Η ΜΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
“Μεταξύ όλων των «εφαρμογών» της Δημοκρατίας, η ομοσπονδιακή οργάνωση ενός κράτους είναι η πλέον αποτελεσματική – καθώς επίσης η συγγενέστερη. Το ομοσπονδιακό σύστημα οριοθετεί και περιορίζει την απόλυτη κυριαρχία της κρατικής εξουσίας, επειδή την τεμαχίζει σε επί μέρους κομμάτια – παραχωρώντας στην κεντρική κυβέρνηση μόνο ορισμένα, ακριβώς προκαθορισμένα δικαιώματα. Είναι το μοναδικό μέσον, με το οποίο ελέγχεται όχι μόνο η εξουσία της πλειοψηφίας του λαού (κυβερνών κόμμα) αλλά, επίσης, η λαϊκή κυριαρχία” (Lord Acton).
Σύμφωνα με την παραπάνω «ρήση», η ομοσπονδιακή δομή ενός κράτους (όπως για παράδειγμα της Γερμανίας) είναι το πλέον εύφορο έδαφος για να ανθήσει η Άμεση Δημοκρατία. Στην περίπτωση δε της χώρας μας, θα μπορούσε να συμβεί, εάν οι περιφέρειες (Καλλικράτης) μετεξελίσσονταν σε ομοσπονδιακά κρατίδια – κάτι που δεν είναι πολύ δύσκολο στην εφαρμογή του, ενώ μπορεί να μας προφυλάξει από εσφαλμένες «λαϊκές ετυμηγορίες», οι οποίες παραδίδουν την απόλυτη εξουσία σε «κόμματα ενός ανδρός», τα οποία υπεξαιρούν την ψήφο με παραπλανητικές υποσχέσεις.
Περαιτέρω, διαπιστώνοντας ακόμη μία φορά την απίστευτη σοφία των προγόνων μας (παν μέτρον άριστον), έχουμε την άποψη ότι η μικτή οικονομία, στην οποία τόσο το κράτος, όσο και οι πολίτες, έχουν «μοιράσει» δίκαια, συνετά καλύτερα τις «εξουσίες» και τις δραστηριότητες μεταξύ τους, είναι η μοναδική ίσως λύση του προβλήματος. Παρά το ότι δε καταφέραμε να βαδίσουμε από τις φυλές στις πόλεις-κράτη, καθώς επίσης από τις πόλεις-κράτη στα εθνικά κράτη με απόλυτη επιτυχία, δεν μπορούμε να ισχυρισθούμε το ίδιο ούτε για τις διακρατικές ενώσεις, αλλά ούτε και για την παγκοσμιοποίηση – ενώ καμία νομισματική ένωση μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να επιβιώσει.
Πολλοί από εμάς επιθυμούν πράγματι να γίνουν ευρωπαίοι πολίτες και στη συνέχεια πολίτες του κόσμου – αντί Έλληνες, Γερμανοί κλπ. Εν τούτοις, υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ των επιθυμιών μας, των υποσυνείδητων «ενστάσεων» μας, καθώς επίσης των δυνατοτήτων μας – μία απόσταση που απαιτεί πάρα πολύ χρόνο για να διανυθεί ομαλά.
Το σύστημα της μικτής οικονομίας τώρα, σε συνθήκες άμεσης δημοκρατίας, είναι ίσως το μόνο που δεν έχει αποτύχει ακόμη, αφού έχει μερικώς εφαρμοσθεί μόνο στην Ελβετία – σε κάποια άλλη μορφή και στην Καλιφόρνια. Εδώ υπενθυμίζουμε μία φράση του F.D.Roosevelt, ο οποίος είχε πει ότι “Το σύστημα της ελεύθερης αγοράς δεν έχει αποτύχει στην εποχή μας, αλλά απλά δεν έχει γίνει ακόμη η προσπάθεια σωστής εφαρμογής του”.
Στο συγκεκριμένο σύστημα, το κράτος πρέπει να έχει τη δυνατότητα να καθορίζει τους κανόνες λειτουργίας των επιχειρήσεων –ρυθμίζοντας την ελεύθερη αγορά, με κριτήριο το κοινό περί Δικαίου αίσθημα. Με τη βοήθεια επιτροπών ανταγωνισμού, οφείλει να διατηρεί το μέγεθος των επιχειρήσεων σε λογικά πλαίσια, καθώς επίσης να επιβλέπει με μεγάλη αυστηρότητα τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού τομέα – με τη βοήθεια μίας κεντρικής τράπεζας, η οποία είναι απαράδεκτο να ανήκει σε ιδιώτες (όπως δυστυχώς συμβαίνει με την Τράπεζα της Ελλάδας, τη Fed κλπ.).
Σε γενικές γραμμές λοιπόν, το κράτος πρέπει να απαγορεύει τη μόχλευση, τα παράγωγα επίσης, να υποχρεώνει τις τράπεζες να δανείζουν μόνο τις καταθέσεις τους, να τις διαχωρίζει σε εμπορικές-επενδυτικές (Glass-Steagall), τεμαχίζοντας τις υπερβολικά μεγάλες, να διώκει τη φοροαποφυγή των πολυεθνικών (κατάργηση των off shore εταιρειών, έλεγχος των υπερτιμολογήσεων κλπ.), καθώς επίσης όλα όσα ευρίσκονται προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Από την άλλη πλευρά βέβαια, θα πρέπει να έχει στην αποκλειστική ιδιοκτησία του όλες τις κοινωφελείς επιχειρήσεις (ενέργεια, ύδρευση), ορισμένες στρατηγικές (λιμάνια), καθώς επίσης κάποιες «εν δυνάμει» κερδοφόρες (τον ΟΠΑΠ για παράδειγμα) – έτσι ώστε να μην εξαρτάται από τους επιχειρηματίες και να μπορεί να αντιπαρατίθεται μαζί τους.
Επειδή όμως το δημόσιο είναι συνήθως «επιρρεπές» στη διαφθορά, στη διαπλοκή, στην κακοδιαχείριση κλπ., οφείλουν οι πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στη λειτουργία του – ιδιαίτερα στον έλεγχο του. Στα πλαίσια αυτά, θεωρούμε ότι το πολίτευμα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας έχει πλέον ολοκληρώσει τον κύκλο του και πρέπει να αντικατασταθεί από ένα επόμενο: από τη Φιλελεύθερη, Άμεση Δημοκρατία, έτσι όπως αυτή εφαρμόζεται από την Ελβετία (άρθρο μας) και μάλλον προετοιμάζεται από τη Γερμανία – δυστυχώς δυσλειτουργεί στην Καλιφόρνια, από την οποία όμως οφείλουμε να αντλήσουμε διδάγματα (όπως και από κάποιες άλλες εξελίξεις στις Η.Π.Α., τις οποίες θα αναλύσουμε στη συνέχεια).
Πρώτη προτεραιότητα τώρα της φιλελεύθερης, άμεσης δημοκρατίας στη χώρα μας, οφείλει να είναι η δημιουργία εξειδικευμένων επιτροπών Πολιτών – οι οποίοι θα εκλέγονται σε ετήσια βάση με κλήρο, μεταξύ αυτών που θα υποβάλλουν αιτήματα επιλογής τους, ανάλογα με το γνωστικό πεδίο τους. Οι εθελοντικές αυτές επιτροπές, θα έχουν σκοπό τον έλεγχο όλων των δραστηριοτήτων του δημοσίου, συμπεριλαμβανομένων των λογιστικών καταστάσεων, καθώς επίσης των Ισολογισμών των πολιτικών κομμάτων – κυρίως βέβαια των κομμάτων εξουσίας.
Φυσικά, όλες οι καταστάσεις και οι Ισολογισμοί των κομμάτων, καθώς επίσης του στενότερου ή ευρύτερου δημοσίου, με τα ανάλογα ενημερωτικά (όπως συμβαίνει με τις εισηγμένες εταιρείες), οφείλουν να προετοιμάζονται και να αναρτώνται με διαφάνεια στο διαδίκτυο – έτσι ώστε να είναι «προσβάσιμες» όχι μόνο στις επιτροπές, αλλά σε όλους τους ενδιαφερομένους για τη χώρα τους Πολίτες, όπως και στα ΜΜΕ.
Περαιτέρω, άλλες επιτροπές Πολιτών πρέπει να ελέγχουν τους εκάστοτε νόμους που ψηφίζονται από το Κοινοβούλιο, με τους σημαντικότερους από αυτούς να προϋποθέτουν δημοψηφίσματα – όπως συμβαίνει στην Ελβετία. Για παράδειγμα, η προσφυγή της χώρας σε έναν διεθνή οργανισμό, όπως στο ΔΝΤ, όφειλε να είναι απόφαση του συνόλου των Πολιτών της – επίσης όλοι οι νόμοι, οι οποίοι αφορούν σοβαρά θέματα των βουλευτών της (ευθύνες υπουργών κλπ.). Φυσικά το ίδιο ισχύει και για τις επιτροπές ελέγχου οικονομικών σκανδάλων του δημοσίου, έτσι ώστε να μην είναι οι ίδιοι αυτοί που ελέγχονται και ελέγχουν.
Κλείνοντας, όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν η Φιλελεύθερη, Άμεση Δημοκρατία οφείλει να στηρίζεται:
.
(α) Σε ένα σύνολο υγιών Θεσμών, οι οποίοι καθορίζουν επακριβώς το πλαίσιο, μέσα στο οποίο αναπτύσσονται όλοι οι Πολίτες, ανταγωνιζόμενοι με ίσους όρους.
(β) Σε ένα σύνολο συνειδητών πολιτών, το οποίο να κατανοεί επαρκώς τις αρχές της Οικονομίας και της Δημοκρατίας ή, τουλάχιστον, να έχει διαμορφώσει ένα χαρακτήρα συνεπή προς το συγκεκριμένο «τρόπο ζωής» και, τέλος,
(γ) Σε μία υψηλής ποιότητας ηγεσία, η οποία να μπορεί να κατευθύνει ορθολογικά το κράτος (όχι απλά να διαχειρίζεται το δημόσιο πλούτο), καθώς επίσης να διαφυλάσσει τη χώρα της, τουλάχιστον στις κρίσιμες στιγμές – χωρίς ποτέ να επιτρέπει σε τρίτους να την προσβάλλουν. Τα απολύτως απαραίτητα χαρίσματα που πρέπει να διαθέτει η ηγεσία αυτή δεν είναι άλλα από το να μπορεί να πείθει τεκμηριωμένα, να εμπνέει και να διδάσκει – να εκπαιδεύει δηλαδή τους κυβερνωμένους.
.
Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΙΣ Η.Π.Α.
Στο εσωτερικό της υπερδύναμης φαίνεται ότι «σιγοβράζει» μία εξέγερση – αρχικά εναντίον των μεγάλων τραπεζών και της WallStreet. Σε οκτώ Πολιτείες (μεταξύ των οποίων η Ουάσιγκτον, η Λουϊζιάνα, η Μασαχουσέτη και η Καλιφόρνια, στην οποία λειτουργεί η άμεση δημοκρατία), τα κοινοβούλια προετοιμάζουν την ίδρυση κρατικών εμπορικών τραπεζών. Με τις ενέργειες τους αυτές οι υπερχρεωμένες Πολιτείες θέλουν να επιτύχουν την παροχή περισσοτέρων δανείων για τις τοπικές οικονομίες τους (πραγματική αγορά) με χαμηλότερα επιτόκια – καθώς επίσης την εισροή των τραπεζικών κερδών στο δικό τους προϋπολογισμό.
Το γεγονός αυτό προκλήθηκε από τη δυσαρέσκεια των Πολιτειών απέναντι στις μεγάλες τράπεζες οι οποίες, παρά το ότι διασώθηκαν με τα χρήματα των φορολογουμένων, αφενός μεν συνέχισαν να προσφέρουν μεγάλες προμήθειες στα στελέχη τους, αφετέρου δε περιόρισαν τα δάνεια τους στην πραγματική οικονομία – επιλέγοντας την κερδοσκοπία και τις χρηματιστηριακές επενδύσεις. Η «εξέγερση» αυτή, η οποία δεν προέρχεται από τους δρόμους (διαδηλώσεις), αλλά από τους εφοριακούς, από τους λοιπούς ΔΥ, από τις επιχειρήσεις και από τους κυβερνήτες των επί μέρους Πολιτειών, κερδίζει συνεχώς έδαφος – κυρίως επειδή οι κυβερνήσεις τους ευρίσκονται αντιμέτωπες με μία κλιμακούμενη ανεργία, με τεράστιες ζημίες προϋπολογισμών, καθώς επίσης με μεγάλα ελλείμματα στα συνταξιοδοτικά ταμεία.
«Υπάρχει ένας και μοναδικός τρόπος για να σταθεροποιήσουμε ή/και να ισοσκελίσουμε τους προϋπολογισμούς μας: η ίδρυση κρατικών τραπεζών», αναφέρεται χαρακτηριστικά. «Η Καλιφόρνια είναι η μεγαλύτερη οικονομία των Η.Π.Α. Εν τούτοις, δεν είμαστε σε θέση να οδηγήσουμε τα δισεκατομμύρια των κρατικών μας εσόδων στην οικονομία της Πολιτείας μας, επειδή τα τοποθετούμε στις μεγάλες τράπεζες, οι οποίες κερδοσκοπούν ασύστολα με τα δικά μας χρήματα – στοιχηματίζοντας στο τέλος, με τη βοήθεια των παραγώγων, ακόμη και εναντίον των ομολόγων του δημοσίου μας».
Σημείο αναφοράς των παραπάνω εξελίξεων φαίνεται πως είναι η τράπεζα της Β. Ντακότας – η μια και μοναδική κρατική τράπεζα των Η.Π.Α., η οποία ιδρύθηκε το 1919 και λειτουργεί έκτοτε κερδοφόρα. Η Πολιτεία της Βόρειας Ντακότας καταθέτει στο ινστιτούτο αυτό τα φορολογικά έσοδα της, απαιτώντας σαν αντάλλαγμα να διατίθενται για όσο το δυνατόν περισσότερα δάνεια στις τοπικές επιχειρήσεις. Η τράπεζα ελέγχεται βέβαια αυστηρά, αφού οι ισολογισμοί της αναλύονται τόσο από ανεξάρτητους ελεγκτές, όσο και από την ίδια την κυβέρνηση της Πολιτείας.
Ένα ειδικό κρατικό πρόγραμμα καθορίζει τη συμμετοχή της δημόσιας τράπεζας στο δανεισμό τοπικών ταμιευτηρίων – τα οποία επίσης προωθούν την τοπική οικονομία. Η τράπεζα της Β. Ντακότας, η οποία λειτουργεί σαν συνεργάτης των υπολοίπων τραπεζών και όχι σαν ανταγωνιστής, αύξησε τον όγκο των δανείων της κατά 35% την περίοδο της κρίσης (2007-2010), όταν οι μεγάλες τράπεζες της Wall Street, την ίδια χρονική περίοδο, μείωσαν κατά 53% τα δάνεια τους.
Τα τελευταία δέκα χρόνια η κρατική τράπεζα έχει εμβάσει 300 εκ. $ κέρδη στο ταμείο της Πολιτείας, λειτουργώντας με απόδοση 19% επί των κατατεθειμένων κεφαλαίων της – όταν ο μέσος όρος του χρηματοπιστωτικού κλάδου των Η.Π.Α. απέδωσε μόλις 7,65%. Σαν αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων της κεντρικής τράπεζας, η ανεργία στη Β. Ντακότα διατηρείται στο 3,5% – όταν η αντίστοιχη στην Αλάσκα, η οποία παράγει τη διπλή ποσότητα πετρελαίου, ευρίσκεται στο 7,7%.
Σύμφωνα τώρα με τοπικούς αναλυτές, “Οι πολιτικοί στην Ουάσιγκτον είναι έμμισθοι υπάλληλοι των τραπεζών. Οι πέντε μεγαλύτερες τράπεζες ελέγχουν περισσότερες καταθέσεις, από τις 45 επόμενες. Οι τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες των Η.Π.Α. μείωσαν, μεταξύ των ετών 2007 και 2010, τα δάνεια τους στην πραγματική οικονομία κατά 53%. Ο αριθμός των ταμιευτηρίων και των συνεταιριστικών τραπεζών μειώθηκε κατά 30% σε σχέση με το 1990 – στα 6.600 ιδρύματα.
Η Πολιτεία της Όρεγκον πρέπει, στο δυσκολότερο έτος από πλευράς ελλειμμάτων της ιστορίας της, να πληρώσει τόκους ύψους 13,5 εκ. $ στις Bank of America, Morgan Stanley και JP Morgan Chase για παράγωγα προϊόντα, με τα οποία χρηματοδοτήθηκαν κάποια έργα υποδομών. Εάν η Πολιτεία είχε μία κρατική τράπεζα, δεν θα υποχρεωνόταν να πληρώνει προμήθειες, ούτε τόσο υψηλά επιτόκια – επομένως, δεν θα επιβάρυνε τους πολίτες της με διαρκώς αυξανόμενους φόρους, οι οποίοι καταλήγουν ουσιαστικά στα ταμεία των τραπεζών”.
Για να κατανοήσουμε τη σημασία των κρατικών τραπεζών στο παράδειγμα της χώρας μας, αρκεί ίσως να αναφέρουμε ότι, οι τόκοι των δανείων που έχει λάβει η Ελλάδα υπολογίζονται σήμερα στα 17 δις € – 28 δις € το 2015, σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο. Οι ιδιωτικές τράπεζες, δανειζόμενες με 1,5% επιτόκιο από την ΕΚΤ, μας δανείζουν με μέσον όρο 6%, οπότε κερδίζουν, σε ύψος δανείων 350 δις €, περί τα 16 δις € εις βάρος μας – το οκταπλάσιο δηλαδή των εσόδων που θα αποφέρει ο νέος φόρος ακινήτων ή όσο σχεδόν οι μισθοί όλων των ΔΥ. Εάν όμως υπήρχε μία κρατική τράπεζα, ο προϋπολογισμός μας θα είχε κατά πολύ μικρότερα ελλείμματα – οπότε δεν θα απαιτούνταν νέοι φόροι ή απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων. Είναι όμως ποτέ δυνατόν να το επιτρέψει η σημερινή Ευρώπη των τραπεζών, η οποία λειτουργεί εις βάρος της Ευρώπης των Πολιτών της;
Επιστρέφοντας στις Η.Π.Α., από τη μία πλευρά οι πολίτες στους δρόμους διαδηλώνουν εναντίον των τραπεζών (Wall Street), ενώ από την άλλη οι Πολιτείες, στην πρωτεύουσα του καπιταλισμού, εξεγείρονται εναντίον της Ομοσπονδιακής κυβέρνησης και ιδρύουν δικές τους, κρατικές τράπεζες – έτσι ώστε να αποδεσμευθούν από τα νύχια της χρηματοπιστωτικής μαφίας, η οποία είναι «κατασκεύασμα» του μονοπωλιακού καπιταλισμού και της νεοφιλελεύθερης δικτατορίας.
Παράλληλα, με «ηγέτη» την Καλιφόρνια, συζητούνται σοβαρά αποσχίσεις και ανεξαρτητοποιήσεις αμερικανικών Πολιτειών– ένα ενδεχόμενο που θα μπορούσε να οδηγήσει στην πλήρη διάλυση των Η.Π.Α., μέσα από αιματηρές κοινωνικές εξεγέρσεις και επανάληψη των εμφυλίων πολέμων, ειδικά όταν το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο αποφασίσει να μεταναστεύσει μαζικά στις αγορές του μέλλοντος (Κίνα κλπ.).
.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Όπως φαίνεται, η σταδιακή αλλαγή του συστήματος προς την κατεύθυνση της φιλελεύθερης, άμεσης Δημοκρατίας, σε καθεστώς μικτής οικονομίας, η οποία μπορεί να επιβιώσει χωρίς να απαιτείται αδιάκοπη ανάπτυξη, θα ήταν ένα σημαντικό βήμα προς ένα ασφαλές μέλλον – με μία «υποφερτά» περιορισμένη ελευθερία. Στα πλαίσια αυτά, όχι μόνο δεν θα έπρεπε να ιδιωτικοποιηθούν οι επιχειρήσεις αλλά, αντίθετα, να κρατικοποιηθούν οι κοινωφελείς, οι στρατηγικές και οι κερδοφόρες – ενώ υπάρχει μεγάλη ανάγκη ενίσχυσης της οικονομίας από κρατικές τράπεζες.
Ολοκληρώνοντας, εάν η κρίση χρέους της Δύσης δεν αντιμετωπισθεί από όλες τις χώρες μαζί, σε συνθήκες συνεργασίας και όχι ανταγωνισμού, χωρίς εθνικιστικές «οπισθοδρομήσεις» και επεκτατικές βλέψεις, ο κόσμος θα βιώσει πολύ δύσκολες ημέρες – ημέρες αποκάλυψης. Έχοντας την άποψη ότι, η Ελλάδα ήταν αυτή που «πυροδότησε» τις αλλαγές, «ταράζοντας τα νερά» όπως συνέβαινε ανέκαθεν στην Ιστορία, θεωρούμε πως η επίλυση της Ελληνικής κρίσης έχει απόλυτη προτεραιότητα – ενώ ο τρόπος που τελικά θα επιλεχθεί, θα καθορίσει παράλληλα το μέλλον ολόκληρου του πλανήτη.
.
