.
Η προτεραιότητα των τελευταίων δύο δεκαετιών στη Δύση, ειδικά μετά το 2008, ήταν η διατήρηση της ανοδικής δυναμικής των τιμών των περιουσιακών στοιχείων, όπως είναι οι μετοχές, τα ομόλογα και τα ακίνητα – ανεξάρτητα από το κόστος για την οικονομία. Έτσι όμως δημιουργήθηκαν σοβαρές στρεβλώσεις στην οικονομία – αφού ο πληθωρισμός των περιουσιακών στοιχείων που προκλήθηκε, έχει στο παράδειγμα των ακινήτων αυξήσει τα ενοίκια, μειώνοντας μεταξύ άλλων τις δυνατότητες αποταμίευσης των νοικοκυριών. Το αποτέλεσμα ήταν και είναι η διαρκής συμπίεση των χαμηλών και μεσαίων εισοδηματικών τάξεων – η οποία εντείνεται από τον περιορισμό του κράτους προνοίας λόγω των δημοσίων χρεών κοκ. Συμπερασματικά λοιπόν η Δύση ευρίσκεται αντιμέτωπη με μία υπερμεγέθη μαύρη τρύπα που απειλεί να καταπιεί τα πάντα – με μία τεράστια «μαύρη τρύπα» που στην ουσία είναι το τέλος του μακροπρόθεσμου κύματος Kondratieff. Εάν τώρα μείνει ακίνητη, πρόθυμη να κάνει ότι μπορεί για να συντηρήσει ένα σύστημα που πεθαίνει, όταν άλλες χώρες όπως η Κίνα έχουν αρχίσει να αναδιαρθρώνουν την οικονομία τους, να εξαλείφουν τους αναποτελεσματικούς παράγοντες και να δημιουργούν νέες ευκαιρίες για το μέλλον, θα οδηγηθεί στην παρακμή – η οποία θα συνοδεύεται από μεγάλες κοινωνικές αναταραχές και εξεγέρσεις. Επειδή όμως οι δυτικές κυβερνήσεις δεν έχουν μαγικές ικανότητες αντιμετώπισης τόσο σύνθετων προβλημάτων, η μοναδική τους λύση είναι το «σβήσιμο και η επανεκκίνηση» – κάτι που εάν δεν συμβεί, δεν θα αποφευχθεί ένα από τα εξής τέσσερα σενάρια: (α) το πιθανότερο είναι ένα καταστροφικό κραχ, με κριτήριο την ιστορία, όταν οι κεντρικές τράπεζες και τα κράτη χάσουν εντελώς τον έλεγχο – με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται στα ύψη, (β) ένα πολιτικό χάος, (γ) η σταδιακή, ήσυχη εκτόπιση των δυτικών χρημάτων χωρίς αντίκρισμα στην παραγωγή από τα ασιατικά, κυρίως από το κινεζικό, με την παράλληλη παρακμή της Δύσης και (δ) ένας παγκόσμιος πόλεμος, μεταξύ τω Η.Π.Α. και της Κίνας.
.
Ανάλυση
Είναι προφανές πώς οι περισσότερες χώρες της Δύσης αντιμετωπίζουν ένα παρόμοιο πρόβλημα που οφείλεται σε δύο κυρίως λόγους: (α) στη γήρανση του πληθυσμού τους (για παράδειγμα η Γερμανία υπολογίζει πως για να διατηρήσει την οικονομική της ανάπτυξη χρειάζεται 250.000 νέους μετανάστες κάθε χρόνο) και (β) στην αύξηση των χρεών τους.
Ειδικότερα, οι δυτικές οικονομίες βρίσκονται στο τέλος ενός «κύματος Kondratieff» – ενός μακροπρόθεσμου κύκλου δηλαδή διαρκείας 40 έως 60 ετών που βιώνουν τα καπιταλιστικά συστήματα. Οι κύκλοι αυτοί χαρακτηρίζονται από περιόδους ανάπτυξης και αυτοδιόρθωσης – οι οποίες προκαλούνται από την εκάστοτε τεχνολογική καινοτομία που οδηγεί σε μία μακρά περίοδο ευημερίας.
Η συγκεκριμένη θεωρία προέρχεται από έναν Ρώσο κομμουνιστή οικονομολόγο, τον Kondratieff, ο οποίος κατέληξε σε αυτήν παρατηρώντας την εξέλιξη των τιμών των γεωργικών προϊόντων και του χαλκού – έχοντας υποβιβασθεί σε έναν κλάδο που αποκαλείται «ετερόδοξα οικονομικά», με την έννοια πως δεν συμβαδίζει με τις ευρέως αποδεκτές οικονομικές θεωρίες.
Ο οικονομολόγος κατέληξε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Σιβηρία και δολοφονήθηκε το 1938 – επειδή οι απόψεις του ήταν αντίθετες με αυτές των κομμουνιστών και ιδιαίτερα του J. Stalin, λόγω του ότι πρέσβευαν πως τα καπιταλιστικά κράτη δεν οδηγούνταν σε έναν αναπόφευκτο δρόμο προς την καταστροφή, αλλά απλά βίωναν ανόδους και καθόδους (σκαμπανεβάσματα) των οικονομιών τους.
Σε κάθε περίπτωση, έχουν εντοπισθεί τα εξής «κύματα Kondratieff» έως σήμερα, με αφετηρία το 18ο αιώνα: Από το 1780 έως το 1830 (προέκυψε από την εφεύρεση της ατμομηχανής), από το 1830 έως το 1880 (χαλυβουργία, εξάπλωση σιδηροδρόμων), από το 1880 έως το 1930 (ηλεκτροδότηση, καινοτομίες στη χημική βιομηχανία), από το 1930 έως το 1970 (αυτοκίνητα, πετροχημικά) και από το 1970 έως σήμερα – με τον πέμπτο αυτό κύκλο να βασίζεται στην τεχνολογία της πληροφορίας. Ορισμένοι οικονομολόγοι βέβαια θεωρούν πως έχει ξεκινήσει ήδη το 6ο κύμα, το οποίο στηρίζεται στην ψηφιοποίηση, στη βιοτεχνολογία και στην υγειονομική περίθαλψη – ενώ τα δύο τελευταία συνδέονται με την πανδημία που έχει ξεσπάσει και όλα μαζί με την άνοδο των μετοχών των εταιριών ψηφιοποίησης και βιοτεχνολογίας (άρθρο).
Ο κάθε κύκλος τώρα, το κάθε «κύμα Kondratieff» διακρίνεται από τους εξής τέσσερις υποκύκλους με παρόμοια χαρακτηριστικά: από την Άνοιξη (αύξηση της παραγωγικότητας παράλληλα με τον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα μία οικονομική άνθηση), από το Καλοκαίρι (άνοδος του γενικού επιπέδου ευημερίας, η οποία οδηγεί σε αλλαγές στην αγορά εργασίας και στην επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης), από το Φθινόπωρο (στασιμότητα στην οικονομία που δημιουργεί μία αποπληθωριστική ανάπτυξη, η οποία οδηγεί σε πολιτικές απομόνωσης περιορίζοντας ακόμη περισσότερο τις προοπτικές ανάπτυξης) και από το Χειμώνα (ύφεση, αύξηση των χρεών).
Με κριτήριο τα παραπάνω η Δύση, από την Ιαπωνία και την Ευρώπη έως τις Η.Π.Α., ευρίσκεται στο τέλος του πέμπτου κύματος και του τέταρτου υποκύκλου του – γεγονότα που σημαίνουν πως αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μίας «διαρθρωτικής κρίσης» (=κρίση των υφισταμένων τομέων) και δημιουργικής καταστροφής τύπου Schumpeter που είναι απαραίτητα, για το ξεκίνημα μίας νέας περιόδου οικονομικής ανάπτυξης. Εν προκειμένω, η οργανική οικονομική ζήτηση μειώνεται διαρθρωτικά, προκαλώντας όλο και περισσότερα προβλήματα φερεγγυότητας – δηλαδή, αυξάνονται οι κίνδυνοι χρεοκοπιών.
Στο σημείο αυτό επεμβαίνουν οι κεντρικές τράπεζες αναχρηματοδοτώντας τους οικονομικούς συντελεστές – αυξάνοντας δηλαδή την ποσότητα του χρήματος. Είναι δε φανερό πως η σύγχρονη νομισματική θεωρία (ΜΜΤ, ανάλυση), με το τύπωμα χρημάτων και με την αύξηση των δημοσίων δαπανών, οπότε των ελλειμμάτων, έχει γίνει έμμεσα ο χρυσός κανόνας στην Ιαπωνία, στις Η.Π.Α. και στη Ευρώπη – όπου όσον αφορά το τελευταίο, όλοι γνωρίζουμε από τη γνωστή εξίσωση του ΑΕΠ (ΑΕΠ = ιδιωτική κατανάλωση + επενδύσεις + δημόσιες δαπάνες + {εξαγωγές-εισαγωγές}) πως όσο αυξάνονται οι δημόσιες δαπάνες με πολιτικές τύπου Keynes, τόσο το ΑΕΠ, επίσης η κατανάλωση και οι επενδύσεις. Το μοντέλο όμως αυτό έχει ασφαλώς ημερομηνία λήξης – η οποία επέρχεται όταν χάνεται ο έλεγχος τόσο του χρέους, όσο και της προσφοράς χρήματος.
Οι τρέχουσες δηλαδή πολιτικές, οι οποίες βασίζονται στο άπειρο δημόσιο έλλειμμα και στη μόνιμη νομισματική επέκταση που έχουν ξεκινήσει από το 2008, δεν μπορούν να συνεχίζονται επ’ άπειρον – αφού δημιουργούν μεγαλύτερα χρέη, εταιρίες και τράπεζες ζόμπι στην οικονομία, προϋποθέτουν μεγαλύτερα έσοδα για την αποπληρωμή των τοκοχρεολυσίων, αυξάνουν τους κινδύνους χρεοκοπιών, απαιτούν όλο και πιο πολλές διασώσεις επιχειρήσεων «too big to fail» κοκ. Με απλά λόγια, δεν υπήρχε ποτέ και δεν υπάρχει «δωρεάν γεύμα» – όσο και αν το θέλει ή το ελπίζει κανείς.
Η μαύρη τρύπα
Συνεχίζοντας, η προτεραιότητα των τελευταίων δύο δεκαετιών, ειδικά μετά το 2008, ήταν η διατήρηση της ανοδικής δυναμικής των τιμών των περιουσιακών στοιχείων, όπως είναι οι μετοχές, τα ομόλογα και τα ακίνητα – ανεξάρτητα από το κόστος για την οικονομία. Έτσι όμως δημιουργήθηκαν σοβαρές στρεβλώσεις στην οικονομία – αφού ο πληθωρισμός των περιουσιακών στοιχείων που προκλήθηκε, έχει στο παράδειγμα των ακινήτων αυξήσει τα ενοίκια, μειώνοντας μεταξύ άλλων τις δυνατότητες αποταμίευσης των νοικοκυριών. Το αποτέλεσμα ήταν και είναι η διαρκής συμπίεση των χαμηλών και μεσαίων εισοδηματικών τάξεων – η οποία εντείνεται από τον περιορισμό του κράτους προνοίας λόγω των δημοσίων χρεών κοκ.
Από την άλλη πλευρά, λόγω της πολιτικής των κεντρικών τραπεζών που έχει μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα τη μεταφορά πλούτου από τα κάτω προς τα επάνω, αυξάνεται συνεχώς ο δείκτης οικονομικής ανισότητας (Gini Index, γράφημα) – ο οποίος κυμαίνεται από το 0 έως το 1, με το μηδέν να αντιπροσωπεύει την τέλεια ισότητα και με το ένα την πλήρη ανισότητα. Ο «δείκτης Gini» παρουσιάζεται συνήθως γραφικά μέσω της «καμπύλης Lorenz» – η οποία δείχνει την κατανομή των εισοδημάτων ή του πλούτου του πληθυσμού ανά εκατοστημόριο. Η ανισότητα αυτή μειώνει τη ζήτηση, αυξάνει τα χρέη και οδηγεί σε μαζικές χρεοκοπίες – ενώ είναι ασφαλώς αδύνατο για τις χώρες της Δύσης να δημιουργήσουν μία πραγματική, διαρκή ανάπτυξη υπό τις παραπάνω προϋποθέσεις, πόσο μάλλον χωρίς να στηρίζεται σε τίποτα.
Συμπερασματικά λοιπόν η Δύση ευρίσκεται αντιμέτωπη με μία υπερμεγέθη μαύρη τρύπα που απειλεί να καταπιεί τα πάντα – με μία τεράστια «μαύρη τρύπα» που στην ουσία είναι το τέλος του μακροπρόθεσμου κύματος Kondratieff. Εάν τώρα μείνει ακίνητη, πρόθυμη να κάνει ότι μπορεί για να συντηρήσει ένα σύστημα που πεθαίνει, όταν άλλες χώρες όπως η Κίνα έχουν αρχίσει να αναδιαρθρώνουν την οικονομία τους, να εξαλείφουν τους αναποτελεσματικούς παράγοντες και να δημιουργούν νέες ευκαιρίες για το μέλλον, θα οδηγηθεί στην παρακμή – η οποία θα συνοδεύεται από μεγάλες κοινωνικές αναταραχές και εξεγέρσεις.
Επειδή όμως οι δυτικές κυβερνήσεις δεν έχουν μαγικές ικανότητες αντιμετώπισης τόσο σύνθετων προβλημάτων, η μοναδική τους λύση είναι το «σβήσιμο και η επανεκκίνηση» (ανάλυση, delete and restart) – κάτι που εάν δεν συμβεί, δεν θα αποφευχθεί ένα από τα εξής τέσσερα σενάρια:
(α) το πιθανότερο είναι ένα καταστροφικό κραχ, με κριτήριο την ιστορία, όταν οι κεντρικές τράπεζες και τα κράτη χάσουν εντελώς τον έλεγχο – με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται στα ύψη, (β) ένα πολιτικό χάος, (γ) η σταδιακή, ήσυχη εκτόπιση των δυτικών χρημάτων χωρίς αντίκρισμα στην παραγωγή από τα ασιατικά, κυρίως από το κινεζικό, με την παράλληλη παρακμή της Δύσης και (δ) ένας παγκόσμιος πόλεμος, μεταξύ τω Η.Π.Α. και της Κίνας.
Ενδεχομένως βέβαια ένας συνδυασμός ορισμένων ή όλων των παραπάνω σεναρίων – σε καμία περίπτωση όμως η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης που έχει πάψει προ πολλού να είναι βιώσιμη. Αυτό τουλάχιστον διδάσκει η ιστορία, η οποία δεν έχει αλλάξει ποτέ μέχρι σήμερα – ενώ όποιος έχει αντίθετη άποψη, οφείλει απλά να ερευνήσει τι έχει συμβεί στο παρελθόν, σε ανάλογες καταστάσεις, όπως μετά τη δεκαετία του 1920 και το τέλος του τότε «κύκλου Kondratieff».
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, φαίνεται καθαρά πως η Ελλάδα προηγείται των δυσμενών εξελίξεων, ευρισκόμενη σε πολύ χειρότερη θέση συγκριτικά με όλα τα άλλα κράτη – ενώ είναι υπό την οικονομική κατοχή της Γερμανίας, βυθισμένη σε τεράστια οικονομικά προβλήματα και με χρέη, δημόσια και ιδιωτικά, αδύνατον να εξυπηρετηθούν μεσοπρόθεσμα.
Με τα ελλείμματα της δε να αυξάνονται γεωμετρικά (πλησίον των 20 δις € το 2020), οπότε τα χρέη της που έχουν ήδη υπερβεί το 200% του ΑΕΠ της, καθώς επίσης με τα δημόσια ταμεία της άδεια και με ένα λάθος οικονομικό μοντέλο, η διαφαινόμενη δυνατότητα στατικής επιβίωσης της είναι η παροχή περαιτέρω ανταλλαγμάτων – όπως στο παρελθόν το όνομα της Μακεδονίας, έναντι της επιμήκυνσης των 95 δις € για μετά το 2032.
Το ενδεχόμενο αυτό σημαίνει πως η χώρα θα αρχίσει να μικραίνει εδαφικά ή/και θαλάσσια – ενώ σύντομα όλα όσα έχει και δεν έχει θα ανήκουν σε ξένους. Εάν θέλουμε λοιπόν να αποφευχθεί, θα πρέπει να υιοθετήσουμε ριζικές λύσεις, με όλα τα ρίσκα που συνήθως τις συνοδεύουν – γνωρίζοντας πως απαιτούνται επί πλέον θυσίες, όπως ακριβώς σε έναν πόλεμο που διεξάγεται από ένα κράτος για την ανάκτηση της εθνικής του κυριαρχίας.
