.
Με δεδομένο το ότι, η παύση λειτουργίας των σημαντικότερων ανεπτυγμένων οικονομιών θα ακολουθηθεί από μία ανάλογη των αναπτυσσομένων μετά το Μάιο, δημιουργώντας ένα «σοκ προσφοράς» που δεν έχουμε δει ποτέ μέχρι σήμερα, οποιαδήποτε μέτρα ληφθούν στην πλευρά της ζήτησης θα προκαλέσουν χάος. Με απλά λόγια, με βάση τις τελευταίες εξελίξεις στο θέμα της πανδημίας, η λήψη μέτρων προσανατολισμένων στη ζήτηση, όπως τα «χρήματα από ελικόπτερο» που αναφέρονται από τις Η.Π.Α., οι επιταγές δωρεάν δηλαδή προς τους Πολίτες, δεν θα είναι απλά ένα λάθος – αλλά η συνταγή της πρόκλησης ενός καταστροφικού στασιμοπληθωρισμού που θα έχει οδυνηρά επακόλουθα για πολλά χρόνια. Τα επακόλουθα αυτά θα είναι η συνεχιζόμενη αύξηση των παγκοσμίων χρεών που ήδη ευρίσκονται στη στρατόσφαιρα, η εξασθένιση της παραγωγικότητας, η άνοδος του πληθωρισμού κυρίως σε είδη που δεν μπορούν να αντιγραφούν ή δεν είναι εύκολη η εισαγωγή τους, οι συνθήκες αποπληθωρισμού για τα υπόλοιπα και η οικονομική στασιμότητα – ένας πραγματικός εφιάλτης.
.
Ανάλυση
Η σωστή οικονομική συνταγή υπό τις σημερινές συνθήκες είναι εν πρώτοις η μείωση των φόρων, ειδικά του ΦΠΑ που (α) είναι δίκαιο μέτρο για όλες τις εισοδηματικές τάξεις και (β) θα λειτουργήσει ως ανάχωμα στον προβλεπόμενο πληθωρισμό. Ενδεχομένως η πλήρης κατάργηση τους για τις επιχειρήσεις, για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα – σε καμία περίπτωση η αναστολή τους, αφού δεν θα μπορούν να τους πληρώσουν αργότερα οι εταιρίες, επειδή ο τζίρος που θα χάσουν δεν πρόκειται να καλυφθεί.
Παράλληλα, η αύξηση των προγραμμάτων δημοσίων επενδύσεων σε έργα υποδομής που ειδικά στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη ανάγκη, λόγω της κατάρρευσης των επενδύσεων παγίου εξοπλισμού τα τελευταία χρόνια, καθώς επίσης η στήριξη υφισταμένων και η χρηματοδότηση μελλοντικών παραγωγικών επενδύσεων – κυρίως στον πρωτογενή τομέα στη χώρα μας (γεωργία, κτηνοτροφία κλπ.) που θα βρεθεί αντιμέτωπος με μεγάλα προβλήματα, ενώ θα υπάρξουν πολύ σοβαρές ελλείψεις σε νερό για πότισμα λόγω της κλιματικής αλλαγής (δεν υπήρξαν χιονοπτώσεις που τροφοδοτούν τον υδροφόρο ορίζοντα), όπως ήδη συμβαίνει στην Ισπανία.
Με δεδομένο δε το ότι, η παύση λειτουργίας των σημαντικότερων ανεπτυγμένων οικονομιών θα ακολουθηθεί από μία ανάλογη των αναπτυσσομένων μετά το Μάιο, δημιουργώντας ένα «σοκ προσφοράς» που δεν έχουμε δει ποτέ μέχρι σήμερα, οποιαδήποτε μέτρα ληφθούν στην πλευρά της ζήτησης θα προκαλέσουν χάος. Με απλά λόγια, με βάση τις τελευταίες εξελίξεις στο θέμα της πανδημίας (κλείσιμο συνόρων, επιχειρήσεων κοκ.), η λήψη μέτρων προσανατολισμένων στη ζήτηση, όπως τα «χρήματα από ελικόπτερο» που αναφέρονται από τις Η.Π.Α. (=επιταγές δωρεάν προς τους Πολίτες) δεν θα είναι απλά ένα λάθος – αλλά η συνταγή της πρόκλησης ενός καταστροφικού στασιμοπληθωρισμού που θα έχει οδυνηρά επακόλουθα για πολλά χρόνια.
Τα επακόλουθα αυτά θα είναι η συνεχιζόμενη αύξηση των χρεών που ήδη ευρίσκονται στη στρατόσφαιρα, η εξασθένιση της παραγωγικότητας, η άνοδος του πληθωρισμού κυρίως σε είδη που δεν μπορούν να αντιγραφούν (non replicable goods) ή δεν είναι εύκολη η εισαγωγή τους, οι συνθήκες αποπληθωρισμού για τα υπόλοιπα και η οικονομική στασιμότητα – ένας πραγματικός εφιάλτης.
Ειδικά σε σχέση με την εξάπλωση της επιδημίας, εάν παρουσιαστεί στις κλειστές δομές που μένουν οι παράνομοι μετανάστες (στην Ελλάδα στη Μόρια που φιλοξενεί πάνω από 25.000 όταν έχει κατασκευασθεί για 3.000), στις φυλακές, στα γηροκομεία κλπ., γενικά δηλαδή εκεί που είναι συγκεντρωμένοι πολλοί και ευπαθείς άνθρωποι, σε άσχημες συνθήκες, η αντιμετώπιση της θα είναι εξαιρετικά δύσκολη – εάν υποθέσουμε αισιόδοξα πως θα είναι εφικτή.
Τα ΣΔΙΤ και η Τουρκία
Περαιτέρω, όσον αφορά τις αναπτυσσόμενες οικονομίες που χρηματοδότησαν την ανάπτυξη τους με ΣΔΙΤ (=Συμπράξεις Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα), το παράδειγμα της Τουρκίας είναι χαρακτηριστικό των προβλημάτων που θα αντιμετωπίσουν. Εν προκειμένω, το αναπτυξιακό μοντέλο της τουρκικής κυβέρνησης τις δύο τελευταίες δεκαετίες στηρίχθηκε στην κατασκευή τεράστιων έργων υποδομής, συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομείων, των αεροδρομίων και των μεταφορικών συνδέσεων, με ΣΔΙΤ – το οποίο προσφέρει στις ιδιωτικές εταιρείες εγγυημένο εισόδημα από τα έργα που συμμετέχουν, όπως δυστυχώς ελάχιστοι γνωρίζουν.
Με την εμφάνιση όμως της πανδημίας του κορώνα ιού, το μοντέλο αυτό θα αποβεί καταστροφικό για τον προϋπολογισμό της χώρας, οδηγώντας την οικονομία της στην κατάρρευση – πόσο μάλλον όταν επιβαρύνεται επί πλέον με το κόστος των πολέμων που διεξάγει, με το μεταναστευτικό και με τα εμπορικά της ελλείμματα. Με κριτήριο εδώ την επίσημη έκθεση της στρατηγικής και του προϋπολογισμού που δόθηκε στον τούρκο πρόεδρο, οι εγγυημένες από το κράτος πληρωμές σε ξένο συνάλλαγμα προς τους επενδυτές σε έργα ΣΔΙΤ τα επόμενα είκοσι χρόνια θα φτάσουν στα 71,5 δις $ – ενώ εάν είχε αναλάβει το κράτος τα ίδια έργα, θα μπορούσε να τα ολοκληρώσει και να του ανήκουν 100% με κόστος 67,5 δις $.
Αντί αυτού, οι επενδυτές που συμμετέχουν στα έργα, κατασκευαστικές εταιρείες συνήθως, θα εισπράξουν τις δύο επόμενες δεκαετίες 71,5 δις $ παραμένοντας συνιδιοκτήτες – γεγονός για το οποίο έχουμε πολλές φορές προειδοποιήσει την ελληνική κυβέρνηση που θέλει να ακολουθήσει την ίδια τακτική, προφανώς λόγω της άγνοιας της. Από αυτό το ποσόν, τα 41 δις $ αφορούν επιχειρήσεις που ανέλαβαν έργα στον τομέα των μεταφορών, όπως στην κατασκευή του γιγαντιαίου αεροδρομίου της Κωνσταντινούπολης – τα έσοδα του οποίου θα καταρρεύσουν λόγω της επιδημίας, οπότε θα αναγκασθεί να τα αναπληρώσει η εγγυήτρια κυβέρνηση.
Τα 12 δις $ δε δαπανήθηκαν για την κατασκευή τεράστιων «νοσοκομείων-πόλεις» όπως αποκαλούνται, επειδή το μέγεθος τους δίνει την εντύπωση μίας πόλης – εκ των οποίων λειτουργούν ήδη είκοσι, ενώ ευρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από τις πόλεις, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ήδη προβλήματα όσον αφορά τις επείγουσες περιπτώσεις. Σύμφωνα με δηλώσεις ενός γιατρού τα εξής:
“Στον τομέα της υγείας, όπου ακόμη και τα δευτερόλεπτα μπορεί να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, η δυσκολία πρόσβασης στα νοσοκομεία που χτίστηκαν χιλιόμετρα μακριά από τις πόλεις, κάνει τις επεμβάσεις για την προστασία της ζωής πιο δύσκολες – οπότε αυξάνει τους κινδύνους απώλειας ασθενών.
“Είπαμε από την αρχή ότι αυτό το μοντέλο ήταν λάθος – ότι μεταμόρφωσε τα νοσοκομεία σε εμπορικά κέντρα και τους ασθενείς σε πελάτες εγγυημένους από το υπουργείο οικονομικών. Τα τελευταία γεγονότα που έπληξαν τη χώρα, οι απώλειες στο IDLIB και ο κορώνα ιός, τεκμηρίωσαν με τον πιο οδυνηρό τρόπο, ότι είχαμε δίκιο”.
Περαιτέρω, στο μοντέλο ΣΔΙΤ το εγγυημένο εισόδημα από το κράτος για έργα μεταφορών, όπως αεροδρόμια, γέφυρες ή αυτοκινητόδρομοι, υπολογίζεται ανά επιβάτη ή όχημα – ενώ το δημόσιο είναι υποχρεωμένο να καταβάλλει τη διαφορά, εάν οι επιβάτες ή τα αυτοκίνητα, οπότε το εισπραχθέν ποσόν, είναι χαμηλότερο από το ετήσιο συμφωνηθέν. Στα νοσοκομεία η εγγύηση υπολογίζεται ανά ασθενή – ενώ τα νέα που έχουν κατασκευασθεί έχουν χωρητικότητα τουλάχιστον 3.000 κρεβάτια.
Φυσικά το δημόσιο υποχρεώθηκε να κλείσει τα παλαιότερα, εκ των οποίων 13 μόνο στην Άγκυρα και σχεδόν όλα τα στρατιωτικά – οπότε μία επόμενη κρυφή ζημία του, είναι οι χαμένες επενδύσεις του παρελθόντος. Κάτι ανάλογο θα συμβεί στην Ελλάδα, με το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι – ένα απίστευτο έγκλημα της κυβέρνησης (βίντεο).
Ένας επί πλέον κίνδυνος τώρα για τα συγκεκριμένα νοσοκομεία και γενικότερα για το μοντέλο ΣΔΙΤ, ο οποίος ήλθε στην επιφάνεια από την πανδημία του COVID-19 (τα πραγματικά στοιχεία ευρίσκονται εδώ, πηγή – 495 περιπτώσεις τώρα στην Ελλάδα, 670 στην Τουρκία), είναι τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση της χώρας για την αντιμετώπιση του ιού – κλείνοντας αεροδρόμια και επιχειρήσεις, καθώς επίσης λέγοντας στους Πολίτες να παραμείνουν στο σπίτι.
Εν προκειμένω, το κόστος για το δημόσιο από το εγγυημένο εισόδημα των επενδυτών εκτοξεύθηκε στα ύψη – με αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί ο προϋπολογισμός με 3,1 δις $ μόνο για το 2020 ήδη, φυσικά σε ξένο συνάλλαγμα αφού αυτή είναι η συμφωνία. Με δεδομένη δε τη συνεχή ανατίμηση του δολαρίου (=υποτίμηση της λίρας), καθώς επίσης το κλείσιμο των υποδομών ΣΔΙΤ, το δημόσιο θα αναγκασθεί να πληρώσει το πολλαπλάσιο αυτού του ποσού – γονατίζοντας την οικονομία της χώρας, τα χρέη της οποίας σε ξένο νόμισμα είναι περί τα 450 δις $ (μπλε στήλες, αριστερή κάθετος στο γράφημα), έναντι ενός πτωτικού ΑΕΠ κάτω των 750 δις $ (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά κάθετος).
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, μπορεί για την Ελλάδα που ήταν στα πρόθυρα της στρατιωτικής επίθεσης της Τουρκίας, με αφετηρία τη μεταναστευτική στον Έβρο και αφού είχε προηγηθεί ο βίαιος εποικισμός των νησιών, να ήταν ωφέλιμη γεωπολιτικά η εμφάνιση του θανατηφόρου ιού, αλλά γενικότερα για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες θα είναι καταστροφική – εντείνοντας μετά το Μάιο το «σοκ προσφοράς», αν και πιο ήπιο στην αρχή λόγω της μείωσης της τουριστικής κίνησης που θα περιορίσει τη ζήτηση.
Στη συνέχεια όμως θα κλιμακωθεί, δημιουργώντας συνθήκες στασιμοπληθωρισμού – οπότε δεν φτάνει μόνο να ληφθούν τα μέτρα ύψους 10 δις € που ανακοίνωσε η κυβέρνηση (5% του ΑΕΠ), αλλά πρέπει να είναι τα σωστά, όπως επίσης η χρηματοδότηση τους (ανάλυση). Όσον αφορά δε τη σωστή αντιμετώπιση της κρίσης από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, κάτι που δεν θα είναι καθόλου εύκολο, θα αναφερθούμε σε μία επόμενη ανάλυση μας – ενώ φυσικά θα εξαρτηθεί από τη λήψη ορθολογικών αποφάσεων εκ μέρους της κυβέρνησης.
