Όλοι εκείνοι δε που χρησιμοποιούσαν τη μόχλευση, αυξάνοντας σημαντικά τα κεφάλαια που τοποθετούσαν στις αγορές μέσω του δανεισμού τους, γινόντουσαν δισεκατομμυριούχοι, με ελάχιστη ουσιαστικά προσπάθεια και με ελεγχόμενο ρίσκο – σε πλήρη αντίθεση με την κούραση και τους κινδύνους που απαιτεί η δραστηριοποίηση στην πραγματική οικονομία. Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνεται η πορεία του βασικού αμερικανικού δείκτη, επίσης από το 1980 έως σήμερα – η οποία είναι αντιστρόφως ανάλογη από αυτήν των επιτοκίων.
.
.
Εν πρώτοις βέβαια ωφελήθηκε από τη συγκεκριμένη εξέλιξη και η πραγματική οικονομία – αφού ο ρυθμός ανάπτυξης αυξήθηκε, ενώ τόσο οι επιχειρήσεις, όσο και τα νοικοκυριά, μπορούσαν να δανείζονται πολύ εύκολα με χαμηλά επιτόκια για καταναλωτικούς και επενδυτικούς σκοπούς.
Έτσι, οι ελεύθερες χρηματαγορές θεωρήθηκαν ως η μηχανή παραγωγής ευφορίας για τη Δύση – με αποτέλεσμα να απορρυθμίζονται (απελευθερώνονται) ακόμη περισσότερο οι τράπεζες, αφού ότι ήταν καλό για αυτές, ήταν άριστο για τα κράτη. Έως το 2008 όμως, όπου τα χρέη είχαν αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό, όπου το ρίσκο ήταν πλέον εκτός ελέγχου.
.
Η επιστροφή στην πραγματικότητα
Ο πλανήτης κινδύνευσε το 2008 να βυθιστεί στην ύφεση και στο χάος, με αφετηρία ένα κύμα χρεοκοπιών υπερχρεωμένων δανειοληπτών και βαριά άρρωστων τραπεζών, με τρομακτικές ελλείψεις κεφαλαίων.
Εν τούτοις, οι κεντρικές τράπεζες τα κατάφεραν ακόμη μία φορά, με το «τρικ» του μηδενισμού των βασικών επιτοκίων, καθώς επίσης της ποσοτικής διευκόλυνσης (QE) – κυρίως όμως με την ακόμη μεγαλύτερη κλιμάκωση των χρεών, τα οποία αυξήθηκαν κατά 57 τρις $ μετά το 2007 (γράφημα), ενώ συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία!
.
.
Όμως, το νέο τέχνασμα των κεντρικών τραπεζών δεν φαίνεται να έχει την προβλεπόμενη αποτελεσματικότητα – αφού σε ολόκληρο τον πλανήτη η οικονομική δραστηριότητα βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της εποχής πριν από την κρίση.
Εν τούτοις, το ένα τέταρτο όλων των ομολόγων των χωρών της Ευρωζώνης, ύψους περίπου 1,5 τρις €, εκδιδόμενα εν μέρει από υπερχρεωμένα κράτη, διαπραγματεύονται με αποδόσεις κάτω από το μηδέν – ενώ οι τιμές των χρηματιστηρίων συνεχίζουν την ξέφρενη πορεία τους.
Φυσικά δεν υπάρχει κάποια άλλη εξήγηση του φαινομένου, εκτός από το ότι οι επενδυτές προσπαθούν να εκμεταλλευθούν όσο περισσότερο μπορούν τα μηδενικά επιτόκια, καθώς επίσης τις τεράστιες ποσότητες των νέων χρημάτων, για να αγοράσουν πάγια – έχοντας την πεποίθηση πως θα προλάβουν να τα πουλήσουν ξανά με κέρδος, πριν ξεκινήσει το νομοτελειακό κραχ (ανάλυση).
Τοποθετούν δε ως φυσιολογικό «προειδοποιητικό σινιάλο» την ημερομηνία που η Fed θα προαναγγείλει την αύξηση των επιτοκίων – με την έννοια πως τότε θα ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση, η οποία κανένας δεν ξέρει που θα καταλήξει.
Φυσικά καταγράφονται ήδη ζημίες – όπως, για παράδειγμα, αυτές που έχουν υποστεί όσοι αγόρασαν στα μέσα Απριλίου δεκαετή γερμανικά ομόλογα με απόδοση 0,05%. Οι επενδυτές αυτοί θα χρειαστούν, μετά τα τελευταία γεγονότα (αύξηση του γερμανικού επιτοκίου) πάνω από 200 χρόνια, για να καλύψουν τις απώλειες που υπέστησαν μόλις σε τρεις εβδομάδες.
.
Επιμύθιο
Ολοκληρώνοντας, τα τελευταία 35 χρόνια ανοδικών τιμών και ευφορίας δεν αποτελούν τον κανόνα στον πλανήτη, όπως δυστυχώς νομίζουμε, αλλά την απόλυτη εξαίρεση – η οποία προκλήθηκε από έναν μοναδικό στην ιστορία συνδυασμό συνεχώς φθηνότερου χρήματος, μίας διαρκούς αύξησης των χρεών, μίας μειωμένης ρύθμισης του χρηματοπιστωτικού συστήματος, καθώς επίσης μίας ασύμμετρης παγκοσμιοποίησης της οικονομίας.
Όλες αυτές οι τάσεις όμως οδηγούνται στο τέλος τους, αφού βρισκόμαστε στην κορυφή του βουνού, απειλούμενοι με μία περισσότερο ή λιγότερο επικίνδυνη πτώση – η οποία δεν θα αργήσει να συμβεί, ακόμη και αν προηγηθεί μία καινούργια φούσκα, πριν από την τελική έκρηξη. Χρειάζεται άλλωστε μόνο μία μικρή σπίθα, για να ξεσπάσει η πυρκαγιά – αφού το δάσος είναι πλέον αθεράπευτα αποξηραμένο.
