Δεν ακούγεται σαν προεκλογικό σύνθημα, ελπίζοντας να μην είναι ευφημισμός, όπως το «Ελευθερία» για το εμβόλιο ή το αναπτυξιακό του 2019 με τον τίτλο «Επενδύω στην Ελλάδα»; Τελικά αλήθεια ποιος επένδυσε; Η Lamda με την αντιπαροχή στο Ελληνικό; Τα Data Centers; Από την άλλη πλευρά, τι ακριβώς σημαίνει ισχυρή ανάπτυξη για την κυβέρνηση; Αύξηση του ΑΕΠ κατά 3%, 4%, 5%; Στο «Ελλάδα 2.0», για παράδειγμα, αναφέρεται 1,15% επί πλέον, όπως θα καταθέσουμε στα πρακτικά – ενώ η μελέτη Πισσαρίδη έχει επίσης συγκεκριμένο στόχο ως προς ΑΕΠ, αν και όχι ως προς τους βιομηχανικούς τομείς που θα δημιουργήσουν εξαγωγές, όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν. Εδώ δεν υπάρχει συγκεκριμένος στόχος; Μόνο θεωρίες; Τι νόημα έχει να ασχολούμαστε με νομοσχέδια χωρίς στόχους; Πώς θα κριθεί η επιτυχία τους; Εάν επρόκειτο για μία επιχείρηση, δεν θα απολυόταν αμέσως αυτοί που εκπόνησαν ένα business plan χωρίς στόχο;
.
Κοινοβουλευτική Εργασία
Θα ξεκινήσουμε λέγοντας πως από τότε που ανήλθε στην εξουσία η κυβέρνηση, έχει καταθέσει αρκετά αναπτυξιακά νομοσχέδια – το πρώτο εκ των οποίων, επειδή θέλουμε να είμαστε αντικειμενικοί και εποικοδομητικοί, μας είχε δημιουργήσει θετική εντύπωση.
Εν τούτοις, επειδή όλα κρίνονται τελικά εκ του αποτελέσματος, η χώρα μας βίωσε στην αρχή μία σημαντική πτώση του ρυθμού ανάκαμψης – αμέσως μετά τη δεύτερη μεγαλύτερη ύφεση στην Ευρώπη, ενώ σήμερα ακρίβεια και απογοήτευση.
Θα μπορούσε βέβαια να μας αντικρούσει ο υπουργός, λέγοντας πως το 2021 είχαμε ανάκαμψη της τάξης του 7,5% ή 8,5% – σύμφωνα τουλάχιστον με τις δικές μας προβλέψεις από τα μέσα του έτους, αργότερα βέβαια και αρκετών άλλων.
Δυστυχώς όμως η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική, με την έννοια πως απλά επέστρεψε η χώρα, στην καλύτερη των περιπτώσεων, στο ΑΕΠ του 2019 – με τεράστιο κόστος, όπως είναι τα 43,3 δις € που σπαταλήθηκαν με δανεικά, αυξάνοντας το δημόσιο χρέος μας κατά περίπου 26% του ΑΕΠ, με επί πλέον δίδυμα ελλείμματα.
Χρησιμοποιήσαμε σκόπιμα τη λέξη «σπαταλήσαμε», επειδή το ποσόν αυτό δόθηκε με δανεικά, για καταναλωτικούς και όχι για παραγωγικούς σκοπούς – ενώ ασφαλώς δεν είναι επίτευγμα, εάν όχι ανοησία, να διαθέσει δανειζόμενη μία επιχείρηση, για παράδειγμα, 43 δις € με μεγάλες ζημίες, απλά και μόνο για να διατηρήσει τον ίδιο τζίρο.
Ειλικρινά αδυνατούμε να καταλάβουμε γιατί δεν εφαρμόζει τα αυτονόητα η κυβέρνηση. Ειδικότερα, με δεδομένο το ότι, ο 4ος συντελεστής του ΑΕΠ, οι Εξαγωγές μείον τις Εισαγωγές, το μειώνει εάν είναι αρνητικός, το κάθε αναπτυξιακό σχέδιο οφείλει να επικεντρώνεται εκεί ακριβώς – στην αύξηση των εξαγωγών και στη μείωση των εισαγωγών, με τη στήριξη των εγχωρίων επενδύσεων.
Μπορεί βέβαια να υπάρχει ως κατηγορία στο παρόν, αλλά δεν δίνονται κατευθύνσεις – ενώ, για να είμαστε εποικοδομητικοί, προτείναμε ανέκαθεν να συνδεθεί η κατανάλωση του τουρισμού με την εγχώρια παραγωγή.
Έτσι μόνο μπορεί μία χώρα να παράγει πλούτο, αντί ζημίες και χρέη – αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της με τη διενέργεια επενδύσεων, οπότε τους μισθούς και στο τέλος την κατανάλωση. Όχι στην αρχή, όπως ξανά σήμερα, με τα 43 δις.
Για να επιτευχθούν βέβαια όλα αυτά, χρειάζεται όραμα, σχέδιο και αλλαγή του αποτυχημένου παραγωγικού μας μοντέλου – όπου όμως η κυβέρνηση δεν έχει δυστυχώς ούτε όραμα, ούτε σχέδιο.
Είναι δε σε τέτοιο βαθμό εξαρτημένη από τους δανειστές που δεν της επέτρεψαν ούτε το αυτονόητο: τη μείωση του ΦΠΑ στα είδη πρώτης ανάγκης και στην ενέργεια, όπως είχαμε προτείνει, ενώ κάτι ανάλογο ανακοίνωσε πολύ σωστά αργότερα ο υπουργός ανάπτυξης.
Αυτονόητο, επειδή αφενός μεν θα είχε καταπολεμηθεί ο πληθωρισμός, αφετέρου θα στηρίζονταν οι Πολίτες, χωρίς κανένα κόστος για το δημόσιο – αφού θα εισέπραττε τον ίδιο ΦΠΑ στις αυξημένες τιμές.
Εκτός αυτού, δεν θα δημιουργούταν κανένα πρόβλημα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού, αφού προβλέπει πληθωρισμό 0,8% για το 2022 – θυμίζοντας εδώ πως η Πολωνία μείωσε ήδη τον ΦΠΑ, ενώ η ΕΕ επιτρέπει τη μείωση του έως 15% για το μεγάλο και 5% για το μικρό, στα κράτη μέλη της.
Λάθη επί λαθών λοιπόν, όπως στο θέμα της βίαιης απολιγνιτοποίησης – με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους ενέργειας εις βάρος των νοικοκυριών και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων μας.
Το λάθος αυτό καλύπτεται δυστυχώς με τις σοβιετικού τύπου επιδοτήσεις, προφανώς με νέα δανεικά – ενώ τα λάθη συνεχίζονται με το πάγωμα των ερευνών στην Κρήτη, όπως επίσης με τις αμφιβολίες για τον EastMed. Εμείς πιστεύουμε πως και τα δύο πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα – δεν θα επεκταθούμε όμως εδώ.
Επί πλέον, δρομολογείται η ακόμη μεγαλύτερη ενεργειακή μας εξάρτηση – καθώς επίσης η επιβάρυνση του εμπορικού μας ισοζυγίου, από τις αυξημένες αλλά και ακριβότερες εισαγωγές ενέργειας.
Συνεχίζοντας στο νομοσχέδιο με τον απίστευτα λαϊκίστικο τίτλο «Ελλάδα ισχυρή ανάπτυξη», αποτελεί μία κακοστημένη παραπλάνηση – αφού ουσιαστικά προωθεί τις δράσεις του «Ελλάδα 2.0».
Ειδικότερα, εάν δει κανείς τις επιλέξιμες δαπάνες, πρόκειται για επενδύσεις σε εισαγόμενη τεχνολογία ΑΠΕ, για ενεργειακή απόδοση, για ανακύκλωση, για συμβουλευτικές υπηρεσίες, για επαγγελματική κατάρτιση και για προσλήψεις φθηνών εργαζομένων – αποτελώντας ουσιαστικά το πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης μαζί με την ψηφιοποίηση, για την οποία υπάρχει μία ολόκληρη κατηγορία: ο ψηφιακός μετασχηματισμός.
Απλά αλλάζει τους τίτλους, όπως δίκαιη μετάβαση αντί για απολιγνιτοποίηση, εφαρμοσμένη καινοτομία, αγροδιατροφή, εξωστρέφεια και φυσικά τουρισμός – και άλλος τουρισμός, διαιωνίζοντας το ίδιο αποτυχημένο οικονομικό μας μοντέλο.
Πιο συγκεκριμένα, οι τομείς ενισχύσεων παρουσιάζονται στο Β’ Μέρος – Κεφ. Β και Υποκεφάλαια Α-ΙΓ, δηλαδή 1-13, ως εξής:
- Ψηφιακός και τεχνολογικός μετασχηματισμός επιχειρήσεων,
- Πράσινη μετάβαση – Περιβαλλοντική αναβάθμιση επιχειρήσεων,
- Νέο Επιχειρείν,
- Καθεστώς Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης,
- Έρευνα και εφαρμοσμένη καινοτομία,
- Αγροδιατροφή – πρωτογενής παραγωγή και μεταποίηση γεωργικών προϊόντων – αλιεία και υδατοκαλλιέργεια,
- Μεταποίηση – Εφοδιαστική αλυσίδα,
- Επιχειρηματική εξωστρέφεια,
- Ενίσχυση τουριστικών επενδύσεων,
- Εναλλακτικές μορφές τουρισμού,
- Μεγάλες επενδύσεις,
- Ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας,
- Επιχειρηματικότητα 360ο.
Ειδικά όσον αφορά τις επενδύσεις, δεν περιγράφεται ο στόχος τους – ενώ στην ουσία ακολουθείται το πλαίσιο για τις στρατηγικές επενδύσεις του Ν4399/2016, μέσω του αποκλεισμού αυτών των τομέων που παρατίθενται στο Παράρτημα Α.
Το πλαίσιο ενίσχυσης τώρα για κάθε κεφάλαιο, δηλαδή ο τομέας ενίσχυσης, χωρίζεται στα εξής έξι άρθρα που σε μεγάλο βαθμό επαναλαμβάνονται:
- Σκοπός
- Υπαγόμενα επενδυτικά σχέδια
- Επιλέξιμες δαπάνες
- Είδη, ένταση και ποσά ενισχύσεων
- Δικαιούχοι
- Διαδικασία αξιολόγησης – ή ταχείας αδειοδότησης στις μεγάλες επενδύσεις.
Τέλος, σε ορισμένα υπάρχει μία εξουσιοδότηση, προς καθορισμό ειδικού πλαισίου καθεστώτος.
Περαιτέρω, η λογική του νομοσχεδίου ακολουθεί αυτήν των νόμων για αδειοδοτήσεις – με το καθεστώς γνωστοποίησης του Ν4442/2016 και με την καταχώρηση σε ειδικό Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Άσκησης Δραστηριοτήτων και Ελέγχων (ΟΠΣ-ΑΔΕ).
Στον αρχικό Ν4442/2016 προστίθενται βέβαια νέοι τομείς, αλλά το πλαίσιο είναι το ίδιο – ενώ η απλούστευση συνεχίστηκε από την παρούσα κυβέρνηση λόγω μνημονιακών υποχρεώσεων, όπως αναφέρεται στις Αξιολογήσεις και παραδέχτηκε ο Υπουργός, στις εξής δυο δόσεις:
Αρχικά του Απριλίου, του Ν. 4796/2021 και μετά του Ιουνίου, του Ν 4811/2021 – οπότε είναι μάλλον μνημονιακό και το παρών νομοσχέδιο.
Επιστρέφοντας στον τίτλο «Ελλάδα, ισχυρή ανάπτυξη», ακούγεται σαν προεκλογικό σύνθημα – ελπίζοντας να μην είναι ευφημισμός, όπως το «Ελευθερία» για το εμβόλιο ή το αναπτυξιακό του 2019 με τον τίτλο «Επενδύω στην Ελλάδα».
Τελικά αλήθεια ποιος επένδυσε; Η Lamda με την αντιπαροχή στο Ελληνικό; Τα Data Centers;
Από την άλλη πλευρά, τι ακριβώς σημαίνει ισχυρή ανάπτυξη για την κυβέρνηση; Αύξηση του ΑΕΠ κατά 3%, 4%, 5%; Στο «Ελλάδα 2.0», για παράδειγμα, αναφέρεται 1,15% επί πλέον, όπως θα καταθέσουμε στα πρακτικά – ενώ η μελέτη Πισσαρίδη έχει επίσης συγκεκριμένο στόχο ως προς ΑΕΠ, αν και όχι ως προς τους βιομηχανικούς τομείς που θα δημιουργήσουν εξαγωγές, όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν.
Εδώ δεν υπάρχει συγκεκριμένος στόχος; Μόνο θεωρίες; Τι νόημα έχει να ασχολούμαστε με νομοσχέδια χωρίς στόχους; Πώς θα κριθεί η επιτυχία τους; Εάν επρόκειτο για μία επιχείρηση, δεν θα απολυόταν αμέσως αυτοί που εκπόνησαν ένα business plan χωρίς στόχο;
Συνεχίζοντας στη χρηματοδότηση του σχεδίου νόμου, αναφέρονται τα εξής είδη ενισχύσεων:
- Φορολογική απαλλαγή
- Παροχή ποσού από το Δημόσιο
- Επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης – leasing δηλαδή,
- Επιδότηση του μισθολογικού κόστους
- Επιδότηση επιτοκίου δανείων ή του κόστους ασφάλισης
Αυτό που δεν αναφέρεται όμως είναι το από πού θα βρεθούν τα χρήματα, τουλάχιστον για τις παραπάνω παροχές – ενώ οι απαλλαγές και οι άλλες επιδοτήσεις αποτελούν ασφαλώς κόστος, έμμεσα βέβαια.
Γενικότερα τώρα, το ΓΛΚ δεν αναφέρει κάτι για το κόστος του νομοσχεδίου, για τις χρηματοδοτήσεις δηλαδή – τονίζοντας μόνο πως θα αντιμετωπισθούν από τις πιστώσεις του προϋπολογισμού, καθώς επίσης ότι εξαρτώνται από τον αριθμό των αιτήσεων.
Είναι δυνατόν αλήθεια να ξεκινάει ένα πρόγραμμα ισχυρής ανάπτυξης, κατά τον τίτλο του νομοσχεδίου, χωρίς να γνωρίζουμε πόσα χρήματα διαθέτουμε για να δαπανήσουμε; Μπορεί ποτέ να αναλάβει μία θέση ευθύνης κάποιος σε εταιρίες του ιδιωτικού τομέα, με τέτοια λογική;
Θα μπορούσε βέβαια να μας αντικρούσει ο υπουργός, λέγοντας πως τα χρήματα θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάπτυξης της ΕΕ – αιτιολογώντας τη βιασύνη μας να ζητήσουμε πρώτοι χρήματα και να ψηφισθεί ο σημερινός νόμος.
Πόσα όμως θα εισπράξουμε το 2022; Όπως αναφέραμε στη συζήτηση του προϋπολογισμού, στη συγκεντρωτική κατάσταση του πίνακα 3.2 στη σελίδα 57, η είσπραξη από το Ταμείο Ανάπτυξης το 2021 ήταν μόλις 600 εκ. € – όταν η πρόβλεψη στο μεσοπρόθεσμο ήταν 1.600 εκ. €.
Όσον αφορά το 2022, προβλέπονται 3,2 δις €, όσα στο μεσοπρόθεσμο – γεγονός που σημαίνει πως συνολικά για το 2021 και 2022 έχουμε ήδη υποπραγματοποίηση, ύψους 1 δις €.
Σημειώνεται δε ότι, όσον αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης, υπάρχει η παράμετρος της αβεβαιότητας της μόχλευσης – τα 26,5 δις από τα 57 δις του Ελλάδα 2.0 που δεν γνωρίζουμε πώς θα καλυφθούν, όταν οι τράπεζες δεν δανειοδοτούν, ενώ υπάρχει δυσμενές οικονομικό κλίμα.
Από την άλλη πλευρά, το ΠΔΕ ανέρχεται το 2022 στα 7,8 δις €, κάτω από τα 8,35 δις € του 2021, όπως θα καταθέσουμε στα πρακτικά – ενώ τα συγχρηματοδοτούμενα έργα μειώνονται, σε σχέση με το 2021 και με το 2020.
Όσον αφορά δε τα ΕΣΠΑ, για την περίοδο 2021/27 θα ανέρχονται σε 21 δις €, όσο περίπου την περίοδο 2014/20 και 2007/14, όπου ήταν 20 δις € – καταθέτοντας στα πρακτικά την προτεινόμενη κατανομή του υπουργείου ανάπτυξης.
Σημειώνεται όμως ότι, τόσο το ΠΔΕ όσο και τα ΕΣΠΑ, καθώς επίσης το Ταμείο Ανάκαμψης στο παρών νομοσχέδιο, δεν αφορούν μόνο επενδύσεις αλλά, επί πλέον, επιδόματα, όπως για επανεκπαίδευση και κοινωνικές δράσεις – οπότε δεν προσφέρουν στην πραγματική ανάπτυξη, αλλά στην κατανάλωση.
Πόσα χρήματα λοιπόν θα διατεθούν και από πού ακριβώς θα βρεθούν; Κλείνοντας με τα περιεχόμενα του νομοσχεδίου, έχουμε τα εξής:
(α) Στο Α’ Μέρος παρουσιάζονται τα είδη των επενδύσεων, τα ύψη των ενισχύσεων εντός και εκτός περιφερειακού χαρακτήρα, τα ελάχιστα και ανώτατα ύψη των επενδύσεων, ο τρόπος αξιολόγησης και ελέγχου, οι υποχρεώσεις και οι κυρώσεις των φορέων των επενδύσεων.
(β) Το Β’ μέρος παρουσιάζονται οι τομείς – όπως έχουμε ήδη αναφέρει.
(γ) Στο Γ’ μέρος ρυθμίζεται το πλαίσιο αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων, με τους εμπλεκομένους φορείς – όπως εξωτερικούς αξιολογητές, επιτροπές αξιολογήσεων, ενστάσεων και γνωμοδοτήσεων, καθώς επίσης όργανα ελέγχου.
Εν προκειμένω, δημιουργείται η εντύπωση πως δρομολογείται μία νέα γραφειοκρατία τύπου «Επιτελικού Κράτους», για την απομύζηση του Ταμείου Ανάπτυξης – σαν να μην έχουμε μάθει απολύτως τίποτα από τη χρεοκοπία της Ελλάδας και τα μαρτύρια για τους Έλληνες Πολίτες που έχουν υπερβεί πια τη δωδεκαετία.
Αναφέρεται επί πλέον πως τα σχέδια υπάγονται στο Πληροφοριακό Σύστημα Αναπτυξιακού Νόμου, στο «ΠΣ-ΑΝ».
Το «ΠΣ-ΑΝ» πάντως δεν υπήρχε έως πρόσφατα. Το έχουμε προμηθευτεί; Όπως γνωρίζουμε, διαλειτουργεί με το Πληροφοριακό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων του Ν4314/2014 – στο οποίο υπάγονται τα σχετικά με τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και οι ενισχύσεις των προηγούμενων αναπτυξιακών νόμων. Είναι σωστό;
Τέλος, αν και το νομοσχέδιο με μία πρώτη ματιά, αφού δεν μας επετράπη ο χρόνος επεξεργασίας του, μοιάζει με προεκλογικό πυροτέχνημα, θα αναφερθούμε αναλυτικότερα στις συζητήσεις επί των άρθρων – επιφυλασσόμενοι ως προς την ψήφιση του για την Ολομέλεια.
