Οι προειδοποιήσεις
Συνεχίζοντας, οι πρώτες προειδοποιήσεις όσον αφορά τους κινδύνους τραπεζικών κρίσεων είναι η άνοδος των χρεών, καθώς επίσης των τιμών των ακινήτων σχετικά με την μακροπρόθεσμη τάση τους. Ένας επόμενος δείκτης είναι το ποσοστό των εσόδων που οδηγούνται στην εξυπηρέτηση των χρεών – ενώ, σύμφωνα με αυτούς τους δείκτες, καθώς επίσης με την εξέλιξη τους κατά τη διάρκεια προηγουμένων κρίσεων, η Κίνα, η Βραζιλία και η Τουρκία θεωρούνται ως οι πλέον επικίνδυνες χώρες.
Με βάση τώρα την ιστορική εμπειρία, οι κλασσικές τραπεζικές κρίσεις σε χώρες με τα παραπάνω χαρακτηριστικά, εκδηλώνονται εντός ενός χρονικού διαστήματος τριών ετών – με τα σημερινά συμπτώματα να μην περιορίζονται μόνο στα τρία παραπάνω κράτη αλλά, επίσης, στο Χονγκ Κονγκ, στη Σιγκαπούρη, στη Μαλαισία, στην Ινδονησία και στην Ταϋλάνδη. Επομένως, πρόκειται για ένα εξαιρετικά αυξημένο ασιατικό ρίσκο, με επίκεντρο του προβλεπόμενου σεισμού την Κίνα – ενώ όλοι όσοι θεωρούν πως η χώρα έχει τα μέσα να αντιδράσει με επιτυχία, δεν πρέπει να είναι τόσο σίγουροι.
Εκτός από τους οικονομικούς δείκτες, επίσης σημαντικά είναι τα πολιτικά ρίσκα που αφορούν εκείνα τα κράτη, οι κυβερνήσεις των οποίων είναι αδύναμες, ανίκανες ή/και διεφθαρμένες – πόσο μάλλον όταν απειλούνται με εμφυλίους πολέμους. Στην προκειμένη περίπτωση, η Τουρκία, η Βραζιλία και η Μαλαισία θεωρούνται ως οι πλέον επικίνδυνες χώρες.
Περαιτέρω, τόσο η Σιγκαπούρη, όσο και το Χονγκ Κονγκ αφενός μεν διακρίνονται από μία πολιτική σταθερότητα, αφετέρου διαθέτουν σημαντικά συναλλαγματικά αποθέματα για να ανταπεξέλθουν σε νομισματικές ή/και τραπεζικές κρίσεις – με τις πρώτες να προκαλούνται όταν μία χώρα προσπαθεί να στηρίξει το νόμισμα της, η ισοτιμία του οποίου καταρρέει όταν αυξάνονται τα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της.
Ειδικότερα, η στήριξη του νομίσματος απαιτεί υψηλά συναλλαγματικά αποθέματα, τα οποία πωλούνται από την εκάστοτε κεντρική τράπεζα που, ως εκ τούτου, καταναλώνει τις ρεζέρβες της. Έτσι υποχρεώνεται να αυξήσει τα βασικά της επιτόκια, για να υπάρξουν εισροές ξένων κεφαλαίων (ή για να σταματήσουν οι εκροές), οπότε μειώνεται ο ρυθμός ανάπτυξης – ενώ, όταν ο ιδιωτικός τομέας της χώρας είναι υπερχρεωμένος, προκαλούνται αμέσως μετά τραπεζικές κρίσεις.
.
Ο κίνδυνος του προστατευτισμού
Περαιτέρω είναι δεδομένο το ότι, οι ενέργειες που θεωρούνται κατάλληλες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων μίας χώρας, δεν είναι οι ίδιες στις άλλες χώρες – δεν λειτουργούν δηλαδή με τον ίδιο τρόπο, ακόμη και όταν τα προβλήματα μοιάζουν μεταξύ τους ή έχουν μία κοινή αφετηρία.
Στο παράδειγμα της Ευρωζώνης, η κοινή αιτία των προβλημάτων που εμφανίσθηκαν μετά το ξέσπασμα της κρίσης είναι η υιοθέτηση του ευρώ, με την έννοια πως δημιουργήθηκαν ασυμμετρίες στο εσωτερικό της – αφενός μεν λόγω του ότι ορισμένες χώρες εκμεταλλεύθηκαν το νόμισμα για να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα τους εις βάρος των άλλων, όπως η Γερμανία (ανάλυση), αφετέρου επειδή η κεντρική τράπεζα εφάρμοσε την ίδια νομισματική πολιτική για όλες, προσαρμοσμένη όμως στις ανάγκες των ισχυρών (ανάλυση).
Εν τούτοις, η Ιταλία διακρινόταν από μία μεγάλη περίοδο στασιμότητας της οικονομίας της, η Ισπανία από μία μεγάλη φούσκα ακινήτων, η Ιρλανδία από έναν υπερδιογκωμένο τραπεζικό τομέα, ενώ η Ελλάδα από έναν ρυθμό ανάπτυξης, βασισμένο στο δημόσιο τομέα. Το κοινό σημείο δε όλων αυτών των κρατών ήταν η υιοθέτηση μη βιώσιμων στρατηγικών αντιμετώπισης των προβλημάτων τους – οι οποίες έπρεπε να διορθωθούν.
Κάτι ανάλογο χαρακτηρίζει τις διάφορες Πολιτείες των Η.Π.Α., όπως επίσης τη Ρωσία, τη Βραζιλία και την Κίνα σήμερα – όπου η Ρωσία υποφέρει από τις κυρώσεις της Δύσης, σε συνδυασμό με το ότι η οικονομία της στηρίζεται κυρίως στις εξαγωγές ενέργειας και πρώτων υλών, η Κίνα από την ανάγκη αλλαγής του οικονομικού της μοντέλου, το όποιο καταρρέει, ενώ η Βραζιλία από την υπερχρέωση του ιδιωτικού της τομέα, καθώς επίσης από τις αυξήσεις των μισθών που υπερβαίνουν την άνοδο της παραγωγικότητας των εργαζομένων της.
Η λύση τώρα που επιλέγεται από πολλές χώρες είναι κοινή, παρά τη διαφορετικότητα των προβλημάτων τους: η υποτίμηση του νομίσματος. Στόχος της είναι η αύξηση των εξαγωγών (οπότε η εισαγωγή θέσεων εργασίας από τις άλλες χώρες) και η μείωση των εισαγωγών – άρα τα πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, με στόχο την επίλυση των προβλημάτων τους εις βάρος των υπολοίπων.
Έτσι όμως δημιουργείται ένα επόμενο πρόβλημα – αφού δεν είναι δυνατόν να υποτιμούνται όλα τα νομίσματα ταυτόχρονα. Στο παράδειγμα της Μεγάλης Ύφεσης του 1930, ακριβώς αυτή η πολιτική οδήγησε στον προστατευτισμό (δασμοί, κλείσιμο συνόρων κλπ.), ο οποίος στραγγάλισε την παγκόσμια ανάπτυξη για πολλά χρόνια – κάτι που δεν φαίνεται βέβαια να συμβαίνει σήμερα, αλλά θα μπορούσε να ακολουθήσει αργότερα.
.
Η μαζική μετανάστευση ανθρώπων και κεφαλαίων
Εκτός από την υποτίμηση των νομισμάτων, μία επόμενη δυσάρεστη συνέπεια των κρίσεων σε πολλές χώρες είναι η μαζική μετανάστευση ανθρώπων και κεφαλαίων.
Ειδικότερα, παρά το ότι ως αιτία της εισβολής των προσφύγων στην Ευρώπη θεωρείται ο πόλεμος στη Συρία, η αλήθεια είναι πως ο βασικότερος λόγος είναι οι συνθήκες εξαθλίωσης που επικρατούν πλέον στη Μέση Ανατολή, καθώς επίσης στη Βόρεια Αφρική (άρθρο) – ενώ οι δύο αυτές περιοχές δεν είναι οι μοναδικές στον πλανήτη που αντιμετωπίζουν τα συγκεκριμένα προβλήματα.
Εκτός αυτού, η αστάθεια που επικρατεί στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, δημιουργεί την ανάγκη στους ευκατάστατους Πολίτες τους να μεταφέρουν σε ασφαλείς προορισμούς όσο πιο πολλά χρήματα μπορούν – γεγονός που έχει διαπιστωθεί επίσης στον ευρωπαϊκό νότο, με αποτέλεσμα την πτώση των εγχωρίων καταθέσεων, τα τραπεζικά προβλήματα, τη μείωση των επενδύσεων κοκ.
Η τάση αυτή έχει οδηγήσει στην ισχυρή άνοδο των τιμών των ακινήτων στους ασφαλείς προορισμούς που επιλέγονται – όπως στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη και στη Γενεύη, με αρνητικά επακόλουθα (φούσκες, χαμηλότερη ποιότητα του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων τους κοκ.).
.
Επίλογος
Συμπερασματικά λοιπόν, τα προβλήματα αυξάνονται γεωμετρικά σε ολόκληρο τον πλανήτη, ενώ είναι διαφορετικά σε κάθε περιοχή του – δεν επιλύονται όμως, ως οφείλουν, γεγονός που σημαίνει ότι, κάποια στιγμή θα ξεσπάσουν όλα μαζί, προκαλώντας την προβλεπόμενη καταιγίδα των καταιγίδων.
Αυτή ακριβώς είναι η μεγάλη διαφορά με την κρίση του 2008 – μοιάζει δε με αυτήν που συνόδευσε την πρώτη εποχή της παγκοσμιοποίησης (σήμερα βιώνουμε τη δεύτερη, η οποία ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980), η οποία κατέληξε στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και αργότερα στη Μεγάλη Ύφεση.
