.
Ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας είναι εθνικό κεφάλαιο, αλλά σε σημαντικό βαθμό αναξιοποίητος. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, Ανέστη Φιλιππίδη η αξία του ορυκτού πλούτου της χώρας εκτιμάται στα 2,4 τρισεκατομμύρια ευρώ – ενώ κατά τον πρόεδρο του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, καθηγητή Μιχάλη Βαβελίδη στην ΒΑ Χαλκιδική βρίσκονται 160 τόνοι χρυσού, 2.000 τόνοι αργύρου, σχεδόν 1,5 εκατομμύριο τόνοι μολύβδου και ψευδαργύρου και πάνω από 1 εκατομμύριο τόνοι χαλκού. Κατά τον καθηγητή Μεταλλουργίας του ΕΜΠ δε κ. Ιωάννη Πασπαλιάρη, μόνο στη Βόρεια Ελλάδα υπάρχουν ώριμα κοιτάσματα χρυσού, ψευδαργύρου και μολύβδου, αξίας περίπου 18 δις €.
.
Κοινοβουλευτική Εργασία
Θα ξεκινήσουμε από το ότι, η Ελλάδα έχει ήδη υπογράψει την σύμβαση της Μινιματα από τις 10/10/2013, αλλά ακόμη δεν την έχει επικυρώσει – οπότε υποθέτουμε πως η επικύρωση που έρχεται προς ψήφιση είναι τυπική. Πόσο μάλλον όταν φαίνεται ότι τέθηκε σε ισχύ διεθνώς στις 16 Αυγούστου του 2017. Δεν καταλαβαίνουμε γιατί παραμένουν τόσες συμβάσεις σε εκκρεμότητα, για τόσο μεγάλα χρονικά διαστήματα – δημιουργώντας μία άσχημη εικόνα για την Ελλάδα ή εγείροντας υποψίες διεθνώς, σχετικά με τις προθέσεις μας.
Η Σύμβαση πάντως έχει υπογραφεί μέχρι σήμερα από 128 χώρες – ενώ 91 χώρες την έχουν επικυρώσει. Ενδιαφέρον εν προκειμένω είναι το γεγονός ότι, η Εσθονία και η Πορτογαλία δεν την έχουν υπογράψει, αν και θα την κυρώσουν – κάτι που τεκμηριώνει για μια ακόμα φορά πως δεν υπάρχουν τετελεσμένα στην ΕΕ, όπως συνήθως μας λέτε.
Σε σχέση τώρα με τον υδράργυρο, παράγεται ή/και χρησιμοποιείται στα εξής: στην αργυροχρυσοχοΐα, στη μεταλλουργία, στον καθαρισμό φυσικού αερίου, στη χημική βιομηχανία, στην παραγωγή ηλεκτρονικών και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, καθώς επίσης από την καύση ή ανακύκλωση ηλεκτρονικών και άλλων απορριμμάτων.
Θεωρείται δε πως στη Γερμανία παράγεται στις εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας από άνθρακα – ενώ δεν έχει αναφερθεί ποτέ κάτι ανάλογο για τις μονάδες λιγνίτη της ΔΕΗ. Οφείλουμε πάντως να γνωρίζουμε πως σε παγκόσμιο επίπεδο, οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα συμβάλλουν στο 24% των εκπομπών υδραργύρου – ενώ η μεταλλουργία στο 18%, με το μεγαλύτερο μερίδιο, το 37%, να προκύπτει από τη μη βιομηχανική παραγωγή χρυσού (πρακτικά)
Ο υδράργυρος πάντως είναι δύσκολο να αποδομηθεί, ενώ συχνά μετατρέπεται σε μεθυλυδράργυρο όταν εκλυθεί στο περιβάλλον – κάτι που αποτελεί την πλέον τοξική μορφή του. Σε αυτήν τη μορφή συναντάται στα ψάρια, όπως κυρίως στον κόκκινο τόνο, στο σολομό, στο γαλέο, στο σκουμπρί και στον ξιφία – σε ψάρια δηλαδή με περιορισμένη κατανάλωση στην Ελλάδα, αν και λέγεται ότι έχει συναντηθεί και σε άλλα είδη, όπως στις σαρδέλες.
Στο νομοσχέδιο τώρα, στην έκθεση αξιολόγησης των συνεπειών του, αναφέρεται ότι δεν υπάρχει χρήση υδραργύρου στην ελληνική βιομηχανία χημικών – ενώ η μοναδική εφαρμογή που επηρεάζεται είναι στην οδοντιατρική για τα αμαλγάματα/σφραγίσματα δοντιών. Εν τούτοις, μετά από μία μικρή δική μας έρευνα, βρήκαμε περιπτώσεις εμφάνισης υδράργυρου στην Ελλάδα – κάτι που θα πρέπει να μας απασχολήσει πολύ σοβαρά.
Ειδικότερα, κάτι που αφορά την παράνομη διακίνηση απορριμμάτων, έχουν εντοπισθεί επανειλημμένα μεγάλες ποσότητες υδραργύρου, αποθηκευμένες παράνομα στον Ασπρόπυργο. Το 2017 περίπου 98 τόνοι από γερμανικές εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων (πρακτικά) και 56 τόνοι το 2014 (πρακτικά), επίσης από τη Γερμανία. Φαίνεται λοιπόν πως η εντιμότατη εταίρος μας, η χώρα της απάτης με κριτήριο το σκάνδαλο ρύπων της αυτοκινητοβιομηχανίας της, του ξεπλύματος μαύρου χρήματος κλπ., δεν μας χρησιμοποιεί μόνο σαν αποθήκη μεταναστών αλλά και επικίνδυνων αποβλήτων – γνωρίζοντας πως η συγκεκριμένη παράνομη διακίνηση αποφέρει πολύ μεγάλα κέρδη.
Το γεγονός αυτό συνέβη μετά την υπογραφή της συνθήκης από την Ελλάδα και τη Γερμανία στις 10.10.2013 – ενώ θα πρέπει να μας απασχολήσει πολύ σοβαρά, σε σχέση με τον τομέα διαχείρισης απορριμμάτων και ανακύκλωσης που αναπτύσσεται.
Ενδιαφέρον είναι επί πλέον το ότι, σε ατύχημα στην Ουγγαρία το 2010 (πρακτικά), όπου αποδεσμεύθηκε κόκκινη λάσπη από τις εγκαταστάσεις ενός εργοστασίου αλουμινίου, βρέθηκαν μεταξύ πολλών άλλων 500 κιλά υδραργύρου – ενδιαφέρον επειδή κόκκινη λάσπη εκλύεται από το εργοστάσιο της Αλουμίνιον της Ελλάδας, οδηγούμενη στον κορινθιακό κόλπο (πρακτικά), με σημαντικές επιπτώσεις στο θαλάσσιο πληθυσμό του. Λογικά λοιπόν θα έπρεπε να ερευνηθεί εάν υπάρχουν ποσότητες υδραργύρου εκεί, εάν επηρεάζει τα ψάρια ή εάν έχει σχέση με την πρόσφατη έξαρση μεδουσών – εκτός εάν όμιλος Μυτιληναίου είναι στο απυρόβλητο, όπως έχουμε συμπεράνει από άλλες περιπτώσεις.
Σύμφωνα τώρα με τη μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της Ελληνικός Χρυσός (πρακτικά), στα εδάφη των μεταλλείων στις Σκουριές υπάρχει υδράργυρος σε ποσότητες που κυμαίνονται από 1 mg/Kg έως 18 mg/Kg, χωρίς να αποτελούν όμως θέμα ανησυχίας – εκτός εάν εκλύονται στην ατμόσφαιρα ή οδηγούνται στον υδροφόρο ορίζοντα, οπότε θα πρέπει να διερευνηθεί.
Εκτός των ανωτέρω δεν γνωρίζουμε κατά πόσο μπορεί να εμφανιστεί ή εμφανίζεται υδράργυρος σε άλλες διαδικασίες εξόρυξης ή κατεργασίας μετάλλων. Ο κλάδος της μεταλλουργίας είναι πολύ σημαντικός για την Ελλάδα, οπότε θα πρέπει να διερευνηθούν οι συνέπειες από την εφαρμογή της σημερινής σύμβασης – καθώς επίσης να προβλεφθούν οι ενδεχόμενες οικονομικές επιβαρύνσεις, εάν επιβληθεί η λήψη μέτρων λόγω της συνθήκης.
Σύμφωνα βέβαια με την αναφορά του Γ.Λ.Κ. και με την Έκθεση Αξιολόγησης Συνεπειών, δεν υπάρχει τέτοια ανάγκη – αν και εμείς αμφιβάλουμε. Τονίζουμε δε ξανά πόσο σημαντικοί είναι για την Ελλάδα οι κλάδοι της εξόρυξης, της μεταλλουργίας, αλλά και των χημικών – αφού η χώρα μας έχει μεγάλο ορυκτό πλούτο, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του 2018 που θα καταθέσουμε στα (πρακτικά).
Ο συνολικός τζίρος του τομέα εξόρυξης ήταν 1,8 δις € το 2016, από 2,5 δις € το 2009 – ενώ η συμβολή της προστιθέμενης αξίας του κλάδου ανέρχεται στο 2,9% της βιομηχανίας και στο 0,4% του ΑΕΠ, υποστηρίζοντας 12.000 θέσεις εργασίας άμεσα και 108.000 έμμεσα σύμφωνα με εκτίμηση του ΙΟΒΕ, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτροπαραγωγής. Επειδή δε το σύνολο του αφορά την επαρχία, είναι πολύ σημαντικός για τις ευαίσθητες τοπικές κοινωνίες – προσφέροντας καλές και σταθερές θέσεις εργασίας άμεσα, με πολλαπλασιαστικά οφέλη.
Σε κάθε περίπτωση, ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας είναι εθνικό κεφάλαιο, αλλά σε σημαντικό βαθμό αναξιοποίητος. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, Ανέστη Φιλιππίδη η αξία του ορυκτού πλούτου της χώρας εκτιμάται στα 2,4 τρισεκατομμύρια ευρώ (πρακτικά) – ενώ κατά τον πρόεδρο του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, καθηγητή Μιχάλη Βαβελίδη στην ΒΑ Χαλκιδική βρίσκονται 160 τόνοι χρυσού, 2.000 τόνοι αργύρου, σχεδόν 1,5 εκατομμύριο τόνοι μολύβδου και ψευδαργύρου και πάνω από 1 εκατομμύριο τόνοι χαλκού. (πρακτικά).
Κατά τον καθηγητή Μεταλλουργίας του ΕΜΠ δε κ. Ιωάννη Πασπαλιάρη, μόνο στη Βόρεια Ελλάδα υπάρχουν ώριμα κοιτάσματα χρυσού, ψευδαργύρου και μολύβδου, αξίας περίπου 18 δις € (πρακτικά). Η Ελλάδα διαθέτει επίσης Νικέλιο, το οποίο αποτελεί σημαντικό μέρος του εθνικού πλούτου της και των εξαγωγών – ενώ είναι πλέον περιζήτητο και σπάνιο υλικό για την κατασκευή των μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Σύμφωνα σε με στοιχεία του ΥΠΕΚΑ, η χώρα μας κατατάσσεται στη 2η θέση στην ΕΕ στην παραγωγή Νικελίου και στη 18η παγκοσμίως!
Στα πλαίσια αυτά, το κατάντημα της ΛΑΡΚΟ και το ξεκίνημα των προσπαθειών ξεπουλήματος της, ως συνήθως από τον κ. Χατζηδάκη που έχει μεγάλη πείρα στον τομέα, μίας εταιρείας που κατέχει το 7% της ευρωπαϊκής αγοράς πώλησης νικελίου και το 2-3% σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ είναι μία από τις λίγες εταιρείες του κλάδου με δικές της πηγές μεταλλεύματος, είναι τουλάχιστον ύποπτο – κάτι που δεν θα αφήσουμε έτσι, χωρίς να κάνουμε δηλαδή ως κόμμα τις απαιτούμενες ενέργειες. Φυσικά έχουν προηγηθεί τα γνωστά πρόστιμα που επιβάλλει η ΕΕ για να ξεπουληθούν – όπως συνέβη με την Ολυμπιακή, με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, με τη ΔΕΗ όσον αφορά τις πληρωμές ρύπων και τα ΝΟΜΕ κοκ.
Το πρόστιμο πάντως στη ΛΑΡΚΟ επιβλήθηκε μετά από έρευνα που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2013 – αμέσως μετά αφού η ΛΑΡΚΟ οδηγήθηκε στο ΤΑΙΠΕΔ, το 2012. Κατά την άποψη μας, μόνο τυχαίο δεν είναι – ενώ η τελεσίδικη απόφαση εκδόθηκε στο τέλος του 2017.
Πάντοτε σε σχέση με τη συνθήκη Μινιμάτα, πρέπει να προσεχθούν οι συνέπειες της στην παραγωγή χημικών ουσιών και προϊόντων στη χώρα μας – όπου πλησίασε το 2016 τα 2,2 δις €, από τα οποία το 40% περίπου εξάγεται.
Η χημική βιομηχανία συνολικά συνεισέφερε 4,2 δις € στο ΑΕΠ ή 2,4% – από τα οποία τα 3,0 δις €, το 72% δηλαδή, οφείλονται στη παραγωγή και τα 1,2 δις € ή το 28% στο χονδρικό εμπόριο χημικών ουσιών και προϊόντων. Η επίδραση της παραγωγής και διανομής χημικών ουσιών και προϊόντων στην απασχόληση εκτιμάται σε 108.783 θέσεις εργασίας – οι οποίες ισοδυναμούσαν με το 3% περίπου της συνολικής απασχόλησης στην Ελλάδα το 2016.
Τέλος, εκτός της μεταλλουργίας και της χημικής βιομηχανίας, δεν αναφερόμαστε σε τυχόν συνέπειες σε άλλους κλάδους που υπάρχει χρήση υδραργύρου – όπως στον κλάδο ηλεκτρονικών/ηλεκτρολογικού υλικού που δεν είναι τόσο μεγάλος, σε επίπεδο παραγωγής στην Ελλάδα. Ίσως όμως θα πρέπει να διερευνηθεί ή να παρακολουθείται μελλοντικά ο κλάδος του φυσικού αερίου και της ανακύκλωσης που μάλλον θα αναπτυχθούν περισσότερο.
Σε κάθε περίπτωση, προκύπτουν τα εξής βασικά ερωτήματα σε σχέση με τη συνθήκη που θα έπρεπε να απαντηθούν πριν ακόμη κυρωθεί:
(1) Μήπως θα πρέπει να διερευνηθούν με μεγαλύτερη προσοχή οι συνέπειες από τη συνθήκη, για τις βιομηχανίες της χώρας τώρα ή και στο μέλλον;
(2) Υπάρχουν μετρήσεις για τις περιπτώσεις που αναφέραμε τις ανησυχίες μας; Δηλαδή για τις Σκουριές, για την Αλουμίνιον της Ελλάδος, για τις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου και για τις μονάδες λιγνίτη.
(3) Υπάρχουν μετρήσεις για τυχόν ποσότητες μεθυλυδράργυρου στη θάλασσα; Θα έπρεπε τουλάχιστον να το γνωρίζουν όσοι ασχολούνται με την αλιεία, με τα τρόφιμα, με τις υδατοκαλλιέργειες κλπ.
Σκουριές
Το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων δημοσίευσε πόρισμα των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΑΠ 4152/18.05.2019, Πράξη Βεβαίωσης Παράβασης), τον Μάιο του 2019 με το οποίο επιβεβαιώνεται η τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή που συντελείται από τη μεταλλευτική δραστηριότητα της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός».
Πιο συγκεκριμένα, στο πόρισμά τους, οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος κάνουν λόγο για συστηματική ρύπανση και υποβάθμιση στην περιοχή της Χαλκιδικής – λόγω της απόρριψης υγρών αποβλήτων από το μεταλλείο Ολυμπιάδας της Ελληνικός Χρυσός.
Το πόρισμα διαπιστώνει, παράλληλα, σημαντικές παραβάσεις της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας, όσον αφορά την ελλιπή παρακολούθηση ποιοτικών παραμέτρων των υγρών αποβλήτων και των επιφανειακών υδάτων και τη διάθεση υγρών αποβλήτων με υπερβάσεις έως και 400% στα επιτρεπόμενα όρια ψευδαργύρου (Zn), καδμίου (Cd), μολύβδου (Pb) και αρσενικού (As).
Μάλιστα, η συγκέντρωση μολύβδου στα επιφανειακά ύδατα του ποταμού Μαυρόλακκα υπερβαίνει τα επιτρεπόμενα όρια κατά 985%. Τα ερωτήματα που τέθηκαν και θα πρέπει να απαντήσουν οι «ειδικοί» με δεδομένο ότι η εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός» ασκεί τρομερές πιέσεις στο ελληνικό πολιτικό σύστημα για να συνεχίσει τη δραστηριότητά της, είναι εάν γνωρίζουν τις παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, της ελληνικής και της ευρωπαϊκής, που διαπιστώνονται στο πόρισμα των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος – τέλος, ποιος θα επιβαρυνθεί με το κόστος αποκατάστασης της περιβαλλοντικής βλάβης: η επιχείρηση ή το ελληνικό κράτος;
