.
Η πρώτη χρεοκοπία
Στις 12 Αυγούστου του 1982 ο υπουργός οικονομικών του Μεξικού ενημέρωσε τις Η.Π.Α. και το ΔΝΤ ότι, η χώρα του δεν μπορούσε να πληρώσει το εξωτερικό χρέος της, ύψους 80 δις $ – ενώ τον ίδιο μήνα οι κεντρικές τράπεζες της Δύσης, με εντολή των Η.Π.Α. και της Fed, ενέκριναν ένα δάνειο ύψους 1,5 δις $ στο Μεξικό, επί πλέον στα 2 δις $ μετρητά που έδωσε η υπερδύναμη, ως προπληρωμές πετρελαίου και γεωργικές πιστώσεις. Στην ουσία το Μεξικό έλαβε 3,5 δις $ για τις άμεσες ανάγκες του, αλλά μόνο μία επιμήκυνση των δανείων του (rollover) για τρεις μήνες.
Την 1η Σεπτέμβρη η κυβέρνηση εθνικοποίησε το τραπεζικό σύστημα για να εμποδίσει τη χρεοκοπία του, επιβάλλοντας επί πλέον έλεγχο στη διακίνηση κεφαλαίων – όταν τους επόμενους μήνες σταμάτησαν όλες οι πληρωμές του ιδιωτικού χρέους, καθώς επίσης οι περισσότερες του δημοσίου χρέους.
Το Δεκέμβριο του 1982 το ΔΝΤ ενέκρινε ένα δάνειο ύψους 3,8 δις $ στο Μεξικό, με αντάλλαγμα την υιοθέτηση μέτρων απελευθέρωσης της οικονομίας του – ένα πρόγραμμα που τελείωσε το 1985, ακολουθούμενο από ένα δεύτερο για την περίοδο 1986 έως 1988, καθώς επίσης από ένα τρίτο για το 1989 έως το 1993, όπου όλα μαζί αντιστοιχούσαν στο 5,2% του ΑΕΠ του. Για σύγκριση, η Ελλάδα θα λάμβανε συνολικά μόλις περί τα 12 δις €, εάν της είχαν εγκριθεί ανάλογα δάνεια.
Περεταίρω, από τον Αύγουστο έως το Δεκέμβριο του 1982 το νόμισμα υποτιμήθηκε κατά 50% απέναντι στο δολάριο, ενώ ο πληθωρισμός αναρριχήθηκε στο 100% βυθίζοντας τη χώρα στην ύφεση (-0,6% το 1982 και -4,2% το 1983). Το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ περιορίσθηκε κατά 3% το 1982 και κατά 6% το 1993, ενώ στα πέντε επόμενα έτη της χρεοκοπίας κατά 11% συνολικά. Την ίδια χρονική περίοδο οι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν κατά 30%, η ανεργία κορυφώθηκε ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές, ενώ η συρρίκνωση των επενδύσεων και της κατανάλωσης ήταν οι βασικοί συντελεστές της πτώσης του ΑΕΠ, όπως φαίνεται στο πρώτο γράφημα της ανάλυσης.
Η μοναδική θετική εξέλιξη ήταν η αύξηση των εξαγωγών λόγω της υποτίμησης του Pezos, η οποία συνεχίσθηκε (γράφημα) – όπου όμως στα τέλη του 1986 το εξωτερικό χρέος του Μεξικού σχεδόν τριπλασιάσθηκε στο 78% του ΑΕΠ από 31% το 1976, με τον πληθωρισμό στο 100%. Το ίδιο έτος οι τιμές πετρελαίου παγκοσμίως κατέρρευσαν, επιδεινώνοντας σε μεγάλο βαθμό την οικονομία της χώρας – αν και η εξέλιξη του ΑΕΠ μεταξύ των ετών 1983 και 1988 ήταν της τάξης του 0,1% ετησίως, όταν για σύγκριση η Ελλάδα έχανε σε μία αντίστοιχη χρονική περίοδο περί το 5% ετήσια του ΑΕΠ της!
Οφείλουμε να σημειώσουμε εδώ πως η βασική αιτία, για την οποία χρεοκοπεί μία χώρα δεν είναι τόσο το δημόσιο χρέος, όσο το εξωτερικό – ενώ αυτός είναι ουσιαστικά ο λόγος, για τον οποίο απευθύνεται στο ΔΝΤ: ο δανεισμός της δηλαδή σε ξένο συνάλλαγμα. Η πρώτη ενέργεια δε του Ταμείου είναι η επιβολή ελέγχων κεφαλαίων, έτσι ώστε να εμποδιστούν οι μαζικές εκροές χρημάτων – κάτι που δεν εφάρμοζε στην Ελλάδα, τεκμηριώνοντας πως η πρόθεση του δεν ήταν η διάσωση της.
Η αναδιάρθρωση του χρέους
Συνεχίζοντας, από το Μεξικό ξεκίνησαν ουσιαστικά οι διαδοχικές οικονομικές κρίσεις των χωρών της Λατινικής Αμερικής της δεκαετίας του 1980 και 1990, οι οποίες ακόμη συνεχίζονται. Η κυβέρνηση του αποφάσισε τότε μία αναβολή δύο ετών, όσον αφορούσε τις πληρωμές μεγάλης κλίμακας, η οποία χορηγήθηκε από τις αμερικανικές τράπεζες – όταν στις 10 Δεκεμβρίου επετεύχθη μία συμφωνία μαζί τους, για την επιμήκυνση των χρεολυσίων του δημοσίου ύψους 23 δις $, τα οποία έληγαν από τις 23 Αυγούστου του 1982 έως τις 31 Δεκεμβρίου του 1984.
Φυσικά το ΔΝΤ επέβαλλε τις γνωστές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ως προϋπόθεση της συμφωνίας, καθώς επίσης των δανείων που παραχώρησε το ίδιο – ενώ η χρεοκοπία του Μεξικού δημιούργησε προβλήματα στην κεφαλαιουχική βάση πολλών τραπεζών, οπότε αρκετοί φοβήθηκαν πως θα καταρρεύσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Περαιτέρω, λόγω της πτώσης του ρυθμού ανάπτυξης, καθώς επίσης του υπερβολικά υψηλού πληθωρισμού, δρομολογήθηκε για πρώτη φορά το «σχέδιο Baker» το 1982 – σύμφωνα με το οποίο έναντι οικονομικών μεταρρυθμίσεων οι υπερχρεωμένες χώρες θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε καινούργια μεσοπρόθεσμα δάνεια που θα παρείχαν τόσο οι ιδιώτες, όσο και οι κρατικοί οργανισμοί, για να είναι σε θέση να ανακυκλώνουν τα παλαιότερα.
Τον Ιούνιο τώρα του 1983 στο κλαμπ του Παρισιού, μία άτυπη ομάδα με στελέχη από τις περισσότερες δυτικές οικονομίες, στο οποίο αναδιαρθρώνονται τα χρέη των κρατών που χρεοκοπούν (στο κλαμπ του Λονδίνου των ιδιωτών), αναπροσαρμόσθηκαν τα χρέη του Μεξικού απέναντι στα άλλα κράτη – με την ελπίδα πως με το «σχέδιο Baker» θα ανέκαμπτε η χώρα, για να είναι σε θέση να εξυπηρετεί τις υποχρεώσεις της. Κάτι τέτοιο όμως δεν συνέβη, οπότε απέτυχε το σχέδιο.
Ως εκ τούτου το Σεπτέμβριο του 1989 συμφωνήθηκε το «σχέδιο Brady» – μέσω του οποίου νομιμοποιήθηκε η έννοια της ελάφρυνσης του χρέους. Με το συγκεκριμένο σχέδιο θεωρήθηκε πως οι αμερικανικές τράπεζες θα μπορούσαν να αντέξουν τις προβλεπόμενες απώλειες των δανείων τους στις χώρες της Λατινικής Αμερικής – ενώ η βασική ιδέα του ήταν να γίνει αποδεκτή από τους πιστωτές η ελάφρυνση του χρέους (διαγραφή), με την προσφορά ενός μικρότερου μεν αλλά πολύ πιο ασφαλούς ως προς την πληρωμή του ποσού, αντί της αρχικής απαίτησης που έτσι και αλλιώς δεν μπορούσε να πληρωθεί ολόκληρη.
Στα πλαίσια αυτά η κυβέρνηση του Μεξικού, καθώς επίσης οι εκπρόσωποι των πιστωτριών τραπεζών συμφώνησαν ένα χρηματοπιστωτικό πακέτο που θα κάλυπτε την περίοδο 1989 έως 1992, αναδιαρθρώνοντας δάνεια ύψους 49,8 δις € του εξωτερικού χρέους της χώρας, από τα περίπου 80 δις $ συνολικά. Εν προκειμένω οι πιστώτριες τράπεζες είχαν τις εξής τρεις επιλογές στη διάθεση τους:
(α) Την αλλαγή των παλαιών δανείων με καινούργια ομόλογα, με έκπτωση 35% επί της ονομαστικής τους αξίας – διατηρώντας τα επιτόκια στα επίπεδα της αγοράς (LIBOR +%).
(β) Την αλλαγή των παλαιών δανείων με ομόλογα στην ονομαστική τους αξία (par bonds), με σταθερά επιτόκια 6,25%.
(γ) Την παροχή πρόσθετων δανείων στο Μεξικό για τα επόμενα τρία χρόνια, ίσων με το 25% των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων παλαιών δανείων τους, χωρίς καμία ελάφρυνση (διαγραφή) των απαιτήσεων τους.
Το 47% των τραπεζών επέλεξαν τη δεύτερη λύση (par bonds), η οποία σήμαινε τη μείωση των επιτοκίων – το 40% την πρώτη (διαγραφή), ενώ μόλις το 13% την τρίτη (παροχή νέων δανείων). Παράλληλα υπήρξε μία άλλη συμφωνία με τις πιστώτριες χώρες στο κλαμπ του Παρισιού – η οποία αφορούσε 2,6 δις $ τοκοχρεολυσίων που έληγαν την ίδια περίοδο (1989 έως 1992).
Συνεχίστε στην 3η σελίδα (…)
