.
Ο υπουργός Ανάπτυξης δημοσιεύει έναν Οδηγό Αξιολόγησης Επενδυτικών Σχεδίων, ο οποίος έχει βέβαια πολύ μεγάλη σημασία. Εν τούτοις, δεν συμπεριλαμβάνεται στο νομοσχέδιο – γεγονός που σημαίνει πως έχει κατατεθεί για νομοθέτηση μία αοριστία. Ακόμη χειρότερα, πως θα εγκριθούν κάποια σχέδια για να εισπραχθούν χρήματα που δεν γνωρίζουμε εάν υπάρχουν, από επιτροπές που μπορεί να αλλάξουν και με κριτήρια που θα θέσει όποτε θελήσει ο υπουργός. Δεν είναι κωμικοτραγικό; Θα μπορούσαμε ποτέ να ψηφίσουμε κάτι τέτοιο;
.
Κοινοβουλευτική Εργασία
Ξεκινώντας από το άρθρο 1 είναι μία γενικολογία που δεν έχει καμία επαφή με την πραγματικότητα – ενώ παραθέτει βαρύγδουπες λέξεις και έννοιες, χωρίς να τις εξηγεί.
Για παράδειγμα, τι σημαίνει «Βιομηχανία 4.0» που αναφέρεται δύο φορές στο νομοσχέδιο, εδώ και στις δράσεις ψηφιακού μετασχηματισμού στο άρθρο 31, χωρίς καμία εξήγηση σχετικά με το τι περιλαμβάνει; Μήπως έχει «Βιομηχανία 3.0» η Ελλάδα ή είναι ο τουρισμός βιομηχανία κρίνοντας από το τέλος, στο οποίο αναφέρεται περεταίρω ενίσχυση του τουρισμού;
Μοιάζει σαν να πρόκειται για τίτλους εφημερίδων που απευθύνονται σε οικονομικά αδαείς – ενώ, εάν δει κανείς τις προβλέψεις του νομοσχεδίου, καταλαβαίνει πως οι στόχοι είναι προσχηματικοί.
Στο άρθρο 2 αναφέρονται οι τομείς των ενισχύσεων, όπου θα θέλαμε να ρωτήσουμε πώς επιλέχθηκαν. Υπάρχουν οι δυνατότητες για να αναπτυχθούν; Έχει προηγηθεί κάποια συνεννόηση με την ΕΕ, σχετικά με το ότι μπορούν να ενισχυθούν οι συγκεκριμένοι τομείς και έχουν τις προοπτικές;
Τι θα προσφέρουν στην ανάπτυξη της χώρας και στην απασχόληση; Ποια ποσά θα διατεθούν στον κάθε τομέα; Για παράδειγμα, θα δοθούν τα πιο πολλά στον τουρισμό, όπου δραστηριοποιούνται οι περισσότερες εταιρίες και έχουν περισσότερη εκλογική δύναμη ή στην καινοτομία;
Τα τριών αστέρων ξενοδοχεία που προστέθηκαν, γεγονός που σημαίνει πως θα αφαιρεθούν κεφάλαια από τα υπόλοιπα, οφείλονται σε πιέσεις; Εάν όχι, ήταν λάθος του υπουργού το ότι, δεν συμπεριλαμβάνονταν στο αρχικό νομοσχέδιο;
Στο άρθρο 3, απαριθμούνται οι σχετικοί νόμοι της ΕΕ που παραπέμπουν σε κανονισμούς ΕΣΠΑ – ενώ ο περιφερειακός χάρτης της Ελλάδας καθορίζει τις περιφέρειες που θα είναι επιλέξιμες για περιφερειακές επενδυτικές ενισχύσεις, όπως θα καταθέσουμε στα πρακτικά, μαζί με το χάρτη τους.
Αυτό που δεν καταλαβαίνουμε όμως είναι το 2β), με το εξής κείμενο: «Οι κρατικές ενισχύσεις που χορηγούνται μέσω των καθεστώτων του παρόντος, λειτουργούν ως κίνητρο για την περαιτέρω ανάπτυξη δραστηριοτήτων ή έργων και δεν παρέχονται για δραστηριότητες τις οποίες θα ανέπτυσσε ούτως ή άλλως ο δικαιούχος, ακόμη και αν δεν του είχε χορηγηθεί η ενίσχυση». Πώς αποδεικνύονται τα ανωτέρω; Δεν είναι παράλογο;
Συνεχίζοντας με το άρθρο 4, οφείλουμε να σημειώσουμε πως στην αρχική επένδυση περιλαμβάνεται, στο β), «Η απόκτηση στοιχείων ενεργητικού που ανήκουν σε επιχειρηματική εγκατάσταση που έχει κλείσει ή θα είχε κλείσει εάν δεν είχε αγορασθεί».
Είναι θετικό εδώ να μην κλείνουν επιχειρήσεις, αλλά μήπως επιταχύνεται κάτι τέτοιο με το νέο πτωχευτικό νόμο; Μήπως τα αγοράζουν οι τράπεζες αντί να τα πλειστηριάζουν;
Η άποψη μας είναι πως πρέπει να αποκλεισθεί κάτι τέτοιο – ενώ θεωρούμε πως θα ήταν καλύτερα να εξαγοράζεται η επιχείρηση ως σύνολο, ακόμη καλύτερα να εξασφαλίζεται η λειτουργία της και όχι μέρη του ενεργητικού της. Διαφορετικά επικροτεί κανείς τη λεηλασία τους – το πλιάτσικο στην καθομιλουμένη.
Στο άρθρο 5, επιτρέπονται οι επενδύσεις δια της εξαίρεσης τους στο Παράρτημα Α, όπως με το Ν4399/2026 – κάτι που προφανώς είναι ελληνική πατέντα, μία στρατηγική δια της εξαίρεσης.
Οι επιλέξιμες δαπάνες δε, χωρίζονται σε περιφερειακού χαρακτήρα σύμφωνα με το χάρτη που καταθέσαμε ή μη περιφερειακού χαρακτήρα – ενώ η διαφορά τους είναι πως οι μεν πρώτες εγκρίνονται για να στηριχθούν περιοχές, ως ένα είδος επιδόματος, ενώ οι δεύτερες για τις πράσινες δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, κατά τα φαινόμενα.
Στο άρθρο 6, οι επιλέξιμες δαπάνες μπορεί να είναι ενσώματα στοιχεία του ενεργητικού ή για την αγορά παγίων εταιρίας που έχει κλείσει – ενώ μπορούν να φθάσουν στο 80% του συνόλου για επενδυτικά σχέδια, σε κτίρια χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα στην παρ. 1.α). Εδώ δεν πρόκειται για παραγωγική ανάπτυξη, αλλά για real estate.
Στο β) έχουμε επενδυτικές δαπάνες σε άυλα στοιχεία του Ενεργητικού – κάτι που είναι μεν σωστό, αλλά υπάρχει πρόβλημα σχετικά με το πώς θα εφαρμοσθεί από την πλευρά της αποτίμησης, αφού αυτό ακριβώς χρησιμοποιείται για φορολογικούς λόγους μεταφοράς κερδών στην Ιρλανδία.
Στο άρθρο 7, αναφέρονται οι επιλέξιμες δαπάνες που όπως έχουμε ήδη αναφέρει, αφορούν τις δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και δίνονται στο Παράρτημα Β.
Εκτός αυτών, επιλέξιμες είναι επίσης οι δαπάνες στους κλάδους «ψηφιακός και τεχνολογικός μετασχηματισμός επιχειρήσεων», «Πράσινη Μετάβαση – Περιβαλλοντική αναβάθμιση επιχειρήσεων», «Νέο Επιχειρείν», «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση», «Έρευνα και εφαρμοσμένη καινοτομία», καθώς επίσης «Επιχειρηματική εξωστρέφεια και Ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας», με βάση τα αντίστοιχα άρθρα του Γ.Α.Κ. – του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού της ΕΕ, εάν δεν κάνουμε λάθος, καταθέτοντας στα πρακτικά δύο σελίδες του.
Θα σας παρακαλούσαμε εδώ να μας διευκρινίσετε σε ποια ακριβώς άρθρα αναφέρεστε και σε ποιες δαπάνες.
Στο άρθρο 10, όσον αφορά τα ύψη των ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα, καθορίζονται από το Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων – ενώ προσαυξάνονται κατά 10% για μεσαίες επιχειρήσεις και κατά 20% για μικρές.
Θεωρούμε όμως ότι, αυτές οι προσαυξήσεις δεν είναι αρκετές για να αντισταθμίσουν το αρνητικό περιβάλλον ρευστότητας, όσον αφορά τις ΜμΕ.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν ήδη προνομιακή πρόσβαση στα δάνεια των τραπεζών, καθώς επίσης σε αυτά που δόθηκαν με τα μέτρα της πανδημίας – αφού το μεγαλύτερο μέρος τους απορροφήθηκε από αυτές, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, που θα καταθέσουμε στα πρακτικά.
Τι θα συμβεί λοιπόν εάν πάρουν και τα περισσότερα ποσά των ενισχύσεων; Η πρόταση μας εδώ είναι να υπάρχει ποσόστωση στα συνολικά ποσά που θα επιτραπεί να λάβουν οι μεγάλες επιχειρήσεις.
Θα καταθέσουμε στα πρακτικά, για να είμαστε εποικοδομητικοί, ένα αριθμητικό παράδειγμα, για να τεκμηριώσουμε πώς αυξάνεται ο συνολικός αριθμός των επιχειρήσεων που ευνοούνται, εάν επιβληθεί ποσόστωση στα συνολικά ποσά που λαμβάνουν οι μεγάλες.
Στο άρθρο 11, όσον αφορά τα ύψη των ενισχύσεων εκτός των περιφερειακών, οι οποίες παρέχονται στο Παράρτημα Β, παρατηρούμε ότι, για αυτές που αφορούν ΑΠΕ, τις περιπτώσεις 8,9,10 στο Παράρτημα Β ή στον περιληπτικό πίνακα που θα καταθέσουμε στα πρακτικά, δεν υπάρχει ανώτατο ποσό ενίσχυσης! Ποιος είναι ο λόγος;
Οι τεχνολογίες ΑΠΕ είναι ακριβά συστήματα – ενώ με τη χρήση αυτών των ενισχύσεων θα μειωθούν τα ποσά για τις μικρότερες επενδύσεις. Σημειώνεται δε ότι, με βάση το επόμενο άρθρο 12, το μέγιστο ποσόν ενίσχυσης σε μεγάλες επιχειρήσεις, μαζί με τις συνδεδεμένες, μπορεί να φτάσει τα 30 εκ. €!
Παράδειγμα, το φωτοβολταϊκό της ΔΕΗ στην Μεγαλόπολη, ισχύος 50 MW, το ανέλαβε η ΤΕΡΝΑ, ο προνομιούχος της κυβέρνησης – με προσφορά 23,8 εκ. €, όπως θα καταθέσουμε στα πρακτικά.
Ίσως λοιπόν πρέπει να μειωθεί το ποσόν ενίσχυσης, εάν δεν υπάρχουν αρκετά διαθέσιμα κεφάλαια – χωρίς αυτό να σημαίνει πως είμαστε αντίθετοι σε μεγάλες παραγωγικές επενδύσεις, όπως θα ήταν για παράδειγμα ένα εργοστάσιο μπαταριών, αρκεί να υπάρχει σχέδιο και συγκεκριμένοι στόχοι.
Συνεχίζοντας με το άρθρο 13, είμαστε δυστυχώς υποχρεωμένοι να αφήνουμε άρθρα ασχολίαστα αφού προφανώς δεν αρκεί ο χρόνος τριών μόλις συνεδριάσεων για ένα τόσο μεγάλο νομοσχέδιο, αρχικά ως δικαιούχοι αναφέρονται και οι φορείς που έχουν υποκατάστημα στην ελληνική επικράτεια.
Επομένως, προβλέπεται να ευνοηθούν και επιχειρήσεις που έχουν την έδρα τους στο εξωτερικό. Γιατί αλήθεια ευνοούνται, ειδικά στο 1.δ), οι υπό ίδρυση ή οι υπό συγχώνευση εταιρίες; Δεν θα μπορούσαν να αγοράσουν ΑΦΜ, ειδικά για το συγκεκριμένο σκοπό;
Γιατί απαγορεύονται οι δημόσιες και οι δημοτικές επιχειρήσεις, καθώς επίσης οι θυγατρικές τους, στο 1.στα), εφόσον τους έχει δοθεί κάποια ενίσχυση από το κράτος; Γιατί αποκλείονται στο 2.β) οι προβληματικές επιχειρήσεις; Δεν πρέπει να βοηθηθούν;
Περαιτέρω, θεωρούμε θετικό τον περιορισμό για τη μετεγκατάσταση, αν και με τα ψηφιακά είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Για παράδειγμα, μπορεί διενεργηθεί μία επένδυση για ψηφιακό μετασχηματισμό και η συντήρηση της να γίνεται από την Ινδία, λόγω φθηνότερου κόστους.
Εκτός αυτού, για τις επιχειρήσεις στο παράρτημα 2.γβ), η δέσμευση για μη μετεγκατάσταση, αντί της περιόδου δύο ετών μετά από την ολοκλήρωση της επένδυσης, οφείλει να αλλαχθεί τουλάχιστον στα δέκα χρόνια.
Στο άρθρο 14, δεν καταλαβαίνουμε τι σημαίνει η παρ. 2. Σημαίνει μήπως ότι, έως το 75% μπορεί να είναι ενίσχυση, δημόσια στήριξη ή παροχή, οπότε μένει μόνο το 25% για ίδια συμμετοχή της επιχείρησης η οποία, κατά την παρ. 1, μπορεί να είναι ίδια κεφάλαια ή χρηματοδότηση; Επιτρέπεται η εισφορά σε είδος, όπως το να παρέχεται οικόπεδο για την επένδυση;
Στο άρθρο 15 περί του ελάχιστου ύψους επενδύσεων, σύμφωνα με τα στατιστικά προηγουμένων αναπτυξιακών νόμων, τα ποσά είναι πολύ χαμηλά – ενώ μοιάζουν με τα αντίστοιχα της επιστρεπτέας προκαταβολής.
Στο 16, προβλέπεται πως η στήριξη των επενδύσεων θα αφορά τη δημιουργία μίας νέας μονάδας, την επέκταση υφισταμένης, την παραγωγή νέων προϊόντων και τη θεμελιώδη αλλαγή της παραγωγικής διαδικασίας.
Είναι εύλογα όλα αυτά, αλλά οι προϋποθέσεις για νέα προϊόντα ή διαδικασίες που έχουν σχέση με τις αποσβέσεις, δημιουργούν την εντύπωση φωτογραφικών ρυθμίσεων – με στόχο να ευνοηθούν συγκεκριμένοι, αφού διαφορετικά δεν καταλαβαίνουμε τη λογική.
Στο άρθρο 17 τώρα, στην παρ. 2, αναφέρεται πως η αίτηση της ενίσχυσης υποβάλλεται μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Αναπτυξιακών Νόμων. Όπως ρωτήσαμε στην πρώτη επιτροπή χωρίς να απαντηθεί, υπάρχει το σύστημα αυτό; Εάν ναι, λειτουργεί;
Προβλέπεται επίσης ότι, τα μικρά επενδυτικά σχέδια έως 3 εκ. € υποβάλλονται στις περιφέρειες – ενώ αυτά που υπερβαίνουν τα 3 εκ. € στη Γενική Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων της Γενικής Γραμματείας Ιδιωτικών Επενδύσεων και Σ.Δ.Ι.Τ. του Υπουργείου Ανάπτυξης.
Έχουν οι περιφέρειες τις δυνατότητες να αναλάβουν τέτοια έργα; Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας όχι – ενώ έχουν ήδη κατακλυσθεί από αιτήσεις.
Στην παρ. 7 αναφέρεται ότι, απαγορεύεται η υποβολή αίτησης για το ίδιο σχέδιο, σε διαφορετικά προγράμματα ενισχύσεων – κάτι που θεωρούμε εύλογο. Υπάρχει όμως ο μηχανισμός για να το ελέγξει;
Εκτός αυτού, θεωρούμε πως υπάρχει αντίφαση με τα περί συνολικής έντασης ενίσχυσης στο άρθρο 11 – όπου ναι μεν με το παρόν εγκρίνεται ένα ποσοστό ενίσχυσης, αλλά μπορεί να έχει λάβει και άλλη ενίσχυση έως το σύνολο της έντασης ενίσχυσης. Παρακαλούμε να μας το διευκρινίσετε, μήπως κάνουμε λάθος σκέψη.
Είναι ενδιαφέρον πάντως το ότι, με την παρ. 8 μπορούν να αλλάξουν από τον υπουργό οι υπηρεσίες που χειρίζονται τις αιτήσεις, δηλαδή οι περιφέρειες και η υπηρεσία ΣΔΙΤ του υπουργείου Ανάπτυξης – όπως επίσης το περιεχόμενο του καθεστώτος ενισχύσεων, με το άρθρο 30.
Επομένως υπάρχει αφενός μεν αοριστία, αφετέρου μεγάλη εξάρτηση από τον υπουργό – οπότε λογικά δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε.
Θα θέλαμε να ρωτήσουμε εδώ, εάν μπορούν να υπαχθούν η έγκριση και η παρακολούθηση των ενισχύσεων αυτών στο ΤΑΙΠΕΔ – αφού με το Νόμο 4804/2021 και με το άρθρο 104, του δόθηκε η δυνατότητα της ωρίμανσης των Συμβάσεων του Αναπτυξιακού Προγράμματος Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του άρθρου 126 του ν. 4799/2021.
Στον τύπο είχε χαρακτηρισθεί η συγκεκριμένη υπηρεσία του ΤΑΙΠΕΔ ως «Project Preparation Facility» – για την παρακολούθηση του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, όπως θα καταθέσουμε στα πρακτικά.
Εν προκειμένω, είναι σημαντικό για να γνωρίζουμε ποιος ελέγχει τα χρήματα αυτά – εάν δηλαδή τα δίνει η ΕΕ και τα μοιράζει η ΕΕ, ενώ η κυβέρνηση εκτελεί απλά τις εντολές της.
Στην παρ. 6, αναφέρεται πως όταν μαζί με την ενίσχυση λαμβάνεται και δάνειο, θα πρέπει να υπάρχει εκτίμηση του εύλογου, όσον αφορά το κόστος και τη βιωσιμότητα του δανείου, από χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Θα έχουν κάποια ευθύνη οι τράπεζες, εάν τελικά η επιχείρηση χρεωκοπήσει;
Πόσο μάλλον όταν, σε αυτήν την περίπτωση, με το νέο πτωχευτικό θα έχουν επί πλέον προτεραιότητα στην είσπραξη, ενώ προστατεύονται τα στελέχη τους από αυτεπάγγελτη δίωξη; Τους παραχωρήθηκε το ακαταδίωκτο δηλαδή; Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, τι αξία θα έχει αλήθεια η έκθεσή τους;
Στο άρθρο 18 τώρα, σχετικά με πλαίσιο αξιολόγησης από ιδιώτες αξιολογητές, δεν καθορίζεται πώς θα υπολογίζονται τα κριτήρια. Ενδεικτικά στο iv. οι δείκτες βιωσιμότητας και απόδοσης της επένδυσης, και στο v. οι δείκτες βιωσιμότητας και απόδοσης του φορέα, μετά από την ολοκλήρωση της επένδυσης.
Είναι θετικό βέβαια το ότι, προστίθεται το κριτήριο vi. για τις δημιουργούμενες θέσεις εργασίας, με έμφαση σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό – χρειάζεται όμως να γίνει πιο λεπτομερές, σχετικά με το τι ακριβώς θεωρεί εξειδίκευση, όπως θα ήταν ένα πτυχίο ΑΕΙ, ΤΕΙ ή ΙΕΚ, με τι μισθούς και με ποιο ποσοστό στο σύνολο των νέων θέσεων.
Όσον αφορά δε το κριτήριο vii. για την αξιοποίηση αργούντων κτιρίων, θα ήταν προτιμότερο να αφορά βιομηχανικά κτίρια και όχι γενικά real estate – πολύ επιλεκτικά δε ξενοδοχεία, μόνο εάν πρόκειται για ενδιαφέροντα κτίρια, σε περιοχές που χρήζουν ανάπτυξης.
Στο άρθρο 19, δίνονται προθεσμίες αξιολόγησης 30 και 45 μέρες. Σε περίπτωση που δεν προλάβει ο αξιολογητής εντός των προθεσμιών, θα ανατίθεται σε ορκωτό που θα το επιτύχει εντός 10 ημερών. Πώς προκύπτει αλήθεια κάτι τέτοιο; Υπάρχει εκτίμηση εάν είναι εφικτό, ειδικά σε σχέση με τον όγκο των αιτήσεων;
Στην παρ. 10, ο υπουργός Ανάπτυξης δημοσιεύει έναν Οδηγό Αξιολόγησης Επενδυτικών Σχεδίων, ο οποίος έχει βέβαια πολύ μεγάλη σημασία. Εν τούτοις, δεν συμπεριλαμβάνεται στο νομοσχέδιο – γεγονός που σημαίνει πως έχει κατατεθεί για νομοθέτηση μία αοριστία.
Ακόμη χειρότερα, πως θα εγκριθούν κάποια σχέδια για να εισπραχθούν χρήματα που δεν γνωρίζουμε εάν υπάρχουν, από επιτροπές που μπορεί να αλλάξουν και με κριτήρια που θα θέσει όποτε θελήσει ο υπουργός. Δεν είναι κωμικοτραγικό; Θα μπορούσαμε ποτέ να ψηφίσουμε κάτι τέτοιο;
