(Δ) Η ελεγχόμενη, εθελούσια χρεοκοπία της Ελλάδας εντός Ευρωζώνης: Γνωρίζοντας ότι, ελεγχόμενη χρεοκοπία σημαίνει διαγραφή μέρους των δημοσίων χρεών ή/και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, ενδεχομένως με χαμηλότερα επιτόκια, με τη συμφωνία των δανειστών (όπως αποφάσισαν οι σύνοδοι κορυφής του Ιουλίου και Οκτωβρίου του 2011), καθώς επίσης ότι,είναι απόλυτα συνδεδεμένη με «μνημόνια», τα οποία οδηγούν στη χρεοκοπία, με την Ελλάδα λεηλατημένη και με τους Έλληνες εξαθλιωμένους, οφείλουμε να λάβουμε υπ’ όψιν τόσο τις βραχυπρόθεσμες (παρατεταμένη ύφεση), όσο και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της (ανεξέλεγκτη χρεοκοπία). Επίσης το ότι, εάν τελικά η διαγραφή ξεπεράσει το 50%, είναι δυνατόν να θεωρηθεί ως πιστωτικό γεγονός – επομένως, ως μη εθελούσια.
(Ε) Η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία της Ελλάδας εντός του Ευρώ: Εάν δεν επιτευχθεί η συμφωνία διαγραφής (Ο γρίφος του PSI), για οποιονδήποτε λόγο, ή εάν δεν θα μπορέσει κάποια στιγμή στο μέλλον να «εξυπηρετηθεί» το χρέος, τότε η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει ανεξέλεγκτα – δεν θα μπορεί δηλαδή να αποπληρώσει «μονομερώς» τις οφειλές της, οπότε θα πάψει να εξοφλεί τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα (τα 14,4 δις € λήγουν στις 20. Μαρτίου).
Στην περίπτωση αυτή είναι πιθανόν να σταματήσει ο περαιτέρω δανεισμός της από την Τρόικα, με αποτέλεσμα να μην χρηματοδοτούνται πλέον τα δίδυμα ελλείμματα της (προϋπολογισμός, ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών) – οπότε ουσιαστικά θα τίθετο σε λειτουργία το σενάριο της χρεοκοπίας (άρθρο μας).
Ειδικότερα, θα ακολουθούσε μία τραπεζική κρίση, αφού οι Ελληνικές τράπεζες θα έπρεπε να διαγράψουν (να μηδενίσουν) την αξία των ομολόγων στα βιβλία τους – με αποτέλεσμα να χρεοκοπήσουν οι περισσότερες, πρακτικά μέσα σε μία νύχτα. Οι πιστώσεις προς την πραγματική οικονομία, καθώς επίσης ο εφοδιασμός της με χρήματα θα κατέρρεαν, οπότε η Ελλάδα θα υποχρεωνόταν να δανεισθεί χρήματα από το ταμείο σταθερότητας (EFSF), έτσι ώστε να ανακεφαλαιώσει και να διασώσει τις τράπεζες της – κάτι που νομικά θα ήταν εφικτό, αλλά πολιτικά πολύ δύσκολο, αφού θα απαιτούσε τη συμφωνία των κοινοβουλίων των χωρών της Ευρωζώνης.
Κατά την άποψη μας, ο κίνδυνος μίας μη ελεγχόμενης χρεοκοπίας της Ελλάδας τόσο για την Ευρωζώνη, όσο και για τον υπόλοιπο πλανήτη (κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος), δεν έχει ακόμη εξουδετερωθεί – αν και είναι πολύ μικρότερος, σε σχέση με το 2010 (άρθρο μας). Επομένως, μάλλον θα υπάρξει δανεισμός για την εξόφληση του ομολόγου των 14,4 δις €, έτσι ώστε να καθυστερήσει η χρεοκοπία – μέχρι τη στιγμή που δεν θα αποτελεί πλέον κίνδυνο η Ελλάδα για την Ευρωζώνη.
Σε κάθε περίπτωση, η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη φαίνεται να είναι προτιμότερη για την ίδια, από την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία εντός ευρώ – γεγονός που οφείλει να λάβει σοβαρά υπ’ όψιν η πολιτική ηγεσία, αν και δεν παύει να αποτελεί μία αρκετά δυσμενή εξέλιξη για τη χώρα μας.
(ΣΤ) Η έξοδος της Ελλάδας από το Ευρώ: Είναι δυνατόν να επιλεχθεί η υιοθέτηση της δραχμής, σε συνδυασμό με τη μετατροπή του δημοσίου χρέους στο εθνικό νόμισμα, με απόφαση της Βουλής, (φυσικά πριν υιοθετηθεί το Αγγλικό Δίκαιο, το οποίο απαγορεύει τέτοιες ενέργειες), έτσι ώστε να αποπληρώνονται οι οφειλές – αφού τότε η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα έκδοσης χρημάτων, σε οποιεσδήποτε ποσότητες και δεν θα χρεοκοπήσει. Επομένως, θα μπορούσε επίσης να αναχρηματοδοτήσει η ίδια τις τράπεζες, χωρίς να περιμένει την έγκριση δανείων, από το μηχανισμό σταθερότητας.
Στην περίπτωση αυτή, η υποχρεωτική μετατροπή των Ευρώ σε δραχμές θα ήταν δεδομένη – επίσης ο διασυνοριακός έλεγχος της διακίνησης των χρημάτων, το άνοιγμα των τραπεζικών θυρίδων, ο πληθωρισμός, η υποτίμηση του νέου νομίσματος κλπ.
Όπως συνέβη στη Ν. Αμερική, όλες οι καταθέσεις στις τράπεζες, όλες οι πιστώσεις (δάνεια) των τραπεζών και όλες οι «συμβάσεις» στην πραγματική οικονομία (μεταχρονολογημένες επιταγές, πιστώσεις, οφειλές κάθε είδους κλπ.), θα μετατρεπόταν δια νόμου σε δραχμές – έτσι ώστε να αποφευχθεί η χρεοκοπία τραπεζών, νοικοκυριών και επιχειρήσεων από την υποτίμηση του νέου νομίσματος (κάτι δεδομένο, εάν τα χρέη θα παρέμεναν σε ευρώ).
Συνεχίζοντας, θεωρούμε πολύ πιθανή την επιλογή μίας ισοτιμίας 1:1 με το ευρώ, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν τα Ευρώ που κυκλοφορούν («μαγνητισμένα» σε δραχμές) – μέχρι την αντικατάσταση τους από νέες δραχμές, η οποία απαιτεί τουλάχιστον ένα έτος. Ο υπερπληθωρισμός θα μπορούσε να αποφευχθεί (όπως συνέβη στην Αργεντινή μετά το 2002), η ραγδαία υποτίμηση του νέου νομίσματος επίσης (αφού μάλλον δεν θα συνέφερε τους δανειστές της χώρας), οι εισαγωγές θα μπορούσαν να εξασφαλισθούν σε κάποιο «βιώσιμο» βαθμό (η αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης έχει προβλέψει τέτοιου είδους ενδεχόμενα, αφού έχουν διατηρηθεί τόσο οι κεντρικές τράπεζες, όσο και κάποια συναλλαγματικά αποθέματα), ενώ φυσικά δεν θα επρόκειτο για το τέλος του κόσμου.
Κατά την άποψη μας, πρόκειται για ένα σενάριο με ελάχιστα θετικά και πάρα πολλά αρνητικά επακόλουθα – ειδικά για την Ευρωζώνη, για την οποία θα ήταν μάλλον προτιμότερη η χρεοκοπία της Ελλάδας εντός ευρώ. Μεταξύ άλλων, όταν για την αγορά ενός ευρώ θα απαιτούνται 1,30 δραχμές (30% υποτίμηση), οι πολίτες των υπολοίπων ελλειμματικών χωρών της Ευρωζώνης, υποθέτοντας ότι θα συμβεί κάτι ανάλογο και στους ίδιους, θα αποσύρουν μαζικά τις καταθέσεις τους από τις τράπεζες – επίσης από το Ευρώ, μετατρέποντας τις αποταμιεύσεις τους σε άλλα νομίσματα και μεταφέροντας τες σε άλλες τράπεζες.
Το ενδεχόμενο αυτό θα προκαλούσε την άμεση κατάρρευση τόσο του ευρώ, όσο και του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ευρωζώνης – πολύ πιθανόν ολόκληρου του πλανήτη. Θεωρείται λοιπόν ως μία πολύ περισσότερο επικίνδυνη «επιπλοκή», σε σχέση με την ενδεχόμενη ζημία των τραπεζών, σε περίπτωση χρεοκοπίας της Ελλάδας – αν και μάλλον δεν έχουν συμπεριληφθεί οι ζημίες της ΕΚΤ, στην οποία οι Ελληνικές τράπεζες οφείλουν περί τα 55 δις €, ενώ η Τράπεζα της Ελλάδας (άρθρο μας) οφείλει 101 δις € (συνολικά 156 δις €, όταν το κεφάλαιο της ΕΚΤ δεν υπερβαίνει τα 10 δις €).
(Ζ) Η έξοδος της Ελλάδας από το Ευρώ και η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία: Η μη προγραμματισμένη και χωρίς σχέδιο επιστροφή στη δραχμή, ειδικά κάτω από συνθήκες πίεσης ή/και εκβιασμών, θα οδηγούσε πολύ πιθανόν στη χρεοκοπία – εάν όχι άμεσα, τότε αργά ή γρήγορα.
Σύμφωνα με ορισμένους οικονομολόγους, ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα συνοδευόταν από υπερπληθωρισμό, καθώς επίσης από μεγάλες κοινωνικές αναταραχές, ενώ θα ήταν πολύ πιθανή η «εγκατάσταση» δικτατορικού καθεστώτος. Η μαζική επιδρομή στις τράπεζες (bank run) θα ήταν δεδομένη, ενώ η λέξη «καταστροφή» δεν θα μπορούσε να περιγράψει ούτε στο ελάχιστο, το τι ακριβώς θα επακολουθούσε.
Αν και είναι το δεύτερο χειρότερο δυνατό σενάριο για την Ελλάδα (το χειρότερο όλων είναι να οδηγηθεί στη δραχμή και στη χρεοκοπία, αφού λεηλατηθεί από τους δανειστές της τόσο η δημόσια, όσο και η ιδιωτική περιουσία των Ελλήνων), οφείλει να ληφθεί επίσης υπ’ όψιν – εάν δεν θέλουμε να βρεθούμε ξαφνικά προ απροόπτου.
