Το εμπορικό έλλειμμα της Ρουμανίας (γράφημα), το ΑΕΠ της οποίας είναι της τάξης των 190 δις $, χαμηλότερο δηλαδή από το ελληνικό, όταν ο πληθυσμός της είναι πολλαπλάσιος, τεκμηριώνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα.
.
Ρουμανία – εμπορικό ισοζύγιο (σε εκ. Ευρώ)
.
Η κυβέρνηση πάντως της Ουγγαρίας επιθυμεί να λύσει «άπαξ και δια παντός» το πρόβλημα της υπερχρέωσης του ιδιωτικού της τομέα, το οποίο την επιβαρύνει για πάρα πολλά χρόνια, επιβάλλοντας στις τράπεζες διαγραφές – κάτι που θα μιμηθούν πιθανότατα και άλλες χώρες, όπως η Σερβία και η Κροατία. Ενδεχομένως δε και η Ουκρανία, στην οποία τα περισσότερα ενυπόθηκα δάνεια είναι σε δολάρια – έχοντας εκτοξευθεί στα ύψη, μετά τις δύο διαδοχικές υποτιμήσεις του νομίσματος της.
Οι πλέον επικίνδυνες ευρωπαϊκές τράπεζες, όσον αφορά τα δάνεια τους στην Ανατολική Ευρώπη είναι η γαλλική BNP Paribas στην Ουκρανία, η αυστριακή Erste Bank στην Ουγγαρία, η επίσης αυστριακή Hypo Alpe Adria στην Κροατία και η πορτογαλική Millennium Bank στην Πολωνία.
Οι τράπεζες αυτές εισήλθαν επιθετικά στις παραπάνω χώρες, εκτοπίζοντας τους ανταγωνιστές τους με φθηνά δάνεια σε συνάλλαγμα, με ακριβές μεθόδους προώθησης νέων προϊόντων, με ιδρύσεις νέων εταιρειών κοκ. – κερδίζοντας μεγάλα μερίδια αγοράς, τα οποία αυτή τη στιγμή έχουν μετατραπεί σε «βαρίδια που κρέμονται από το λαιμό τους».
Υπενθυμίζουμε εδώ πως στη γαλλική BNP Paribas επιβλήθηκε πρόστιμο εκ μέρους των Η.Π.Α. ύψους 9 δις $, λόγω των απαγορευμένων συναλλαγών της με την Κούβα, το Ιράν και το Σουδάν – χώρες στις οποίες οι αμερικανοί έχουν επιβάλλει κυρώσεις. Σύμφωνα βέβαια με το Ρώσο πρόεδρο, το πρόστιμο επιβλήθηκε έμμεσα στη Γαλλία, επειδή εξάγει πολεμικό εξοπλισμό στη χώρα του (πηγή) – ενώ η γαλλική κεντρική τράπεζα απειλεί να μειώσει τα συναλλαγματικά της αποθέματα σε δολάρια, ως αντίποινα στο πρόστιμο.
.
Το ουγγρικό μοντέλο
Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, κατά τη διάρκεια της πρώτης εκλογικής του θητείας, το 2000, εισήγαγε εξτρεμιστικές επιδοτήσεις τόκων, για τα δάνεια που συνάπτονταν σε φιορίνια – για τα εικοσαετή, μείωση των επιτοκίων από το 14% στο 5%. Ουσιαστικά λοιπόν αυτοί που δανείζονταν στο εθνικό νόμισμα για την αγορά σπιτιών, επιδοτούνταν σε σημαντικό βαθμό – με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι αγορές ακινήτων.
Αργότερα, όταν το ΔΝΤ κλήθηκε για να δανείσει τη χώρα, απαγόρευσε αυτού του είδους τις επιδοτήσεις – οπότε οι τράπεζες έψαξαν να βρουν κάποια εναλλακτική λύση, για να μην περιορισθεί ο δανεισμός των νοικοκυριών. Στα πλαίσια αυτά, ανακάλυψαν τα δάνεια σε ελβετικά φράγκα, τα οποία είχαν ένα αντίστοιχα χαμηλό ονομαστικό επιτόκιο – με σημαντικό συναλλαγματικό ρίσκο όμως, όπως αποδείχθηκε αργότερα, όταν το φιορίνι υποτιμήθηκε σε μεγάλο βαθμό, απέναντι στο φράγκο.
Δυστυχώς η κεντρική τράπεζα της χώρας, η οποία όφειλε να γνωρίζει το ρίσκο, συμμετείχε στο παιχνίδι των τραπεζών – σε μία εποχή βέβαια που ακόμη και η Αυστρία, τα επιτόκια της οποίας ήταν χαμηλά, ως μέλος της Ευρωζώνης, «πλήγηκε» επίσης από τον ιό του ελβετικού φράγκου.
Ένοχοι λοιπόν στο πρόβλημα που δημιουργήθηκε στην Ουγγαρία ήταν τόσο η κυβέρνηση, όσο και οι τράπεζες – θύματα τα νοικοκυριά. Ως εκ τούτου, το πρώτο πακέτο ελάφρυνσης του ιδιωτικού χρέους κατανεμήθηκε δίκαια, μεταξύ του κράτους και των τραπεζών – όπου όμως το κράτος εισέπραξε ένα μέρος της επιβάρυνσης του, μέσω της φορολόγησης των τραπεζών.
Σήμερα, η κυβέρνηση της Ουγγαρίας προσπαθεί να επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τις τράπεζες – οι οποίες βέβαια, όταν δάνειζαν σε ελβετικά φράγκα, εισέπρατταν υψηλά «ασφάλιστρα», τα οποία τα δικαστήρια θεώρησαν παράνομα. Η προσπάθεια όμως του κράτους να τις υποχρεώσει να αποδεχθούν σταθερή ισοτιμία ανταλλαγής του φιορινιού με το φράγκο (χαμηλή), θα μπορούσε να είναι υπερβολική – με κίνδυνο να χρεοκοπήσουν οι τράπεζες.
Σε γενικές γραμμές πάντως είναι θετικές οι προσπάθειες των κυβερνήσεων να βρουν λύσεις, όσον αφορά το πρόβλημα υπερχρέωσης των νοικοκυριών – κάτι που δεν μπορεί να ισχυρισθεί κανείς για τις κυβερνήσεις της Ισπανίας ή της Ελλάδας, οι οποίες περιμένουν να λυθεί το πρόβλημα από τον πληθωρισμό (εκτύπωση χρημάτων από την ΕΚΤ). Πόσο μάλλον για την κυβέρνηση της Ιρλανδίας, η οποία επιβάρυνε απαράδεκτα τους Πολίτες της με τα χρέη των τραπεζών, αδιαφορώντας εντελώς για τα δικά τους.
Αυτό δεν σημαίνει φυσικά πως είναι σωστός ο απολυταρχικός τρόπος της Ουγγαρίας – ο οποίος ενδεχομένως θα οδηγήσει στη χρεοκοπία πολλών τραπεζών, με απρόβλεπτα αποτελέσματα για την οικονομία της. Ειδικά εάν κάποιοι επενδυτές «στοιχηματίσουν» εναντίον των τραπεζών ή των νομισμάτων εκείνων των χωρών, οι οποίες δεν έχουν τα μέσα για να τα στηρίξουν.
Η ΕΚΤ βέβαια προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, μέσα από το καινούργιο της «σχέδιο» (Asset Quality review) – με ένα σενάριο, το οποίο προβλέπει εξτρεμιστικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, μείωση του ΑΕΠ της Κροατίας κατά 10% – απέναντι στην οποία οι τράπεζες θα πρέπει να είναι ασφαλείς (αύξηση των ιδίων κεφαλαίων τους κλπ.).
.
Η Ελλάδα
Οι ελληνικές τράπεζες είναι αρκετά εκτεθειμένες στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης – το κυριότερο πρόβλημα τους όμως είναι η συσσώρευση τεράστιων επισφαλειών στο εσωτερικό της χώρας, για τις οποίες δυστυχώς δεν λαμβάνει κανένα απολύτως μέτρο η κυβέρνηση.
Επομένως, σωστά θεωρούνται ως υψηλού ρίσκου από τις εταιρείες αξιολόγησης – οι οποίες επισημαίνουν επίσης τις τεράστιες «ευρωπαϊκές ασυμμετρίες» στον τομέα των πραγματικών επιτοκίων (γράφημα), οι οποίες είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για όλες τις χώρες της περιφέρειας.
.
.
Στο γράφημα απεικονίζονται οι αλλαγές στα ονομαστικά επιτόκια (γαλάζιο), το αντίκτυπο του πληθωρισμού (αποτέλεσμα) στα πραγματικά επιτόκια (κίτρινο), καθώς επίσης οι αλλαγές στα πραγματικά επιτόκια (κόκκινο) – σε μονάδες βάσης τον Απρίλιο του 2014, συγκριτικά με τον Απρίλιο του 2013.
Με κριτήριο όλα τα παραπάνω, εάν δεν ληφθούν άμεσα και ριζικά μέτρα, δεν είναι καθόλου απίθανο ορισμένες χώρες, κυρίως δε η Ελλάδα, να αντιμετωπίσουν «οριακές καταστάσεις» – οι οποίες θα δημιουργήσουν τεράστια προβλήματα στον τραπεζικό τους τομέα. Ακριβώς αυτό επισημαίνει η πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ – η οποία προτείνει δυστυχώς ευρείες «δημεύσεις» καταθέσεων και λοιπών περιουσιακών στοιχείων (άρθρο).
.
Βασίλης Βιλιάρδος, για το Analyst.gr
Επισκεφθείτε το Blog του συγγραφέα. Πατήστε εδώ.
.
Βρείτε μας στο Facebook & Twitter:
