.
Είναι πολλά τα ερωτηματικά για την πολιτική μίας κυβέρνησης που δεν στηρίζεται σε κανενός είδους οικονομικές λογικές – αποφασίζοντας αυθαίρετα, με γνώμονα μόνο τις εκλογικές της σκοπιμότητες. Αυτός άλλωστε είναι ο λόγος που χρεοκόπησε η Ελλάδα, με κατά πολύ καλύτερα οικονομικά μεγέθη από τα σημερινά – με μοναδική εξαίρεση το χρόνο αποπληρωμής των χρεών της. Ευχόμαστε και ελπίζουμε πάντως να μην επιδεινωθούν οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες – ή να μη συμβεί κάτι απρόβλεπτο, το οποίο δεν είναι καθόλου απίθανο σε μία εποχή αλλαγής παραδείγματος, όπως η σημερινή. Καλή Ανάσταση και Καλό Πάσχα σε όλους!
.
Ανάλυση
Το πρωτογενές έλλειμμα (=προ τόκων) του 2021 διαμορφώθηκε στο 5% από 7,2% το 2020 – ενώ το δημοσιονομικό (=μετά τόκων) στο 7,4% ή στα -13,589 δις € από 10,2% ή -16,786 δις € το 2020, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ (πηγή). Με απλά λόγια, οι ζημίες του 2020 και του 2021 ανήλθαν τελικά -30,375 δις €, έχοντας χρηματοδοτηθεί με δανεικά.
Δεν είναι βέβαια μόνο αυτές, αφού κανένας δεν γνωρίζει πόσα χρήματα θα χαθούν από τις επιστρεπτέες προκαταβολές και από τις εγγυήσεις του δημοσίου – ενώ παραμένει ερωτηματικό το τι θα συμβεί με τις εγγυήσεις του κράτους για τις τράπεζες, στα πλαίσια του προγράμματος Ηρακλής (24 δις €).
Όσον αφορά το ΑΕΠ, διαμορφώθηκε στα 182,83 δις € από 165,326 δις € το 2020 – έχοντας αυξηθεί κατά 17,5 δις €. Εάν τώρα είναι θετική η επίτευξη ΑΕΠ 17,5 δις € με ζημίες 30,37 δις € και με μέτρα 43 δις € με δανεικά, είναι κάτι που οφείλει να συμπεράνει μόνος του κανείς – διερωτώμενος εάν στην επιχείρηση του θα ήταν θετική η αύξηση του τζίρου με διπλάσιες ζημίες που θα πλήρωνε με δάνειο από την τράπεζα του.
Περαιτέρω, το δημόσιο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης ανήλθε στα 353,389 δις € ή στο 193,3% του ΑΕΠ – από 341,133 δις € ή 206,3% του ΑΕΠ το 2020, αυξημένο κατά 12,25 δις €. Προφανώς βέβαια δεν είναι δυνατόν να είχαμε αύξηση του χρέους κατά 22,29 δις € το 2021 σε σχέση με το 2019, όταν τα ελλείμματα ήταν 30,37 δις € – αφού δεν γίνεται να εξαφανίσθηκε η διαφορά τους των 8,08 δις €. Σε κάθε περίπτωση, το δημόσιο χρέος δεν είναι ούτε βιώσιμο, ούτε εξυπηρετίσημο – επειδή, όσον αφορά την εξυπηρέτηση του, δεν καλύπτονται ούτε οι τόκοι του.
Το δημόσιο χρέος του κεντρικού κράτους στις 31.12.21 ήταν 388,3 δις € (πηγή) ή στο 212,38% του ΑΕΠ παρά το ξεπούλημα – ενώ το εθνικό χρέος, δηλαδή το εξωτερικό συν το εσωτερικό δημόσιο, υπολογίζεται στα 670 δις € ή στο 366% του ΑΕΠ. Το 2009 το εθνικό χρέος ήταν στα 479,8 δις € ή στο 202% του ΑΕΠ, δηλαδή κατά 200 δις € χαμηλότερο σε πολύ υψηλότερο ΑΕΠ – με το κόκκινο ιδιωτικό τότε στο 10-20% του ΑΕΠ, όταν σήμερα υπερβαίνει το 150%. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν να ισχυρισθεί κανείς ότι τότε δίκαια χρεοκόπησε η Ελλάδα, ενώ σήμερα δεν είναι χρεοκοπημένη;
Εξέλιξη εξωτερικού χρέους της Ελλάδας
Περαιτέρω, το εξωτερικό μας χρέος είναι στα 560 δις € (γράφημα) ή στο 306% του ΑΕΠ – όταν, για παράδειγμα, της Τουρκίας είναι στα 441 δις $, σε ΑΕΠ περί τα 720 δις $ (61,25% του ΑΕΠ) το 2020. Επομένως είναι πενταπλάσιο ως ποσοστό του ΑΕΠ, συγκριτικά με την Τουρκία! Όσον αφορά το ρυθμό ανάπτυξης μας το 2022, προβλέπεται στο 3% από 4,5% στον προϋπολογισμό – ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται στο 5,5% όταν στον προϋπολογισμό του 2022 λίγους μήνες πριν, προβλεπόταν στο 0,8%!
Αμφιβάλουμε πάντως εάν θα επαληθευθούν αυτές οι προβλέψεις της κυβέρνησης και άλλων οργανισμών – ειδικά αφού βιώνουμε ήδη συνθήκες στασιμοπληθωρισμού, με την ανεργία κατά τον ΟΑΕΔ στα 1.053.881 άτομα το 2021 ή στο 22,9%, όταν η ΕΛΣΤΑΤ την υπολογίζει στο 12,8%.
Ο κατώτατος μισθός
Συνεχίζοντας στο θέμα του κατώτατου μισθού, σε ορισμένες χώρες της ΕΕ σωστά δεν είναι θέμα της κυβέρνησης, αλλά των συλλογικών διαπραγματεύσεων των εργαζομένων με τους εργοδότες – στις Ιταλία, Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Αυστρία και Κύπρο. Εύλογα βέβαια, αφού σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας δεν μπορεί να είναι θέμα της κυβέρνησης η αύξηση του μισθού στον ιδιωτικό τομέα – ενώ οι αναγγελίες αυτού του είδους, με τα χρήματα των άλλων, είναι το λιγότερο ανόητες.
Ο βασικός δε τρόπος υπολογισμού των αυξήσεων των μισθών των εργαζομένων έχει σχέση με την άνοδο της παραγωγικότητας τους και με τον πληθωρισμό – αφού εάν είναι υψηλότερες οι αυξήσεις, μειώνεται η ανταγωνιστικότητα της χώρας, οπότε οι εξαγωγές, ενώ αυξάνονται οι εισαγωγές, τα εμπορικά ελλείμματα που μειώνουν το ΑΕΠ και τα εξωτερικά χρέη.
Τον Ιανουάριο τώρα του 2022, ο κατώτατος μικτός μισθός στις χώρες της ΕΕ, όπου υπολογίζεται το άθροισμα των 14 μηνών και διαιρείται δια του 12, ήταν ως εξής:
Περαιτέρω, η Ελλάδα ανακοίνωσε χθες την αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 7,5% από τα 663 € στα 713 € – ενώ, επειδή το 7,5% είναι επί του αυξημένου κατά 2% βασικού μισθού του Ιανουαρίου, η συνολική αύξηση του 2022 είναι 9,7%. Εν προκειμένω, εάν επαληθευθούν οι νέες προβλέψεις της κυβέρνησης για μέσο ετήσιο πληθωρισμό στο 5,5% το 2022, τότε η αύξηση θα τον υπερβαίνει κατά 4,2% – ή κατά 3% εάν συμπεριλάβουμε το μέσο ετήσιο πληθωρισμό του 2021 στο 1,2%.
Αυξήθηκε αλήθεια τόσο η παραγωγικότητα των Ελλήνων εργαζομένων που είναι μακράν η χαμηλότερη στην ΕΕ (γράφημα), λόγω της μη διεξαγωγής επενδύσεων και της συνεχούς πτώσης των καθαρών επενδύσεων παγίου κεφαλαίου; Εάν όχι, δεν θα μειωθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας που είναι ήδη στο ναδίρ, οπότε οι εξαγωγές; Δεν θα είναι καταστροφικό, όταν το εμπορικό έλλειμα εκτοξεύθηκε ήδη το πρώτο δίμηνο του 2021 κατά 131,5%;
Θα μπορούν να πληρώνουν τους μισθούς αυτούς, με τις ανάλογα αυξημένες εισφορές τους, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με την κρίση να μαίνεται και με τις τράπεζες να μην τις χρηματοδοτούν; Ή κάποιες θα κλείσουν, θα απολύσουν εργαζομένους αυξάνοντας τις δαπάνες για την ανεργία κλπ.; Δυστυχώς δεν υπάρχει καμία μελέτη ή αναφορά που να συνοδεύει την απόφαση της κυβέρνησης – η οποία φαίνεται να είναι αυθαίρετη, προφανώς για προεκλογικούς λόγους.
Σε δωδεκάμηνη βάση τώρα, ο κατώτατος μισθός της Ελλάδας στα 832 € είναι λίγο υψηλότερος της Πορτογαλίας των 823 € – πολύ πιο υψηλός όμως από της Βουλγαρίας των 332 €, της Ρουμανίας των 515 € (264 € της Αλβανίας) κοκ.
Εν τούτοις, ο καθαρός μισθός στην Πορτογαλία εμφανίζεται στα 705 € έναντι 612 € στην Ελλάδα, οπότε αυτός θα έπρεπε να είναι ο στόχος της Ελλάδας – ενώ στη Γερμανία και στη Γαλλία είναι ο ίδιος, στα 1.300 €, παρά το ότι ο μικτός είναι υψηλότερος στη Γερμανία. Επομένως οφείλει να συγκρίνει κανείς τις κρατήσεις, για να έχει μία καθαρότερη εικόνα – καθώς επίσης το κόστος ζωής σε κάθε χώρα, το οποίο στην Ελλάδα έχει εκτοξευθεί στα ύψη.
Σε κάθε περίπτωση, εάν ήθελε πράγματι το κράτος να στηρίξει τους εργαζομένους, χωρίς να επιβαρύνει τις επιχειρήσεις και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, θα έπρεπε να μειώσει τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης – έτσι ώστε να αυξηθεί το πραγματικό εισόδημα των εργαζομένων, τουλάχιστον στα επίπεδα της Πορτογαλίας (καθαρά στα 705 € αντί 612 €).
Κάτι τέτοιο όμως δεν θα το επέτρεπαν στην κυβέρνηση οι δανειστές, επειδή έχει δημοσιονομικό κόστος, ενώ σπατάλησε 43 δις € με δανεικά για τα αχρείαστα lockdowns – αντί να στηρίξει την παραγωγικότητα των εργαζομένων με επενδύσεις, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας κοκ. Θα μπορούσε όμως να το επιβάλει, καθώς επίσης να μειώσει αναλογικά το ΦΠΑ στις αυξανόμενες τιμές – αφού δεν θα είχε δημοσιονομικό κόστος, σε σχέση με το προβλεπόμενο στον προϋπολογισμό.
Πρωταθλητές Ευρώπης στην ακρίβεια του ρεύματος – ενδεχομένως παγκόσμιοι πρωταθλητές, αφού η ΕΕ έχει τις ακριβότερες τιμές.
Τι θα συμβεί τώρα με τη συγκεκριμένη αύξηση, σε μία χώρα που αφενός μεν έχει 1.053.881 ανέργους, ταυτόχρονα με χιλιάδες θέσεις εργασίας κενές στον πρωτογενή τομέα και στον τουρισμό; Προφανώς επειδή είναι χαμηλά αμειβόμενες σε σχέση με το κόστος ζωής που έχει εκτοξευθεί στα ύψη, κυρίως από τα λάθη της κυβέρνησης στην ενεργειακή πολιτική (γράφημα), στα ενοίκια, στην αποψίλωση του παραγωγικού ιστού κλπ.; Είναι λύση οι εισαγωγές φθηνών Πακιστανών και άλλων εργατών που δρομολογείται;
Τι αποτέλεσμα θα έχουν οι μικτές αυξήσεις, εν μέσω αυξανόμενων πληθωριστικών πιέσεων και δίδυμων ελλειμμάτων; Δεν θα μεταβιβάσουν οι επιχειρήσεις το κόστος στις τιμές, οπότε δεν θα ενισχυθεί ο πληθωρισμός; Από την άλλη πλευρά, οι αυξήσεις δεν θα τροφοδοτήσουν τις εισαγωγές αφού η Ελλάδα δεν παράγει και δεν θα μειωθούν οι εξαγωγές;
Επομένως δεν θα κλιμακωθεί το ήδη τεράστιο έλλειμμα του εμπορικού μας ισοζυγίου, συρρικνώνοντας το ΑΕΠ; Όσον αφορά τις τουριστικές επιχειρήσεις, δεν θα αντιμετωπίσουν ένα επί πλέον πρόβλημα, στα πακέτα που έχουν προπωλήσει με χαμηλές τιμές, πριν εκτοξευθεί ο πληθωρισμός; Πόσες από αυτές θα έχουν ζημίες και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις τους για τον τραπεζικό τομέα;
Τέλος, είναι θετικό το ότι, η αύξηση αφορά τον κατώτατο μισθό, οπότε θα τροφοδοτήσει άμεσα την κατανάλωση και εξ αυτής το ΑΕΠ, καθώς επίσης τα έσοδα του δημοσίου. Δεν θα ζητήσουν όμως και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι ανάλογες αυξήσεις, τουλάχιστον στο ύψος του πληθωρισμού; Εάν ναι, δεν θα τεθεί σε λειτουργία το σπιράλ μισθών-τιμών (ανάλυση) που αποτελεί τη βασική κινητήρια δύναμη του πληθωρισμού;
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, είναι πολλά τα ερωτηματικά για την πολιτική μίας κυβέρνησης που δεν στηρίζεται σε κανενός είδους οικονομικές λογικές – αποφασίζοντας αυθαίρετα, με γνώμονα μόνο τις εκλογικές της σκοπιμότητες. Αυτός άλλωστε είναι ο λόγος που χρεοκόπησε η Ελλάδα, με κατά πολύ καλύτερα οικονομικά μεγέθη από τα σημερινά – με μοναδική εξαίρεση το χρόνο αποπληρωμής των χρεών της.
Ευχόμαστε και ελπίζουμε πάντως να μην επιδεινωθούν οι διεθνείς οικονομικές συνθήκες – ή να μη συμβεί κάτι απρόβλεπτο, το οποίο δεν είναι καθόλου απίθανο σε μία εποχή αλλαγής παραδείγματος, όπως η σημερινή.
