Πολλά ακούγονται και ακόμη περισσότερα γράφονται για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η εκάστοτε κυβέρνηση μιας χώρας ασκεί πίεση στα ΜΜΕ να προάγουν μόνο τα «μηνύματα» που αυξάνουν τα εκλογικά ποσοστά. Η αντιπολίτευση σχεδόν αντανακλαστικά, ακολουθεί το αντίθετο ρεύμα. Και ορισμένες υπο-ομάδες, που λαμβάνουν χορηγίες από μέλη της εγχώριας Ελίτ ή σχετίζονται με τρίτες χώρες που προσπαθούν να ασκήσουν γεωπολιτική επιρροή, δημοσιεύουν υλικό ανάλογο των συμφερόντων τους. Οπότε και εμείς αποφασίσαμε να αναζητήσουμε πληροφορίες απευθείας από τη πηγή, αποφεύγοντας τα ενδιάμεσα «φίλτρα». Και μιας και τα Road Trip είναι της αρεσκείας μας, “με ένα σμπάρο δυό τρυγόνια”.
Αύγουστος 2023, Αθήνα
“Το πρώτο 1,5 χιλιόμετρο. Μένουν άλλα 1.200 για αρχή”, είπα στον άνθρωπο που προσφέρθηκε να είναι ο οδηγός μου σε αυτό το ταξίδι – εφεξής «ο οδηγός».
Αυτή ήταν η πρώτη μου σκέψη αφότου μηδενίσω το κοντέρ και σταματήσω στο πρώτο κόκκινο φανάρι της Λ. Πεντέλης. Ήταν ξημερώματα 2:30 π.μ.
Η προγραμματισμένη διαδρομή (υπολογισμός Google Maps) – Από Αθήνα προς Bilopillya, με διανυκτερεύσεις σε Βουκουρέστι, Chernivtsi, Κίεβο και Sumy. 34 ώρες «καθαρής» οδήγησης, ~2.600 χιλιόμετρα.
Επέλεξα αυτήν την ώρα για να προλάβω να φτάσω Ρουμανία πριν βραδιάσει, υπολογίζοντας 14 ώρες οδήγησης (Google Maps), συν 2 επιπλέον για στάσεις (φαγητό και ξεκούραση).
Είχα φροντίσει να προετοιμαστώ για παν ενδεχόμενο:
Διαβατήριο & Δίπλωμα οδήγησης,
Αγορά e-Vignette. Στη Βουλγαρία και Ρουμανία, τα διόδια πληρώνονται μια φορά για ολόκληρη τη χώρα. Η αγορά γίνεται online ή σε (πχ.) βενζινάδικα της εκάστοτε χώρας. Εγώ τα είχα αγοράσει online για 1 μήνα (μπρος και επιστροφή) αφού ήταν αρκετά οικονομικά τα «πακέτα» (περί τα 8 ευρώ για Ρουμανία).
«Φόρτιση» του κινητού μου με data για roaming, καθώς η Βουλγαρία και Ρουμανία είναι μεν μέλη της Ε.Ε. αλλά δεν ανήκουν στη ζώνη Schengen. Και επομένως οι χρεώσεις είναι διαφορετικές (για Ουκρανία έπρεπε να «ξαναφορτίσω» ξεχωριστά).
Ειδικά για την Ουκρανία: 25-αδα μπουκαλάκια νερό, κονσέρβες, είδος αυτοάμυνας, Powerbank 20,000 mah (ισοδυναμεί με 3-6 πλήρης φορτίσεις ενός smartphone), πυξίδα (αν μείνω χωρίς μπαταρία στη μέση του πουθενά), αναπτήρες (για να βράσω λιμνό-νερο σε άδεια κονσέρβα αν ξεμείνω από νερό – υπερβολή, ξέρω) και Είδη Πρώτων Βοηθειών.
Αθλητικά παπούτσια και σορτσάκι για άνετη οδήγηση, μετρημένα ρούχα σε βαλίτσα (αντιπαθώ τις μεγάλες βαλίτσες, αφού κανείς μπορεί να τα πλένει επί του ταξιδιού), Application μετάφρασης γλώσσας, λίστα με τα πιο δημοφιλή συνεργεία και βενζινάδικα κάθε χώρας, βάση φόρτισης κινητού με μόνιμη παροχή ρεύματος (GPS) – να σημειώσω πως το GPS της Google δουλεύει χωρίς να καταναλώνει data (χωρίς internet), εκτός εάν θέλει κανείς να δει λεπτομέρειες πχ. ενός καταστήματος ή τοπογραφικού σημείου (details, zoom–in).
Ρεζέρβα (λάστιχο αυτοκινήτου) με όλα τα απαραίτητα εργαλεία, μετρητά και τρείς κάρτες (2 ελληνικές και της PayPal) – Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, έκανα χρήση κάρτας σε Βουλγαρία και Ρουμανία, για να αποφύγω την αλλαγή μετρητών σε τοπικό νόμισμα (βενζινάδικα, τρόφιμα). Δεν άξιζε η ταλαιπωρία αφού έμενα ελάχιστα σε κάθε χώρα. Οι ελληνικές τράπεζες βέβαια χρέωναν αρκετά για τις σχετικές ηλεκτρονικές συναλλαγές (περί το 7%).
***
Ο δρόμος προς Θεσσαλονίκη ήταν άριστης ποιότητας, αλλά «ζαλίστηκα» από τις ατελείωτες στάσεις διοδίων. Σε μια περίπτωση μάλιστα, πρέπει να ήταν αφού περάσω τη Θεσσαλονίκη, μου ζητήθηκε να πληρώσω 0,30 λεπτά! «Ενδέχεται το κόστος της μισθοδοσίας των υπαλλήλων να ξεπερνάει τα έσοδα σ ’αυτά τα διόδια», σκέφτηκα τότε.
Αθήνα προς Σέρρες (Βίντεο) – Η καλή ποιότητα των ελληνικών δρόμων μου επέτρεψε να ταξιδεύω νύχτα.
Καθώς πλησίαζα τις Σέρρες, αποφάσισα τελικά να κάνω μια στάση χωρίς όμως να επισκεφθώ τη πόλη, με στόχο να αποφύγω να αυξήσω τον συνολικό χρόνο του ταξιδιού. «Τσίμπησα» μια γευστική σπανακόπιτα που μου προσφέρθηκε από την ευγενική και με έντονη τοπική προφορά ιδιοκτήτρια του καταστήματος. Ο οδηγός μου προτίμησε να συνεχίσει τον ύπνο.
Τελικά «επέστρεψα στην άσφαλτο» πλησιάζοντας πλέον τα σύνορα με την Βουλγαρία. Μόλις άρχισε να φαίνεται η «ουρά» των αυτοκινήτων που περίμεναν για έλεγχο διαβατηρίων, ξαφνιάστηκα από τα όσα αντίκρισα: Νόμιζα πως είχα επισκεφθεί αντιπροσωπία γερμανικών αυτοκινήτων.
Γυαλισμένα (όλα) οχήματα μάρκας BMW, Audi και Mercedes παντού. Το δικό μου ήταν το πιο «ταπεινό» απ’ όλα. Και εξαιρώντας μια περίπτωση, όλες οι πινακίδες ήταν βουλγαρικές.
Περνώντας τα σύνορα με «πλημμύρισε» το συναίσθημα του «δεν χαίρω πλέον ελληνικής κάλυψης». «Αν μου μείνει από εδώ και πέρα το αμάξι, άντε να βγάλω άκρη». Σχεδόν αμέσως άρχισαν να εμφανίζονται παντού καταστήματα στοιχημάτων, καζίνο και βενζινάδικα.
Σταμάτησα στο πρώτο βενζινάδικο που «αναγνώρισα» χωρίς να το πολυσκεφθώ. Ήταν ένα ρωσικό Lukoil. Μόλις γέμισα το ρεζερβουάρ και χωρίς να το θέλω, άρχισα να σκέφτομαι πως είναι «κακό Κάρμα να επισκεφθώ ρωσικό βενζινάδικο, με γνώμονα το προς τα που ταξίδευα». Και για ειρωνική κακή μου τύχη, το αμάξι άρχισε να κάνει έναν περίεργο θόρυβο στα δεξιά του μπροστινού τροχού.
Πήρα τηλέφωνο το συνεργείο που μου είχε κάνει το σέρβις και με διαβεβαίωσαν πως κάτι τέτοιο δεν έπρεπε να συμβαίνει και πως κάτι απλά θα έχει κολλήσει στο τροχό, προκαλώντας αυτόν τον θόρυβο (σαν να τρίβει κάτι το λάστιχο). Σταμάτησα σε ένα πάρκινγκ όπου επιτρέπονταν μόνο τα φορτηγά και οι Βούλγαροι βρήκαν την ευκαιρία να με ζορίσουν και άλλο με χορωδία από κόρνες. Εγώ δεν έδωσα σημασία και άρχισα να ψάχνω για αυτό το κάτι που κόλλησε στο τροχό. Δεν βρήκα τίποτα. Ενώ άρχισε και να βρέχει – αν είναι ποτέ δυνατόν.
Βρεγμένος πλέον αποφάσισα να δείξω «τυφλή εμπιστοσύνη» στο συνεργείο μου (με πείθω τώρα) και να συνεχίσω το ταξίδι, και «ας γίνει ότι είναι να γίνει».
Το τοπίο ήταν καταπράσινο, ενώ από όσα αντίκρισα δεν είδα πουθενά καμένο δάσος. Παράλληλα στο δρόμο μου κράταγε συντροφιά ο ποταμός Στρυμόνας, που καταλήγει στην ελληνική Λίμνη Κερκίνη – ένα μέρος που ανυπομονώ να επισκεφθώ για kayak στο εγγύς μέλλον. Λίγο αργότερα άρχισαν τα βουνά, που λόγω βροχής είχαν «στολιστεί» με συννεφιά.
Βουλγαρία προς Σόφια (Βίντεο) – Καθώς κατευθυνόμουν προς τη πρωτεύουσα, ξαφνιάστηκα που δεν αντίκρισα καθόλου καμένα δάση.
Μετά από αρκετά χιλιόμετρα κατέφτασα στη πρωτεύουσα Σόφια. Μολονότι τα περίχωρα της πόλης ήταν σε κακή κατάσταση, η κεντρική πλατεία γύρω από το Δημαρχείο της πόλης ήταν πλακόστρωτη και φροντισμένη. Και κάπου εκεί αποφάσισα να κάνω άλλη μια στάση για φαγητό, καθώς και για να «κλείσω» το διαμέρισμα Airbnb στο Βουκουρέστι – αφού πλέον μπορούσα να προβλέψω το χρόνο άφιξής μου και είχα και το Wi-Fi του εστιατορίου La Cattedrale για να κάνω τη δουλειά μου.
Σόφια, Βουλγαρία (Βίντεο) – Περιφερειακά η Σόφια είναι σε κακή κατάσταση, το κέντρο όμως είναι πανέμορφο.
Ξεκινώντας και πάλι, αυτή τη φορά με προορισμό το Βουκουρέστι (Ρουμανία), ήρθα αντιμέτωπος με δρόμο στενό και σχετικά κακής ποιότητας. Η προσπέραση ήταν δύσκολη υπόθεση καθώς οι λωρίδες κυκλοφορίας ήταν μόλις μια για κάθε κατεύθυνση. Αποτέλεσμα ήταν τα φορτηγά να με καθυστερήσουν αρκετά.
Σε ένα σημείο μάλιστα ένα διπλό φορτηγό δυο οχήματα μπροστά μου, σταμάτησε απότομα στη μέση του δρόμου για να προσπαθήσει να … μιλήσει με δύο μελαμψές ιερόδουλες. Τελικά οι οδηγοί πίσω άρχισαν να κορνάρουν με μανία, διακόπτοντας τα σχέδια του φορτηγατζή. Η «λεωφόρος» αυτή προσέλκυε φαίνεται αρκετές του κλάδου και σε κάποιο σημείο λίγο αργότερα, είδα μια κοπέλα να έχει ανάψει μια μικρή φωτιά και να χορεύει σαν σε παγανιστική τελετουργία. Το είδα και αυτό.
Και πριν το καταλάβω έφτασα στη περιοχή Ruse της Βουλγαρίας, ένα σημείο από όπου μπορεί κανείς να περάσει τα σύνορα μέσω γέφυρας – αφού οι δυο χώρες έχουν κατά το μεγαλύτερο μέρος «φυσικά σύνορα» τον ποταμό Δούναβη.
Για να περάσει κανείς τη «Γέφυρα Φιλίας» (όπως ονομάζεται) πρέπει να πληρώσει επί τόπου διόδια περί τα 4-6 ευρώ. Και με το πέρασμα αυτό ήμουν Ρουμανία, αρκετά μακριά πλέον από τη πατρίδα.
Σύνορα Βουλγαρίας-Ρουμανίας (Βίντεο) – Η «Γέφυρα Φιλίας» ενώνει τις δυο χώρες στη περιοχή Ruse της Βουλγαρίας. Σε άλλες περιοχές κανείς περνάει με μικρό πλοίο.
Συνέχισα μέχρι το Βουκουρέστι χωρίς στάση. Όταν «μπήκα» στη πόλη ξαφνιάστηκα με το πόσο καθαρή και φροντισμένη ήταν. Δρόμοι και κτήρια. Με μοναδικό «κόκκινο πανί» τη σηματοδότηση, όπου για περάσει κανείς στο αντίθετο ρεύμα ή να κόψει κάθετα, έπρεπε να διασχίσει γραμμές τραμ με συνεχείς προσπεράσεις από όλα τα ρεύματα. Τα φανάρια δεν φαίνεται να καλύπτουν τίποτα άλλο πέραν της ευθύγραμμης πορείας.
Ρουμανία, οικονομία – Μολονότι ο δείκτης ανάπτυξης της χώρας δεν ξεπερνάει (μ.ο.) το 1,5-2% ετησίως τα τελευταία 20 χρόνια, το χρέος προς ΑΕΠ παραμένει κάτω του 50%. Το ποσοστό της ανεργίας κυμαίνεται μεταξύ 4-6% με σχεδόν το ίδιο ποσοστό συμμετοχής (labor participation rate) για ηλικίες από 24 έως 64 ετών (~75%) – πηγή OECD.
Εν τέλει έφτασα στη διεύθυνση που μου «έδωσε» το Airbnb και πάρκαρα κάτω από ένα κτήριο με πολλές κάμερες (για ασφάλεια). Πήρα τις βαλίτσες μου (για περαιτέρω ασφάλεια) και συνάντησα την διαχειρίστρια του διαμερίσματος-ξενώνα και της είπα πως «το ‘χω, σύμφωνα με τις οδηγίες που μου έστειλες στο application».
Εμφανώς καταβεβλημένος, παραπάταγα σαν μεθυσμένος και με τα γόνατά μου να έχουν πάρει τη κλίση του καθίσματος του αυτοκινήτου, προσπάθησα να ανοίξω την εξώπορτα. «Φαίνεται να έχει φρακάρει» είπα στον οδηγό μου και συνέχισα επίμονα να στριφογυρίζω το πόμολο. Ξαφνικά από το διπλανό παράθυρο πετάχτηκε μια λευκή φιγούρα που άρχισε να φωνάζει εξοργισμένα.
Λάθος εξώπορτα. Σήκωσα τα χέρια μου σαν ένδειξη πως παραδέχομαι το λάθος μου, ενώ κουνούσα το κεφάλι πάνω-κάτω προσποιούμενος πως καταλάβαινα τη γλώσσα που μιλάει. Αν με έβριζε τα δέχτηκα όλα. Σβέλτα άνοιξα την παραδίπλα πόρτα και ανέβηκα τη σκάλα, μπερδεύοντας για δεύτερη φορά τις οδηγίες και προσπαθώντας να ανοίξω τη πόρτα μπροστά μου.
Ένα σκυλάκι άρχισε να γαβγίζει μανιασμένα και λέω «αποκλείετε, δεν πλήρωσα για συντροφιά». Τελικά βρήκα τη σωστή πόρτα και λαχανιασμένος μπήκα γρήγορα να κρυφτώ από οποιαδήποτε περαιτέρω κοινωνική υποχρέωση και την ανάγκη για χρήση του Application μετάφρασης.
Μπροστά μου, ένα υπέροχο και πεντακάθαρο διαμέρισμα στον τελευταίο όροφο του κτηρίου. Δόξα τω Θεώ.
Σήμερα είναι η μέρα
Ξύπνησα και σηκώθηκα με το ζόρι. Είχα ήδη από τη προηγούμενη ημέρα αποφασίσει να ταξιδέψω μέχρι το Chernivtsi της Ουκρανίας, αντί για το Κίεβο. Το GPS υπολόγιζε τον χρόνο οδήγησης στις 8 ώρες, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τυχόν καθυστερήσεις – που από το χθεσινό δρομολόγιό μου κατάλαβα πως θα υπάρχουν (έως και 15% επιπλέον του συνολικού προϋπολογισμένου χρόνου).
Δεν ήθελα να ταξιδεύω νύχτα, ειδικά στην Ουκρανία. Και τελικά ευτυχώς για την απόφασή μου αυτή, καθώς το GPS με πέρασε μέσα από κάθε πόλη, λόγω έργων στις λεωφόρους. Τουλάχιστον μου δόθηκε η ευκαιρία να φουλάρω το ρεζερβουάρ αρκετά κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Δεν μπορώ να γνωρίζω εάν θα υπάρχουν ελλείψεις σε καύσιμα στην Ουκρανία ή το πότε θα συναντήσω το πρώτο αξιόλογο βενζινάδικο εκεί.
Σιγά σιγά πλησίαζα τα σύνορα, με τα σπίτια στις ανοιχτές πεδιάδες να λιγοστεύουν και τα περισσότερα οχήματα μπροστά και πίσω μου να βγαίνουν στις τελευταίες εξόδους. «Αρχίζει ήδη να σκοτεινιάζει», παρατήρησα, λίγο πριν αντικρίσω μια ουρά από φορτηγά μπροστά μου. Αν και προβληματισμένος για την επικείμενη απόφασή μου, ακολούθησα ένα τζιπ που μπήκε στο αντίθετο ρεύμα για να προσπεράσει.
Σύνορα Ρουμανίας-Ουκρανίας (Βίντεο) – Κοντά στα σύνορα έπρεπε να προσπεράσω μια ατελείωτη «ουρά» από φορτηγά που περίμεναν να περάσουν από έλεγχο.
Τελικά έφτασα στην πραγματική «ουρά» αναμονής για τα IX. Φαίνεται πως τα φορτηγά έπρεπε να περάσουν από ειδικό ενδελεχή έλεγχο. Ήμουν αρκετά ανήσυχος, το παραδέχομαι. Το κινητό μου δεν έπιανε δίκτυο τηλεφώνου, ούτε και 4G (δίκτυο internet). Ενώ δυο ελεγκτές μου έκαναν σήμα να κατέβω και να ανοίξω το πορτμπαγκάζ – υποθέτω για να δουν εάν κρύβω κάποιον εκεί μέσα.
Καθώς κατέθετα το διαβατήριό μου, με κοίταζαν με περιέργεια και άρχισαν να αγανακτούν καθώς η άδεια κυκλοφορίας ήταν όλη στα ελληνικά. Όταν μου την επέστρεψαν και άρχισαν τις ερωτήσεις, είδα πως οι γραμμές της άδειας που προορίζονταν για μετάφραση στην αγγλική γλώσσα, ήταν … Greeklish (ελληνικά γραμμένα με λατινικούς χαρακτήρες απλά). Έλεος…
Το ευρωπαϊκό διαβατήριο όμως ήταν αρκετό για να αποφύγω τον οποιονδήποτε αναλυτικό έλεγχο. «Πρόσθεσα» και μερικά χαμόγελα και ένα ύφος πως απολαμβάνω τον καθαρό αέρα της Ουκρανίας (ακόμη δεν μπήκα) και εισέπραξα την βιαστική κίνηση των χεριών που σημαίνει «άντε πέρνα γρήγορα».
Βγαίνοντας από το σημείο ελέγχου και όντας πλέον σε ουκρανικό έδαφος «γέμισα» με μια ευχάριστη, σχεδόν άγρια ζωντάνια. Τέρμα το αργόσυρτο πέπλο του υπερ-εκ-πολιτισμού της Δύσης. Και το «μεστό» αυτό συναίσθημα της μερικής ανομίας ήρθε να επαληθεύσει το απόλυτο σκοτάδι που αντίκρισα μπροστά μου. Κανένα φως πουθενά και άλλα οχήματα να κάνουν σπάνια την εμφάνισή τους.
Άνοιξα τους προβολείς και συνέχισα σε έναν δρόμο «φιδίσιο», που περιόριζε την ουσιαστική αξία των προβολέων. Και ξαφνικά πάτησα τέρμα το φρένο με τα λάστιχα να τρίζουν δυνατά. Δεν πρόλαβα όμως και έπεσα με φόρα μέσα σε ένα χωμάτινο γεμάτο λοφίσκους σημείο του δρόμου, όπου δεν υπήρχε άσφαλτος. Έχε γούστο να είχε πέσει τίποτα εδώ μέσα και να μην έχει καθαριστεί από εκρηκτική ύλη.
«Καλώς ήρθες στην εμπόλεμη Ουκρανία», είπε σχεδόν πειραχτικά ο οδηγός μου. Εγώ πήρα μια βαθιά ανάσα και πάτησα το γκάζι μέχρι που εμφανίστηκε ξανά η άσφαλτος. Και τελικά έφθασα στην πρώτη ουκρανική πόλη από τα σύνορα, το Chernivtsi.
Αντί για άσφαλτο, ο δρόμος ήταν πλακόστρωτος. Οι βροχές και τα βαρέα οχήματα φαίνεται να έχουν αφήσει τα σημάδια τους, καθώς ο δρόμος ήταν άστατος και έπρεπε κανείς να κινείται μεταξύ 25 και 35 χλμ./ώρα.
Το ρολόι ήδη έδειχνε 21:30 το βράδυ και αγανάκτησα που δεν μπορούσα να βρω ελεύθερο δωμάτιο εκτός του κεντρικότερου ξενοδοχείου της πόλης, το Bukovyna. Στα σχέδιά μου απαγόρευα ρητά την επιλογή κεντρικών ξενοδοχείων, ενώ ειδικά το Bukovyna ήθελα να το αποφύγω καθώς ήταν δίπλα ακριβώς από το κεντρικό νοσοκομείο της περιοχής – βάση σχεδίου έπρεπε συνεχώς να κάνω επιλογές που θα μειώνουν στο μέγιστο δυνατόν τις πιθανότητες να «μετανιώσω» το ταξίδι.
Μόλις μπήκα στο λόμπι, με ενημέρωσαν πως το ξενοδοχείο έχει ίντερνετ μέσω Starlink (η εταιρεία δορυφορικού δικτύου του Elon Musk) και πως το υπόγειο έχει μετατραπεί σε στέγη προστασίας προς χρήση σε περίπτωση επικείμενης πυραυλικής επίθεσης…
Το δωμάτιό μου ήταν ευτυχώς στο 1ο επίπεδο (όχι πολύ ψηλά δηλαδή) και αφού πλυθώ προσπάθησα να κοιμηθώ. Όμως ο φόβος της πρώτης νύχτας σε ενεργή ζώνη πυραυλικών επιθέσεων, μου ξύπνησε το συναίσθημα του πως «δεν είμαι πουθενά πραγματικά ασφαλής» και πως όλα είναι πλέον στα χέρια της τύχης. Τότε θυμήθηκα ένα αναλυτικό άρθρο του οργανισμού ACLED που είχε καταγράψει όλες τις επιθέσεις από αέρος στην Ουκρανία, από τις αρχές του πολέμου μέχρι το 2023:
Δυτική Ουκρανία, επιλεγμένες περιοχές (πορτοκαλί χρώμα) – Το γράφημα παρουσιάζει τα σημεία που έχουν δεχτεί επιθέσεις πυραύλων και drone.
To Chernivtsi είναι δυστυχώς και αυτό μέσα στο στόχαστρο, σκέφτηκα ανήσυχα. Ένας πιθανός λόγος που βομβαρδίζονται περιοχές που δεν είναι άμεσης στρατιωτικής σημασίας, είναι για να προκληθεί ακριβώς αυτό το συναίσθημα που βιώνω εγώ τώρα.
Μια από τις βασικότερες ανάγκες ενός μέσου πολίτη ανεξάρτητος χώρας, είναι η ασφάλεια με την ευρύτερη και μερικές φορές απροσδιόριστη ενιαία. Για τους ανθρώπους που ζουν στην Ουκρανία αυτήν την περίοδο, ο συνεχής φόβος προκαλεί συναισθηματική κόπωση και αυτό αυξάνει τη πιθανότητα οι ίδιοι να ασκήσουν πίεση στην κυβέρνηση για να αποδεχτεί κάποιον συμβιβασμό.
Σηκώθηκα από το κρεβάτι και κοίταξα έξω από το παράθυρο. Όλα τα φώτα των κτηρίων ήταν σβηστά, με εξαίρεση αυτά του κεντρικού δρόμου μπροστά μου. Αργότερα έμαθα πως στο Chernivtsi έχει επιβληθεί απαγόρευση κυκλοφορίας μετά τις 12 το βράδυ με ειδική προτροπή τα φώτα να μένουν κλειστά.
Chernivtsi, Ουκρανία – Ο κεντρικός δρόμος μπροστά από το ξενοδοχείο Bukovyna, έτσι όπως φάνταζε από το παράθυρο του δωματίου μου.
Chernivtsi προς Κίεβο
Το επόμενο πρωί, αφού πλυθώ, κατέβηκα στο μπουφέ του ξενοδοχείου και το βρήκα αρκετά πλούσιο. Δεν είχε όμως κρουασάν και αρκέστηκα σε βραστά αυγά, τσουρεκάκι και καφέ εσπρέσο – δύσκολα βρίσκει κανείς γαλλικό καφέ στην Ουκρανία. Πάρα ταύτα όμως η κατανάλωση του είδους είναι όσο υψηλή και στην Ελλάδα (ίσως και μεγαλύτερη ακόμη).
Όσο μασουλούσα και σιγο-έπινα τον καφέ μου, άκουγα ενοχλημένος τον πιανίστα να παίζει από τις παρτιτούρες του. Στη κατάστασή μου ήθελα ένα ήσυχο πρωϊνό, παρέα με τους απαλούς ήχους των πιάτων, των ποτηριών και του εξωτερικού περιβάλλοντος (οι μπαλκονόπορτες ήταν ανοιχτές αφού η θερμοκρασία έφθανε ακόμη και τους 32 βαθμούς το μεσημέρι). Ο οδηγός φαινόταν να απολαμβάνει τη μουσική και μου είπε πως πρέπει να μάθω να «καλοδέχομαι» περισσότερο το απροσδόκητο.
Και καθώς ξεστόμιζε τη σχετική συμβουλή, άκουσα ξαφνικά πολλά γοργά βήματα να πλησιάζουν προς την είσοδο του μπουφέ. Μια εγχώρια ομάδα ποδοσφαίρου…
Φαίνεται πως τα μέλη της είχαν επίσης διανυκτερεύσει στο ξενοδοχείο και πως κατέβηκαν να πάρουν πρωϊνό. Και όπως γέμισαν τα τραπέζια και το περιβάλλον κάθε άλλο παρά χαλαρό μπορούσε να χαρακτηριστεί πλέον, ένας άνδρας από το προσωπικό του ξενοδοχείου αποφάσισε να αναδείξει το ταλέντο του στην όπερα. Ναι, στην όπερα (!).
Ακόμη και οι παίκτες της ομάδας ξαφνιάστηκαν με το τραγούδι, ενώ ο περίγυρός μου είχε αρχίσει να χαχανίζει – ειδικά με το θεατρινίστικα αγανακτισμένο ύφος που είχα άθελα μου πάρει. Εγώ πλέον εγκατέλειψα κάθε ελπίδα για ένα ήρεμο πρωϊνό, ήπια μονορούφι τον καφέ και σχεδόν κατάπια τα βραστά αυγά.
***
Την ημέρα η Ουκρανία φάνταζε πιο όμορφη. Πέραν των «ανοιχτών» πεδιάδων, η βλάστηση διαφέρει και από αυτήν της Βόρειας Ευρώπης αλλά και από της Ρουμανίας ακόμη. Είναι κάπως πιο ατίθαση και άγρια, ενώ σε ορισμένα σημεία πυκνή σαν σε ζούγκλα.
Chernivtsi προς Κίεβο (Βίντεο x2) – Στο πρώτο βίντεο μπορεί κανείς να παρατηρήσει την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της πόλης, ενώ στο δεύτερο τις μεγάλες ανοιχτές πεδιάδες της χώρας.
Για κακή μου τύχη έδειξα τυφλή εμπιστοσύνη στο GPS της Google, το οποίο με παρότρυνε να επιλέξω τον παλιό δρόμο προς το Κίεβο. Ήταν ο πιο γρήγορος, όχι όμως λόγω της καλής κατάστασής του, αλλά γιατί κανένας δεν τον επέλεγε.
Ήταν εντελώς τσακισμένος, υποχρεώνοντάς με να κόβω απότομα δεξιά και αριστερά αρκετά συχνά, ενώ η μέγιστη ταχύτητα που μπόρεσα να φτάσω ήταν τα 60 χλμ./ώρα. Και ακόμη και έτσι, ανησυχούσα μη πάθει σοβαρή ζημιά το αμάξι, ειδικά αφού δεν έβλεπα πουθενά άλλο όχημα, το δάσος τριγύρω ήταν πολύ πυκνό και το κινητό μου δεν είχε σήμα.
Τελικά όμως βγήκα στον υπό κατασκευή ακόμη νέο δρόμο, όπου η κίνηση ήταν αρκετή. Όσο πλησίαζα το Κίεβο έβλεπα αρκετά φορτηγά να κουβαλάνε τεθωρακισμένα οχήματα. Μάλιστα ένα εξ’ αυτών το αναγνώρισα ως Mine-Clearing Tank (τεθωρακισμένο εκκαθάρισης ναρκοπεδίων).
Όταν ο δρόμος επέτρεπε πλέον για αύξηση της ταχύτητας πέραν των 60 χλμ./ώρα, ήρθα αντιμέτωπος με έναν δυνατό θόρυβο κάτω από τη μηχανή του αυτοκινήτου μου. Τα τελευταία 20 χιλιόμετρα αναγκάστηκα να τα κάνω με ταχύτητα χαμηλή (σε επίπεδα που ο θόρυβος δεν ήταν ισχυρός). Και κάπως έτσι, γεμάτος άγχος, άρχισε να εμφανίζεται το Κίεβο μπροστά μου – περισσότερο μεγαλόπρεπο αλλά και απόκοσμο από ότι το φανταζόμουν:
Κίεβο, Ουκρανία (βίντεο) – Από τις καταπράσινες ανοιχτές πεδιάδες, στο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας.
Ο ήχος του περιβάλλοντος άρχισε να αλλάζει, πιθανότατα λόγω των ψηλών κτηρίων. Ένιωθα σαν να ανακάλυψα κάτι κρυφό και συνάμα κάτι το απαγορευμένα εξωτικό. Τα μεγάλα κτήρια σιγά σιγά πλησίαζαν αινιγματικά προς το μέρος μου, σαν να με ρωτάγανε απειλητικά «τι θέλεις εσύ εδώ ξένε;».
Είδα το πρώτο μπλόκο με οπλοφορούντες στρατιώτες που όμως δεν σταμάταγαν κανέναν. Έμενα όμως ξαφνικά που κάνανε νόημα και μου ζήτησαν να μην έχω το κινητό-GPS στη βάση, γιατί μπορεί να το χρησιμοποιούσα για μαγνητοσκοπήσεις. Κάτι που μου ξεκαθάρισαν πως απαγορευόταν όσον αφορά στρατιωτικά σημεία.
Μέσα στο Κίεβο έβλεπε κανείς ακόμη τα μπλόκα-πόστα που είχαν στηθεί στις αρχές του πολέμου, όταν το Κίεβο προετοιμαζόταν για πολιορκία.
Τελικά έφθασα στο ξενοδοχείο διαμερισμάτων Petrani, με την κράτηση να έχει γίνει τηλεφωνικά. Ήσυχο μέρος, διαμερίσματα-σπιτάκια ισογείου, χαμηλά. Αφού μετέφερα τις βαλίτσες στο δωμάτιο μου, κατευθύνθηκα προς ένα self-service φαγάδικο που στεγαζόταν αρκετά κοντά. Puzata-Hata λεγόταν και που ενώ είχε καλό φαγητό –ωραιότατο Borscht και φρέσκο ψωμί να βουτάς-, δεν το έλεγες και ιδιαίτερα οικονομικό για το είδος του. Ο οδηγός προτίμησε ψάρι.
Επιστρέφοντας αργότερα πίσω στο ξενοδοχείο, έκανα πρώτα μια στάση σε μια κάβα για να αγοράσω μερικές μπύρες να χωνέψω καλύτερα το που βρίσκομαι πλέον. Ο ιδιοκτήτης ήταν ένας μουσάτος ροκάς (μάλλον «μεταλλάς» περισσότερο) και φορούσε μια μαύρη μπλούζα που απεικόνιζε ένα άλμπουμ των Manowar. Πολύ ευδιάθετος, σιγοτραγουδούσε τους στίχους του τραγουδιού που έπαιζε στο βάθος και όταν του είπα “Weiss Beer” με κατηύθυνε πρώτα στις σχετικές γερμανικές – με καταλαβαίνει καλά αυτός.
Πληρώνοντας του είπα ευχαριστώ στα ρωσικά (Spasibo) και με διόρθωσε ευγενικά με την αντίστοιχη ουκρανική λέξη (Dyakuyu), εξηγώντας μου με τα λίγα Αγγλικά που γνώριζε, πως πλέον παντού μιλάνε αποκλειστικά Ουκρανικά – κάτι που με την ολοκλήρωση του ταξιδιού μου θα επαληθεύσω αργότερα ο ίδιος.
«Απόλαυση είναι η άτιμη», είπα φωναχτά, συνεχίζοντας αμέσως να πίνω τη παγωμένη γερμανική μπύρα σαν διψασμένος περιπλανώμενος.
Κίεβο προς Sumy
Το επόμενο πρωί, αφού σταματήσω για καφέ και κέικ στο δρόμο, συνέχισα με κατεύθυνση προς Sumy. Καθώς περνούσα τη μεγάλη γέφυρα που «έκοβε» κάθετα τον ποταμό Δνείπερο, ο δυνατός θόρυβος κάτω από τη μηχανή επέστρεψε.
Στο σημείο αυτό πρέπει να προσθέσω πως έβριζα δυνατά προς όλες τις κατευθύνσεις, προσελκύοντας το ενδιαφέρον των άλλων οδηγών που προσπαθούσαν να καταλάβουν πια γλώσσα μιλούσα.
Τελικά σταμάτησα στο πρώτο συνεργείο που είδα, παρόλο που είχα ήδη επιλέξει το συνεργείο που θα επισκεπτόμουν στο Sumy. Ο καλοντυμένος μυώδης νέος με μαύρο καπέλο NY που ήρθε να με προϋπαντήσει δεν έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να προσφέρει υπηρεσίες επί πληρωμή, αφού το συνεργείο προοριζόταν για Supercars (στο πίσω μέρος πήρε το μάτι μου μια διθέσια Mercedes GT, φαινομενικά ολοκαίνουργια). Για καλή μου τύχη.
Δεν πήρα πολύ στα σοβαρά την εξήγηση που μου έδωσε, πως δηλαδή «φταίνε τα τεθωρακισμένα που χρησιμοποιούν τους δρόμους αυτούς και έχουν καταστρέψει την άσφαλτο». Αστεία πράγματα σκέφτηκα. Συνέχισα τον δρόμο μου με ταχύτητα που θα μου επέτρεπε να διατηρήσω τον έλεγχο, στη περίπτωση που κάτι χαλάσει ξαφνικά και γίνει άστατο το όχημα.
Όσο προχωρούσα ένιωθα όλο και περισσότερο «ακάλυπτος», καθώς μπροστά μου σχηματίζονταν παντού ανοιχτές πεδιάδες. Φανταζόμουν ρωσικά κατασκοπευτικά AWACS τύπου Beriev-50, αλλά και drone μεγάλου υψομέτρου όπως τα Altius (Sokol Altius) ή τα μικρότερα Orion (Kronstadt Orion), να παρατηρούν ένα μαύρο όχημα να πλησιάζει με κατεύθυνση τα σύνορα. Σιγά μην ασχολούνται με εμένα, σκέφτηκα, αλλά η δυνατότητα και μόνο «ταΐζει» την απαισιόδοξη φαντασία.
Από μακριά άρχισε να φαίνεται το ξεκίνημα ενός στρατιωτικού μπλόκου, κρίνοντας από τα δύο που είχα ήδη προσπεράσει μετά το Κίεβο, που όμως ήταν μικρού μεγέθους και οι ελάχιστοι στρατιώτες δεν έκαναν καμία κίνηση να σταματήσω. Οπότε μολονότι το μπλόκο ευθεία μπροστά μου ήταν αρκετά ανεπτυγμένο, εγώ συνέχισα με αρκετή ταχύτητα χωρίς να δίνω πολύ σημασία.
Κάπου στη μέση άρχισαν οι δυνατές φωνές και ένας στρατιώτης πετάχτηκε από το πλάι και σημάδεψε προς το καπό (ή τα λάστιχα). Άκουγα τη λέξη «Stop» ξεκάθαρα και νόμιζα πως μέχρι εδώ θα φτάσει το ταξίδι μου. Δεν θα δω το παρακάτω αφού μάλλον οι ελληνικές πινακίδες θα προκάλεσαν συναγερμό – ποιος άλλωστε ξένος, σώας τας φρένας θα κατευθυνόταν με το αμάξι του προς τη περιοχή Sumy, ερχόμενος μάλιστα και από … Ελλάδα. Εκτός εάν είχε χαρτιά σχετικά, κάποια στρατιωτική ή δημοσιογραφική άδεια. Αλλά και πάλι, αποφάσισε από την Ελλάδα να οδηγήσει απευθείας μέχρι εδώ;
Δεν είχα καμία καλή δικαιολογία να πω και αυτό με άγχωνε. Ευτυχώς η βάση του GPS ήταν χαμηλωμένη (είχα πάρει το μάθημά μου από το Κίεβο), οπότε δεν είχαν λόγο να μου ζητήσουν το κινητό τηλέφωνο. Πλησίασε πρώτα ένας μεσήλικας και μόλις του εξήγησε ο οδηγός μου πως περάσαμε δύο ακόμη μπλόκα που δεν έκαναν έλεγχο, έδειξε κατανόηση αλλά δεν φάνηκε καθησυχαστικός. Λίγο αργότερα κατάλαβα το γιατί όταν κατέφθασε ο αξιωματικός υπηρεσίας – είναι αυτός που φώναζε το Stop.
Ο έντονα ηλιοκαμένος, με φαρδιές πλάτες και κοντό χοντρό λαιμό στρατιωτικός με κοίταξε αγριεμένα με τα μικροσκοπικά γαλάζια μάτια του. Ήταν φανερό πως έχει δει αρκετή «δράση» μέχρι τώρα και το να μου απαγορέψει απλά να περάσω θα ήταν η καλύτερη εκδοχή του χαρακτήρα του.
Στην Ελλάδα έμαθα πως οι ανούσιες δικαιολογίες ήταν το τελευταίο πράγμα που ένας πχ. αστυνομικός θέλει να ακούσει. Του τα έχουν ήδη πει πολλές φορές άλλοι, δεν πείθει. Οπότε αφού του έδωσα απότομα τα χαρτιά μου με σκοπό να του αποσπάσω την προσοχή, άρχισα ταυτόχρονα να του εξηγώ γιατί δεν σταμάτησα (σηκώθηκε αμέσως το εκνευρισμένο ζαρωμένο κεφάλι του), αλλά και το πως εγώ είμαι αποκλειστικά υπεύθυνος που δεν επιβεβαίωσα πρώτα πως μπορούσα να περάσω χωρίς να σταματήσω για έλεγχο. Κουνούσα πάνω κάτω και το κεφάλι μου, με σουφρωμένα χείλη και κατευναστικό σταθερό ύφος του τύπου «σέβομαι την ελεγκτική αρχή». Ο οδηγός μου είχε σαστίσει. Αν είχα όρεξη για χιούμορ, θα συμβούλευα να μάθει να «καλοδέχεται» περισσότερο το απροσδόκητο.
Το ελληνικό-ευρωπαϊκό διαβατήριο δεν έκανε χρυσή δουλειά αυτή τη φορά. Ο κόπος ήταν όλος του μεσήλικα στρατιώτη που θύμιζε δάσκαλο ή κάτι σχετικό. Χρειάστηκε να μίλησε αρκετά με τον ανώτερο του προτού μου δοθεί η άδεια να συνεχίσω. Τότε παρατήρησα πως με είχαν σχεδόν περικυκλώσει όλοι οι στρατιώτες του μπλόκου και πως η κυκλοφορία είχε διακοπεί.
***
Ξαναβρίσκοντας την εσωτερική μου γαλήνη, παρατήρησα πως ο δρόμος είχε αρχίσει να «χαλάει» και πάλι. Πέρναγα αρκετά μικρά χωριουδάκια όσο ο ήλιος άρχισε να δύει και μια πυκνή ομίχλη έκανε την εμφάνισή της. Σε κάποιο σημείο αντίκρισα έναν γερανό φορτωμένο με ένα ΙΧ. Πήγαινε με ικανοποιητική ταχύτητα και αποφάσισα να τον εκμεταλλευτώ σαν φανάρι, ακολουθώντας πίσω του.
Δεν έβλεπα σχεδόν κανένα άλλο όχημα. Όμως αρκετά τακτικά προσπερνούσαν εμένα και τον γερανό Toyota Jeep βαμμένα σε σκούρο πράσινο χρώμα – από εδώ και μπρος θα τα συναντάω συχνά. Είναι στρατιώτες ανιχνευτές που περιφέρονται κοντά στα σύνορα με την Ρωσία, με σκοπό να ειδοποιούν εγκαίρως για τυχόν κινήσεις ξένων δυνάμεων (σαμποτέρ) ή να επισκέπτονται τα σημεία που έπεσαν πύραυλοι και drones.
Τα προσαρμοζόμενα Toyota Jeep αποτελούν την «παραδοσιακή» επιλογή σε πολλούς σύγχρονους πολέμους. Συχνά τοποθετούνται και πολυβόλα στο πίσω μέρος. Στην Ουκρανία δεν παρατήρησα τέτοιου είδους προσαρμογές, οπότε μάλλον μετέφεραν πυρομαχικά και είδη πρώτων βοηθειών στο αντίστοιχο πορτμπαγκάζ.
Λίγο πιο πέρα άρχισα να βλέπω alarm να αναβοσβήνουν. Όταν πλέον πλησίασα αρκετά το σημείο, ο γερανός άναψε και τα δικά του οπότε και εγώ έπραξα το ίδιο. Ήταν ένα ακόμα μπλόκο, αλλά δεν ήμουν προετοιμασμένος γι’ αυτό που θα αντικρίσω.
Βαρέως τύπου όπλα παντού, από οπλοπολυβόλα μέχρι και RPG στηριγμένα στις άκρες του μπλόκου, ενώ στο πλάι είχαν τοποθετηθεί λωρίδες με ακίδες έτοιμες για χρήση στη περίπτωση που ένα όχημα πέρναγε χωρίς να σταματήσει. Το ίδιο το μπλόκο είχε σχεδιαστεί σε σχήμα φιδιού, με μεγάλους πέτρινους κύβους ικανούς να σταματήσουν μεγάλα φορτηγά με άνεση. Φώτα δεν υπήρχαν, μονάχα πινακίδες που έδειχναν την κατεύθυνση. Νόμιζα πως παρακολουθούσα στρατιωτική ταινία δράσης. «Από κάπου εδώ θα πεταχτεί ο Σιλβέστερ».
Στο τελείωμα είδα στα αριστερά τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού και στημένο πάνω του ένα πολυβόλο Browning .50, που το αναγνώρισα από τη θητεία μου ως πολυβολητή στο Στρατόπεδο εκπαίδευσης της Αλεξανδρούπολης. Η φορά του ήταν με κατεύθυνση το Sumy.
***
Έχοντας περάσει πλέον ένα ακόμη μπλόκο (μικρότερο αυτή τη φορά), «μπήκα» στη πόλη Sumy, περί τα 30 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Ρωσίας. Και ενώ ο δρόμος είχε φωτισμό στα περίχωρα της πόλης, μόλις μπήκα στο κέντρο όλα ήταν κατασκότεινα.
Πόλη Sumy, 22:00 (Βίντεο) – Ο δρόμος ήταν σχεδόν παντού χωρίς φωτισμό, ενώ αστυνομικά μπλόκα συναντούσε κανείς τακτικά. Λίγο πριν διακοπεί το βίντεο έπεσα πάνω σε ένα από αυτά.
Όταν έφτασα στο Airbnb που έκλεισα, με ενημέρωσαν πως ισχύει απαγόρευση κυκλοφορίας 23:00-05:00 και πως τα φώτα είναι κλειστά στο κέντρο για να μην φαίνονται καθαρά τα «σημαντικά κτήρια» όπως πχ. το αστυνομικό τμήμα.
Προσπαθούσαν φαίνεται να προστατευτούν από τα ιρανικά drone τύπου Shahed 136. Είχα ήδη ενημερωθεί πριν από το ξεκίνημα του ταξιδιού, πως περνούσαν αρκετά τακτικά πάνω από το Sumy για να φτάσουν στους στόχους που είχαν επιλεγεί. Μόλις τρία «στενά» παρακάτω από όπου έμενα στο Sumy ένα drone είχε πέσει πρόσφατα πάνω σε πολυκατοικία. Όπως μπορεί να φανταστεί κανείς κοιμήθηκα σαν πουλάκι.
Για τις υπόλοιπες δυο ώρες έριχνα ματιές στο Application που ειδοποιούσε για επικείμενη επίθεση, καθώς και στα σχετικά κανάλια της Telegram. Λάμβανα ειδοποίηση ακόμη και όταν απογειωνόταν βομβαρδιστικό στη Ρωσία, το οποίο ενδέχεται να κουβαλούσε πυραύλους αέρος-εδάφους.
Περιοχή Sumy Oblast: Τα «ενεργά» σύνορα για τα οποία δεν ακούμε
Με ξύπνησαν οι θόρυβοι από τον δρόμο. Είχα αφήσει ανοιχτό το παράθυρο το βράδυ καθώς το κλίμα ήταν αρκετό θερμό. 32 βαθμοί το μεσημέρι παρά του ότι βρισκόμουν αρκετά πιο βόρεια από την Αθήνα.
Ετοιμάστηκα και κατευθύνθηκα προς την πλησιέστερη τράπεζα με σκοπό να αλλάξω Ευρώ σε гривня («Γρίβνια»), το εθνικό νόμισμα της Ουκρανίας. Καθώς περίμενα να έρθει η σειρά μου στο ταμείο, άρχισαν ξαφνικά «σούσουρα» μεταξύ των υπαλλήλων και μας ενημέρωσαν πως υπάρχει ειδοποίηση για επικείμενο βομβαρδισμό. Βάση νόμου έπρεπε να απομακρύνουν τους πελάτες από το κτήριο, μέχρι την λήξη του συναγερμού.
Για να μην περιμένουμε παρατηρώντας απλά τα περιστέρια της πλατείας, ο οδηγός με παρότρυνε να «περπατήσουμε» την τοπική λαϊκή αγορά. Μόλις φτάσαμε στα περίχωρα μιας μεγάλης επιχρυσωμένης ορθόδοξης εκκλησίας, ακούστηκε δυνατά ο συναγερμός της πόλης.
Οι υπόλοιποι πολίτες φάνηκαν να επιταχύνουν τον βηματισμό τους, χωρίς όμως να αλλάζουν κατευθύνσεις. Ο οδηγός έκατσε πάνω στην πέτρινη «περιβολή» της εκκλησίας και άρχισε να ψάχνει στο Telegram τη συνέβαινε. Εγώ ανήσυχα και σε πλήρη πλέον εγρήγορση κοιτούσα τριγύρω και άρχισα να παρατηρώ λεπτομέρειες που δεν είχα αντιληφθεί πρωτύτερα. Αρκετά παράθυρα είχαν κολλημένες ταινίες σε σχήμα Χ, κάτι που υποτίθεται προστάτευε τον κόσμο στη περίπτωση που το ωστικό κύμα μιας έκρηξης θρυμμάτιζε με δύναμη το γυαλί. Στο μυαλό μου, ο θόρυβος που έκανε ο κόσμος καθώς και η φύση άρχιζε να δυναμώνει.
Τελικά μάθαμε πως η ρίψη του πυραύλου έλαβε μέρος στη γειτονική περιοχή Chernihiv και πως πέρασε το Sumy.
Chernihiv, 19 Αυγούστου 2023 (Kολλάζ βίντεο, πηγή: Twitter, Telegram)
Στόχος της επίθεσης ήταν μια ομάδα επιχειρηματιών με αντικείμενο τις κατασκευές drone, που είχαν οργανώσει μια σύντομη έκθεση στο τοπικό κεντρικό θέατρο. Η επίθεση έγινε μέρα μεσημέρι και ως εκ τούτου υπήρχε κόσμος παντού.
Η κατασκευή του σχετικού πυραύλου, συστήματος Iskander-M και τύπου 9M728/29, αποτέλεσε τον κύριο λόγο που οι ΗΠΑ δια του πρώην προέδρου τους Donald Trump υπαναχώρησαν της συνθήκης INF – κρίνοντας πως η Ρωσία είχε παραβιάσει τα συμφωνηθέντα αναπτύσσοντας τον σχετικό πυραυλικό τύπο.
***
Συνέχισα το περπάτημα, αποφεύγοντας τα μεγάλα εμπορικά Mall, καθώς έχουν στο παρελθόν αποτελέσει στόχο επιθέσεων. Στη πραγματικότητα οι επιθέσεις είναι περισσότερες απ’ όσες αναφέρουν τα ξένα δίκτυα. Για παράδειγμα, στη περιοχή Sumy ένα εμπορικό κέντρο Eko–Market βομβαρδίστηκε μέσα στις ελάχιστες μέρες που βρισκόμουν εκεί. Ενώ τα drone έκαναν σχεδόν καθημερινές επιδρομές. Μονάχα στο Telegram μπορούσε κανείς να βρει τα σχετικά βίντεο των καταστροφών.
Απαισιόδοξες σκέψεις είχαν πλέον κατακλύσει το μυαλό μου, όταν ήρθα αντιμέτωπος με ένα αναπάντεχο σουρεαλιστικό σκηνικό: Ένα πιάνο στη μέση της πλατείας και ένα ανήλικο αγόρι να παίζει προσπαθώντας να εντυπωσιάσει την μητέρα του.
Το Sumy έχει πολλά όμορφα μέρη να δει κανείς (βλέπε εδώ), όντας μια πόλη με κλασσική αρχιτεκτονική, γεμάτη θέατρα και μουσεία. Αλλά δεν ήταν η κατάλληλη εποχή για αξιοθέατα. Φτάνοντας ξανά στη Τράπεζα, συμπεριφέρθηκα σαν να ήταν όλα φυσιολογικά. Ακριβώς όπως έκαναν και οι υπόλοιποι πελάτες.
***
Το σχέδιο της ημέρας ήταν να επισκέπτω το Bilopillya, ένα χωριό που απέχει μόλις 8km (10 λεπτά) από τα ρωσικά σύνορα. Βρίσκεται εντός της ζώνης πυρός (εμβέλειας) του ρωσικού πυροβολικού και των οχημάτων ρίψης πυραύλων τύπου Grad. Και για τον λόγο αυτό, είχα μελετήσει πρώτα ποιες ώρες της ημέρας λαμβάνουν μέρος συνήθως οι βομβαρδισμοί και ποια ήταν τα σημεία του χωριού που δέχονταν τις περισσότερες ρίψεις – προσπαθώντας έτσι να κινηθώ έχοντας μειώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις πιθανότητες για κάποια αρνητική εξέλιξη.
Βορειοανατολική Ουκρανία, «ενεργά» σύνορα – Στο χάρτη έχουν καταγραφεί οι επιθέσεις για το διάστημα 1.1.2023 έως 1.9.2023. Κανείς μπορεί να αντιληφθεί πως και σε αυτή τη πλευρά των συνόρων κάθε άλλο πάρα «ησυχία» επικρατεί.
Πέρασα το πρώτο μπλόκο και συνέχισα με κατεύθυνση το χωριό. Ο οδηγός μου ήταν εμφανώς αγχωμένος και μου εξήγησε πως η περιοχή πιθανότατά να προοριζόταν για μελλοντική «γκρίζα ζώνη», αφού ο ρωσικός στρατός έχει ήδη βομβαρδίσει το τοπικό σχολείο, δημαρχείο, αστυνομικό τμήμα και νοσοκομείο – μια κατάσταση που προϊδεάζει για έμμεση εκδίωξη του τοπικού πληθυσμού.
Στο δεύτερο και κεντρικό μπλόκο με σταμάτησαν για έλεγχο. Οι στρατιωτικές μονάδες είχαν αρχίσει να πυκνώνουν και τα «γνωστά» πράσινο-βαμμένα Toyota έκαναν συνεχώς περιπολίες σε όλη τη διαδρομή των 40 λεπτών. Ο ελεγκτής φώναξε μια γυναίκα στρατιωτικό που είχε μαζί της ένα Tablet για να καταγράψουν τα στοιχεία των διαβατηρίων. Μόλις παρέδωσα το δικό μου διαβατήριο, με κοίταξε γεμάτη περιέργεια και το έδειξε στον ελεγκτή ο οποίος αναφώνησε γεμάτος ζωηρότητα προς τον οδηγό μου «Έλληνα πολίτη μας έφερες! Τι τον πας από εδώ, τόσα μέρη ωραία έχεις να του δείξεις». Τότε γύρισαν και όλοι οι άλλοι προς το μέρος μας κάνοντας σήμα πως ίσως να ήταν καλύτερα να απαγορέψουν την είσοδο. Ο οδηγός μου φάνηκε να συμφωνεί μαζί τους, μέχρι που στράφηκα προς το μέρος του.
Ο ελεγκτής τελικά ζήτησε και το δίπλωμα οδήγησής μου και μόλις του έδωσα το «πανάρχαιο» ροζ βιβλιάριο είπε γελώντας σε σπαστά Αγγλικά «This is from another time eh?» («Αυτό είναι από άλλη εποχή ε;»). Γέλαγε και ο οδηγός δίπλα μου…
Μας άφησαν να περάσουμε, αλλά μας είπαν να επιστρέψουμε το συντομότερο και πως μπορούσαμε να ζητήσουμε βοήθεια από οποιοδήποτε στρατιωτικό τζιπ συναντούσαμε. Εμείς κατευθυνθήκαμε προς τον σιδηροδρομικό σταθμό και ήρθαμε αντιμέτωποι με πολλές καταστροφές και ελάχιστη ζωή.
Bilopillya, Sumy Oblast (Βίντεο) – Τα χωριά που βρίσκονται δίπλα στα σύνορα δέχονται καθημερινούς βομβαρδισμούς. Οι περισσότεροι άνθρωποι που συνεχίζουν να μένουν στα σπίτια τους, είναι μεγάλης ηλικίας (μη έχοντας που να πάνε, μη μπορώντας να μετακινηθούν εύκολα).
Η περιοχή ήταν γεμάτη με στρατό και αστυνομία. Δεν ήθελα να με δουν να «τραβάω» βίντεο, αφού ειδικά εδώ απαγορευόταν ρητά. Μετά από μερικούς κύκλους έκανα μια στάση κοντά στη πλατεία του χωριού, παρκάροντας ενστικτωδώς το αμάξι κάτω από δέντρο με πυκνό φύλλωμα.
Σταματήσαμε με τον οδηγό να φάμε σε ένα πολύ μικρό μαγαζάκι, με μαγείρισσα μια γλυκιά «παραδοσιακή» μπαμπουσκα (γιαγιά) με μαντήλα, που μας έκανε επίμονα νόημα να καθίσουμε. Το πιάτο της ημέρας (λίγο πολύ ότι είχε να προσφέρει) ήταν γεμιστά με πράσινες πιπεριές. Και για ποτό κάτι που ονόμαζαν «κβας» – κάτι σαν πολύ ελαφριά σκούρα μπύρα, τουλάχιστον έτσι μου φάνηκε εμένα.
Όσο έτρωγα, η μπαπουσκα παρακολουθούσε τη κάθε μου μπουκιά, αναζητώντας τη γνώμη μου για το φαγητό. Προφανώς ήταν πλέον πολύ μοναχικά στο χωριό, με τους περισσότερους να έχουν μετεγκατασταθεί. Της κάναμε νόημα να καθίσει μαζί μας για λίγο κβας. Στο βάθος μπορούσε κανείς με διαλλείματα να ακούει βομβαρδισμούς πυροβολικού, οπότε δυσκολεύτηκα να χαλαρώσω.
Όταν επέστρεψα στην άσφαλτο έπεσα πάνω σε κάτι που τράνταξε απίστευτα το όχημα. Βλαστήμησα φωναχτά και σταμάτησα να δω τι ήταν: Ένα σαμάρι κάθετο σαν δόντι, στο χρώμα του δρόμου, οπότε και δεν φαινόταν εύκολα. Μπροστά είδα και άλλα τέτοια και στα αριστερά ένα χωράφι με σήμα «Προσοχή ναρκοπέδιο». Πάγωσα.
Δεν είχε νάρκες ο δρόμος φυσικά, αλλά ίσως τα σαμάρια να είχαν φτιαχτεί με σκοπό τα φορτηγά που μετέφεραν στρατιώτες να δοκίμαζαν να περάσουν μέσα από το χωράφι (στα ξεκινήματα του πολέμου, πριν τοποθετηθούν οι πινακίδες). Καιρός να φύγω, σκέφτηκα και προχώρησα με πολύ αργή ταχύτητα.
Φτάνοντας τελικά ξανά στο κεντρικό μπλόκο, οι στρατιώτες μας θυμήθηκαν και μας ευχήθηκαν καλό δρόμο – που έβρισκαν την όρεξη για ευγένειες και χαμόγελα; Κρίμα όλο αυτό το δράμα.
***
Κατά την επιστροφή στη πόλη Sumy, πάρκαρα κοντά σε μια μεγάλη λίμνη και μαγεύτηκα από την ομορφιά της. Ήταν σχεδόν 17:00 η ώρα και έσφυζε από κόσμο που έκανε μπάνιο, ενώ σε κάποιο σημείο που περπάταγα είδα ένα χαριτωμένο νεκροταφείο μικρών ζώων.
Sumy, Sumy Oblast – Ορισμένες στιγμές κανείς μπορεί να ξεχάσει πως η πόλη βρίσκεται σε εμπόλεμη ζώνη. Μέχρι δηλαδή να ακουστεί ο συναγερμός ή να περάσουν στρατιωτικά φορτηγά.
Μόλις άρχισε να βραδιάζει, ο οδηγός με πήγε στο Γεωργιανό εστιατόριο “Stumari” (Instagram), στο οποίο το ένα στα τέσσερα τραγούδια ήταν …Ελληνικά. Σε κάποιο σημείο μάλιστα αναγνώρισα την φωνή της Δέσποινας Βανδή. Το φαγητό ήταν εξαιρετικό.
Το γενικότερο κλίμα στα βορειοανατολικά
Τα πολλά μπλόκα, τρία για κάθε περιοχή, με αποθάρρυναν από το να εξερευνήσω περισσότερα χωριά. Ένας «παράξενος» να μου τύχει και μπορεί να αργήσω να επιστρέψω Ελλάδα. Ήθελα όμως να επισκεφτώ ένα κεντρικό νεκροταφείο τουλάχιστον. Και ενώ αρχικά θα πήγαινα στο Sumy μέσα, όταν ο οδηγός ρώτησε για οδηγίες μας ενημέρωσαν πως είχε γίνει επέκταση εκτός πόλης. Κανείς μπορεί να φανταστεί το γιατί.
Sumy Oblast, επέκταση νεκροταφείου πόλης (βίντεο)
Στις φωτογραφίες των τάφων κανείς έβλεπε νέους και όμορφους ανθρώπους, που υπό άλλες συνθήκες θα τους περίμενε μια ενδιαφέρουσα και γεμάτη προοπτικές ζωή. Οι περισσότεροι δεν θα πρόλαβαν ούτε καν να παντρευτούν.
Λίγο παρακάτω μια γυναίκα έψαχνε αποσυντονισμενα, με τα κατακόκκινα σχεδόν σε υστερία μάτια της, να βρει τον τάφο του γιού της. Εμείς ψάξαμε μαζί της μέχρι που τον βρήκε και ηρέμισε λίγο. Τα μερικώς μαραμένα στολίδια φανέρωναν πως ο γιος της είχε πεθάνει εδώ και μερικές εβδομάδες. Οπότε μάλλον την είχε τσακίσει το γεγονός και δυσκολευόταν πλέον ακόμη και να προσανατολιστεί.
Πιο πέρα μπορούσε κανείς να βρει του παλαιότερους τάφους (προηγούμενων γενεών), με τα σοβαρά πρόσωπα σχεδιασμένα πάνω στις μαύρες μαρμάρινες και κάθετα τοποθετημένες πλάκες. Ένιωθε κανείς μια γαλήνη, σαν να σε καθησύχαζαν οι «παλαιότεροι», πιο έμπειρη της ζωής, με τη μετά θάνατον σοφία τους.
Υπήρχε όμως και η μεγάλη αντίθεση: Στους παλιούς τάφους φάνταζαν «χαραγμένα» από την ηλικία πρόσωπα, ενώ στους πρόσφατους τα αψεγάδιαστα νέων ανθρώπων.
***
Επιστρέφοντας πίσω στη πόλη, πέρασα τυχαία δίπλα από μια μεγάλη καταστροφή. Σταμάτησα για να αναζητήσω στο internet πιο συμβάν αφορούσε.
Sumy Oblast, πτώση πυραύλου (βίντεο) – Στο παρόν κτήριο στεγάζονταν νεοσύλλεκτοι όταν έπεσε ο πύραυλος που στοίχησε τη ζωή σε πολλούς νέους άνδρες, αρκετοί κάτω των 25 ετών.
Στο πίσω μέρος του κτηρίου, σε ένα μικρό γήπεδο του μπάσκετ έπαιζαν παιδιά. Τα διαμερίσματα των γύρω πολυκατοικιών είχαν όλα σπασμένα παράθυρα και οι ένοικοι είχαν τοποθετήσει προσωρινά πλαστικά καλύμματα από πάνω. Φανταζόμουν πως θα πετάχτηκαν όλοι όρθιοι όταν έπεσε ο πύραυλος στο γειτονικό κτήριο. Πρώτα θα άκουσαν τον εκκωφαντικό θόρυβο της έκρηξης και του θρυμματισμού των τζαμιών και μετά τις πονεμένες κραυγές των τραυματισμένων νεοσύλλεκτων.
Με ελάχιστη όρεξη για φαγητό πλέον επέστρεψα προς τη μεριά της πλατείας που στέγαζε αρκετά «φαγάδικα». Εκείνη τη στιγμή υπήρχαν στημένες μεγάλες φωτογραφίες τοποθετημένες πάνω σε ξύλινα στηρίγματα. Απεικόνιζαν τα πρόσωπα νέων στρατιωτών. Όταν ρώτησα περί τίνος πρόκειται, έμαθα πως οι γονείς των στρατιωτών αυτών μαζεύονταν εδώ κάθε εβδομάδα, για να ζητήσουν την απελευθέρωσή τους (ήταν δηλαδή αιχμάλωτοι πολέμου). Μια μητέρα μάλιστα μας έδειξε βίντεο της ανάκρισης του γιου της, που είχε δημοσιοποιήσει ο ρωσικός στρατός.
Η επιστροφή
Το επόμενο πρωί καθώς έπαιρνα το πρωινό μου, παρατήρησα για άλλη μια φορά πολίτη να κουτσαίνει έντονα. Αυτή ήταν η τέταρτη τουλάχιστον φορά που συναντάω άνδρες να κουτσαίνουν. Άραγε σχετίζεται με τραυματισμό;
Έκατσα στο καφέ λίγο παραπάνω πρώτου επιστρέψω στο τιμόνι, με προορισμό το Κίεβο. Αναλογιζόμουν τα διάσπαρτα στοιχεία που είχα συλλέξει όλες αυτές τις μέρες:
(α) Στο Sumy παραπονιόντουσαν πως δεν είχαν αρκετά όπλα χειρός – όχι βαρέου τύπου, αλλά απλά αυτόματα όπλα, απαραίτητα για μπορούν να «κρατήσουν» εδάφη.
(β) Όλοι ήταν πεπεισμένοι πως θα πάρουν πίσω όλα τα χαμένα εδάφη. Αυτό είναι σημαντικό στοιχείο, καθώς ακόμη και η κυβέρνηση της χώρας να ήταν έτοιμη να παραδώσει εδάφη, οι πολίτες ενδεχομένως να προσπαθούσαν να την «ρίξουν». Κάτι τέτοιο δεν ίσχυε προ του γενικού πολέμου, όταν δεν υπήρχε σφοδρή αντίσταση μετά την ενσωμάτωση της Κριμαίας.
(γ) Οι μητέρες σπουδάζουν τα παιδιά τους για να αποφύγουν την στρατολόγηση.
(δ) Επαλήθευσα πως πλέον παντού μιλάνε μόνο Ουκρανικά και έχουν αφαιρέσει ιστορικά μνημεία που συνέδεαν τη χώρα με τη Σοβιετική Ένωση.
(ε) Δεν μισούν τους Ρώσους (τους απλούς πολίτες), νιώθουν όμως βαθιά προδομένοι.
Συνέχισα να πίνω τον καφέ μου, διαβάζοντας παλιότερο άρθρο της Guardian που περιγράφει πως η πόλη Sumy κατάφερε να αποκρούσει την ρωσική εισβολή στα ξεκινήματα του γενικού πολέμου (2022).
Πόλη Sumy – Στο διάγραμμα φαίνεται πως οι ρωσικές δυνάμεις υποχρεώθηκαν να παρακάμψουν την πόλη, κάτι που δυσκόλεψε τον ανεφοδιασμό και καθυστέρησε την επέλαση στο Κίεβο. Κατά παρόμοιο τρόπο συνέβαλε και το Χάρκοβο (πηγή: Institute of War)
***
Ξεκινώντας για Κίεβο, ο θόρυβος κάτω από το αμάξι έκανε ξανά την εμφάνισή του. Αυτή τη φορά αποφάσισα να μην δώσω πια καμία σημασία. “Ας μείνουμε στη μέση του δρόμου τότε”, φώναξα οργισμένος. Τελικά όμως έφτασα στη πρωτεύουσα χωρίς προβλήματα.
Η κίνηση στο κέντρο ήταν απροσπέλαστη και παρά τρίχα γλύτωσα ένα τρακάρισμα. Άφησα τις βαλίτσες στο ξενοδοχείο και κατευθύνθηκα προς το Μετρό. Δυσκολεύτηκα να κλείσω εισιτήριο στο ηλεκτρονικό μηχάνημα έκδοσης, αλλά μόλις τα κατάφερα συνέχεια είχαν οι κυλιόμενες σκάλες.
Το «πράγμα» κατέβαινε και κατέβαινε. Και κατέβαινε. “Στο πυρήνα της Γης θα μας πάει;” ρώτησα ρητορικά τον οδηγό.
Κίεβο, Μετρό – Η κλίση της κυλιόμενης σκάλας είναι τόσο απότομη που αρκεί ένα σπρώξιμο για να βρεθεί κανείς στο κενό. Το Μετρό του Κιέβου θεωρείται το δεύτερο βαθύτερο στο κόσμο, με βάθος έως τα 105 μέτρα, ενώ έχει κατασκευαστεί για πυρηνικό πόλεμο (το Μετρό της Αθήνας έχει μέσο βάθος τα 25 μέτρα).
Καθώς πλησίαζα τον συρμό, ένα παγερό αεράκι με χτύπησε καταπρόσωπο. Το μεγάλο βάθος είχε μειώσει τη θερμοκρασία πολύ εδώ κάτω. Τα βαγόνια θύμιζαν τα βρετανικού τύπου – στενά και με καθίσματα κολλημένα απέναντι στις άκρες και στο κέντρο ο διάδρομος με τα στηρίγματα.
Κατά την έξοδο, η πολυκοσμία κόντεψε να με «πνίξει». Όσο πλησίαζε η ημέρα της ανεξαρτησίας στις 24 Αυγούστου, η κεντρική πλατεία του Κιέβου γέμιζε από πολίτες της περιφέρειας. Έφτασα.
Κίεβο, Πλατεία (βίντεο) – Προετοιμασίες για τη παρέλαση της 24ης Αυγούστου.
«Αρπάζοντας» ένα κρουασάν βουτύρου από κατάστημα που εξειδικευόταν σχεδόν αποκλειστικά στο είδος (τύφλα να’ χουν οι Γάλλοι), περπάτησα παρέα με τον οδηγό παράλληλα με τα τανκ. Η «έκθεση» περιελάμβανε από drone μέχρι νάρκες.
Κίεβο, Πλατεία – Ένα περίεργο συναίσθημα με είχε κατακλύσει καθώς μελετούσα τον πολεμικό εξοπλισμό (ρωσικό και ουκρανικό) που προβαλλόταν στο κέντρο της πλατείας. Έντονη περιέργεια και απέχθεια συνάμα.
***
Τελικά επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο και προετοιμάστηκα πλέον για την επιστροφή. Chernivtsi, Βουκουρέστι και Αθήνα. Άλλες 34 και πλέον ώρες. Μόλις βγήκαμε από το Κίεβο, με περίμενε μια ακόμη έκπληξη: Ο θόρυβος κάτω από το αμάξι είχε εξαφανιστεί.
Όταν το συνεργείο είχε επισκευάσει το δεξί ρουλεμάν, ο σχετικός θόρυβος είχε σταματήσει αμέσως μετά την αλλαγή (αυτός που ξεκίνησε στη Βουλγαρία). Ο δυνατός όμως κεντρικός θόρυβος που έκανε την εμφάνισή του αργότερα, δεν είχε σταματήσει. Τώρα όμως, τίποτα. Ήταν πράγματι τα τεθωρακισμένα ο λόγος. Ποιος θα το πίστευε, ο μυώδης νέος με τα supercars έλεγε την αλήθεια.
Κατά την επιστροφή, σκεπτόμουν πως η Ουκρανία είναι αρκετά εξωτική χώρα από την οπτική ενός Έλληνα. Ένας κόσμος σημαντικά διαφορετικός και γοητευτικός. Εύχομαι να βρει τον δρόμο της, χωρίς όμως να «παραδώσει» την ιδιόμορφη και ελκυστική κουλτούρα της. Να μην εξελιχθεί σε άλλη μια ευρωπαϊκή χώρα με «κοινές αρχές» που επιβάλλονται.
