Το μεγάλο πρόβλημα
Από την πλευρά της νομισματικής πολιτικής, είναι αδύνατον να αντιμετωπίσει μία κεντρική τράπεζα και τις τρεις ανισορροπίες μαζί – την πρώτη, η οποία είναι ουσιαστικά η μέθοδος που έχει προτείνει ο Keynes για την αντιμετώπιση μεγάλων υφέσεων, τη δεύτερη, την οποία συστήνει ο μερκαντιλισμός (υιοθετείται ανέκαθεν από τη Γερμανία), καθώς επίσης την τρίτη (μονεταριστική).
Εάν μία χώρα λοιπόν εφαρμόσει την πρώτη ή τη δεύτερη, ενδεχομένως και τις δύο μαζί (όπως η Κίνα σήμερα), η κεντρική τράπεζα οφείλει να προσέξει έτσι ώστε να μη χάσει τον έλεγχο, όσον αφορά τη χρηματοπιστωτική αγορά – με αποτέλεσμα να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα, από αυτά που προσπαθεί να λύσει. Στα πλαίσια αυτά τα εξής:
(α) Η ΕΚΤ: Η κεντρική τράπεζα, διαπιστώνοντας καθυστερημένα πως η Ευρωζώνη οδηγείται στην ύφεση και στον αποπληθωρισμό, μείωσε βιαστικά τα βασικά επιτόκια στο μηδέν. Εν τούτοις, η ενέργεια της αυτή δεν ήταν αρκετή – οπότε υιοθέτησε με τη σειρά της ένα πρόγραμμα ποσοτικής διευκόλυνσης ύψους περί το 1,1 τρις €, ο μοναδικός «πειστικός μηχανισμός» του οποίου είναι η υποτίμηση του ευρώ.
Προσπαθεί λοιπόν να καταπολεμήσει την πρώτη ανισορροπία, μέσω της δεύτερης (επίτευξη πλεονασμάτων εις βάρος των Η.Π.Α. κλπ.), καθώς επίσης της τρίτης (αύξηση των τιμών των μετοχών και της ακίνητης περιουσίας, μείωση των αποδόσεων των ομολόγων) – με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ήδη υπερβολές στις αγορές ομολόγων, αφού η υπερχρεωμένη Πορτογαλία δανείζεται φθηνότερα από τις Η.Π.Α., ο βασικός δείκτης του γερμανικού χρηματιστηρίου έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο ρεκόρ κοκ.
(β) Η Fed: Η αμερικανική κεντρική τράπεζα πιστεύει πως έχει καταπολεμήσει ήδη την πρώτη ανισορροπία – οπότε σχεδιάζει την πρώτη αύξηση των βασικών επιτοκίων μετά το 2008. Κάτι τέτοιο όμως θα ανατιμούσε ακόμη περισσότερο το δολάριο απέναντι στο ευρώ, ενώ θα δημιουργούσε προβλήματα τόσο στην ίδια (μείωση των εξαγωγών, ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κλπ.), όσο και στον υπόλοιπο πλανήτη – όπως αναφέραμε στην αρχή του κειμένου.
Στα πλαίσια αυτά, οι Η.Π.Α. δεν είναι διατεθειμένες να αναλάβουν οι ίδιες τη «διάσωση» της Ευρωζώνης, εις βάρος τους, καθώς επίσης εις βάρος όλου του υπολοίπου πλανήτη – οπότε δεν είναι καθόλου βέβαιο τι ακριβώς θα επιλέξουν.
(γ) Οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες: Αντιμετωπίζουν όλες μεγάλα προβλήματα, είτε έχουν συνδέσει τα νομίσματα τους με το ευρώ, είτε με το δολάριο, είτε με κανένα από τα δύο.
Προσπαθούν επί πλέον να τα υποτιμήσουν, έτσι ώστε να μην μειωθούν οι εξαγωγές τους – με αποτέλεσμα να έχει ξεσπάσει ένας παγκόσμιος συναλλαγματικός πόλεμος, ο οποίος απειλεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα ολόκληρου του πλανήτη.
.
Συμπέρασμα
Είναι δεδομένο πλέον το ότι, τα συνήθη εργαλεία της νομισματικής πολιτικής δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την πρώτη ανισορροπία – μεταξύ άλλων επειδή τα βασικά επιτόκια έχουν ήδη φτάσει στο μηδέν, ενώ σε μερικές χώρες είναι ήδη αρνητικά, χωρίς να υπάρχει καμία εμπειρία, όσον αφορά τα αποτελέσματα τους.
Επίσης λόγω του ότι, ο μηχανισμός μεταφοράς της νομισματικής πολιτικής μέσω των τραπεζών δεν λειτουργεί σωστά – έχοντας προκαλέσει μία σειρά από φούσκες οι οποίες, εάν εκραγούν, θα έχουν καταστροφικά αποτελέσματα.
Εάν θέλουμε να αποφύγουμε λοιπόν τις συνθήκες που δημιουργήθηκαν μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων, οι οποίες επιλύθηκαν μετά το δεύτερο με τη συμφωνία του Bretton Woods, θα πρέπει να υπάρξει ξανά ένας συντονισμός της νομισματικής πολιτικής σε παγκόσμιο επίπεδο – γνωρίζοντας πως η αντιμετώπιση των τριών ανισορροπιών είναι καλύτερα να επιτευχθεί με μία άλλη πολιτική και όχι με τη νομισματική.
Για παράδειγμα, η αντιμετώπιση της πρώτης και της δεύτερης ανισορροπίας μπορεί να επιτευχθεί με μία δημοσιονομική πολιτική, η οποία θα συνοδεύεται με υψηλότερες επενδύσεις, ενδεχομένως δε με φορολογικές μειώσεις – έτσι ώστε να ενισχύεται η εσωτερική κατανάλωση, οπότε να μην είναι απαραίτητη η μερκαντιλιστική πολιτική, η οποία τοποθετεί τη μία χώρα εναντίον της άλλης.
Όσον αφορά την τρίτη ανισορροπία, είναι απαραίτητος ο περιορισμός των δανείων υψηλού ρίσκου, η μεγαλύτερη κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, καθώς επίσης η αυστηρή ρύθμιση τους – ενδεχομένως δε η κάλυψη των δανείων τους κατά 100% με τις καταθέσεις τους.
.
.
Σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητος ένας παγκόσμιος συντονισμός των μέτρων που πρέπει να ληφθούν, για να μην οδηγηθεί ξανά ο πλανήτης σε μεγάλες περιπέτειες – ειδικά επειδή τα μέσα που έχουμε σήμερα στη διάθεση μας είναι ικανά να καταστρέψουν εντελώς ολόκληρη την υφήλιο.
