Οφείλουμε να γνωρίζουμε πως στην πραγματικότητα ο κόσμος μας κατευθύνεται από το ακραίο, από το άγνωστο και από το μη αναμενόμενο – από το εντελώς απρόβλεπτο καλύτερα, με αποτέλεσμα να είναι σχεδόν αδύνατες οι ασφαλείς προβλέψεις
(To άρθρο αποτελείται από 2 Σελίδες)
Εστίες πυρκαγιάς υπάρχουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, ενώ μόνο οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου θα επιβαρυνθούν με τόκους ύψους 130 δις €, τρεις φορές πιο πολλούς δηλαδή, για να εξυπηρετήσουν τα τεράστια δημόσια χρέη τους (πηγή: ΔΝΤ). Η πυρκαγιά βέβαια είναι υπό έλεγχο και δεν εξαπλώνεται. Ταυτόχρονα όμως, δεν φαίνεται να μπορεί κανένα κράτος να τη σβήσει.
Οι περισσότεροι επενδυτές λοιπόν αναρωτιούνται πότε θα ακολουθήσει το μεγάλο κραχ, καθώς επίσης από που θα ξεκινήσει. Η Κίνα, ένας από τους πιο επικίνδυνους υποψήφιους (άρθρο), μάλλον δεν θα το επιτρέψει, αφού το πολιτικό της σύστημα είναι σε θέση να ελέγχει την οικονομία.
Η Ιαπωνία, η οποία αδυνατεί να περιορίσει το τεράστιο εμπορικό της έλλειμμα (αύξηση των εξαγωγών κατά 1,8% αλλά ταυτόχρονη αύξηση των εισαγωγών κατά 18,1%), ενώ το δημόσιο χρέος της έχει εκτοξευθεί στα ύψη (227,2% του ΑΕΠ), προσπαθεί να αποφύγει το μοιραίο, τυπώνοντας συνεχώς χρήματα.
Οι υπόλοιπες «ευαίσθητες» χώρες, όπως η Τουρκία, στην οποία αυξάνουν συνεχώς τα προβλήματα (άρθρο), η Βραζιλία, η Αργεντινή, η Βενεζουέλα, η Ν. Αφρική, η Μ. Βρετανία, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Δανία κοκ., όπως έχουμε αναφέρει αναλυτικά σε διάφορα άρθρα μας, προσπαθούν με διάφορα τεχνάσματα να ξεγελάσουν την κρίση. Μέχρι στιγμής με επιτυχία, οπότε η πυρκαγιά και σε αυτές ελέγχεται, χωρίς όμως να μπορεί να σβηστεί.
Οι Η.Π.Α. με τη σειρά τους προβάλλουν όσο καλύτερα μπορούν την κρίση της Ουκρανίας και τη διαμάχη με τη Ρωσία, εμπλέκοντας ξανά και τη Συρία (νέες κατηγορίες για χρήση χημικών), έτσι ώστε να κρύβουν τα τεράστια προβλήματα της οικονομίας τους: τα δίδυμα ελλείμματα, το συνεχώς αυξανόμενο δημόσιο χρέος, την αναδιανομή των εισοδημάτων με τη βοήθεια των πακέτων της Fed από τους φτωχούς στους πλούσιους κοκ.
Όλα τα παραπάνω φοβίζουν τους επενδυτές, οι οποίοι θυμούνται ακόμη την εκκωφαντική έκρηξη της φούσκας των ακινήτων (2008), καθώς επίσης των εταιριών του διαδικτύου (2000), προσπαθώντας να ανιχνεύσουν τυχόν απειλητικά σημάδια μίας νέας έκρηξης. Γνωρίζουν βέβαια πως υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ μίας ακριβής, υπερτιμημένης ίσως αγοράς και μίας φούσκας – η οποία διαφορά, αν και δεν είναι καθόλου εύκολο να διαπιστωθεί, έχει τεράστια σημασία.
Ειδικότερα, οι τιμές των μετοχών, καθώς επίσης όλων των άλλων αξιών (εμπορεύματα, ομόλογα, ακίνητα, μέταλλα κλπ.), μπορεί να είναι ακριβές, χωρίς όμως να πρόκειται για φούσκα. Οι ακριβές τιμές σημαίνουν απλά ότι, οι αναμενόμενες αποδόσεις τους, όπως τα μερίσματα, θα είναι χαμηλότερες. Εάν όμως πρόκειται για φούσκα, τότε το σπάσιμο της μπορεί να προκαλέσει ζημίες που ξεπερνούν ακόμη και το 50% σε επίπεδο χρηματιστηριακών δεικτών.
Στα πλαίσια αυτά, οι υψηλότερες τιμές σήμερα, συγκριτικά με τα ρίσκα που εμπεριέχουν, διαπιστώνονται στις εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, στις μετοχές των μικρών επιχειρήσεων, στα ακίνητα ορισμένων χωρών (άρθρο), στα ομόλογα των υπερχρεωμένων ευρωπαϊκών χωρών, σε πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες, καθώς επίσης σε κοινωφελείς εταιρείες. Το θέμα όμως είναι εάν πρόκειται για φούσκες, ποιοί κλάδοι απειλούνται σήμερα και πως θα έπρεπε να συμπεριφερθούν οι επενδυτές. Υπάρχουν λοιπόν τα εξής προειδοποιητικά σημάδια:
.
(α) Το πρώτο και ευκολότερο σημάδι, το οποίο προειδοποιεί για την ύπαρξη φούσκας, είναι οι ραγδαία αυξανόμενες τιμές ή αποδόσεις. Για παράδειγμα, όταν έσπασε η φούσκα των εταιρειών του διαδικτύου (10.03.2000), ο τεχνολογικός δείκτης των Η.Π.Α. (Nasdaq) είχε αυξηθεί εντός 12 μηνών κατά 110% (το αντίστοιχο ποσοστό σήμερα είναι περίπου 40%). Από την άλλη πλευρά, σε ορισμένες πόλεις των Η.Π.Α., λίγο πριν το σπάσιμο της φούσκας των ακινήτων, οι τιμές τους είχαν άνοδο της τάξης του 40% εντός δύο ετών.
(β) Μία επόμενη προειδοποίηση είναι οι ενδιάμεσες πωλήσεις υπό καθεστώς πανικού, οι οποίες συνήθως προκαλούν ξαφνική μεγάλη πτώση των τιμών, ακολουθούμενες όμως από μία ακόμη μεγαλύτερη άνοδο.
(γ) Σήμα κινδύνου αποτελεί επίσης η αυξημένη διαφορά μεταξύ της τιμής και της αξίας του επενδυτικού προϊόντος. Όσον αφορά τις μετοχές, η πραγματική αξία τους «ανιχνεύεται» εάν διαιρέσει κανείς την τρέχουσα τιμή τους με τη μέση καθαρή ανά μετοχή (αφαιρουμένου του πληθωρισμού) κερδοφορία τους τα τελευταία δέκα έτη.
Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, το μέσο κέρδος ανά μετοχή (P/E), οφείλει να είναι της τάξης του 16, όταν κατά το σπάσιμο της φούσκας του διαδικτύου είχε ανέλθει στο 44. Σήμερα, όσον αφορά τον αμερικανικό δείκτη S&P, ευρίσκεται στο 25. Είναι λοιπόν πολύ ακριβές οι μετοχές του, αλλά για να μιλήσει κανείς για φούσκα θα έπρεπε να αυξηθούν ακόμη κατά 25-30%.
(δ) Βασικό χαρακτηριστικό μίας φούσκας είναι η αυξημένη συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών στην αγορά του συγκεκριμένου προϊόντος.
(ε) Τέλος, η υπερεκτίμηση των εταιριών τεχνολογίας, όταν τοποθετούν στην αγορά νεωτεριστικά προϊόντα, αμφιβόλου όμως χρησιμότητας για τον άνθρωπο – όπως το facebook αλλά και τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα.
.
Συνεχίζοντας, τυπικά συμπτώματα φούσκας είδαμε πρόσφατα, στην περίπτωση του διαδικτυακού νομίσματος Bitcoin (άρθρο). Η τιμή του αυξήθηκε από 13 $ τον Ιανουάριο του 2013 στα 1.100 $ το Δεκέμβρη του ίδιου έτους, καταρρέοντας εν μέσω προβλημάτων αργότερα.
To άρθρο αποτελείται από 2 Σελίδες (…)
