ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
- Φιλελευθερισμός
Στις μέρες μας έχουν επικρατήσει οι ιδέες της ατομικής ελευθερίας και ατομικής ιδιοκτησίας. Και πάνε μαζί με εκλογές, πολιτικά δικαιώματα, ελευθερία του Τύπου, θρησκευτική ελευθερία, ελεύθερο εμπόριο.
Προφανώς, όσοι πιστεύουν ότι αυτά τα ωραία και μεγάλα έχουν ουσιαστική εφαρμογή στις μέρες μας, δεν διαβάζουν άρθρα σαν το προ οφθαλμών. Έχουμε «σχεδόν δημοκρατία» κατά την έκφραση καθηγητή μου στο Ε.Μ.Π.
- Νεοφιλελευθερισμός
Κάποιοι φωστήρες του Φιλελευθερισμού, θεώρησαν ότι η ενδεδειγμένη απάντηση στον τότε επελαύνοντα κομουνισμό ήταν ο συνδυασμός ακραία ελεύθερης αγοράς με ισχυρό και άτεγκτο Κράτος Δικαίου.
Το πού οδηγείται ο κόσμος, υπό την επικράτηση του Νεοφιλελευθερισμού, το ξέρουν καλά οι αναγνώστες του analyst.gr. «Κτήνος» είναι ο όρος που αποδίδει ακριβώς τον χαρακτήρα. «Χρηματοπιστωτικό», ο απαραίτητος επιθετικός προσδιορισμός.
- Κεϋνσιανισμός
Η λύση που βρέθηκε για το μεγάλο κραχ του ’29 ήταν ο κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία. Χρηματοδοτηση, δηλαδή, της οικονομίας και των επιχειρήσεων για να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας. Μαζί και κοινωνικές και άλλες παροχές, προς αποφυγήν κοινωνικής δυσαρέσκειας από τις κατώτερες τάξεις.
- Μαρξισμός
Το αντίπαλο δέος στον καπιταλισμό ήταν η σοσιαλιστική αντίληψη για την κοινωνία. Και είχε το πλεονέκτημα ότι οι Μαρξ και Ένγκελς διατύπωσαν ενιαίο σύστημα φιλοσοφικών, οικονομικών και κοινωνικών ιδεών. Στην πραγματικότητα πρόκειται όχι μόνο για ολόκληρη κοσμοθεωρία, αλλά για μία θρησκεία.
Καθώς ο καπιταλισμός – εκτός των άλλων – δεν είχε αντίστοιχη ενιαία κοσμοθεωρία, η μάχη ιδεών ήταν άνιση, παρότι το σοσιαλιστικό πείραμα απέτυχε. Μοιραία, στοιχεία μαρξιστικά μπήκαν στα μυαλά και των πιο ακραιφνών φιλελεύθερων. Και, κυρίως, επικράτησε από άκρου σε άκρο της γης ο υλισμός. Λάθος;
Είναι εξόχως χαρακτηριστικό της ένδειας των αντιμαρξιστών ότι δεν αντιλαμβάνονται το ακριβές επιχείρημα που πιστοποιεί την αποτυχία του αλήστου μνήμης υπαρκτού σοσιαλισμού. Το επιχείρημα δεν είναι ότι απέτυχε το πείραμα. Πολλά πειράματα επανελήφθησαν με βελτιώσεις και επέτυχαν. Το επιχείρημα είναι ότι το πείραμα απέτυχε εκεί ακριβώς που περίμενε η θεωρία.
Ο σοσιαλισμός θέλησε να αλλάξει την φύση του ανθρώπου, καταργώντας το έμφυτο δικαίωμα στην ιδιοκτησία. Το ορμέμφυτο του κέρδους, τον ανταγωνισμό. Και το επεχείρησε χωρίς καν να έχει συνείδηση ότι επιχειρεί κάτι τέτοιο.
- Γραφειοκρατία
Η κατάληξη όχι μόνο του σοσιαλισμού αλλά και του καπιταλισμού ήταν η γιγάντωση της γραφειοκρατίας. Μάλιστα, αξίζει να σημειώσουμε ότι, σε αυτό το σημείο, δικαιώθηκαν οι μεταπολεμικές [1948 !] προβλέψεις του γνωστού αριστεριστή διανοούμενου Κορνήλιου Καστοριάδη.
Ήδη η γραφειοκρατία είναι καθεστώς, ακόμη και στις μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Και, σε περιβάλλον παγκοσμιοποιημένου ανταγωνισμού και ραγδαία διευρυνόμενης χρήσης του διαδικτύου, η προοπτική είναι μονόδρομος. Δεινόσαυροι πειρώνται να επιβιώσουν στην εποχή των παγετώνων, φορώντας απλώς βατραχοπέδιλα …
.
ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΟ ΓΝΩΣΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΟΙΚΕΙΟ
- Η ουσία του λάθους
Στο άρθρο «Η πολιτική σημασία του ορθολογισμού σήμερα» είχα παρουσιάσει εκτενώς τις απόψεις του αγαπητού Νίκου Καλογερόπουλου, οικονομολόγου-συγγραφέα, διδάκτωρα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Γενεύης.
Κατά τον ίδιο, η πεμπτουσία των φιλοσοφικών αναζητήσεών του είναι: «Η ουσία του λάθους έγκειται στον εντοπισμό της προσοχής». Παγιδεύεται ο άνθρωπος, ακόμη και ο έξυπνος, σε περιορισμένη θέαση του ζητήματος. Δεν βλέπει όλη τη σκακιέρα – που λέμε. Είναι σωστός σε αυτό που βλέπει, αλλά λάθος σε αυτό που παραλείπει.
Κάπως έτσι, προκύπτει και το φαινόμενο της αρένας που προαναφέρθηκε.
- Να τελειώνουμε με τον Μαρξισμό
Αναμφισβήτητα ο Μαρξισμός ενέπνευσε και όπλισε εργατικά κινήματα που επέβαλαν δικαιώματα και δίκαια, τα οποία κανείς δεν είχε διάθεση να χαρίσει. Αυτή η ιστορική συμβολή του Μαρξισμού δεν αναγνωρίζεται μόνο από διεστραμένους.
Αλλά – πάντα κατά την γνώμη μου – ο Μαρξ εντόπισε την προσοχή του στην συμπεριφορά των καπιταλιστών που ήταν σε θέση να γνωρίζει. Γερμανών κ.λ.π., νεόπλουτων. Και θεώρησε ότι αυτό ήταν αναγκαστικά χαρακτηριστικό του καπιταλιστή οιασδήποτε εθνικότητας ή προσωπικότητας. Γι’ αυτό και ουδέποτε διανοήθηκε να εισηγηθεί δομικές βελτιώσεις στο καπιταλιστικό σύστημα. Και είχε τα «φόντα» για κάτι τέτοιο, καθώς αναμφισβήτητα υπήρξε βαθύς γνώστης και αναλυτής της συμπεριφοράς του κεφαλαίου.
Σίγουρα σήμερα έχουμε πλέον και ακόμη αθλιωδέστερα φαινόμενα, όπως της ακραίας εκμετάλλευσης ανήλικων παιδιών. Η «αρένα» που λέγαμε.
Αλλά ήδη, στο διάστημα που μεσολάβησε, σημαντικές επιχειρήσεις επένδυσαν πολλά στην ευημερία των «ανθρώπων τους». Όχι τόσο (ή μόνο) από συμπόνοια, όσο από δικό τους συμφέρον. Από επιστημονική πλευρά, όμως, αυτές οι «διαψεύσεις» αρκούν για την κατάρριψη της θεωρίας.
Περαιτέρω, εκεί που σίγουρα αστόχησε η Μαρξιστική ανάλυση είναι στο ρόλο του management στην επαγωγή κέρδους. Για τον μαρξιστή είναι ακατανόητο πώς δύο καπιταλιστές, που «πίνουν το αίμα» ίδιου αριθμού και ποιότητας προσωπικού, ο ένας θησαυρίζει και ο άλλος ζημιωνει.
Κάπως έτσι, η βασική δοξασία περί ανειρήνευτης ταξικής πάλης θα πρέπει να τεθεί τουλάχιστον υπό αμφιβολία. Είναι στην κρίση του αναγνώστη το αν προκύπτει «Καπιταλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο» με τις παρακάτω προτεινόμενες καίριες δομικές επεμβάσεις στο καπιταλιστικό σύστημα.
- Να τελειώνουμε με τον Νεοφιλελευθερισμό
Με την σειρά του, ο Νεοφιλελευθερισμός εντόπισε την προσοχή του στην αντιπαράθεση με τον σοσιαλισμό. Και η μόνη απάντηση που ήταν στις πνευματικές δυνατότητες των εμπνευστών του ήταν η πυγμή, η ωμότητα. Στην πραγματικότητα χρειάζονταν το ισχυρό κράτος για να καταπνίξουν τα σοσιαλιστικά κινήματα. Και στο βωμό αυτής της προτεραιότητας προχώρησαν στην γιγάντωση του κράτους, και στη συνέχεια στην υπερενίσχυση της πολιτικής εξουσίας. Μόνο που το αποτέλεσμα ήταν να αποκτήσουμε κακέκτυπο του καπιταλισμού. Για ποιόν ελεύθερο ανταγωνισμό να μιλήσουμε σήμερα ; Κοροϊδευόμαστε;
Εξ άλλου, στο μένος του κατά του σοσιαλισμού, ο Νεοφιλελευθερισμός θεοποίησε τον ανελέητο ανταγωνισμό. Ισχυρίσθηκαν ότι είναι φυσική κατάσταση, Νόμος της Φύσης. Αλλά υπάρχει μία κρίσιμη διαφορά : στη Φύση υπάρχει κατ’ οικονομίαν ανταγωνισμός. Κάθε θηρευτής ικανοποιεί τις ανάγκες του και μόνον, φροντίζοντας και για την αειφορία των θηραμάτων του. Δεν υπάρχει απληστία στη φύση.
Εν ολίγοις, θα πετύχουμε τα ζητούμενα του Νεοφιλελευθερισμού με κομψές λύσεις. Χωρίς υπερκράτος και λοιπές βαρβαρότητες. Υπογραμμίζω ότι αναφέρομαι στα ζητούμενα που προβάλλουν, τελείως προσχηματικά, τα κακομαθημένα νεοταξικά βουτυρόπαιδα.
Και κάποια στιγμή, μοιραία, θα ακούσουν από τους ίδιους τους ανύποπτους οπαδούς τους, κάτι σαν : Τα κουβαδάκια σας και σε άλλη παραλία.
- Να τελειώνουμε με τον Κεϋνσιανισμό
Ο Άγγλος Κέυνς θέλησε να λύσει το πρόβλημα που ορθώς είχε εντοπίσει ο Μαρξ – την υπερσυγκέντρωση κεφαλαίου. Που καταλήγει σε συστεμικές κρίσεις, που λύνονται με πόλεμο.
Η Κεϋνσιανή λύση ήταν απλώς ένα ακόμη μπάλωμα. Αντί να εντοπισθεί η αιτία, βρέθηκαν παυσίπονα.
Η απάντηση στο πρόβλημα είναι: αντί να φορολογούμε την δραστηριότητα του κεφαλαίου, θα φορολογούμε μόνον την συγκέντρωση κεφαλαίου. Τόσο απλό.
- Η ανάντη λύση
Επεμβαίνουμε, λοιπόν, στοχευμένα σε καίρια δομικά σημεία του καπιταλιστικού οικονομικού συστήματος,. Εκ βάθρων αλλαγές στις βασικές αντιλήψεις για την φορολογία, την μακροοικονομία και την ρύθμιση του νομίσματος. Προτείνεται «Ο κανόνας της περιουσίας», με «Λιτό και αποτελεσματικό κράτος, διακριτικό ρυθμιστή της κοινωνικής ευημερίας».
Ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης, μπορεί να μελετήσει την βασική πρόταση στο άρθρο «Ο κανόνας της περιουσίας και η Έξοδος», σε συνδυασμό με τις βελτιώσεις στον πυλώνα του προτεινόμενου συστήματος, όπως αναπτύσσονται στο άρθρο ««Αντικειμενικές» ή ρεαλιστικές αξίες ακινήτων ;».
Όλα αυτά οδηγούν αβίαστα στο «Όμορφος κόσμος, αρκετά ηθικός, ανθρώπινα πλασμένος». Κόλαση ;
