.
Ο πληθωρισμός έχει διαφορετικές αιτίες σε κάθε χώρα ή περιοχή του πλανήτη – αν και ορισμένοι παράμετροι του είναι κοινοί για όλες. Για κράτη όπως η Ελλάδα, διπλά υπερχρεωμένα, με αποψιλωμένο παραγωγικό ιστό και έντονα ελλειμματικά, οπότε με περιορισμένες αναπτυξιακές δυνατότητες, ο υφεσιακός πληθωρισμός είναι μία θανατηφόρα απειλή – πόσο μάλλον όταν το δημόσιο χρέος τους δεν είναι ούτε βιώσιμο, ούτε πια εξυπηρετίσημο, αφού δεν μπορούν να καλύψουν τους τόκους, με πρωτογενή πλεονάσματα. Ήταν άλλωστε τρομακτική η αύξηση του εμπορικού ελλείμματος της Ελλάδας το Φεβρουάριο, πριν τον πόλεμο, κατά 171,8% – ή στο πρώτο δίμηνο κατά 131,5%. Εύλογη όμως, αφού η χώρα μας εισάγει και δεν παράγει – οπότε δεν είναι αντιμέτωπη μόνο με τον εγχώριο πληθωρισμό αλλά, επί πλέον, με το διεθνή. Στα πλαίσια αυτά, εάν δεν ληφθούν μέτρα καταπολέμησης των καρτέλ, ιδίως της ενέργειας και των τραπεζών, η προηγούμενη περίοδος των μνημονίων θα μοιάζει παράδεισος – κάτι που όμως απαιτεί συνειδητοποιημένους και ενεργητικούς Πολίτες, οι οποίοι να απαιτούν και όχι να υπομένουν καρτερικά την εξαθλίωση τους. Όσον αφορά δε τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση με τον έκτακτο προϋπολογισμό, είναι δυστυχώς με δανεικά που θα κληθούν να πληρώσουν οι Πολίτες – ενώ ειδικά η στήριξη των τιμών του ηλεκτρικού από το κράτος (ρήτρα αναπροσαρμογής κλπ.), οπότε από τους φορολογουμένους, είναι ότι χειρότερο, αφού έτσι στηρίζεται έμμεσα από τους Έλληνες το καρτέλ της ενέργειας.
.
Ανάλυση
Η κανονική οικονομική ορολογία είναι «στασιμοπληθωρισμός», όπου η ανάπτυξη είναι αναιμική και ο πληθωρισμός υψηλός – κάτι που πολύ φοβόμαστε πως αποτελεί την καλή πλευρά αυτών που βιώνουμε. Η κακή πλευρά, την οποία αποκαλούμε με τον τίτλο μας ως «υφεσιακό πληθωρισμό», είναι ο υψηλός πληθωρισμός σε συνθήκες ύφεσης – είτε εκ των πραγμάτων, είτε για να καταπολεμηθεί ο πληθωρισμός με κάτι πολύ χειρότερο: με την ύφεση.
Σε κάθε περίπτωση, η εξαφάνιση του πληθωρισμού για πολλές δεκαετίες στη Δύση, ήταν το αποτέλεσμα της (ασύμμετρης) παγκοσμιοποίησης – μέσω των εισαγωγών φθηνών προϊόντων από την Κίνα και από τις υπόλοιπες αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Ως εκ τούτου, από τη στιγμή εκείνη και μετά που η παγκοσμιοποίηση άρχισε να υποχωρεί, κάπως μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, πολύ περισσότερο μετά την πανδημία και σήμερα με τον πόλεμο στην Ουκρανία, η κατάσταση έχει αλλάξει εντελώς – ενώ το κατωτέρω βίντεο, το οποίο είναι η «συρραφή» δύο συνεντεύξεων Τύπου από το 2015, του γεωστρατηγικού αναλυτή G. Friedman των ΗΠΑ και του Stratfor από τη μία πλευρά, καθώς επίσης του Putin από την άλλη, μάλλον τεκμηριώνουν πως οι συγκρούσεις θα συνεχιστούν για πολλά χρόνια ακόμη (βίντεο).
Εάν παρακολουθήσει κανείς προσεκτικά το βίντεο, θα καταλάβει τα γεωπολιτικά παιχνίδια που παίζονται (ανάλυση) σε στρατιωτικό, οικονομικό και νομισματικό επίπεδο – εις βάρος ως συνήθως των ανθρώπων. Επίσης πως το σενάριο του τρίτου παγκοσμίου πολέμου είναι πιθανότερο από ποτέ – ενώ ευρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Συνεχίζοντας, το πρόβλημα με τον πληθωρισμό είναι το ότι, δεν μπορεί να απομονωθεί – αφού εμφανίζεται στα βενζινάδικα, στα Σούπερ Μάρκετ, στα αεροπορικά εισιτήρια, στα εστιατόρια κοκ. Δεν περιορίζεται όμως μόνο σε αυτά, αφού τα φορτηγά ή τα πλοία πληρώνουν επίσης υψηλότερες τιμές καυσίμων που αυξάνουν το κόστος μεταφοράς – οπότε το τελικό κόστος των προϊόντων,
Λιγότερο σαφείς είναι βέβαια οι χιλιάδες τρόποι, με τους οποίους βλάπτει ο πληθωρισμός τους ανθρώπους, αφού είναι αόρατοι – ενώ το πιο σημαντικό είναι το ότι, ο πληθωρισμός είναι φόρος. Δηλαδή ένας τρόπος, με τον οποίο οι κυβερνήσεις εισπράττουν περισσότερα χρήματα από τους Πολίτες, για να εξυπηρετούν το δημόσιο χρέος – με αποτέλεσμα να αυξάνεται το ιδιωτικό χρέος, αφού με τη φορολόγηση στις υψηλότερες τιμές (ανάλυση), μεταφέρονται πόροι στο κράτος.
Ο πληθωρισμός φυσικά λειτουργεί πολύ καλύτερα από τους φόρους που δεν είναι δημοφιλείς και προκαλούν αντιδράσεις – αφού δεν ενοχλεί το ονομαστικό εισόδημα, όπως στην Ελλάδα την εποχή των πρώτων μνημονίων με τις μειώσεις των ονομαστικών μισθών και συντάξεων, αλλά το πραγματικό. Με απλά λόγια, οι Πολίτες εισπράττουν μεν τα ίδια ευρώ με τους μισθούς ή με τις συντάξεις τους, αλλά τα χρήματα τους αξίζουν λιγότερο – ενώ για τον ίδιο λόγο τα χρήματα που οφείλει το δημόσιο μπορούν να αποπληρωθούν πιο εύκολα, μεταξύ άλλων αφού εισπράττει περισσότερα από τους ανθρώπους, όπως με το ΦΠΑ στις υψηλότερες τιμές.
Με τον τρόπο αυτό ο πληθωρισμός, αφού είναι οριζόντιος και επιβαρύνει εξίσου όλες τις εισοδηματικές τάξεις, λειτουργεί το ίδιο με την αύξηση των πλέον άδικων φόρων – των έμμεσων. Η διαφορά του είναι μόνο το ότι, δεν μπορούν να το συνειδητοποιήσουν οι Πολίτες και να κατηγορήσουν τις κυβερνήσεις – οι οποίες έτσι αποφεύγουν τις κοινωνικές αντιδράσεις.
Για να γίνει περισσότερο κατανοητό το πρόβλημα, το ονομαστικό εισόδημα είναι το χρηματικό ποσόν που κερδίζουμε σε ευρώ – ενώ το πραγματικό εισόδημα είναι το ποσόν που αξίζουν πραγματικά αυτά τα ευρώ, όταν προσαρμόζονται στον πληθωρισμό. Για παράδειγμα, ο κατώτατος μισθός στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 2% – όμως, με τον πληθωρισμό του Μαρτίου στο 8,9%, ο πραγματικός κατώτατος μισθός μειώθηκε κατά 6,9% (8,9-2).
Εισέπραξαν λοιπόν οι εργαζόμενοι 2% περισσότερα σε ονομαστικούς όρους, αλλά 6,9% λιγότερα σε πραγματικούς – ενώ οι συνταξιούχοι που δεν πήραν αύξηση, η σύνταξη τους μειώθηκε κατά 8,9%. Βέβαια δεν είναι όλοι οι άνθρωποι εξοικειωμένοι με αυτόν τον απλό τύπο μετατροπής του ονομαστικού εισοδήματος σε πραγματικό – είναι όμως εξοικειωμένοι με το πόσο διαρκούν οι μισθοί και οι συντάξεις τους που δεν φτάνουν πια για την κάλυψη των εξόδων τους, παρά το ότι τα μειώνουν.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τις καταθέσεις, όπου όλοι ανησυχούσαν στο παρελθόν στην Ελλάδα, για την ενδεχόμενη δήμευση τους κατά 10% – ενώ τώρα κανένας δεν διαμαρτύρεται, με τη μείωση τους κατά 8,9% μόνο το Μάρτιο που ισοδυναμεί με δήμευση.
Από την άλλη πλευρά, οι οικονομικές συνέπειες της μείωσης των πραγματικών εισοδημάτων είναι τεράστιες – αφού εάν πάψει κανείς να πηγαίνει στα καφέ, στα εστιατόρια, στα γυμναστήρια κλπ. για να κάνει οικονομία, τότε οι επιχειρήσεις υπηρεσιών και λιανικής θα αρχίσουν να υποφέρουν. Κάτι τέτοιο οδηγεί αυτόματα σε απολύσεις και σε περισσότερες περικοπές, αφού οι απολυμένοι εργαζόμενοι μειώνουν πιο πολύ τα έξοδα τους – οπότε τίθεται σε λειτουργία το γνωστό ως «καθοδικό σπιράλ του διαβόλου» που βιώσαμε με τα μνημόνια στην Ελλάδα (γράφημα).
Με δεδομένο δε το ότι, κλυδωνίζεται επί πλέον το χρηματοπιστωτικό σύστημα, με μεγάλους κινδύνους για το δολάριο και το ευρώ (πηγή), αφού κάποιες χώρες, όπως η Κίνα και η Ρωσία, άρχισαν να συναλλάσσονται με τα δικά τους νομίσματα, ενώ μειώνουν σταδιακά τα συναλλαγματικά τους αποθέματα σε δολάρια και ευρώ, η κατάσταση θα επιδεινωθεί – πόσο μάλλον όταν παράλληλα φαίνεται πως η πανδημία επιστρέφει.
Ο κινεζικός κίνδυνος
Συνεχίζοντας, ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθωρισμού σήμερα, προέρχεται από την πλευρά της προσφοράς – όχι μόνο από τη ζήτηση, αν και διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο τα θηριώδη νομισματικά και δημοσιονομικά μέτρα στήριξης των lockdowns. Η στενότητα της προσφοράς, οφείλεται στα προβλήματα και στις διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας – καθώς επίσης στον καταρράκτη των συνεπειών των οικονομικών κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας.
Για παράδειγμα, χιλιάδες container έχουν «στοιβαχτεί» στο λιμάνι του Ρότερνταμ, επειδή προέρχονται ή κατευθύνονται στη Ρωσία – με αποτέλεσμα τεράστιες καθυστερήσεις και κόστος. Πρόβλημα υπάρχει επίσης στο σιδηροδρομικό σταθμό του Duisburg της Γερμανίας, στον οποίο φτάνουν οι εμπορικές αμαξοστοιχίες από την Κίνα που περνούν μέσα από τη Ρωσία – με εναλλακτική διαδρομή την περιοχή της Αρμενίας που εισέβαλε παράνομα το Αζερμπαϊτζάν και που ενδεχομένως αποτελεί την αιτία της εισβολής.
Εν προκειμένω, σημειώνοντας πως το λιμάνι του Πειραιά μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο και να αναβαθμιστεί η σημασία του, κανένα από τα δύο αυτά προβλήματα δεν πρόκειται να παρουσιάσει βελτίωση βραχυπρόθεσμα – αντίθετα, μάλλον θα επιδεινωθούν και τα δύο, κρίνοντας τόσο από τον πόλεμο της Ουκρανίας, όσο και από την κατάσταση της Κίνας.
Ειδικότερα, η Κίνα βιώνει ένα σοβαρό ξέσπασμα της πανδημίας – ενώ εφαρμόζει την πολιτική «μηδενικού Covid». Δηλαδή, όταν εμφανισθεί ένα κρούσμα, κλείνει αμέσως τη γύρω περιοχή, τους τοποθετεί όλους σε καραντίνα, κάνει τεστ στους πάντες και στέλνει τους μολυσμένους σε στρατόπεδα απομόνωσης – τουλάχιστον για δύο εβδομάδες. Όταν δε εξαπλωθεί η επιδημία, κλειδώνει ολόκληρες πόλεις και απαγορεύει όλες τις μεταφορές – από και προς την εκάστοτε πόλη.
Κάτι τέτοιο συμβαίνει σήμερα στη Σαγκάη, όπου έχει κλειδωθεί ολόκληρη η πόλη των 26 εκατομμυρίων κατοίκων. Οι κάτοικοι της έχουν αποκλεισθεί στα σπίτια τους και οι μετακινήσεις τους για φαγητό και νερό είναι περιορισμένες – ενώ η αυστηρότητα των μέτρων είναι απόλυτη.
Επειδή τώρα η Σαγκάη είναι μία από τις μεγαλύτερες πόλεις του πλανήτη και ευρίσκεται δίπλα στο Ningbo, σε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο, είναι αναμενόμενες οι νέες διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας μετά το τελευταίο lockdown – οι οποίες θα επηρεάσουν ακόμη περισσότερο την παγκόσμια ανάπτυξη. Εάν δε επανέλθει η επιδημία και σε άλλες χώρες, θα εμφανιστούν τα ίδια προβλήματα του 2020 – με καταστροφικές συνέπειες για τον τουρισμό, ο οποίος αποτελεί τη μοναδική ελπίδα επιβίωσης κρατών, όπως η Ελλάδα.
Οι κεντρικές τράπεζες
Περαιτέρω, εκτός του ότι οι κεντρικές τράπεζες έχουν καταναλώσει όλα τους τα όπλα στο παρελθόν, δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να σταματήσουν τον πληθωρισμό που αφορά την προσφορά – αφού δεν έχουν κανέναν έλεγχο.
Ειδικότερα, τα υψηλότερα επιτόκια δεν μπορούν να αυξήσουν την προσφορά πετρελαίου ή φυσικού αερίου, ούτε να διορθώσουν τα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας – ούτε φυσικά να σταματήσουν τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Στην ουσία λοιπόν υπάρχει ένας μόνο τρόπος για να σταματήσουν οι κεντρικές τράπεζες τον πληθωρισμό, προτού καταστρέψει τα πάντα, μαζί με τα νομίσματα και το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα – η αύξηση των επιτοκίων, έως ότου προκαλέσουν ύφεση και παρά τον κίνδυνο πρόκλησης χρηματιστηριακών κραχ. Το μεγάλο ερώτημα όμως εδώ είναι εάν η θεραπεία, η ύφεση, είναι χειρότερη από την ασθένεια, από τον πληθωρισμό – οπότε επανερχόμαστε στον κίνδυνο του τίτλου μας: στον υφεσιακό πληθωρισμό.
Η αμερικανική παρέμβαση
Συνεχίζοντας, ενώ η κυρία Nuland δήλωσε με θρασύτητα πως πρέπει να ξεχαστεί ο Eastmed, παρά το ότι δεν έχει κανένα δικαίωμα να υπεισέρχεται στα εσωτερικά ζητήματα της ΕΕ, οι ΗΠΑ έχουν υποσχεθεί να τροφοδοτήσουν την Ευρώπη με 15 τρις κυβικά υγροποιημένου φυσικού αερίου – σε τιμές πολύ πιο ακριβές φυσικά που θα καταστήσουν μη ανταγωνιστική την ευρωπαϊκή βιομηχανία, καθώς επίσης με ένα τεράστιο κόστος επί πλέον για τους Ευρωπαίους που πρέπει να κατασκευάσουν τις απαιτούμενες υποδομές.
Από την άλλη πλευρά, ο πρόεδρος Biden ανακοίνωσε πως για να βοηθήσει στη μείωση των τιμών της ενέργειας, θα απελευθερώσει ένα εκ. βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, από το στρατηγικό απόθεμα της χώρας του – η οποία όμως χρησιμοποιεί 20 εκ. βαρέλια πετρελαίου ημερησίως.
Ως εκ τούτου, η απελευθέρωση 1 εκ. βαρελιών από το απόθεμα θα προσθέσει μόνο περίπου 5% στην προσφορά των ΗΠΑ – θεωρητικά βέβαια, αφού οι εισαγωγείς στην πραγματικότητα θα μειώσουν τις εισαγωγές τους και οι εγχώριες εταιρίες την παραγωγή τους, για να εξισορροπήσουν τις τιμές. Εύλογα, αφού οι ΗΠΑ δεν είχαν ποτέ έλλειψη πετρελαίου και δεν είναι αυτή η αιτία του πληθωρισμού τους – οπότε η προσθήκη μίας νέας πηγής, δεν μπορεί να ελαφρύνει μία έλλειψη που δεν υπήρχε. Απλά το πετρέλαιο θα κατευθυνθεί σε άλλους αγοραστές εκτός των ΗΠΑ – αφού έτσι λειτουργεί η αγορά.
Ειδικότερα, το πετρέλαιο είναι ένα παγκόσμιο προϊόν και η τιμή του καθορίζεται από τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στα χρηματιστήρια του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης – ενώ αυτές οι αγορές επικεντρώνονται σε μεγάλη πληθώρα μεταβλητών, μία μόνο από τις οποίες είναι η αποδέσμευση στρατηγικών αποθεμάτων.
Με δεδομένη δε την παγκόσμια παραγωγή που είναι της τάξης των 92 εκ. βαρελιών την ημέρα, η προσθήκη του 1 εκ. αποτελεί μόλις λίγο περισσότερο από το 1% της συνολικής παραγωγής – κάτι που ασφαλώς δεν είναι αρκετό για να επηρεάσει τις τιμές.
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι το ότι, τα αμερικανικά διυλιστήρια δεν είναι κατασκευασμένα στο να επεξεργάζονται τον τύπο του πετρελαίου που ευρίσκεται στο στρατηγικό απόθεμα – γεγονός που θα απαιτούσε σημαντικές τροποποιήσεις, οι οποίες χρειάζονται χρόνο. Με απλά λόγια, το πετρέλαιο του αποθέματος δεν μετατρέπεται εύκολα σε διυλισμένο προϊόν – οπότε η απελευθέρωση του θα έχει ελάχιστες επιπτώσεις στην τιμή.
Σε κάθε περίπτωση, το απόθεμα δεν είναι βραχυπρόθεσμο εργαλείο χειραγώγησης των τιμών – ενώ ο σκοπός του είναι να προσφέρει στις ΗΠΑ ένα «μαξιλάρι», για την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων, όπως ο πόλεμος ή μία φυσική καταστροφή που θα επηρέαζε άμεσα τις ίδιες. Επομένως, η απελευθέρωση του Biden θα καταστήσει τις ΗΠΑ πιο ευάλωτες – χωρίς να επηρεάσει τις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου, παρά τα μεγάλα λόγια. Πρόκειται λοιπόν για ένα φτηνό και επικίνδυνο διαφημιστικό τέχνασμα – το οποίο δεν πείθει κανέναν γνώστη του θέματος.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, ο πληθωρισμός έχει διαφορετικές αιτίες σε κάθε χώρα ή περιοχή του πλανήτη – αν και ορισμένοι παράμετροι του είναι κοινοί για όλες. Για κράτη όπως η Ελλάδα, διπλά υπερχρεωμένα, με αποψιλωμένο παραγωγικό ιστό και έντονα ελλειμματικά, οπότε με περιορισμένες αναπτυξιακές δυνατότητες, ο υφεσιακός πληθωρισμός είναι μία θανατηφόρα απειλή – πόσο μάλλον όταν το δημόσιο χρέος τους δεν είναι ούτε βιώσιμο, ούτε πια εξυπηρετίσημο, αφού δεν μπορούν να καλύψουν πλέον τους τόκους, με πρωτογενή πλεονάσματα.
Ήταν άλλωστε τρομακτική η αύξηση του εμπορικού ελλείμματος της Ελλάδας το Φεβρουάριο, πριν τον πόλεμο, κατά 171,8% (πηγή) – ή στο πρώτο δίμηνο κατά 131,5%. Εύλογη όμως, αφού η χώρα μας εισάγει και δεν παράγει – οπότε δεν είναι αντιμέτωπη μόνο με τον εγχώριο πληθωρισμό αλλά, επί πλέον, με το διεθνή που εισάγει.
Στα πλαίσια αυτά, εάν δεν ληφθούν μέτρα καταπολέμησης των καρτέλ, ιδίως της ενέργειας και των τραπεζών, η προηγούμενη περίοδος των μνημονίων θα μοιάζει παράδεισος – κάτι που όμως απαιτεί συνειδητοποιημένους και ενεργητικούς Πολίτες, οι οποίοι να απαιτούν και όχι να υπομένουν καρτερικά την εξαθλίωση τους.
Όσον αφορά δε τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση με τον έκτακτο προϋπολογισμό, είναι δυστυχώς με δανεικά που θα κληθούν να πληρώσουν οι Πολίτες – ενώ ειδικά η στήριξη των τιμών του ηλεκτρικού από το κράτος (ρήτρα αναπροσαρμογής κλπ.), οπότε από τους φορολογουμένους, είναι ότι χειρότερο, αφού έτσι στηρίζεται έμμεσα από τους Έλληνες το καρτέλ της ενέργειας.
