Σε προηγούμενο κείμενο μας, είχαμε αναφερθεί εκτενώς στις τρείς μεγάλες ζώνες ελευθέρου εμπορίου (NAFTA, EE, CAFTA), αναλύοντας τα πλεονεκτήματα, καθώς επίσης τα μειονεκτήματα τους. Έκτοτε, αν και δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα, θεωρούμε ότι οι δύο πλέον χρεωμένες ζώνες (NAFTA, EE) ευρίσκονται σε πορεία «σύγκλισης» μεταξύ τους, μετά την απίστευτα επιτυχημένη «απόβαση» των Η.Π.Α. – αυτή τη φορά όχι στη Νορμανδία, αλλά απ’ ευθείας στο Βερολίνο.
Περαιτέρω, έχουμε την άποψη ότι η χώρα μας διαδραμάτισε ακόμη μία φορά έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο, αντίστοιχο ίσως με αυτόν στο 2ο Παγκόσμιο πόλεμο – τον οποίο πρόσφατα, σχεδόν εβδομήντα χρόνια αργότερα, ακολούθησε ο 1ος Οικονομικός.
Όπως και τότε δηλαδή, έτσι και σήμερα, βρέθηκε απέναντι στη Γερμανία, ενώ τελικά πρόλαβαν οι Η.Π.Α. – με την «εν ριπή οφθαλμού» επέλαση τους στην Ευρωζώνη, μέσα από την Ελληνική «κερκόπορτα» την οποία, ατυχώς για την ίδια, αλλά και για όλη την ΕΕ, άφησε διάπλατα ανοιχτή η Γερμανία.
Τόσο ο πόλεμος, όσο και το «παιχνίδι» λοιπόν εισήλθε σε ένα επόμενο, εξαιρετικά αποφασιστικό στάδιο, αναδεικνύοντας νικητή της σημαντικότατης πρόσφατης «μάχης» τις Η.Π.Α. – μεγαλύτερο χαμένο τη Γερμανία.
Ίσως οφείλουμε βέβαια να σημειώσουμε εδώ ότι, ο οικονομικός πόλεμος έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά, σε σύγκριση με το «συμβατικό»: χωρίς να σκοτώνει, εξαθλιώνει, ενώ τα αποτελέσματα του ακολουθούν, δεν συμβαδίζουν μαζί του. Ως εκ τούτου, δεν «εκβάλει» άμεσα στη «δημιουργική καταστροφή» (Schumpeter), η οποία ανανεώνει το σύστημα, προσφέροντας ευκαιρίες στους νεωτεριστές επιχειρηματίες. Επίσης, δεν «περιορίζει» τον αριθμό των ανθρώπων, οι οποίοι πρέπει να «εκτραφούν», για να μην εξεγερθούν, καταστρέφοντας ολοσχερώς τον πλανήτη – απλά τους εξαναγκάζει να διαμείνουν σε σύγχρονα, αλλά όχι λιγότερο «ανατριχιαστικά», στρατόπεδα συγκέντρωσης (για παράδειγμα, οι «φαβέλες» της Βραζιλίας και της Αργεντινής).
Σε σχέση τώρα με την υπόλοιπη ΕΕ, δεν έχουμε σαφή άποψη, αφού θεωρούσαμε ανέκαθεν την υποταγή της στον «πρωσικό ζυγό» σαν το χειρότερο από τα δύο κακά, με τα οποία ήλθε αντιμέτωπη. Προφανώς, η παντελής έλλειψη ηγεσίας ήταν αυτή που την οδήγησε σε μία τόσο εύκολη ήττα – γεγονός που είχαμε τονίσει ιδιαίτερα, στο κείμενο μας για τις ζώνες ελευθέρου εμπορίου.
–
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΧΡΕΩΣΗΣ
Η υπερχρέωση των αμερικανικών νοικοκυριών, καθώς επίσης η «εξαγωγή» μεγάλου μέρους της, μέσω των δομημένων προϊόντων ήταν, όπως είναι γνωστό, αυτή που προκάλεσε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση – η οποία ήλθε στην επιφάνεια αμέσως μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers.
Στη συνέχεια τα κράτη, στην προσπάθεια τους να αποφύγουν την απόλυτη καταστροφή, διοχέτευσαν στις αγορές τεράστιες ποσότητες χρήματος, αφενός μεν για να διασώσουν τις τράπεζες τους, αφετέρου για να «επιδοτήσουν» την ανάπτυξη των Οικονομιών τους, εγγυώμενα ταυτόχρονα τις καταθέσεις των Πολιτών τους – οι οποίοι φυσικά ανέλαβαν το βάρος όλων αυτών των «πρωτοβουλιών», υποχρεούμενοι σε δυσανάλογη φορολόγηση.
Με τον τρόπο αυτό διασώθηκε τελικά ο πλανήτης, με τίμημα όμως την υπερβολική χρέωση του – η οποία αποτελεί ρεκόρ σε εποχές ειρήνης Έκτοτε (2007), τα ελλείμματα των χωρών του ΟΟΣΑ έχουν σχεδόν επταπλασιαστεί, ανερχόμενα στο τερατώδες ποσόν των 3,4 τρις $ – με το συνολικό δημόσιο χρέος τους να αγγίζει τα 43 τρις $. Στο ίδιο χρονικό διάστημα, τα ελλείμματα των χωρών της Ευρωζώνης έχουν δωδεκαπλασιαστεί, ενώ το δημόσιο χρέος τους είναι ύψους 9 τρις $ (2009, πηγή:Spiegel) ή 70% του παραγομένου προϊόντος τους (ΑΕΠ).
Αντίστοιχα, το ετήσιο έλλειμμα των Η.Π.Α. διαμορφώθηκε στα 1,6 τρις $ (10% του ΑΕΠ), ενώ το δημόσιο χρέος τους ξεπέρασε τα 12,9 τρις $ (84% του ΑΕΠ) – μεγαλύτερο από την Ευρωζώνη, η οποία έχει αντίστοιχο αριθμό καταναλωτών (το Φθινόπωρο του 2008, το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. είχε αγγίξει τα 10 τρις $, ενώ στις αρχές του 1989 ήταν μόλις 2,7 τρις $).
Το 2020, το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. προβλέπεται να ξεπεράσει το 20 τρις $, με υποχρεώσεις ετήσιων τόκων που θα πλησιάζουν τα 900 δις $ – ενώ ήδη το σύνολο των δημοσίων εσόδων της χώρας καταναλώνεται σε τέσσερις μόνο τομείς: στην Άμυνα, στην Υγεία, στα Κοινωνικά προγράμματα και στους Τόκους του χρέους. Σήμερα, όλοι οι υπόλοιποι τομείς (Παιδεία κλπ), χρηματοδοτούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου μέσω του δανεισμού.
Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της κυβέρνησης των Η.Π.Α. (πάνω από το μισό) είναι σε ομόλογα του δημοσίου – με πιστωτές ιδιώτες, βιομηχανικούς ομίλους, τράπεζες της Wall Street και ξένες κυβερνήσεις. Οι μεγαλύτεροι δανειστές της υπερδύναμης είναι η Κίνα (877,5 δις $), η Ιαπωνία (768,5 δις $), η Μ. Βρετανία (231,7 δι $) και η Βραζιλία (170,8 δις $).
Περαιτέρω, στον Πίνακα Ι που ακολουθεί, φαίνεται η πρόσφατη «πρόοδος» των δημοσίων χρεών των σημαντικότερων βιομηχανικών χωρών:
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Δημόσιο χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ – Πρόβλεψη ποσών αύξησης
| Χώρα |
2008 |
2009 |
2010 |
Αύξηση* |
| Η.Π.Α. |
70,70 |
83,10 |
94,40 |
1.925 δις |
| Ευρωζώνη |
69,30 |
78,20 |
84,00 |
1.282 δις |
| Ιαπωνία |
173,00 |
190,00 |
198,00 |
197 δις |
| Γερμανία |
65,90 |
73,10 |
76,70 |
224 δις |
| Μ. Βρετανία |
52,00 |
68,60 |
80,30 |
461 δις |
| Ελλάδα |
99,20 |
112,60 |
124,90 |
67 δις |
* Πρόβλεψη αύξησης σε ποσά (δις €) το 2010, σε σχέση με το 2009
Πηγή: Spiegel
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Στους Πίνακες που ακολουθούν (ΙΙ, ΙΙΙ, IV), εμφανίζονται οι προβλέψεις της οικονομικής ανάπτυξης για τα επόμενα έτη, τα συναλλαγματικά αποθέματα, καθώς επίσης η πρόγνωση για το δημόσιο χρέος, το 2014:
–
Πίνακας ΙΙ: Δεκαετής πρόγνωση της οικονομικής ανάπτυξης
ΔΥΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
| Η.Π.Α. |
2,6 |
Κίνα |
9,8 |
| Γαλλία |
2,1 |
Ινδία |
7,1 |
| Γερμανία |
1,5 |
Ρωσία |
6,9 |
| Ιαπωνία |
1,3 |
Βραζιλία |
3,4 |
Πηγή: MM (Goldman Sachs, EKT, Thomson Datastream, ΔΝΤ)
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
–
Πίνακας ΙΙΙ: Συναλλαγματικά Αποθέματα σε δις $
| BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) |
2.769 |
| Ευρωπαϊκή Ένωση |
590 |
| Η.Π.Α. |
75 |
Πηγή: MM (Goldman Sachs, EKT, Thomson Datastream, ΔΝΤ)
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
–
Πίνακας IV: Δημόσιο χρέος σε ποσοστά του ΑΕΠ, πρόγνωση για το 2014
| Μέσος όρος των αναπτυγμένων Οικονομιών του G20 |
114% |
| Μέσος όρος των αναπτυσσόμενων Οικονομιών του G20 |
35% |
Πηγή: MM (Goldman Sachs, EKT, Thomson Datastream, ΔΝΤ)
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Όπως φαίνεται καθαρά, υπάρχουν τεράστιες διαφορές στην οικονομική ανάπτυξη και στα συναλλαγματικά αποθέματα – ενώ διαπιστώνονται τα υψηλά «περιθώρια χρέωσης» των αναπτυσσομένων Οικονομιών, σε σύγκριση τουλάχιστον με την υπερχρέωση των ανεπτυγμένων.
Συμπληρωματικά, οφείλουμε να τονίσουμε πως η προβλεπόμενη, ελάχιστη ανάπτυξη των μεγάλων «δυτικών» οικονομιών, θα είναι κατά πάσα πιθανότητα «εντάσεως ανεργίας» (θα στηριχθεί στη γνώση και στην υψηλή τεχνολογία), ενώ αυτή των αναπτυσσομένων «εντάσεως απασχόλησης» (θα στηριχθεί κυρίως στην παραγωγή καταναλωτικών αγαθών, στις υποδομές κλπ). Η παγκόσμια αναδιανομή εισοδημάτων είναι επομένως σε εξέλιξη, ενώ η ύφεση της δύσης θα αποφευχθεί πολύ δύσκολα.
