.
Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, έχοντας την επιλογή είτε (α) να δώσει ξανά τη δύναμη στην κοινωνία, στους Πολίτες είτε (β) να τους αφήσει να πεινάσουν, αποφάσισε να κάνει το δεύτερο – εξαγοράζοντας όλα εκείνα τα διεφθαρμένα άτομα που χρειάζεται για να επιτύχει τα σχέδια του και να παραμείνει κυρίαρχος.
.
Ανάλυση
Πριν από ένα μήνα ο διευθυντής του τμήματος του δυτικού ημισφαιρίου του ΔΝΤ δήλωσε πως το Ταμείο περιμένει την άνοδο του πληθωρισμού στη Βενεζουέλα στο 1.000.000% έως τα τέλη του έτους – ξεπερνώντας κατά πολύ το ρεκόρ της Δημοκρατίας της Βαϊμάρη το 1923 ή της Ζιμπάμπουε το 2008/09. Λίγους μήνες πριν είχε αναφέρει πως έως τότε η πτώση του ΑΕΠ της χώρας θα φτάσει στο -45% σχετικά με το 2013 – μεγαλύτερη από το -29% της Ισπανίας στον εμφύλιο πόλεμο, το -28,9% της Μεγάλης Ύφεσης στις Η.Π.Α. μεταξύ 1928 και 1933 ή το -26,9% της Ελλάδας.
Εύλογα λοιπόν η διεθνής κοινότητα, όπως ο R. Hausmann σε πρόσφατο άρθρο του, αναρωτιέται πώς και γιατί συνέβη κάτι τέτοιο – όπου το «πώς» στο παράδειγμα της έλξης δύο ουρανίων σωμάτων ερμηνεύεται με τη βαρύτητα, ενώ για το «γιατί» δεν υπάρχει επιστημονική ερμηνεία, αλλά μόνο μεταφυσικές υποθέσεις. Με ένα δεύτερο παράδειγμα, η βιολογία εξηγεί την αύξηση του βάρους μας όταν λαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που καίμε, άρα το «πώς», αλλά το «γιατί» τόσοι άνθρωποι είναι υπέρβαροι δεν ερμηνεύεται – αφού είναι αδύνατον όλοι αυτοί να μην γνωρίζουν το «πώς», να έχουν αδύναμους χαρακτήρες, να είναι εθισμένοι στο φαγητό, να αντιπαθούν την άσκηση κοκ.
Στο θέμα της Βενεζουέλας τώρα, η απάντηση στο «πώς» είναι εξαιρετικά απλή – αφού η κυβέρνηση της χρησιμοποίησε την άνοδο των τιμών του πετρελαίου που ξεκίνησε το 2004 για να αποδυναμώσει την κοινωνία και να ισχυροποιήσει τον κρατικό έλεγχο στην παραγωγή, όταν την ίδια χρονική περίοδο δανειζόταν μαζικά διεθνώς. Παρά το ότι δε η κεντρικός έλεγχος της παραγωγής προκάλεσε ζημίες, η κυβέρνηση κατάφερε να αποφύγει τις συνέπειες της κοινωνικής εξέγερσης και της ανατροπής της μέσω της επιδότησης των εισαγωγών – γεγονός που προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερες ζημίες στον εγχώριο παραγωγικό μηχανισμό, με αποτέλεσμα να είναι απόλυτα εξαρτημένη από τις εισαγωγές.
Το 2013 τώρα τα υπερβολικά υψηλά εξωτερικά χρέη οδήγησαν στην απώλεια της πρόσβασης της κυβέρνησης στις διεθνείς χρηματαγορές – γεγονός που σηματοδότησε το ξεκίνημα της ύφεσης (ένα έργο που σήμερα παίζεται στην Τουρκία). Όταν λοιπόν το 2014 κατέρρευσε η τιμή του πετρελαίου, δεν μπόρεσαν να διατηρηθούν οι εισαγωγές – οπότε ή ύφεση επιδεινώθηκε.
Αντί όμως να αλλάξει πολιτική η κυβέρνηση, απελευθερώνοντας σε κάποιο βαθμό τις αγορές, αύξησε τον έλεγχο τους – κάτι που συνέχισε να κάνει το 2015, παρά το ότι προβλεπόταν δια γυμνού οφθαλμού η ολοκληρωτική καταστροφή της οικονομίας της. Στα πλαίσια αυτά, αφού οι εισαγωγές, η εγχώρια παραγωγή και τα έσοδα του δημοσίου καταβαραθρώθηκαν, με αποτέλεσμα να μην καλύπτονται οι δαπάνες του προϋπολογισμού, η κυβέρνηση αποφάσισε να τυπώσει χρήματα για να το επιτύχει – γεγονός που εύλογα πυροδότησε τον υπερπληθωρισμό (γράφημα, ο δείκτης μετράει την τιμή ενός φλιτζανιού καφέ).
Αυτό που όμως οφείλει να μας απασχολεί δεν είναι το «πώς», αφού πρόκειται για ένα έργο που έχει παιχθεί πολλές φορές και το γνωρίζουμε όλοι, αλλά το «γιατί» – γιατί δηλαδή η κυβέρνηση επέλεξε μία απόλυτα προβλεπόμενη καταστροφική πολιτική, με τόσο μεγάλο ανθρώπινο κόστος για τον πληθυσμό, αφού είχε ξεκάθαρες εναλλακτικές λύσεις στη διάθεση της.
Εδώ κατά το συγγραφέα υπάρχουν μόνο τρεις ερμηνείες: (α) Η άγνοια (β) Η σκοπιμότητα και (γ) Η στρατηγική αλληλεπίδραση. Ξεκινώντας από την τελευταίο, οφείλει κανείς να θυμηθεί πως το 1991 δύο οικονομολόγοι είχαν αναφέρει ότι, η οικονομική σταθεροποίηση της Βενεζουέλας θα καθυστερούσε, επειδή δύο ανταγωνιζόμενες ομάδες ήταν παγιδευμένες σε έναν πόλεμο φθοράς μεταξύ τους. Με απλά λόγια, και οι δύο πλευρές καταλάβαιναν πως ήταν απαραίτητες οι οικονομικές προσαρμογές – περίμεναν όμως έως ότου η άλλη πλευρά επιβαρυνθεί κυρίως με το πολιτικό κόστος.
Μία τέτοια διαδικασία συνεχίζεται συνήθως, έως ότου η μία πλευρά υποχωρήσει, συμβιβαστεί και αναλάβει το κόστος της αναπροσαρμογής – ελπίζοντας να ωφεληθεί εκλογικά από τη σταθεροποίηση της οικονομίας. Εν τούτοις σε ένα απολυταρχικό καθεστώς, όπως αυτό της Βενεζουέλας (ή της Τουρκίας), είναι δύσκολο να βρει κανείς ποιά ομάδα είναι ανταγωνιστική με ποιά, έχοντας παγιδευτεί σε έναν πόλεμο φθοράς με την άλλη.
Αντίθετα, είναι σχετικά εύκολο στην Ελλάδα, γνωρίζοντας πως οι δύο αυτές ομάδες είναι η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ (το ΣΥΡΙΖΑ είναι η μεταμφίεση του, αν και ο αρχηγός του ανήκει αλλού), οι οποίες έχουν κυριολεκτικά καταστρέψει τη χώρα, χωρίς καμία να συμβιβάζεται – αναλαμβάνοντας το πολιτικό κόστος της προσαρμογής (=καταπολέμηση του πελατειακού κράτους, της διαφθοράς, της διαπλοκής κοκ.) που και οι δύο γνωρίζουν πολύ καλά ότι είναι απαραίτητο
Όσον αφορά την πρώτη ερμηνεία τώρα, η άγνοια είναι μία πολύ αδύναμη εξήγηση, παρά το ότι σε ολόκληρο το υπουργικό συμβούλιο της Βενεζουέλας δεν υπάρχει κανένας με πτυχίο οικονομίας – ενώ ο ίδιος ο MADURO διαθέτει μόλις απολυτήριο δημοτικού. Εν τούτοις πολλοί από τα παλαιά στελέχη του Chavez συνηγορούν υπέρ της αλλαγής της πολιτικής προς μία λογική κατεύθυνση – οπότε δεν συμπεραίνεται καθόλου η άγνοια.
Επομένως παραμένει μόνο η τρίτη ερμηνεία: η σκοπιμότητα. Εν προκειμένω η κυβέρνηση, με κριτήριο την κοινή λογική, θα επέλεξε αυτήν την πολιτική, επειδή θα τη θεώρησε καλύτερη από όλες τις άλλες εναλλακτικές λύσεις. Πώς είναι δυνατόν όμως να έχει επιλέξει κάτι που δημιουργεί πολύ μεγαλύτερα προβλήματα σε εκατομμύρια ανθρώπους, από τα σημερινά; Γιατί να κάνει κάτι τόσο παράλογο;
Η απάντηση, το «γιατί», δεν είναι τόσο δύσκολη, όσο φαίνεται. Ειδικότερα, η μοναδική έξοδος από την κρίση θα ήταν η οργάνωση της κοινωνίας της Βενεζουέλας, έτσι ώστε να μπορέσει να παράγει σύμφωνα με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, με στόχο την κάλυψη των αναγκών των ανθρώπων – όπως έχουν καταφέρει οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, η Κίνα κλπ., εξερχόμενες από τα κομμουνιστικά καθεστώτα.
Κάτι τέτοιο όμως ήταν μη επιθυμητό, βδελυρό για το καθεστώς της χώρας – ο πρόεδρος της οποίας είναι εντελώς αμόρφωτος (όπως άλλωστε ο Τούρκος) και οπαδός αποτυχημένων θεωριών άλλων εποχών. Έχοντας λοιπόν την επιλογή είτε (α) να δώσει ξανά τη δύναμη στην κοινωνία, στους Πολίτες είτε (β) να τους αφήσει να πεινάσουν, αποφάσισε να κάνει το δεύτερο – εξαγοράζοντας όλα εκείνα τα διεφθαρμένα άτομα που χρειάζεται για να επιτύχει τα σχέδια του, τη στρατηγική του.
Εν προκειμένω, η καταστροφή θα αδυνάτιζε βέβαια το καθεστώς του, αλλά η κοινωνία θα γινόταν ακόμη πιο αδύναμη – κάτι που θα του εξασφάλιζε τον έλεγχο, αφού οι πεινασμένοι δεν έχουν ούτε χρόνο, ούτε διάθεση να εξεγερθούν ή/και δραστηριοποιηθούν πολιτικά. Θα μπορούσε βέβαια να τον χαρακτηρίσει κανείς ως επικίνδυνο κακοποιό, με βάση τα παραπάνω – όπου ως κακοποιός ορίζεται αυτός που προκαλεί εκούσια, εθελούσια, βλάβες στους άλλους. Τι άλλο όμως να υποθέσουμε, ειδικά μετά τις νέες δηλώσεις του για υποτίμηση κατά 95% του νομίσματος, σύνδεση του με το ψηφιακό petro, αύξησης της τιμής των καυσίμων κοκ.;
Σε κάθε περίπτωση, η δημιουργία φτώχειας και το μοίρασμα της είναι πολύ πιο εύκολη διαδικασία από την παραγωγή πλούτου – ενώ οι φτωχές, πεινασμένες και εξαθλιωμένες κοινωνίες ελέγχονται πολύ πιο απλά από τις πλούσιες. Ως εκ τούτου έτσι επιβάλλεται καλύτερα ένα ολοκληρωτικό καθεστώς – είτε το καταλαβαίνει κανείς, είτε όχι. Όσον αφορά τα διδάγματα για την Ελλάδα, είναι αυτονόητα, παρά το ότι δεν είναι πολλοί αυτοί που θα διακινδύνευαν τέτοιου είδους προβλέψεις.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, για να συσπειρώσει παραπλανώντας τους Πολίτες της χώρας του, ισχυρίζεται πως δέχεται την επίθεση των Η.Π.Α. – όπως ο Τούρκος πρόεδρος που ενώ γνωρίζει τα τεράστια προβλήματα που προκάλεσε στο κράτος με την καταστροφική πολιτική του (ελλείμματα στο ισοζύγιο, αθρόο τύπωμα χρημάτων, ληξιπρόθεσμες εντός ενός έτους υποχρεώσεις σε ξένο συνάλλαγμα 180 δις $, τραπεζικό χάος κοκ.), δηλώνει το ίδιο, έχοντας το θράσος να τοποθετεί το νόμισμα στη θέση της σημαίας και αδιαφορώντας για την εξαθλίωση του πληθυσμού.
Με τον τρόπο αυτό πιστεύουν και οι δύο πως θα διατηρήσουν την κυριαρχία τους – κάτι που όμως πολύ δύσκολα συμβαίνει, ενώ η ανατροπή τους από ένα στρατιωτικό καθεστώς κατά το παράδειγμα της Δημοκρατίας της Βαϊμάρη από το Χίτλερ είναι πολύ πιο πιθανή. Οφείλουμε πάντως να σημειώσουμε εδώ πως η αναφερόμενη «ηγεμονία της αριστερής ιδεολογίας» στην πολιτική είναι ότι πιο ανόητο έχει ειπωθεί ποτέ – όπως η «αριστερή ηθική», η οποία έχει αποδειχθεί χιλιάδες φορές πως δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχει de facto σε κανένα πολιτικό κόμμα.
