Ευρώ, δολάριο και ομόλογα
Ειδικότερα, παρά το ότι οι συναλλαγματικές προβλέψεις σε βραχυπρόθεσμο διάστημα είναι αδύνατες, αυτό που καθορίζει μακροπρόθεσμα τις νομισματικές ισοτιμίες, είναι οι διαφορές στον πληθωρισμό (βλέπε τουρκική λίρα στο τέλος). Στα πλαίσια αυτά, ο πληθωρισμός στις Η.Π.Α. είναι της τάξης του 2%, ενώ στην Ευρωζώνη πλησιάζει το μηδέν.
Επομένως, σε μακροπρόθεσμη βάση, το ευρώ θα έπρεπε να ανατιμηθεί απέναντι στο δολάριο – κάτι που όμως δεν φαίνεται να συμβαίνει σύντομα, αφού η τάση είναι εναντίον του ευρώ, για πολλούς διαφορετικούς λόγους (ενδεχόμενο διάλυσης της ευρωζώνης, σύγκρουση με τη Ρωσία κοκ.). Κάποια στιγμή όμως, το μήλο πέφτει κάτω από τη μηλιά – με την έννοια πως η βαρύτητα αποτελεί έναν φυσικό, μη αναπόφευκτο νόμο.
Εάν δε καταρρεύσει το «πετροδολάριο», το οποίο επέβαλλαν οι Η.Π.Α. στις χώρες του κόλπου «μονοπωλιακά», για τις πωλήσεις πετρελαίου, σαν αντάλλαγμα για τη στρατιωτική προστασία τους (αργότερα υιοθετήθηκε από όλα τα κράτη του OPEC), τότε η ραγδαία υποτίμηση του είναι μάλλον δεδομένη – οπότε ενδεχομένως διαπιστώνεται εδώ μία μεγάλη, μεσοπρόθεσμη ευκαιρία (ανάλυση).
Όσον αφορά τώρα τα επιτόκια δανεισμού των χωρών της Ευρωζώνης τα οποία, παρά το ότι ευρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά, δεν μειώνουν τα χρέη των κρατών της, καθρεφτίζουν ουσιαστικά τις «αποπληθωριστικές προσμονές» – ενώ επιβοηθούνται παράλληλα από τις διαβεβαιώσεις της ΕΚΤ, με βάση τις οποίες θα κάνει ότι μπορεί για τη διάσωση του ευρώ.
Με δεδομένο λοιπόν το ότι, οι αγορές πιστεύουν πως δεν υπάρχει πιστωτικός κίνδυνος για καμία χώρα της Ευρωζώνης (!), ενώ τα πραγματικά επιτόκια των ομολόγων (αφαιρουμένου του πληθωρισμού) είναι ικανοποιητικά (μόλις 0,4% στις Η.Π.Α.), ήταν εύλογη η μείωση των αποδόσεων των ομολόγων (γράφημα) – κάτι από το οποίο όμως δεν συμπεραίνεται πως θα διαρκέσει αιώνια.
Ενδεχομένως τότε η ανοιχτή, μεσοπρόθεσμη «πώληση» τους, με στόχο την αποκόμιση κέρδους από την αύξηση των επιτοκίων, δεν ενέχει σημαντικούς κινδύνους – ίσως όμως ευκαιρίες σε ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία ή η Ισπανία (εάν βέβαια αποφευχθεί το αποπληθωριστικό σενάριο).
.
Η πτώση στα μακροπρόθεσμα επιτόκια, των 10-ετή ομολόγων (Γερμανία με κόκκινο, ΗΠΑ με γαλάζιο).
.
Στα παραπάνω πλαίσια, παρά το ότι τα ονομαστικά επιτόκια δανεισμού της Γερμανίας είναι μόλις 0,9%, ενώ των Η.Π.Α. περί το 2,5%, τα πραγματικά είναι σχεδόν τα ίδια – δηλαδή, 0,6% για τη Γερμανία (αφαιρουμένου του πληθωρισμού 0,3% της Ευρωζώνης) και 0,5% για τις Η.Π.Α. (αφαιρουμένου του πληθωρισμού 2%).
.
Οι μετοχές
Εδώ θα έπρεπε να είναι κανείς πολύ συγκρατημένος, όσον αφορά τις προβλέψεις του – αφού είτε βρισκόμαστε στην αρχή μίας φούσκας, είτε στο ξεκίνημα μίας μεγάλης πτώσης, η οποία δεν θα ήταν μικρότερη του 30%.
Ειδικότερα, οι «κυκλικές» τιμές των μετοχών ως προς τα κέρδη τους στις Η.Π.Α. (Shiller P/E), ευρισκόμενες κατά μέσον όρο στο 25, είναι αρκετά υπερτιμημένες – αφού οι αναμενόμενες πραγματικές αποδόσεις τους, για τα επόμενα πέντε έτη (κέρδη αφαιρουμένου του πληθωρισμού), δεν υπερβαίνουν το 1% – 2% ετήσια.
Είναι προφανώς καλύτερες, σε σχέση με τα ομόλογα, αλλά συνδεδεμένες με ένα σημαντικά υψηλότερο ρίσκο – ενώ, με βάση την ιστορική εμπειρία, σε τέτοια επίπεδα το τυπικά ανώτατο όριο των «χρηματιστηριακών ζημιών» (υποχώρησης των τιμών των μετοχών) είναι της τάξης του -30%.
Η παραπάνω «διόρθωση» θα μπορούσε να προκληθεί από την αύξηση των βασικών επιτοκίων, για την οποία ήδη μας προϊδέασε η Fed – με τις αγορές να την περιμένουν το καλοκαίρι του 2015. Εν τούτοις, εάν ο ρυθμός ανάπτυξης στις Η.Π.Α. επιταχυνθεί ή εάν η ανεργία υποχωρήσει γρηγορότερα από το αναμενόμενο, η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να ακολουθήσει συντομότερα – οπότε και η πτώση των τιμών των μετοχών.
Πόσο μάλλον όταν η νομισματική πολιτική της Fed, σύμφωνα με τον κανόνα του Taylor, είναι ήδη πολύ χαλαρή – με την έννοια πως αν τοποθετήσει κανείς τις προγνώσεις της Fed για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό στην εξίσωση του οικονομολόγου, η αύξηση των επιτοκίων θα έπρεπε να συμβεί στα τέλη του 2014.
Η εικόνα των τιμών των μετοχών στην Ευρώπη είναι καλύτερη, συγκριτικά με τις Η.Π.Α. – αν και τυχόν πτώση των αμερικανικών δεν θα τις αφήσει ανεπηρέαστες. Εκτός αυτού, ο αδύναμος ρυθμός ανάπτυξης στην Ευρώπη θα επιβαρύνει τα κέρδη των επιχειρήσεων – ενώ ο δείκτης του χρηματιστηρίου της Ελβετίας (SMI) είναι ανάλογα υπερτιμημένος με τον αμερικανικό S&P, οπότε επίσης υποψήφιος διόρθωσης.
Ένας τρίτος κίνδυνος, ειδικά για τη Μ. Βρετανία και την Ισπανία, είναι το «αποσχιστικό ρίσκο» – της Σκωτίας για την πρώτη και της Καταλονίας για τη δεύτερη. Αυτό αφορά τόσο τα νομίσματα τους, μόνο για τη Βρετανία, όσο και τα χρηματιστήρια – αφού μειώνεται ο όγκος των αγορών τους (καταναλωτές, πόροι), καθώς επίσης πολλά άλλα.
Τέλος, σημειώνουμε πως η χρεοκοπία της Ουκρανίας είναι στα χέρια της Ρωσίας – η οποία μπορεί να τη δρομολογήσει οποτεδήποτε θελήσει.
.
Οι λοιπές επενδύσεις
Ουσιαστικά, τη σημερινή εποχή, η διατήρηση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα – σε καμία περίπτωση η αύξηση της (κέρδος). Οφείλει λοιπόν κανείς να διατηρεί ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων του «απο-επενδυμένο» – καθώς επίσης να διασπείρει το ρίσκο τοποθετούμενος, μεταξύ άλλων, σε φθηνά ακίνητα, κυρίως στην αγροτική γη, σε εμπορεύματα, καθώς επίσης στο χρυσό (1.228 $ σήμερα), λαμβάνοντας όμως υπ’ όψιν του ότι χειραγωγείται (άρθρο).
Επειδή τώρα τα επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία τοποθετούνται στις αναδυόμενες αγορές, σημειώνουν ξανά μεγάλες εισροές κεφαλαίων, δεν θα έπρεπε να είναι κανείς απρόσεκτος. Η κυκλική εξέλιξη των οικονομιών τους είναι βέβαια καλύτερη από το 2013, αλλά οι εξαγωγές τους δεν ενισχύουν την οικονομική τους εικόνα, αφού παραμένουν σχετικά χαμηλές.
Φυσικά δεν πρέπει να τοποθετεί κανείς όλες τις αναδυόμενες αγορές στο ίδιο καλάθι – επειδή ορισμένες από αυτές, όπως η Ρωσία και η Κίνα, έχουν διαρθρωτικά προβλήματα, επί πλέον των κυκλικών. Ειδικά όσον αφορά τη Ρωσία, η Αχίλλειος πτέρνα της είναι οι τιμές του πετρελαίου, οι οποίες το τελευταίο χρονικό διάστημα μειώνονται συνεχώς – ενώ της Κίνας ο τραπεζικός τομέας.
