Δεκαπέντε Αιτήματα για τα ΑμεΑ

10. Ζητάμε να υπάρχει η δυνατότητα απασχόλησης, σε όλους τους τομείς απασχόλησης, με παράλληλη διατήρηση των προνοιακών επιδομάτων καθώς είναι αδύνατον για ένα ΑμεΑ να ζει μόνο από κοινωνικά βοηθήματα που έχουν σχεδιαστεί για να καλύψουν τις ιδιαίτερες και πρόσθετες ανάγκες που του δημιουργεί η αναπηρία του (και όχι τον βιοπορισμό του αφού δεν αποτελούν εισοδήματα). Επίσης, θα πρέπει ο χαμηλοσυνταξιούχος αναπηρίας να μην εξαιρείται από αυτή την πολιτική, για τον λόγο του να μην δημιουργείται άνιση μεταχείριση και αποτροπή για απασχόληση.
11. Ζητάμε δημιουργία νέας ανεξάρτητης αρχής ως «ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ», προκειμένου να μεριμνά και να αναλαμβάνει τις υποθέσεις των ατόμων με αναπηρίες.
     Έχει εκτιμηθεί ότι οι ανάπηροι στην Ελλάδα αποτελούν το 10% του πληθυσμού. Επομένως, χρειάζονται να έχουν στη διάθεσή τους μια ανεξάρτητη αρχή, μόνο για ΑμεΑ, που θα είναι η μόνη αρμόδια για να αναλαμβάνει και να διεκπεραιώνει τις υποθέσεις τους. 
12. Επείγει να επικαιροποιηθεί ένας νέος Οδηγός του Πολίτη με Αναπηρία από το Υπουργείο Εσωτερικών αφού έχουν περάσει πάνω από δέκα χρόνια από την προηγούμενη έκδοσή του (2007) ενώ το θεσμικό πλαίσιο για τις παροχές των ΑμεΑ διαρκώς αλλάζει.
13. Να καταβληθούν αναδρομικά, αλλά και από τούδε κι εφεξής, οι μνημονιακές περικοπές, τα Δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα και το επίδομα αδείας στους συνταξιούχους αναπηρίας, στους συνταξιούχους γήρατος με τις ειδικές διατάξεις περί αναπηρίας και στα συνταξιοδοτούμενα λόγω θανάτου τέκνα εφόσον έχουν κριθεί ανίκανα για κάθε βιοποριστικό επάγγελμα, που παρανόμως παρακρατήθηκαν, όπως αυτά τα ποσά καταβάλλονταν μέχρι 31-12-2012.

Σύμφωνα με τις δημοσιεύσεις της ΕΝΥΠΕΚΚ, με τις υπ’ αριθ. 2287-2290/2015 αποφάσεις της, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), έκρινε παράνομες τις περικοπές επί των κύριων και επικουρικών συντάξεων, κρίνοντας αντισυνταγματικές τις σχετικές διατάξεις που τις επέβαλαν. Με τις ίδιες αποφάσεις κρίθηκε αντισυνταγματική και η κατάργηση των Δώρων Χριστουγέννων-Πάσχα και του επιδόματος αδείας σε όλες τις κύριες και επικουρικές συντάξεις. Με τις υπ’ αριθ. 164/2015 και 1-4/2018 αποφάσεις το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ) έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις των ν. 4051/2012, 4093/2012 και 4387/2016.
Οι τελευταίες αυτές αποφάσεις έκριναν ότι ο υπολογισμός των νέων συντάξεων (μετά τις 13-5-2016) πρέπει να γίνεται χωρίς να υπολογίζονται οι περικοπές του 2012 ούτε και οι περικοπές των τριών Δώρων-επιδομάτων. Πρόσφατα, το ΣτΕ με το υπ’ αριθ. 1825/2018 Πρακτικό του, γνωμοδότησε ότι είναι απαράδεκτο και μη βάσιμο το ένδικο μέσο της Έφεσης κατά αποφάσεων που δικαίωσαν συνταξιούχους (3429/2018 απόφαση του Διοικ.Πρωτ.Αθήνας) και ακύρωσαν ως αντισυνταγματικές τις διατάξεις των ν. 4051/2012 και 4093/2012.

Αντίθετα με τις ανωτέρω αποφάσεις, των Ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας μας, χορηγήθηκαν συντάξεις με εφαρμογή των σχετικών διατάξεων που κρίθηκαν αντισυνταγματικές.

  Οι πρόσφατες υπ’ αριθ. 1-4/2018 αποφάσεις του ΑΕΔ που έκριναν επί προσφυγών μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016 αποφάνθηκαν ότι όλες οι χορηγούμενες μετά τον νόμο αυτό συντάξεις δεν πρέπει να περιλαμβάνουν τις περικοπές του 2012 (αφού κρίθηκαν αντισυνταγματικές) και ότι επιπλέον πρέπει να καταβάλλονται κανονικά τα τρία Δώρα-επιδόματα στους δικαιούχους της σύνταξης.

 Επιπλέον, σύμφωνα με την ΕΝΥΠΕΚΚ, επίκειται νέα απόφαση από το ΣτΕ, η οποία θα δημοσιευθεί εντός των επομένων ημερών: «Αντισυνταγματικός κρίθηκε, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ),  ο νόμος Κατρούγκαλου 4387/2016  σε αρκετά από τα άρθρα του», ενώ μόλις δημοσιεύτηκαν τέσσερεις νέες αποφάσεις, υπ’ αρ. 18220,18638,19421,19451, του Διοικ.Πρωτ.Αθηνών, με τις οποίες δικαιώνονται μαζικώς οι συνταξιούχοι.

  Πριν την εφαρμογή των παραπάνω μνημονιακών νόμων,  με τις  διατάξεις του άρθρου 3 του Ν. 3845/2010, καθώς και τη με αρ. Φ80000/14254/1097/ 6-7-2010 κοινή Υπουργική Απόφαση,  είχαν ρυθμιστεί η  καταβολή του επιδόματος αδείας και των επιδομάτων εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα στους συνταξιούχους, καθώς και τη με αρ. Φ80000/14254/1097/6-7-2010 κοινή Υπουργική Απόφαση τα δώρα-επιδόματα για τους συνταξιούχους είχαν καθοριστεί ως εξής:
α) το επίδομα εορτών Χριστουγέννων στο ποσό των τετρακοσίων (400) ευρώ.
β) το επίδομα εορτών Πάσχα στο ποσό των διακοσίων (200) ευρώ και
γ) το επίδομα αδείας στο ποσό των διακοσίων (200) ευρώ.

Τα ανωτέρω επιδόματα χορηγούνταν  υπό την προϋπόθεση ότι οι συνταξιούχοι είχαν συμπληρώσει το 60ό έτος της ηλικίας τους.

Από τον ανωτέρω ηλικιακό περιορισμό, μεταξύ άλλων, είχαν εξαιρεθεί:

α) οι συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας

β) οι συνταξιοδοτούμενοι βάσει των διατάξεων του Ν.612/1977, καθώς και με όλες τις διατάξεις οι οποίες παραπέμπουν σε αυτές (άρθρο 40 παρ. 8 του Ν. 1902/1990, άρθρο 16 παρ. 3 του Ν. 2227/1994, άρθρο 2 παρ. 2 του Ν. 3075/2002, όπως ισχύει, άρθρο 5 παρ. 3 του Ν. 3232/2004, άρθρο 61 παρ. 4 του Ν. 3518/2006).

γ) …

δ) …

ε) τα συνταξιοδοτούμενα λόγω θανάτου τέκνα, εφόσον δεν έχουν υπερβεί το 18ο ή, εφόσον σπουδάζουν, το 24ο έτος της ηλικίας τους, καθώς και αυτά που έχουν κριθεί ανίκανα για κάθε βιοποριστικό επάγγελμα.

  Κατόπιν των ανωτέρω, ζητάμε από την Κυβέρνηση και από την ΕΣΑμεΑ να λάβουν υπεύθυνη θέση απέναντι στην παρανομία που συντελείται εις βάρος των συνταξιούχων αναπηρίας και των συνταξιούχων αιτίας αναπηρίας ώστε να επιστραφούν οι ανωτέρω μνημονιακές περικοπές, καθώς επίσης να επιστραφούν τα Δώρα-επιδόματα συνολικού ύψους 800 ευρώ κατ’ έτος, αλλά και να καταβληθούν από τούδε κι εφεξής αφού τα Ανώτατα Δικαστήρια έκριναν αντισυνταγματικές τις σχετικές διατάξεις που τα κατήργησαν.

14. Ζητάμε να λαμβάνεται το στοιχείο της αναπηρίας σε κάθε κοινωνική παροχή, όπως π.χ. είναι το Επίδομα Στέγασης, και να μην συνυπολογίζονται στις κοινωνικές παροχές τα μη ανταποδοτικά προνοιακά επιδόματα όταν προβλέπονται εισοδηματικά κριτήρια.

Τα τελευταία χρόνια η διεθνής κοινότητα έχει αρχίσει να αναγνωρίζει ότι οι ανάπηροι αποτελούν την πιο φτωχή και αποκλεισμένη ομάδα από όλες τις αποκλεισμένες ομάδες¹.

 Στην περίπτωση, όμως, του Επιδόματος Στέγασης (Κ.Υ.Α. αριθμ. Δ13/οικ.33474/1934/2018), ενώ αποτελεί προνοιακό πρόγραμμα, όχι μόνο δεν λαμβάνεται υπόψη το στοιχείο της αναπηρίας, αλλά, αντιθέτως, λαμβάνονται υπόψη στον συνυπολογισμό του συνολικού εισοδήματος του νοικοκυριού τα μη ανταποδοτικά προνοιακά επιδόματα που καταβάλλονται σε ΑμεΑ ενώ δεν φέρουν τα χαρακτηριστικά του εισοδήματος². Δηλαδή, όχι μόνο δεν γίνεται η παραμικρή διευκόλυνση στους φτωχότερους των φτωχών, αλλά επιβαρύνονται κιόλας, κατ’ αυθαίρετο τρόπο, από τα μη ανταποδοτικά προνοιακά επιδόματα αναπηρίας που δεν αποτελούν εισοδήματα!

Η Κυβέρνηση δηλαδή μεταχειρίζεται τα κοινωνικά βοηθήματα ως οικονομικά αντίμετρα αφού τα μετατρέπει σε οικονομικό «όπλο» που το στρέφει ενάντια στα ΑμεΑ.

 Η Ελληνική Κυβέρνηση και ο υπουργός Οικονομικών δεν μπορούν τόσο επιδεικτικά να αδιαφορούν για την πιο ευπαθή ομάδα του πληθυσμού όπως είναι τα άτομα με αναπηρίες ενώ οφείλουν να λαμβάνουν θετικά μέτρα υπέρ των  ομάδων οι οποίες τελούν υπό συνθήκες πραγματικής ανισότητας.

¹ Από το βιβλίο «Η Αναπηρία στην Ελλάδα της Κρίσης» της καθηγήτριας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κυρίας Παναγιώτα Καραγιάννη, Μάιος 2017.

² Βλέπε αίτημα υπ’ αρ. 1)

15. Να καταργηθεί η άδικη διάταξη των άρθρων 7 και 27 του ν.4387/2016, για τους συνταξιούχους με αναπηρία, η οποία αφορά στην αναλογική μείωση του ποσού της εθνικής σύνταξης βάσει της βαθμίδας αναπηρίας του δικαιούχου.

 Με τον ασφαλιστικό νόμο 4387/2016 (Νόμος Κατρούγκαλου), στις περιπτώσεις θεμελίωσης δικαιώματος σε μειωμένη σύνταξη ανικανότητας, χορηγείται το 75% της Εθνικής Σύνταξης για συνταξιούχους με ποσοστό ανικανότητας από 67% έως και 79,99% και το 50% της Εθνικής Σύνταξης για συνταξιούχους με ποσοστό ανικανότητας από 50% έως και 66,99%. Στους συνταξιούχους με ποσοστό ανικανότητας άνω του 79,99% χορηγείται πλήρες το ποσό της εθνικής σύνταξης.

Το βασικό σκεπτικό του νομοθέτη ήταν το εξής, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου:
 «Ειδικότερα, το μεν τμήμα της Εθνικής Σύνταξης αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς εγγυάται ένα κατώτατο ποσό σύνταξης που δεν εξαρτάται από την καταβολή εισφορών ούτε από το ύψος των αποδοχών ή του εισοδήματος του ασφαλισμένου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αφενός, εξασφαλίζει στην ευπαθή ομάδα των χαμηλοσυνταξιούχων ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, αφετέρου, παρέχει, κατ’ αποτέλεσμα, υψηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης σε ασφαλισμένους με χαμηλότερες συντάξιμες αποδοχές ή λίγα χρόνια ασφάλισης Τέλος, δεδομένου ότι η Εθνική Σύνταξη δεν χρηματοδοτείται από εισφορές των ασφαλισμένων, αλλά απευθείας από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο κοινωνικής αναδιανομής υπέρ των ασθενέστερων κοινωνικών κατηγοριών.»
Επίσης:  «Ο προσδιορισμός του επιπέδου της Εθνικής Σύνταξης σε 384 Ευρώ έγινε με βάση το 60% του διάμεσου εισοδήματος, σύμφωνα με τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»

Δεδομένου, όμως,  ότι οι ανάπηροι αποτελούν τους φτωχότερους των φτωχών, όταν το ποσό (384 ευρώ), που έχει ορισθεί για το τμήμα της Εθνικής Σύνταξης  μειώνεται αναλογικά, σε σχέση με τη βαθμίδα της αναπηρίας, τότε παύει να αποτελεί στην ουσία «κατώτατο» ποσό σύνταξης ενώ για τα άτομα με αναπηρία δεν εξασφαλίζεται αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.
Αυτό αποτελεί αδικία και είναι πιθανό να δημιουργεί πρακτικές σκιώδους μισαναπηρισμού εις βάρος των αναπήρων κάθε φορά που αυτοί διαπιστώνουν τα ποσοστά αναπηρίας τους να μειώνονται από τις υγειονομικές επιτροπές των  ΚΕ.Π.Α., κατά συνέπεια να μειώνεται και το ύψος της σύνταξής τους.

Ζητάμε λοιπόν να σταματήσει αυτή η άδικη αναλογική μείωση και να θεσπιστεί ένα κατώτατο όριο σύνταξης – που θα παραμένει ανέγγιχτο, δεν θα υπόκειται σε καμία μείωση για τα άτομα με αναπηρία – ενώ πραγματικά θα εξασφαλίζει στην ευπαθή ομάδα των χαμηλοσυνταξιούχων με αναπηρία ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.

Παράλληλα, έτσι όπως θεσπίστηκε κατώτατο όριο για τις συντάξεις θανάτου (360 ευρώ, άρθρο 12 ν.4387/2016, μετά από τροποποίηση που πήρε με ν. 4499/2017) να θεσπιστεί επίσης ένα κατώτατο όριο και για τους χαμηλοσυνταξιούχους με αναπηρία προκειμένου να μην δημιουργείται άνιση μεταχείριση.

Με εκτίμηση

Παναναπηρικός Σύλλογος υποστήριξης και κοινωνικού ακτιβισμού υπέρ των δικαιωμάτων των αναπήρων – ΣΥΝΗΓΟΡΟΙ ΤΩΝ ΑμεΑ – ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ» Αρ. μητρώου στα βιβλία σωματείων 32051 – Πρωτοδικείου Αθηνών.

O Πρόεδρος  ΔΣ                                           Η πληρεξούσια Γεν. Γραμματέας

Ανδρέας Μπαρδάκης                                       Μαρία Χοϊμπού