Η ΡΩΣΙΑ
Στο προηγούμενο μέρος της ανάλυσης μας αναφερθήκαμε στις Η.Π.Α., στην Ευρώπη, στην Ιαπωνία (στη δυτική Τρόικα δηλαδή), καθώς επίσης περιληπτικά στην Κίνα – με ιδιαίτερη έμφαση στα νομισματικά όπλα της Δύσης (των Η.Π.Α. κυρίως), η οποία είναι ο αναμφίβολος νικητής της πρώτης μεγάλης «σύρραξης» (2011).
Εκτός όμως από αυτές τις δυνάμεις, ένας αρκετά σημαντικός παίχτης είναι ασφαλώς η Ρωσία – η οποία διαθέτει ένα ισχυρότατο όπλο, με το οποίο έχει ίσως τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει επιτυχημένα τους εχθρούς της, στο πεδίο που διεξάγονται σήμερα οι μάχες του παγκόσμιου συναλλαγματικού πολέμου: την ενέργεια.
Στα πλαίσια αυτά, το σημαντικότερο ίσως «μέσο χρήσης» του συγκεκριμένου όπλου, εκ μέρους της Ρωσίας, είναι η μεγαλύτερη επιχείρηση της, η οποία είναι ταυτόχρονα ο «Νούμερο Ένα» παραγωγός φυσικού αερίου στον πλανήτη: η Gazprom η οποία, σε συνεργασία με την κυβέρνηση, εκμεταλλεύεται τα αποθέματα της «γαλάζιας ενέργειας» (όπως αποκαλείται το φυσικό αέριο, λόγω του χρώματος της φλόγας, όταν καίγεται).
Ο ετήσιος τζίρος της τεράστιας αυτής εταιρείας (Πίνακας Ι), εάν συμπεριλάβουμε όλες τις συμμετοχές της και όχι μόνο τη μητρική, πλησιάζει το 10% περίπου του ρωσικού ΑΕΠ – ενώ παράγει το 85% του ρωσικού φυσικού αερίου, τροφοδοτώντας το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης. Παράλληλα, ελέγχει το 20% των αποθεμάτων φυσικού αερίου του πλανήτη, καθώς επίσης το 60% των αποθεμάτων της Ρωσίας.
.
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Θεμελιώδη μεγέθη του ισολογισμού της μητρικής Gazprom
| Μεγέθη |
2011 |
2010 |
2009 |
| Τζίρος (σε δις ρούβλια*) |
4.735,82 |
3.661,70 |
3.116,09 |
| Κέρδη π.φ. (σε δις ρούβλια) |
35,75 |
28,28 |
23,53 |
| Ποσοστό ιδίων κεφαλαίων |
78,57% |
78,51% |
76,20% |
| Αριθμός εργαζομένων |
400.280 |
389.702 |
383.375 |
| Μικτό κέρδος |
28,81% |
28,76% |
27,45% |
* Το ένα ευρώ ισοδυναμεί με 39,97 ρούβλια (01.03.2013)
Πηγή: Boersennews de
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
.
Φυσικά η επιχειρηματική και οργανωτική της δομή είναι εξ ολοκλήρου κάθετη – αφού συμπεριλαμβάνει εξόρυξη, παραγωγή, μεταφορά, προετοιμασία, εμπορία και παράδοση. Εκτός δε από τον τομέα της ενέργειας, έχει αναπτυχθεί στους τομείς των ΜΜΕ, τραπεζών, ασφαλειών και επενδύσεων – έχοντας ιδιόκτητη εσωτερική επενδυτική εταιρεία.
Με στόχο να αντιληφθούμε τα μεγέθη της εταιρείας αυτής, καθώς επίσης για να έχουμε μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα των βασικών μονομάχων,παραθέτουμε εδώ τον Πίνακα ΙΙ:
.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: Οικονομικά μεγέθη 2012 σε $, προβλέψεις
| Μεγέθη |
Η.Π.Α. |
Κίνα |
Ρωσία |
| ΑΕΠ |
15,66 τρις |
8,25 τρις |
1,95 τρις |
| Ρυθμός ανάπτυξης |
2,2% |
7,8% |
3,6% |
| ΑΕΠ κατά κεφαλή |
49.800 |
9.100 |
17.700 |
| Εργαζόμενοι |
154,9 εκ. |
795,4 εκ. |
75,2 εκ. |
| Ανεργία |
8,2% |
6,4% |
6,2% |
| Έλλειμμα προϋπολογισμού |
-7,6% |
-2,3% |
-0,1% |
| Έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών |
-487,2 |
+170,8 |
+85,1 |
| Εξαγωγές |
1,612 τρις |
2,021 τρις |
0,543 τρις |
| Εισαγωγές |
2,357 τρις |
1,780 τρις |
0,358 τρις |
| Εξωτερικό χρέος |
14,710 τρις |
0,711 τρις |
0,455 τρις |
| Εξωτερικό χρέος / ΑΕΠ |
93,93% |
8,62% |
23,33% |
Πηγή: CIA
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
.
Όπως συμπεραίνεται εύκολα από τον Πίνακα ΙΙ, οι Η.Π.Α. αντιμετωπίζουν πολύ μεγαλύτερα οικονομικά προβλήματα, σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους – ειδικά όσον αφορά τα δίδυμα ελλείμματα (προϋπολογισμού και τρεχουσών συναλλαγών), καθώς επίσης το εξωτερικό χρέος.
Εάν δε κατανοήσουμε ότι, το μεγάλο ΑΕΠ της υπερδύναμης στηρίζεται κυρίως στην κατανάλωση (71%) και στις υπηρεσίες, της Κίνας στη βιομηχανική παραγωγή, ενώ της Ρωσίας στην ενέργεια, θα διαπιστώσουμε πως οι κίνδυνοι που απειλούν τις Η.Π.Α. είναι τεράστιοι – γεγονός που έχουμε ήδη αναφέρει στην ανάλυση μας «Η μητέρα των κρίσεων». Ταυτόχρονα, τα προβλήματα της υπερδύναμης επιδεινώνονται καθημερινά, όπως επίσης της υπόλοιπης Δύσης, επειδή έχουμε εισέλθει στον αστερισμό του παραδόξου του Minsky – ένα από τα χαρακτηριστικότερα αποτελέσματα του οποίου είναι η μαζική φυγή κεφαλαίων προς τις αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Περαιτέρω, α μακροπρόθεσμος προγραμματισμός της Gazprom θυμίζει περισσότερο το σχεδιασμό μίας πολεμικής τακτικής, παρά μία επιχειρησιακή στρατηγική – αφού υπάρχουν αναφορές στην Κίνα, στην προσάρτηση της χερσονήσου Jamal, στη δημιουργία βάσεων στην Ανταρκτική κοκ. Εκτός αυτού, η εταιρεία διαθέτει σημαντικότατο ιδιωτικό στρατό (αν και ισχυρίζεται ότι πρόκειται για προσωπικό ασφάλειας) – γεγονός που θυμίζει αντίστοιχες επιχειρήσεις της μερκαντιλιστικής εποχής.
Ο αγωγός τώρα, με τον οποίο μεταφέρεται το φυσικό αέριο από τη Ρωσία στην Ευρώπη, είναι ο «Nord Stream» – πρόκειται για μία ανώνυμη εταιρεία, με μετόχους τη ρωσική Gazprom, καθώς επίσης τις γερμανικές Wintershall και E.ON, την ολλανδική Gasunie και τη γαλλική GDF Suez. Σχεδιάστηκε επίσης ο «South Stream», με μετόχους την Gazprom (50%), την ιταλική Eni (20%), τη γαλλική EdF (15%), καθώς επίσης τη γερμανική Wintershall (15%) – για να αποφευχθεί ο εφοδιασμός της Ευρώπης, μέσω της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας. Στην Εικόνα Ι που ακολουθεί, φαίνονται τρεις αγωγοί: ο Nord Stream, οSouth Stream και ο Nabucco:
.
Οι αγωγοί φυσικού αερίου Ρωσίας-Ευρώπης (με σκούρο μπλε οι εν λειτουργία αγωγοί, με γκρι οι υπό κατασκευή και με λευκό/πορτοκαλί οι σχεδιαζόμενοι)
.
Συνεχίζοντας, ο μεγάλος «εχθρός» της Gazprom είναι ο αγωγός Nabucco – ο οποίος σχεδιάζεται από κράτη της Ευρώπης, σε συνεργασία με τις Η.Π.Α., με στόχο να εξασφαλίσει στην Ευρώπη φυσικό αέριο από τα αποθέματα της Κασπίας (Αζερμπαϊτζάν και Καζακστάν, ενδεχομένως επίσης από το Ιράν, το Ιράκ και την Αίγυπτο) – έτσι ώστε να μην είναι απόλυτα εξαρτημένη από τη Ρωσία.
Ο αγωγός αυτός, θα έχει μήκος περίπου 3.300 χιλιόμετρα, εκ των οποίων τα 2.000 είναι στην Τουρκία, τα 400 στη Βουλγαρία, τα 460 στη Ρουμανία, τα 390 στην Ουγγαρία και τα 46 στην Αυστρία – αν και επανασχεδιάζεται συνεχώς, ενώ προγραμματίζεται να τεθεί σε λειτουργία το 2017. Στην Εικόνα ΙΙ απεικονίζεται ο South Stream (κόκκινη γραμμή), καθώς επίσης ο Nabucco (μπλε γραμμή). Στην Εικόνα ΙΙΙ, δίπλα, ο σημερινός επίσημος South Stream της Gazprom:
.
.
Μία κρίσιμη περιοχή, από την οποία θα περνούσε ο Nabucco, ήταν η Γεωργία – όπου με την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων το 2008, απειλήθηκε ο αγωγός και ισχυροποιήθηκε η θέση της Gazprom. Η εισβολή πραγματοποιήθηκε ακριβώς την εποχή όπου, οι Η.Π.Α. προσπαθούσαν να διασώσουν τηνFannie Mae – το μεγαλύτερο χρηματοπιστωτικό οργανισμό διαχείρισης ενυπόθηκων δανείων της υπερδύναμης, ένας από τους κυριότερους ιδιοκτήτες των δανειακών ομολόγων του οποίου ήταν η Ρωσία.
Με τη διάσωση της Fannie Mae, η τότε κυβέρνηση των Η.Π.Α. (Bush) προστάτευσε ουσιαστικά τα χρηματοπιστωτικά ενδιαφέροντα της Ρωσίας – με χρήματα των αμερικανών φορολογουμένων. Την ίδια στιγμή, η Ρωσία απειλούσε τα ενεργειακά ενδιαφέροντα της υπερδύναμης – ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των πολύπλοκων και αλληλοεξαρτώμενων γεωπολιτικών συμφερόντων, εντός των οποίων εξελίσσονται σήμερα οι παγκόσμιοι συναλλαγματικοί πόλεμοι.
Ολοκληρώνοντας, η Ρωσία δεν προσπαθεί μόνο να εμποδίσει την κατασκευή του Nabucco αλλά, παράλληλα, προωθεί δύο εναλλακτικούς αγωγούς, μέσω των οποίων θα μεταφέρεται το φυσικό αέριο από την κεντρική Ασία στην Ευρώπη – ελεγχόμενους βέβαια από την Gazprom. Η προμήθεια άλλωστε της Ευρώπης με φυσικό αέριο, είναι ο κυριότερος «μοχλός πίεσης» που έχει η Ρωσία στη διάθεση της – κάτι που βέβαια δεν θέλει σε καμία περίπτωση να χάσει.
Εκτός αυτού, η ενεργειακή εξάρτηση της Γερμανίας από τη Ρωσία, ειδικά μετά τις αποφάσεις εναντίον της πυρηνικής ενέργειας, είναι η «Αχίλλειος πτέρνα» της – κάτι που λειτουργεί επίσης υπέρ της Ρωσίας, ενώ «αναγκάζει» τη Γερμανία να προσπαθήσει να «υπεξαιρέσει» τα ενδεχόμενα αποθέματα της Κύπρου και της Ελλάδας.
