.
Είναι ξεκάθαρο πως το ισχύον σύστημα του διάχυτου ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων από απλούς δικαστές, αποδείχθηκε αναποτελεσματικό – αφού δεν μας προστάτευσε ούτε από αντισυνταγματικούς νόμους, ούτε από τα αντισυνταγματικά μνημόνια. Ούτε βέβαια από επιζήμιες και ανιστόρητες διεθνείς συμφωνίες, όπως αυτή των Πρεσπών – ή από εκείνες για τη μειωμένη επήρεια των νησιών μας. Είναι ντροπή για την Ελλάδα η μη ύπαρξη Συνταγματικού Δικαστηρίου, επειδή η εγχώρια οικονομική και πολιτική ελίτ δεν θέλει να ελέγχεται από τους Πολίτες – όταν ακόμη και η Τουρκία ή τα Σκόπια διαθέτουν.
.
Κοινοβουλευτική Εργασία
Ο εισηγητής της ΕΛ έχει αναφερθεί διεξοδικά στις επιτροπές και σήμερα, όσον αφορά το νομοσχέδιο – οπότε εμείς θα περιορισθούμε σε ορισμένα μόνο μέρη του. Θα ξεκινήσουμε όμως από το ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη, εκτός από το θλιβερό γεγονός πως δεν είναι ανεξάρτητη, παρουσιάζει ένα ακόμη εξαιρετικά σοβαρό πρόβλημα.
Ειδικότερα, δεν αντιμετωπίζεται από το πολιτικό σύστημα ως ένα εργαλείο εξασφάλισης της δικαιοσύνης και της ταχείας απονομής της, μεταξύ των Πολιτών – αλλά ως ένας μηχανισμός αφενός μεν είσπραξης εσόδων από το κράτος, αφετέρου ως ένας φορέας επιβίωσης επαγγελματικών ομάδων, γύρω από το συγκεκριμένο χώρο.
Εάν δεν αλλάξει λοιπόν αυτή η αντιμετώπιση, δεν πρόκειται να υπάρξει πραγματική απονομή δικαιοσύνης στην Ελλάδα – κάτι που οφείλει να μας ενδιαφέρει όλους, ειδικά το υπουργείο, αποτελώντας την άμεση προτεραιότητα του.
Περαιτέρω, στη δυσκολία απόδοσης δικαιοσύνης, συμβάλλουν προφανώς η πολυνομία και η κακή νομοθεσία – ειδικά σε μία χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία χαρακτηρίζεται από πληθώρα νόμων και τροπολογιών.
Η αιτία είναι το ότι στην πατρίδα μας, θεωρείται λανθασμένα ως επιτυχημένος υπουργός αυτός που παράγει πολλούς νόμους – ενώ θα έπρεπε να ήταν εκείνος που εφαρμόζει σωστά και αποτελεσματικά τους υφισταμένους νόμους.
Παρατηρείται δηλαδή το φαινόμενο, να τροποποιούνται επιφανειακά και κατά εκατοντάδες παλαιότεροι νόμοι, απλά και μόνο για να τροποποιηθούν – ενώ ταυτόχρονα, μέσω αυτών των διαρκών τροποποιήσεων, ικανοποιούνται πολλαπλά κακώς εννοούμενα συμφέροντα.
Μια τέτοια περίπτωση συναντάμε στο σημερινό νομοσχέδιο, με το οποίο προωθούνται αλλαγές στον κώδικα πολιτικής δικονομίας τυπικά, για το φαίνεσθαι – δυστυχώς χωρίς ουσιαστική επιτάχυνση ή απόδοση δικαιοσύνης.
Αντίθετα εμείς, ως ΕΛ, έχουμε συγκεκριμένες, ρεαλιστικές προτάσεις για την αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισμό της Ελληνικής Δικαιοσύνης – έτσι ώστε ο Πολίτης να αισθάνεται ασφαλής και επαρκώς προστατευμένος.
Ακόμη περισσότερο, οι νόμοι να ισχύουν για όλους ανεξαιρέτως – ανεξάρτητα από το εάν είναι απλοί Πολίτες ή άτομα με ισχύ και εξουσία. Μόνο έτσι μπορεί να λειτουργήσει ένα κράτος εύρυθμα και να μην τίθεται σε κίνδυνο η κοινωνική συνοχή – κάτι που οφείλει να μας ενδιαφέρει όλους.
Ειδικά όσον αφορά την πολιτική δίκη, θα πρέπει να εισαχθούν σωστοί δικονομικοί κανόνες – έτσι ώστε η υπόθεση που φέρεται ενώπιον των δικαστηρίων, να αποτελεί ενότητα τόσο ως προς το ποινικό, όσο και ως προς το αστικό της μέρος, για την έκδοση ενιαίας απόφασης.
Εν προκειμένω, στην πολιτική δικονομία θα πρέπει να υιοθετηθεί μία διαδικασία προδικασίας – με την εμπλοκή και με την ευθύνη του δικαστή και όχι μόνο των ιδιωτών διαδίκων.
Ο συγκεκριμένος δικαστής θα οφείλει να καλεί σε ακρόαση τους διαδίκους κατά την προδικασία, στα πλαίσια της διερεύνησης των προθέσεών τους, καθώς επίσης των νομικών και πραγματικών επιχειρημάτων τους – κάτι που είμαστε σίγουροι πως θα οδηγούσε τις περισσότερες υποθέσεις σε συμβιβασμό, πριν την τελική συζήτηση της υπόθεσης.
Εκτός αυτού θα πρέπει να είναι απόλυτα υπεύθυνος για τη διαδικασία, να ζητάει να προσκομισθούν τα κατά τη γνώμη του κρίσιμα αποδεικτικά μέσα, καθώς επίσης επιπλέον διευκρινήσεις επί αορίστων σημείων – πριν ακόμη η υπόθεση κριθεί ώριμη για συζήτηση και για έκδοση απόφασης.
Με τον τρόπο αυτό, αφενός μεν θα συντομευόταν η αστική δίκη με τη συμμετοχή στην προετοιμασία της δίκης και του ίδιου του δικαστηρίου, αφετέρου θα εξαλειφόταν οριστικά το φαινόμενο της απόρριψης αγωγών και αιτημάτων – ως αόριστων και απαράδεκτων.
Αυτές είναι, μεταξύ φυσικά πολλών άλλων, οι πραγματικές μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η χώρα μας – όχι νομοσχέδια όπως το σημερινό που δεν έχει απολύτως κανένα νόημα η ψήφιση του.
Με την ευκαιρία τώρα της σημερινής Ολομέλειας και επειδή προσπαθούμε πάντοτε να αναφερόμαστε σε θέματα σχετικά των σχεδίων νόμου που συζητούνται, θα παραθέσουμε μερικές από τις θέσεις της ΕΛ που αφορούν γενικότερα τη Δικαιοσύνη.
Εν πρώτοις, πιστεύουμε πως η δικαιοσύνη αποτελεί βασικό πυλώνα συγκρότησης ενός υγιούς εθνικού κράτους, καθώς επίσης μίας υγιούς εθνικής κοινωνίας – επειδή η δίκαιη νομοθέτηση και η σωστή απονομή της δικαιοσύνης ενισχύουν την κοινωνική συνοχή, την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία.
Δυστυχώς όμως, εάν μελετήσουμε τις δημοσκοπήσεις, θα διαπιστώσουμε με έκπληξη πως η ελληνική Δικαιοσύνη ευρίσκεται πολύ χαμηλά στην εκτίμηση των Ελλήνων – κάτι με το οποίο ασφαλώς δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι καμία κυβέρνηση ικανοποιημένη, ενώ τεκμηριώνει πως πολλά πράγματα δεν λειτουργούν καθόλου καλά.
Για παράδειγμα, φίλος μας δικηγόρος, ο οποίος είχε την ατυχία να αναλάβει μια υπόθεση εργολαβικά, είχε ξεκινήσει την υπόθεση με αγωγή το 2007 – χωρίς να έχει καταφέρει έως σήμερα, περί τα 14 χρόνια αργότερα, να κλείσει η υπόθεση και να πάρει την αμοιβή του.
Για την ακρίβεια, η συγκεκριμένη υπόθεση του έχει συμπληρώσει 5.110 ημέρες, χωρίς ακόμη να έχει αποδοθεί δικαιοσύνη – με αποτέλεσμα οι διάδικοι να είναι σε συνεχή αγωνία και να υπάρχει ένταση μεταξύ τους, ενώ ο δικηγόρος δεν έχει εισπράξει καν την αμοιβή του.
Αισθανόμαστε αλήθεια καλά με αυτή την εικόνα της Δικαιοσύνης; Από την άλλη πλευρά ποιος φταίει; Οι δικαστές; Όχι βέβαια, αφού οι δικαστές απλά λειτουργούν υπηρεσιακά και εφαρμόζουν τους νόμους – τους οποίους οι εκάστοτε κυβερνήσεις νομοθετούν.
Νόμους όπως το σημερινό που κατέθεσε η κυβέρνηση προς ψήφιση. Έναν νόμο με μικρές αλλαγές που το μοναδικό του νόημα είναι να φαίνεται προς τα έξω ότι, παράγεται νομοθετικό έργο.
Συνεχίζοντας, έχουμε επισημάνει πολλές φορές πως οι ρυθμοί εκδίκασης στην Ελλάδα είναι πολύ αργοί – με αποτέλεσμα σημαντικά εγκλήματα να παραγράφονται, εγκληματίες να μην τιμωρούνται, ενώ τόσο τα φυσικά πρόσωπα, όσο και οι επιχειρήσεις, να μην μπορούν να δικαιωθούν.
Φυσικά έχουν συμβάλλει σε αυτό το χάος οι ελλείψεις προσωπικού και υποδομών. Εν τούτοις, ο βασικός ένοχος είναι οι νομοθετικές διατάξεις που ισχύουν – χωρίς να γίνεται καμία προσπάθεια πραγματικής αλλαγής τους.
Έτσι, ο χρόνος εκδίκασης για αστικές και εμπορικές υποθέσεις στην Ελλάδα το 2016 ήταν κατά μέσο όρο 670 ημέρες από 190 μέρες το 2010 – όταν ενδεικτικά στην Γαλλία ήταν 353 και στην Ρουμανία ήταν 153, όπως θα καταθέσουμε στα πρακτικά.
Ακόμη χειρότερος ήταν ο χρόνος εκδίκασης για διοικητικές υποθέσεις – ο οποίος στην Ελλάδα το 2016 ήταν κατά μέσο όρο 1.086 ημέρες, όταν στη Γαλλία 306 και στη Ρουμανία 170.
Δεν είναι ντροπή; Αυτή δεν θα έπρεπε να είναι η φροντίδα του υπουργείου και όχι προσχηματικά νομοσχέδια, όπως το σημερινό; Αλήθεια, με ποια κριτήρια κρίνονται οι υπουργοί, εάν όχι εκ του αποτελέσματος σε θέματα όπως το παραπάνω;
Ειδικά όσον αφορά τη νομοθετική Βαβέλ που χαρακτηρίζει δυστυχώς τη Δικαιοσύνη στην Ελλάδα, θα καταθέσουμε στα πρακτικά τους αριθμούς σελίδων και άρθρων των νόμων ετήσια, για την περίοδο 2002/2016 – καθώς επίσης τις δεκτές υπουργικές και βουλευτικές τροπολογίες των ετών 2011 έως 2017.
Όπως διαπιστώνει ο καθένας, ακόμη και εγώ που δεν είμαι νομικός, πρόκειται για ένα απίστευτο συνονθύλευμα – για το οποίο, εάν ήμουν υπουργός συνεχίζοντας το, θα ντρεπόμουν αφάνταστα εάν δεν είχα το σθένος να παραιτηθώ.
Περαιτέρω στις προτάσεις της ΕΛ, θα ξεκινήσουμε από την πλέον βασική: από τη θεσμοθέτηση του Συνταγματικού Δικαστηρίου έτσι ώστε, κάθε διάταξη νόμου που θα κηρύσσεται αντισυνταγματική, να είναι άκυρη και ανίσχυρη για όλους τους Πολίτες, από τη δημοσίευση της σχετικής απόφασης ή από το χρόνο που ορίζεται με την απόφαση.
Είναι άλλωστε ξεκάθαρο πως το ισχύον σύστημα του διάχυτου ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων από απλούς δικαστές, αποδείχθηκε αναποτελεσματικό – αφού δεν μας προστάτευσε ούτε από αντισυνταγματικούς νόμους, ούτε από τα αντισυνταγματικά μνημόνια.
Ούτε βέβαια από επιζήμιες και ανιστόρητες διεθνείς συμφωνίες, όπως αυτή των Πρεσπών – ή από εκείνες για τη μειωμένη επήρεια των νησιών μας.
Είναι ντροπή για την Ελλάδα η μη ύπαρξη Συνταγματικού Δικαστηρίου, επειδή η εγχώρια οικονομική και πολιτική ελίτ δεν θέλει να ελέγχεται από τους Πολίτες – όταν ακόμη και η Τουρκία ή τα Σκόπια διαθέτουν.
Επόμενες προτάσεις μας είναι οι εξής:
(1) H δημιουργία ειδικής Επιτροπής, που θα ελέγχεται άμεσα από τον Πρωθυπουργό, ενώ θα απαρτίζεται από αδιάφθορους Δικαστικούς που θα έχουν πλέον συνταξιοδοτηθεί – με αρμοδιότητα τον έλεγχο και την αξιολόγηση της Δικαιοσύνης, την επισήμανση των προβλημάτων, καθώς επίσης την κατάθεση προτάσεων επίλυσης τους.
(2) Η δημιουργία ενός Ηλεκτρονικού Αρχείου, στο οποίο θα καταχωρούνται οι αποφάσεις των Δικαστηρίων όλης της χώρας – με το όνομα του δικαστή που τις εξέδωσε. Ταυτόχρονα, με βάση λέξεις «κλειδιά», αφενός μεν να ανευρίσκεται εύκολα οποιαδήποτε απόφαση, αφετέρου να δημιουργηθεί μία ενιαία νομολογιακή βάση δεδομένων.
(3) Η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου Ηλεκτρονικού Συστήματος Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων Πολιτικής, Διοικητικής και Ποινικής Δικαιοσύνης.
(4) Η βελτίωση και ο εκσυγχρονισμός των ψηφιακών υπηρεσιών του Αρείου Πάγου, του Ελεγκτικού Συνεδρίου και του Συμβουλίου της Επικρατείας.
(5) Η καταπολέμηση της βραδύτητας απονομής δικαιοσύνης και η επιτάχυνση των διαδικασιών – έτσι ώστε να μην εμποδίζεται η εύρυθμη και ομαλή απόδοση Δικαιοσύνης, καταλήγοντας πρακτικά σε αρνησιδικία.
(6) Η άμεση πρόσληψη δικαστών, εφόσον οι υπάρχοντες δεν επαρκούν, για την εκδίκαση των πολυάριθμων δικαστικών υποθέσεων που ευρίσκονται σε αναμονή.
(7) Η δημιουργία ηλεκτρονικού αρχείου και ηλεκτρονικού μητρώου κρατουμένων, από όλα τα καταστήματα κράτησης της χώρας.
(8) Η άμεση εφαρμογή και χρήση ηλεκτρονικών μέσων επιτήρησης υποδίκων, καταδίκων και κρατουμένων που ευρίσκονται σε άδεια.
(8) Η αλλαγή του νόμου περί Ισόβιας Κάθειρξης – με την έννοια πως η ισόβια κάθειρξη θα είναι κάθειρξη εφ’ όρου ζωής και όχι ορισμένων ετών, όπως ισχύει σήμερα.
(9) Στα ποινικά αδικήματα που θα επισύρουν ποινή πραγματικής ισόβιας κάθειρξης, οφείλουν να συμπεριληφθούν επιπλέον τα εξής: Εμπορία Ναρκωτικών, Κατάχρηση Δημοσίου Χρήματος, Εμπορία ανθρώπων, Παιδεραστία, Εμπόριο οργάνων του ανθρωπίνου σώματος, Συμμετοχή σε τρομοκρατικές οργανώσεις, Συμμετοχή σε εγκληματικές οργανώσεις και Διακίνηση παράνομων μεταναστών.
(10) Όσον αφορά τις αγωγές κακοδικίας εναντίον δικαστών, θα πρέπει να δικάζονται από ειδικό δικαστήριο που θα συγκροτείται από άλλους νομικούς στο επάγγελμα – εκτός της έδρας που υπηρετεί ο εναγόμενος δικαστής.
(11) Υιοθέτηση δικονομικών κανόνων, έτσι ώστε η υπόθεση που οδηγείται ενώπιον των δικαστηρίων, να αποτελεί ενότητα τόσο ως προς το ποινικό, όσο και ως προς το αστικό της μέρος – για την έκδοση ενιαίας απόφασης. Δεν είναι δυνατόν να ανεχόμαστε το φαινόμενο αντίθετων ποινικών και αστικών αποφάσεων.
(12) Η υιοθέτηση της διαδικασίας προδικασίας, όπως την αναλύσαμε στην αρχή της ομιλίας μας.
(13) Οποιεσδήποτε αντίθετες αγωγές και αιτήματα, καθώς επίσης συναφείς υποθέσεις, θα πρέπει υποχρεωτικά να συνεκδικάζονται – έτσι ώστε αφενός μεν να αποφευχθεί η σπατάλη χρόνου και εξόδων των πολιτών, αφετέρου να ρυθμίζεται ενιαία η κάθε διαφορά.
(14) Τέλος, θα πρέπει να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις για εκείνους που χρησιμοποιούν παρελκυστικά ένδικα βοηθήματα, για να καθυστερούν την εκδίκαση υποθέσεων – έτσι ώστε να αποφεύγουν τις έννομες συνέπειες των πράξεων τους.
Κλείνοντας, είναι φανερό πως τίποτα από τα παραπάνω που προτείνουμε δεν ικανοποιεί το παρόν νομοσχέδιο – γεγονός που ασφαλώς σημαίνει ότι, δεν μπορούμε να το υπερψηφίσουμε.
Αυτό που λείπει δε γενικότερα από τα νομοσχέδια της κυβέρνησης, είναι το όραμα και οι στόχοι – χωρίς τα οποία τίποτα δεν μπορεί να έχει αποτέλεσμα για τη χώρα μας.
