν αλλάξει ριζικά.
Επειδή τώρα έχουν εμφανισθεί αρκετοί οπαδοί του «λεφτά υπάρχουν», οφείλουμε να σημειώσουμε πως η Ιταλία που ευρίσκεται σε καλύτερη θέση από την Ελλάδα, αλλά αντιμετωπίζει μία πολύ μεγαλύτερη εξάπλωση της πανδημίας, έχει δρομολογήσει δημοσιονομικά μέτρα ύψους 1,5% του ΑΕΠ της – συν εγγυήσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και εξαγωγείς 25% του ΑΕΠ της. Προβλέπεται δε έλλειμμα 6,3% του ΑΕΠ της από την S&P, δημόσιο χρέος στο 153% του ΑΕΠ και ύφεση 10% – ενώ το πλεονέκτημα της είναι το πολύ χαμηλό ύψος του ιδιωτικού της χρέους και η καθαρή διεθνής επενδυτική της θέση.
Ειδικότερα, το συνολικό χρέος των ιταλικών νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στα τέλη του 2019 ανερχόταν στο 110% του ΑΕΠ της, έναντι 114% της Γερμανίας, 150% της Ισπανίας και 250% της Ολλανδίας – ενώ έχει θετική καθαρή διεθνή επενδυτική θέση (=οι Ιταλοί διαθέτουν περισσότερες επενδύσεις σε ξένες χώρες, από τις επενδύσεις των ξένων στην Ιταλία) και 3% πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της (το 8ο υψηλότερο στον πλανήτη σε απόλυτους όρους). Μαζί με το χρέος του χρηματοπιστωτικού της τομέα, το ιδιωτικό χρέος της Ιταλίας έχει μειωθεί μετά την κρίση του 2008 περισσότερο από την αύξηση του δημοσίου χρέους της (πηγή).
Επομένως η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να παραθέσει αντίστοιχα στοιχεία για το ιδιωτικό χρέος της Ελλάδας – ειδικά όσον αφορά τις τράπεζες που πλέον δεν πρόκειται να εξυγιανθούν με το σχέδιο «Ηρακλής», αφού τα κόκκινα δάνεια τους άρχισαν να αυξάνονται με τριπλάσιο ρυθμό από τα τέλη Μαρτίου. Έτσι και αλλιώς βέβαια δεν ήταν αρκετό, αφού θα μειώνονταν στο 20% των Ισολογισμών τους πριν την πανδημία με το σχέδιο «Ηρακλής», από 42% περίπου σήμερα – όταν στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ είναι κάτω του 5%.
Οι επόμενες ενέργειες
Περαιτέρω, η ναυτιλία πιθανότατα θα ξεπεράσει το πρόβλημα το 2020, οπότε δεν θα μειωθεί το ναυτιλιακό συνάλλαγμα ύψους 17,3 δις. Σε σχέση με τις εξαγωγές, επειδή ένα μεγάλο μέρους τους αφορά τα πετρελαιοειδή, θα εμφανίσουν μεγάλη κάμψη λόγω της κατάρρευσης των τιμών του πετρελαίου – μαζί με τα έσοδα του δημοσίου, αφού το μεγαλύτερο μέρος της τιμής της βενζίνης αποτελείται από φόρους κατανάλωσης και ΦΠΑ, όπου δεν μειώνεται μόνο η τιμή της βενζίνης αλλά και η κατανάλωση λόγω του κλειδώματος.
Επομένως, οφείλουν να στηριχθούν οι υπόλοιπες βιομηχανίες με κρατικές εγγυήσεις και με όποιους άλλους τρόπους επιτρέπονται από την ΕΕ. Πριν από όλες η βιομηχανία τροφίμων, η οποία μπορεί να προσφέρει πάρα πολλά υπό τις συνθήκες που δημιουργούνται, καθώς επίσης ο πρωτογενής τομέας – ενώ θα πρέπει παράλληλα να εμποδιστούν οι εισαγωγές, για να μην επιδεινωθεί ο τέταρτος συντελεστής του ΑΕΠ (Εξαγωγές – Εισαγωγές).
ΑΕΠ = Κατανάλωση +Ιδιωτικές Επενδύσεις + Δημόσιες Δαπάνες + (Εξαγωγές – εισαγωγές)
Εντός των πλαισίων της ΕΕ, ο τρόπος περιορισμού των εισαγωγών είναι οι αυστηρότερες προδιαγραφές και ο αυξημένος έλεγχος τους – σε συνδυασμό με την παροχή κινήτρων στο εσωτερικό για να αγοράζονται ελληνικά προϊόντα, ειδικά από τις τουριστικές επιχειρήσεις. Έτσι μπορούμε να καταφέρουμε να μην επηρεάσει αρνητικά ο συντελεστής αυτός το ΑΕΠ – εάν όχι θετικά. Το σημαντικό λοιπόν δεν είναι μόνο η αύξηση των εξαγωγών, αλλά και η μείωση των εισαγωγών – η οποία είναι ασφαλώς στο χέρι μας.
Όσον αφορά τώρα τη μείωση των επενδύσεων που προβλέπεται, μπορεί να αποφευχθεί με την παροχή κινήτρων για επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα (θερμοκήπια κλπ.), στη μεταποίηση και στη βιομηχανία – ενώ δεν πρέπει να διεξαχθούν πλέον άλλες στον τουρισμό, για να μειωθεί το μερίδιο του στο ΑΕΠ με την αύξηση των άλλων κλάδων της οικονομίας. Σε σχέση με το δανεισμό, η σωστή χρησιμοποίηση της Κρατικής Επενδυτικής Τράπεζας (τύπου KFW) που πρέπει να λειτουργήσει αμέσως μπορεί να προσφέρει πάρα πολλά – αρκεί να στηρίξει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και όχι τις μεγάλες, όπως δυστυχώς υποπτευόμαστε από την τροπολογία που κατατέθηκε με την ΠΝΠ της Παρασκευής (24.04.20).
Επομένως μπορεί να διατηρηθεί τουλάχιστον σταθερός ο δεύτερος συντελεστής του ΑΕΠ – πόσο μάλλον όταν ο πρώτος έχει στηριχθεί ήδη με τα (μόνο καταναλωτικά δυστυχώς) μέτρα της κυβέρνησης που αφορούν τις παροχές σε εργαζομένους κλπ., ακόμη και σε αυτούς που προηγουμένως δεν στηρίζονταν (μακροχρόνια άνεργοι, πτυχιούχοι κλπ.). Τα μέτρα αυτά όμως δεν είναι αρκετά, αφού δεν έχουν βοηθηθεί οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις – όπως
(α) με την κάλυψη των εξόδων λειτουργίας τους (ενοίκιο, ρεύμα, νερό κλπ.) για τους μήνες που είναι υποχρεωτικά κλειστά και έχουμε ήδη προτείνει, καθώς επίσης (β) με τη χρηματοδότηση των μεταχρονολογημένων επιταγών από τις τράπεζες.
Έτσι πολλές από αυτές (υπολογίζονται πάνω από 50%, πηγή) δεν θα μπορέσουν να ανοίξουν – με τις χρεοκοπίες και με την ανεργία να εκτιναχθούν ξανά στα ύψη. Φυσικά θα ήταν ένα έγκλημα εκ μέρους της κυβέρνησης – δεν είναι όμως δυστυχώς το μοναδικό, αφού υπάρχουν πολλά άλλα.
Από την άλλη πλευρά, σε σχέση με το δεύτερο συντελεστή του ΑΕΠ, οφείλουν να διευκολυνθούν και οι ξένες επενδύσεις, ειδικά σε εξαγωγικούς τομείς, χωρίς όμως το ξεπούλημα των κερδοφόρων κρατικών, όπως της ΔΕΠΑ, του ΔΕΔΔΗΕ κλπ. – με την παροχή κινήτρων, με τη χρηματοδότηση τους από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων κοκ.
Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων τώρα (ΠΔΕ, τρίτος συντελεστής) που ήταν ήδη πολύ χαμηλό στον προϋπολογισμό (6,75 δις €), ενώ η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως τα 5 δις € από αυτό θα διατεθούν μέσω των νέων μέτρων για τη στήριξη των επιχειρήσεων, οφείλει να αυξηθεί τουλάχιστον κατά 1,5 δις € – ενώ τα 5 δις € για τη στήριξη των επιχειρήσεων πρέπει να προέλθουν από τα ταμειακά διαθέσιμα του δημοσίου (από τα 20 δις € των οργανισμών του δημοσίου, αφού τα 15,7 δις € δεν μας επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν). Έτσι δεν θα υπάρξει υποχώρηση των επενδύσεων, ενώ με το ΠΔΕ πρέπει να στηριχθούν εκτός από τα απολύτως απαραίτητα έργα υποδομής, οι παραγωγικές επενδύσεις – όπως η αύξηση κεφαλαίων στις αμυντικές κρατικές επιχειρήσεις για να λειτουργήσουν ξανά, παράγοντας και υγειονομικά προϊόντα (αναπνευστήρες, στολές, μάσκες κλπ.). Με τον τρόπο αυτό δεν θα μειωνόταν ούτε ο τρίτος συντελεστής του ΑΕΠ – οι δημόσιες δαπάνες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι κρατικές επενδύσεις.
Τελευταίο αλλά πολύ μεγάλο θέμα ο τουρισμός, ο οποίος πρέπει να διασωθεί, ενώ υπάρχουν περιθώρια – αφού το 77% των αφίξεων συγκεντρώνεται στο τρίτο τρίμηνο που μάλλον θα διευρυνθεί, υποθέτοντας πως η πανδημία θα υποχωρήσει. Εν προκειμένω, έχουμε ένα μεγάλο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα απέναντι στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην Τουρκία, αφού τα κρούσματα στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλότερα και ήδη υποχωρούν – αρκεί να μην ξεφύγουν από τον έλεγχο στις μεταναστευτικές δομές και να μην εμφανιστούν νέα, από τις εισροές των παράνομων μεταναστών.
Εκτός αυτού μας δίνεται μία μεγάλη ευκαιρία να αλλάξουμε το αποτυχημένο επιχειρησιακό μοντέλο του φθηνού τουρισμού που απομυζείται από τις ξένες τουριστικές εταιρείες – όπως από τη γερμανική TUI (ανάλυση). Η ευκαιρία αυτή πηγάζει από τη δυνατότητα μας να πουλήσουμε αυτό το έτος «υγειονομική ασφάλεια» – σημειώνοντας πως αυτό που πρέπει να μας ενδιαφέρει δεν είναι οι τουριστικές αφίξεις, αλλά τα έσοδα.
Εν προκειμένω πρέπει να μειώσουμε την προσφορά εις βάρος των αφίξεων, αυξάνοντας τις τιμές προς όφελος των εσόδων. Για παράδειγμα, εάν θεωρούμε πως η Μύκονος παρέχει υγειονομική ασφάλεια (ΜΕΘ, νοσοκομείο, γιατρούς κλπ.) για 5.000 τουρίστες, η Ζάκυνθος για 10.000 και η Κρήτη για 100.000 (υπόθεση εργασίας με τυχαία νούμερα), θα πρέπει να κατευθύνουμε ανάλογα την τουριστική κίνηση – φυσικά διαφημίζοντας κατάλληλα το συγκεκριμένο concept. Έτσι αντί για 30 εκ. τουρίστες που έτσι και αλλιώς θα μειωθούν, με άμεσα έσοδα 18,2 δις € (έμμεσα σχεδόν 40 δις €), θα έχουμε υποθετικά 20 εκ. τουρίστες με 15 δις € έσοδα – οπότε η απώλεια μας θα είναι περιορισμένη, ενώ οι υποδομές μας θα μπορούν να στηρίξουν πραγματικά τον τουρισμό.
Εάν εδώ συντονίσουμε σωστά την ελληνική παραγωγή, δίνοντας ανάλογα κίνητρα στα ξενοδοχεία για την αγορά ελληνικών προϊόντων, αφενός μεν δεν θα έχουμε προβλήματα όσον αφορά τη διατροφή των Ελλήνων, αφετέρου δεν θα καταναλώνεται πια πάνω από το 80% των τουριστικών εσόδων μας σε εισαγωγές – αλλά πολύ λιγότερα, με στόχο το 25% της Ιταλίας. Με τον τρόπο αυτό στηρίζεται ταυτόχρονα ο τέταρτος συντελεστής του ΑΕΠ (Εξαγωγές μείον Εισαγωγές ή Εμπορικό Ισοζύγιο) – οπότε το πρόβλημα μας μετατρέπεται σε ευκαιρία.
Τέλος, πρέπει να κατατεθεί αμέσως, επειγόντως, ένα πρόγραμμα για την επόμενη ημέρα που οφείλει να ξεκινήσει από τις αρχές Μαΐου – με τα δεδομένα που έχουμε έως σήμερα και χωρίς να περιμένουμε τα επόμενα. Αυτό αφορά κυρίως τις επιχειρήσεις όλων των κλάδων, οι οποίες πρέπει να γνωρίζουν τώρα πότε θα ξεκινήσουν και πώς – ενώ εάν καθυστερήσει το πρόγραμμα, θα οδηγηθεί η Ελλάδα σε τρομακτικές καταστάσεις, πολύ χειρότερες από αυτές του 2010 που θα πληρώνουν και τα παιδιά μας. Κανένας επιχειρηματίας δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς σχέδιο – κάτι που γνωρίζει ακόμη και ένας ιδιοκτήτης περιπτέρου, αλλά δυστυχώς όχι η κυβέρνηση. Επί πλέον απαιτείται ένας σωστός Ισολογισμός του κράτους – αφού αυτός που είδαμε στην ανάλογη επιτροπή της Βουλής δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Εάν καθυστερήσουμε, η ύφεση θα διαμορφωθεί σε καταστροφικά επίπεδα, ενώ τα ελλείμματα και τα χρέη θα εκτοξευθούν σε δυσθεώρητα ύψη – με τα θύματα της να είναι εκθετικά υψηλότερα από αυτά της πανδημίας. «Ξεκλείδωμα» της οικονομίας λοιπόν τώρα, εάν θέλουμε να αποφύγουμε το χάος – καθώς επίσης εάν θέλουμε να βγούμε κερδισμένοι από την κρίση. Ακολουθούν στη δεύτερη σελίδα οι λεπτομερείς αναφορές των εταιριών αξιολόγησης, από τα ΜΜΕ.
Συνέχεια στην επόμενη σελίδα
