Η ΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΡΑΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
Όπως έχουμε ήδη αναλύσει (άρθρο μας), οι ασιατικές χώρες συνετέλεσαν τα μέγιστα στην παγκόσμια ανάπτυξη το 2010. Εν τούτοις, επειδή οι οικονομίες των χωρών αυτών αναπτύχθηκαν ραγδαία, υποχρεώθηκαν σε ταυτόχρονη αύξηση των βασικών τους επιτοκίων, τα οποία διατηρούνται πολύ υψηλά σε σχέση με τη «δύση» – με αποτέλεσμα, οι επενδυτές να τοποθετούν όλο και περισσότερα χρήματα σε ομόλογα ή σε μετοχές των κρατών αυτών. Η συγκεκριμένη «επενδυτική τάση» ενισχύθηκε, ενδυναμώθηκε καλύτερα από την επεκτατική νομισματική πολιτική της Fed (quantitative easing), η οποίαδιοχέτευσε στο «σύστημα» επί πλέον 900 δις $ – μέσω της αγοράς νέων ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου εκ μέρους της (η Fed είναι ο μεγαλύτερος πιστωτής των Η.Π.Α., ακολουθούμενη από την Κίνα και την Ιαπωνία).
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις έντονα ανοδικές τιμές ενέργειας και τροφίμων παγκοσμίως (άρθρο μας), προκάλεσε αρκετές πληθωριστικές πιέσεις στις αναπτυσσόμενες οικονομίες – με εξαιρετικά επώδυνα αποτελέσματα, για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Ενδεχομένως δε, οι τιμές των βασικών προϊόντων διατροφής να αυξηθούν σε τέτοιο βαθμό, ώστε να προκαλέσουν μία απίστευτη «επισιτιστική» κρίση σε πολλές περιοχές του πλανήτη – με αποτέλεσμα, να μην μπορούν να εξασφαλίζουν τη βασική διατροφή τους τα αδύναμα εισοδηματικά στρώματα, αντιμετωπίζοντας επί πλέον δυσκολίες με την ενέργεια (θέρμανση κλπ), καθώς επίσης με τις μεταφορές (ταξίδια κλπ).
Από την άλλη πλευρά, οι κεντρικές τράπεζες των αναπτυσσομένων οικονομιών ευρίσκονται αντιμέτωπες με ένα σημαντικότατο δίλλημα: Εάν αυξήσουν τα βασικά επιτόκια, με στόχο την καταπολέμηση της ακρίβειας και τον περιορισμό των πληθωριστικών πιέσεων, θα προκαλέσουν την «είσοδο» ακόμη περισσοτέρων ξένων κεφαλαίων στις αγορές τους – οπότε την εξ αυτών άνοδο τόσο του πληθωρισμού, όσο και της ισοτιμίας των νομισμάτων τους. Επομένως, είναι πολύ δύσκολο να χειρισθούν ορθολογικά το «όπλο» των επιτοκίων, το οποίο στην προκειμένη περίπτωση είναι μάλλον «ουδετεροποιημένο».
Για παράδειγμα, η Κίνα αύξησε στο τέλος του έτους το βασικό επιτόκιο για δάνεια ενός έτους κατά 0,25% στο 5,81%. Ταυτόχρονα, για να περιορίσει το δανεισμό, υποχρέωσε τις εμπορικές της τράπεζες στη διατήρηση υψηλοτέρων αποθεματικών κεφαλαίων στην κεντρική – με τα ελάχιστα αποθεματικά να αυξάνονται σταδιακά το περασμένο έτος, από το 15,5% στο 19%. Παράλληλα, ανατίμησε το νόμισμά της κατά 3% απέναντι στο δολάριο, έτσι ώστε να φθηνύνουν οι εισαγωγές της από το εξωτερικό.
Εν τούτοις, ο πληθωρισμός μειώθηκε ελάχιστα – από 5,1% σε ελαφρά κάτω του 5%. Ταυτόχρονα, αυξήθηκε η είσοδος των ξένων επενδυτικών κεφαλαίων, τα οποία τοποθετήθηκαν κυρίως σε ακίνητα, επειδή η Κίνα δεν έχει άλλες, ανάλογα σημαντικές, επενδυτικές επιλογές – με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μία επικίνδυνη υπερβολή («φούσκα») στην αγορά της ακίνητης περιουσίας, παρόμοια με αυτή που οδήγησε τις «ασιατικές τίγρεις» το 1997 στα νύχια του ΔΝΤ.
Αντίθετα, η Ινδία κατάφερε να περιορίσει τον πληθωρισμό, με τους περισσότερους αναλυτές να προβλέπουν τη μείωση του από το 7,5% στο 5,5% – ποσοστό που θεωρείται αποδεκτό από τη χώρα. Η Ινδία όμως ευρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων – γεγονός εξαιρετικά επικίνδυνο για μία χώρα, στην οποία το 40% του πληθυσμού έχει εισόδημα χαμηλότερο από 1,25 $ την ημέρα. Η μεγαλύτερη αύξηση μεταξύ των τροφίμων παρατηρήθηκε στα κρεμμύδια – ένα βασικό συστατικό της διατροφής των Ινδών (40%). Η άνοδος της τιμής των κρεμμυδιών συνετέλεσε στη διαμόρφωση του συντελεστή ακρίβειας των αγροτικών προϊόντων στο 14% – με αποτέλεσμα να αναγκασθεί η κυβέρνηση να απαγορεύσει τις εξαγωγές κρεμμυδιών, καθώς επίσης κάποιων άλλων βασικών αγροτικών προϊόντων (φακές κλπ).
Παράλληλα, η κεντρική τράπεζα της Ινδίας αύξησε επιθετικά το βασικό επιτόκιο της, κατά 150 μονάδες βάσης (στο 6,25%), έτσι ώστε να καταπολεμηθεί ενεργητικότερα ο πληθωρισμός – χωρίς να φοβάται την είσοδο περισσοτέρων επενδυτικών κεφαλαίων, αφού θα τη βοηθήσουν να καλύψει το έλλειμμα του εμπορικού της Ισοζυγίου. Σε σχέση τώρα με τις υπόλοιπες ασιατικές οικονομίες, o Πίνακας V είναι χαρακτηριστικός:
ΠΙΝΑΚΑΣ V: Μεγέθη ασιατικών οικονομιών με καταγραφή τον Ιανουάριο του 2009
| Χώρα |
Πληθυσμός* |
ΑΕΠ σε δις $ |
ΑΕΠ Κατά Κ. $ |
Χρέος/ΑΕΠ |
| Ινδονησία |
240,27 |
810,90 |
3.500 |
35% |
| Ν. Κορέα |
48,51 |
1.243,00 |
25.800 |
33% |
| Βιετνάμ |
86,98 |
209,80 |
2.500 |
43% |
| Ταϊλάνδη |
65,91 |
508,60 |
7.900 |
38% |
| Μαλαισία |
25,71 |
345,90 |
14.200 |
41% |
| Ταιβάν |
22,97 |
672,90 |
29.500 |
31% |
| Φιλιππίνες |
97,98 |
285,60 |
3.100 |
60% |
| Σιγκαπούρη |
4,65 |
218,00 |
48.500 |
101% |
* Σε εκατομμύρια
Πηγή: CIA World Factbook
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Όπως φαίνεται από τον Πίνακα V, οι διαφορές στις οικονομίες των συγκεκριμένων ασιατικών χωρών είναι αρκετά μεγάλες – με τις «τίγρεις» (Ν. Κορέα, Σιγκαπούρη, Ταιβάν) να έχουν αρκετά υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα (συνολικό ΑΕΠ διά του πληθυσμού), αντίστοιχο με τη «δύση». Αναλυτικότερα, τα εξής:
(α) Η Ινδονησία: Ο πληθωρισμός αναρριχήθηκε στο 7% περίπου, με σημαντικές αυξήσεις στα τρόφιμα – ειδικά στο ρύζι (στα μπαχαρικά επίσης), με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να αποφασίσει την εισαγωγή 1,3 εκ. τόνων, έτσι ώστε να μειωθούν οι τιμές. Η κεντρική τράπεζα της χώρας δεν αύξησε τα επιτόκια το 2010 (6,5%), σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα ασιατικά κράτη, έτσι ώστε να μην πυροδοτήσει την εισαγωγή ξένων κεφαλαίων – προτιμώντας να υποχρεώσει τις εμπορικές τράπεζες της να αυξήσουν τα εγγυητικά κεφάλαια τους στην κεντρική, με στόχο να περιορίσει το δανεισμό. Ας μην ξεχνάμε ότι, τα ξένα κερδοσκοπικά κεφάλαια είχαν καταστρέψει την οικονομία της στο τέλος της δεκαετίας του 90, οδηγώντας την Ινδονησία στα νύχια του ΔΝΤ – από το οποίο υπέφερε τα πάνδεινα τότε. Ο ρυθμός ανάπτυξης υπολογίζεται στο 6%, ενώ προβλέπεται να φθάσει στο 6,4% το 2011.
(β) Η Νότια Κορέα: Το σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας είναι η ενδεχόμενη άνοδος της ισοτιμίας του νομίσματος της (αυξήθηκε κατά 2,5% σε σχέση με το δολάριο), η οποίο θα μπορούσε να δυσχεράνει τις εξαγωγές – αν και αυξήθηκαν κατά 23,1%, σε σχέση με το 2009 (η Ν. Κορέα είναι η 7η μεγαλύτερη εξαγωγική χώρα παγκοσμίως). Ο πληθωρισμός ευρίσκεται στο 3,5%, κυρίως λόγω του μεγάλου ρυθμού ανάπτυξης (6,1%), ενώ το βασικό επιτόκιο στο 2,5%.
(γ) Το Βιετνάμ: Οι μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, τα οποία συμβάλλουν με 40% στη μέτρηση της ακρίβειας, οδήγησαν τον πληθωρισμό στο 11,75% – με αποτέλεσμα να αυξήσει η κυβέρνηση το βασικό επιτόκιο της στο 9%. Εν τούτοις, η κεντρική τράπεζα της χώρας δεν πήρε μέτρα περιορισμού των δανείων που παρέχουν οι εμπορικές τράπεζες και τα οποία αυξήθηκαν κατά 25%. Ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων του Βιετνάμ μετατρέπει τις αποταμιεύσεις του σε δολάρια και χρυσό, έχοντας χάσει την εμπιστοσύνη του στο εθνικό νόμισμα – λόγω του μεγάλου πληθωρισμού. Η κυβέρνηση έχει υποτιμήσει το νόμισμα πέντε φορές μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια – γεγονός που έχει οδηγήσει σε αυξήσεις των τιμών πολλών εισαγομένων προϊόντων και ειδικά των τροφίμων.
(δ) Η Ταϊλάνδη: Η κεντρική τράπεζα της χώρας αύξησε πρόσφατα το βασικό επιτόκιο της στο 2% – λόγω της ανόδου των τιμών των τροφίμων, καθώς επίσης της βενζίνης. Ο πληθωρισμός είναι σχετικά χαμηλός (3%), επειδή η κυβέρνηση αποφάσισε να ελέγξει τις τιμές των προϊόντων (ανώτατα όρια κλπ), κατά τη διάρκεια της κρίσης. Ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να διαμορφωθεί στο 7,5%, παρά τις πλημμύρες, οι οποίες έπληξαν τη χώρα τον Οκτώβριο του 2010 – με κέντρο βάρους τις εξαγωγές (25% άνοδος) και τον τουρισμό.
(ε) Η Μαλαισία: Το βασικό επιτόκιο ανέρχεται στο 2,75%, ενώ ο πληθωρισμός στο 2% – με το έλλειμμα του προϋπολογισμού να περιορίζεται στο 5,3% (από 7% το 2009). Εν τούτοις, επειδή η κυβέρνηση σταμάτησε τις επιδοτήσεις στη ζάχαρη και στη βενζίνη, με στόχο τη μείωση των ελλειμμάτων, είναι πολύ πιθανόν να αντιμετωπίσει άνοδο του πληθωρισμού. Εάν όμως η Μαλαισία αυξήσει το βασικό επιτόκιο της παραπάνω, τότε θα έχει πρόβλημα με το νόμισμα της – η ισοτιμία του οποίου αυξήθηκε το 2010 κατά 12% σε σχέση με το δολάριο.
(στ) Η Ταιβάν: Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας διαμορφώθηκε στο 9,8% στο τρίτο τρίμηνο του 2010, σε σχέση με το 2009 – για το σύνολο του έτους αναμένεται στο 10%. Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη μεγάλη άνοδο των τιμών στα ακίνητα, στα τρόφιμα και στην ένδυση. Η κεντρική τράπεζα αντέδρασε με αύξηση του βασικού επιτοκίου, η οποία όμως ισχυροποίησε το νόμισμα της κατά 10% σε σχέση με το δολάριο – με αρνητικές συνέπειες για την οικονομία της, η οποία στηρίζεται στις εξαγωγές (το 66% του ΑΕΠ της προέρχεται από τις εξαγωγές). Για να καταπολεμήσει το νέο πρόβλημα, η χώρα αγοράζει συνεχώς δολάρια, ενώ υποχρέωσε τις τράπεζες της στη διατήρηση υψηλοτέρων εγγυητικών κεφαλαίων, για ποσά που τοποθετούνται από ξένους επενδυτές.
(ζ) Οι Φιλιππίνες: Ο πληθωρισμός δεν αποτελεί πρόβλημα για το νησιωτικό κράτος, αφού είναι μόλις 3,8% – με τα βασικά επιτόκια στο 4%. Η ανάπτυξη υπολογίζεται στο 6,5% από 8,2% το προηγούμενο τρίμηνο. Οι ξένοι επενδυτές τοποθέτησαν 4,2 δις $ το τελευταίο ενδεκάμηνο σε μετοχές εταιρειών και σε ομόλογα της χώρας, ενώ το νόμισμα της ανατιμήθηκε κατά 5% σε σχέση με το δολάριο.
(η) Η Σιγκαπούρη: Η χώρα αναπτύχθηκε με τον εκπληκτικό ρυθμό των 14,7% – καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση παγκοσμίως, μετά το Κατάρ. Ως εκ τούτου, ο πληθωρισμός ακολούθησε, με τις τιμές να αυξάνονται κυρίως στις μεταφορές, ακολουθούμενες από τα ακίνητα (11%) και τα τρόφιμα. Η κυβέρνηση αντέδρασε με την ψήφιση ενός ειδικού φόρου στα ακίνητα, για την περίπτωση της πώλησης τους σε λιγότερα από τρία χρόνια, μετά την αγορά τους, με στόχο να αποφευχθεί η κερδοσκοπία. Η χώρα δεν αύξησε τα βασικά επιτόκια, προτιμώντας την ανατίμηση του νομίσματος της, έτσι ώστε να μειωθούν οι πραγματικές τιμές των εισαγομένων εμπορευμάτων.
