Το σημερινό σύστημα, με την συλλήβδην ψήφο στις εθνικές εκλογές, οδηγεί εκ του ασφαλούς στην ακραία υποβάθμιση της πολιτικής μας ζωής. Με την επικράτηση και του πολιτικού marketing, η κατάσταση πιά απειλεί θανάσιμα τη χώρα μας
(To άρθρο αποτελείται από 2 Σελίδες)
.
Πρόλογος
Ψήφο, στο παρόν άρθρο, εννοούμε την έκφραση των πολιτικών μας επιλογών στις εθνικές εκλογές. Συλλήβδην ψήφος είναι η έκφραση σε ένα ψηφοδέλτιο όλων των επιλογών μας, ως προς πρόσωπα και πολιτικές. Καρκίνωμα είναι μία εντοπισμένη θανατηφόρα ασθένεια, ασθένεια δηλαδή που είναι σε ένα συγκεκριμένο σημείο του σώματος και – διαχεόμενη με μετάσταση – απειλεί την ίδια την ζωή του ασθενούς. Η συλλήβδην ψήφος, σύμφωνα και με την επιχειρηματολογία που ακολουθεί, αποδεικνύεται καρκίνωμα της κοινωνίας, ιδιαίτερα της ελληνικής.
Η διεθνής εμπειρία παρέχει παραδείγματα όπου έχει γίνει κάποια θεσμική προσπάθεια ώστε να μετριασθεί το πρόβλημα. Ήδη, όμως, φαίνεται ξεκάθαρα το συστηματικό πρόβλημα πολιτικής ηγεσίας.
Κατάληξη του παρόντος άρθρου είναι ότι έχουμε να κάνουμε δευτερευόντως με ατομικές ή παραταξιακές ευθύνες. Τις αναμφισβήτητες αυτές ευθύνες θα χρειασθεί να τις αναζητήσουμε στα πλαίσια δομικού προβλήματος στην ρίζα του κοινοβουλευτικού μας συστήματος.
.
Η θεωρία της κυρίαρχης ψήφου
Κατά την κρατούσα στην χώρα μας άποψη, η λαϊκή βούληση εκφράζεται αυθεντικά με την ψήφο του «κυρίαρχου λαού», μια φορά ανά τετραετία. Κατ’ αυτήν την άποψη, η προτίμηση σε κόμμα, σε συνδυασμό με τον σταυρό προτίμησης σε τοπικούς υποψήφιους του ίδιου κόμματος, όχι μόνο δεν είναι πρόβλημα, αλλά είναι και η πεμπτουσία της δημοκρατίας.
Οι αντιρρήσεις της Αριστεράς δεν αμφισβητούν την συλλήβδην ψήφο. Αφορούν την διανομή των βουλευτικών εδρών. Άλλο θέμα. Η προτίμηση σε κόμμα προφανώς συνεκτιμά τουλάχιστον τα εξής :
- Πρώτον, την γενική πολιτική φυσιογνωμία του κόμματος, που – κατά συνήθεια πιά ! – αποκαλείται «ιδεολογία».
- Δεύτερον, την γενική πολιτική συμπεριφορά του κόμματος.
- Τρίτον, τις θέσεις του κόμματος στα μείζονα πολιτικά προβλήματα (Οικονομία, Εξωτερική Πολιτική, Κράτος Πρόνοιας, Παιδεία, Ανάπτυξη, διανομή του πλούτου, φορολογία κ.λ.π.).
- Τέταρτον, το πρόσωπο του αντίστοιχου υποψήφιου πρωθυπουργού.
- Πέμπτον, τις θέσεις του κόμματος στα τοπικού ενδιαφέροντος θέματα, σε συνδυασμό με την καταλληλότητα των τοπικών υποψηφίων βουλευτών.
Επί πλέον, για τα κόμματα που έχουν ήδη κυβερνήσει, «βαθμολογείται» η επιτυχής ή όχι διαχείριση, καθώς και η συνέπεια των πράξεων προς τις διακηρύξεις.
Συνεπώς, ακόμη και υπό τις καλύτερες συνθήκες, η «συνειδητή ψήφος» έχει πρόβλημα. Μόνο κομματικά «στρατευμένος» εκφράζεται επαρκώς. Οι υπόλοιποι συχνά βασανίζονται μέχρι και το παραβάν, ή απέχουν απηυδυσμένοι.
.
Ιστορική διαμόρφωση του προβλήματος
Πριν κάποιες δεκαετίες υπήρχαν πράγματι ιδεολογίες, άρα και ιδεολογικές διαφορές. Ήταν πράγματι ασύνηθες – όχι αδύνατον ! – να συμφωνεί κάποιος σε ένα θέμα με σοσιαλιστικό κόμμα (ή και κομμουνιστικό) και σε άλλο με συντηρητικό. Υπήρχε πράγματι ποικιλία ιδεολογικών απόψεων επί του θεμελιώδους πολιτικού ζητήματος, του θέματος της ιδιοκτησίας.
Υπό τις συνθήκες αυτές, είχε πράγματι κάποιο νόημα η συλλήβδην ψήφος. Αλλά, υπό τις σημερινές συνθήκες, οι ιδέες κατά της ατομικής ιδιοκτησίας είναι πιά μουσειακής φύσεως. Η κομμουνιστική Κίνα έχει ακμάζοντα καπιταλισμό.
Εκλείποντος πιά του θεμελιώδους πολιτικού ζητήματος, η κομματική αντιπαράθεση περιορίζεται σε – μικρές ή μεγάλες – απόχρώσεις σε επί μέρους θέματα. Τα κόμματα, μάλιστα, συχνά διαπιστώνουν κινδύνους στις συγκλίσεις. Έτσι, φροντίζουν να τονίζουν αντιπαραθέσεις, να αναδεικνύουν τις μεταξύ τους διαφορές, ώστε να περιφρουρούν την εκλογική τους πελατεία.
Ταυτόχρονα, στα ίδια τα κόμματα είναι σύνηθες να υπάρχουν σημαντικές εσωτερικές διαφορές απόψεων. Επίσης σύνηθες είναι πολιτευτές ενός κόμματος να συμφωνούν σε επί μέρους θέματα με άλλο κόμμα ή με πολιτευτές άλλων κομμάτων.
Συνεπώς, η Ιστορία μας άφησε τον θεσμό της συλλήβδην ψήφου και μας έκανε να τον αποδεχόμαστε για την έκφραση κομματικών προτιμήσεων. Αλλά πλέον αναδεικνύεται το εξής μείζον ερώτημα: Τί είναι ακριβώς τα κόμματα; Τονίζω το «ακριβώς».
.
Η φύση του προβλήματος
Διερευνώντας περαιτέρω το ζήτημα, ας σκεφθούμε ένα υποθετικό τεστ. Ας υποθέσουμε ότι ρωτάμε ένα πολιτευτή: «θα διάλεγες να νικήσει το κόμμα σου κι ας μην βγείς βουλευτής, ή να χάσει και να εκλεγείς;»
Αν η ερώτηση υποβαλλόταν μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες, φυσικά θα ακούγαμε διάφορα συγκινητικά περί αφοσιώσεως στο κόμμα, και την Πατρίδα, και το συμφέρον της, κ.λ.π., κ.λ.π.
Στην πραγματικότητα, αρκεί να παρατηρήσουμε τον οποιονδήποτε αποτυχόντα πολιτευτή την ώρα των νικητήριων κομματικών ζητωκραυγών. Η κοινή γνώμη το ξέρει το ζήτημα. Και γι’ αυτό, η ως άνω υποθετική ερώτηση, δικαίως χαρακτηρίζεται ως «κουτή ερώτηση». Ίσως και «αγενής», υπό την έννοια ότι είναι αγένεια να ρωτάει κανείς ενώ ξέρει την απάντηση.
Ας σκεφθούμε και αν κάποιος αρχηγός κόμματος θα παραχωρούσε την αρχηγία, προκειμένου να κερδίσει το κόμμα του τις εκλογές. Φυσικά δεν αναφέρομαι σε παραιτήσεις αμέσως μετά από ήττα, ούτε στην γνωστή «χειρονομία» του σύγχρονου Εφιάλτη.
Ας σκεφθούμε και τι θα έκανε κάποιος αρχηγός κόμματος, αν – αν ! – διεπίστωνε ότι ο αντίπαλος αρχηγός έχει απλώς δίκιο.
Συνεπώς, η κοινή πείρα αποκαλύπτει ότι τα κόμματα – και γενικότερα η σημερινή πολιτική – δεν είναι παρά οχήματα ικανοποίησης ακραία ιδιοτελών επιδιώξεων. Τα υπόλοιπα είναι απλώς προσχήματα.
