Ο τετραγωνισμός του κύκλου
Περαιτέρω, οι σοσιαλιστές θέλουν να τετραγωνίσουν τον κύκλο, μειώνοντας τόσο το έλλειμμα στο 1,5% έως το 2019, όσο και το χρέος – στο 112% του ΑΕΠ, από 128% σήμερα.
Εν προκειμένω δεν χρησιμοποιήσαμε τη λέξη «τετραγωνισμός του κύκλου» τυχαία, αλλά επειδή η Πορτογαλία είναι σε μεγαλύτερο βαθμό χρεοκοπημένη συγκριτικά με την Ελλάδα – παρά το ότι της επιβλήθηκε μία πολύ πιο ήπια δημοσιονομική πολιτική, με αποτέλεσμα να χάσει μόλις το 6,5% του ΑΕΠ της από το 2011 έως το 2013.
Αναλυτικότερα το δημόσιο χρέος της είναι μεν χαμηλότερο από αυτό της Ελλάδας, αλλά το συνολικό χρέος της, το δημόσιο και το ιδιωτικό δηλαδή, είναι κατά πολύ υψηλότερο – φτάνοντας στο 381%, έναντι μόλις 286% της χώρας μας.
Με απλά λόγια, ενώ η Ελλάδα υποφέρει μόνο από τον κρατικό τομέα, η Πορτογαλία έχει μεγάλα προβλήματα παντού – στο κράτος, στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά, ενώ τα χρέη της συνεχίζουν να αυξάνονται ασταμάτητα. Αυτό δεν σημαίνει πως τα ελληνικά νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις δεν έχουν προβλήματα – αλλά πως είναι μικρότερα, ενώ είναι λιγότερο χρεωμένα συγκριτικά με τα αντίστοιχα της Πορτογαλίας.
Παρά το ότι λοιπόν εφαρμόζει πιστά το πρόγραμμα που της επιβλήθηκε, τα χρέη της συνεχίζουν να αυξάνονται με μεγαλύτερο ρυθμό, από ότι η οικονομία της – ενώ, εάν ήθελε να σταθεροποιήσει το δημόσιο χρέος της, να μην υπερβεί δηλαδή το 128% του ΑΕΠ, θα έπρεπε να μειώσει τις δαπάνες της κατά 3,6% του ΑΕΠ.
Προφανώς δεν θα μπορούσε να το κάνει, χωρίς σημαντικές συνέπειες για την οικονομία της – ενώ τα χρέη της δεν είναι δυνατόν να περιοριστούν ούτε πληθωριστικά, ούτε μέσω των πλεονασμάτων του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της, τα οποία είναι μόλις 1% (γράφημα, διακεκομμένη γραμμή και δεξιά στήλη η Πορτογαλία).
.
.
Μία επόμενη σημαντική διαφορά με την Ελλάδα είναι ο κρατικός ισολογισμός της – με την έννοια πως απέναντι στα χρέη της Πορτογαλίας βρίσκονται πολύ λιγότερα περιουσιακά στοιχεία, αφενός μεν επειδή έχει ξεπουλήσει ήδη το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος τους, αφετέρου λόγω του ότι, οι τιμές των παγίων της είναι πολύ χαμηλότερες. Πόσο μάλλον αφού δεν διαθέτει το φυσικό πλούτο της Ελλάδας και τα ενεργειακά της αποθέματα – ενώ οι προοπτικές ανάπτυξης της είναι σημαντικά χαμηλότερες.
Δυστυχώς όμως για την Ελλάδα, καμία κυβέρνηση της μέχρι σήμερα δεν έχει κατανοήσει τη σημασία της κατάρτισης ενός κρατικού ισολογισμού – όπου δεν θα φαίνεται μόνο τι οφείλει αλλά, επίσης, τι έχει. Κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ σημαντικό, όσον αφορά την πιστοληπτική της ικανότητα, την οποία καθορίζουν οι εταιρείες αξιολόγησης – οπότε τις δυνατότητες δανεισμού της, με βιώσιμα επιτόκια.
.
Οι εκβιασμοί της Πορτογαλίας
Συνεχίζοντας, όπως ήταν αναμενόμενο, όταν ανέλαβε η νέα κυβέρνηση δηλώνοντας πως θα καταργήσει την πολιτική λιτότητας, οι εταιρείες αξιολόγησης άρχισαν να πυροβολούν την Πορτογαλία – απειλώντας την με υποβάθμιση.
Η Fitch ανακοίνωσε πως τα σχέδια του προϋπολογισμού της είναι μη ρεαλιστικά, ενώ μία χαλάρωση της πολιτικής λιτότητας θα ήταν επιβλαβής για την οικονομία της – όταν την ίδια στιγμή το χρέος των Η.Π.Α. έχει ξεπεράσει το αστρονομικό ποσόν των 19 τρις $, χωρίς φυσικά να υπάρχει καμία ανάλογη αντίδραση από τις τρεις αδελφές.
Η Standard & Poor’s με τη σειρά της απαίτησε νέα μέτρα για να μειωθεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού, ενώ η Moody‘s κριτικάρισε τη στρατηγική της, η οποία βασίζεται στην αύξηση της κατανάλωσης και των μισθών των εργαζομένων. Αντίθετη είναι φυσικά και η Γερμανία – αφού η Πορτογαλία θεωρείται ως μία αποικία φθηνού εργατικού δυναμικού για τη βιομηχανία της (η χώρα της Lidl).
Βέβαια, η Γερμανία δεν εκβιάζει απ’ ευθείας τη χώρα, αλλά μέσω της Κομισιόν και του Γάλλου υπεύθυνου της οικονομικής πολιτικής της Ευρωζώνης (Μοσκοβισί) – ενός εκ των πολλών πιονιών της, ο οποίος έχει στείλει ήδη μία προειδοποιητική επιστολή στη νέα κυβέρνηση της Πορτογαλίας.
Εν τούτοις, αυτό που θα προβλημάτιζε την Πορτογαλία θα ήταν τυχόν ανάλογη κριτική της, εκ μέρους της καναδικής εταιρείας αξιολόγησης DRBS – αφού είναι η μοναδική, η οποία δεν έχει αξιολογήσει τα ομόλογα της ως «σκουπίδια», γεγονός που επιτρέπει τη χρηματοδότηση της από την ΕΚΤ (βασίζεται πάντοτε στην υψηλότερη αξιολόγηση).
Εάν τυχόν σταματούσε να δέχεται τα ομόλογα της Πορτογαλίας η ΕΚΤ, λόγω τυχόν αρνητικής αξιολόγησης της από την DRBS, τότε τα επιτόκια δανεισμού της θα εκτοξεύονταν στα ύψη – οπότε τα ελλείμματα του προϋπολογισμού της επίσης. Αυτός είναι άλλωστε ο τρόπος, με τον οποίο εκβιάζονται οι χώρες από το διεθνές κερδοσκοπικό κεφάλαιο, ένας εκ των υπηρετών του οποίου είναι η ΕΚΤ – ενώ ένας άλλος οι αμερικανικές εταιρείες αξιολόγησης.
.
Επίλογος
Η παραπάνω μικρή αναφορά στην Πορτογαλία, η οποία δήθεν κατάφερε να ξεφύγει από τα μνημόνια επειδή τα εφάρμοσε πιστά, μπορεί να διευκολύνει τα συμπεράσματα σχετικά με το αν θα πρέπει να τη μιμηθεί η Ελλάδα ή όχι. Ουσιαστικά κάτι ανάλογο έχει συμβεί και στην Ιρλανδία, η οποία όμως έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα: το ότι κράτησε το χαμηλό φορολογικό συντελεστή της, ο οποίος της επέτρεψε να συνεχίσει να είναι αποικία των αμερικανικών πολυεθνικών που φυσικά τη στηρίζουν.
Σε κάθε περίπτωση, με κριτήριο όλες τις χώρες που εξετάσαμε, έχουμε πεισθεί πως η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση, όσον αφορά την αποτυχία των μνημονίων – όπως θέλουν να μας το παρουσιάζουν συνεχώς οι δανειστές και οι κατευθυνόμενες κυβερνήσεις μας.
Αντίθετα, είναι ο κανόνας, ενώ η αποτυχία των μνημονίων φαίνεται πολύ πιο καθαρά αφενός μεν επειδή δεν έχει προστάτες, όπως η Ιρλανδία, αφετέρου λόγω του ότι οι Πολίτες της αντιστάθηκαν περισσότερο, συγκριτικά με την Πορτογαλία ή με την Κύπρο.
Ολοκληρώνοντας, για τις μεγάλες χώρες, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, τυχόν χρεοκοπία των οποίων θα διέλυε τη ζώνη του ευρώ, αφού τα μεγέθη τους δεν επιτρέπουν τη χρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά ταμεία, ισχύουν άλλα μέτρα και άλλα σταθμά – τα οποία δεν είναι μεν δίκαια, αλλά θα ήταν ανόητος να νομίζει κανείς πως επικρατεί δικαιοσύνη.
