.
Η λιτότητα και οι διαρθρωτικές αλλαγές
Περαιτέρω, ο πρωταρχικός σκοπός της δημοσιονομικής προσαρμογής είναι η μείωση των δημοσίων χρεών σε ένα μακροπρόθεσμα βιώσιμο επίπεδο, σε σχέση με το ΑΕΠ – όχι φυσικά η μεταφορά των δημοσίων χρεών στους Πολίτες, όπως συμβαίνει δυστυχώς στην Ελλάδα, εν αγνοία του πληθυσμού.
Εν προκειμένω, με κριτήριο την εκτόξευση του μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους στη στρατόσφαιρα – καθώς επίσης την εξυπηρέτηση του μέσω της ληστείας της ακίνητης περιουσίας των Ελλήνων (κατασχέσεις και πλειστηριασμοί σε εξευτελιστικές τιμές, όπου οι Πολίτες θα χάσουν τα σπίτια τους παραμένοντας χρεωμένοι είτε στο κράτος, είτε στις τράπεζες, είτε και στους δύο).
Επομένως, η επιτυχία της υιοθέτησης των μέτρων λιτότητας μπορεί να αξιολογηθεί μόνο με την ταυτόχρονη σύγκριση τους με την εξέλιξη του δημοσίου χρέους – γεγονός που σημαίνει ότι, στην περίπτωση της Ισπανίας και όχι μόνο, η αποτυχία τους είναι κάτι περισσότερο από δεδομένη (γράφημα).
Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη του δημοσίου χρέους της Ισπανίας ως προς το ΑΕΠ της (τριπλασιασμός).
.
Συνεχίζοντας, οι υποστηρικτές της πολιτικής λιτότητας θεωρούν ότι, οι διαρθρωτικές αλλαγές αποτελούν ένα πολύ βασικό «συμπλήρωμα», όσον αφορά την εξυγίανση των δημοσιονομικών μεγεθών μίας χώρας – ενώ ο στόχος των διαρθρωτικών αλλαγών είναι αφενός μεν η αύξηση της ανταγωνιστικότητας της, αφετέρου της παραγωγικής της δυναμικότητας, οπότε σε τελική ανάλυση του ΑΕΠ της.
Στα πλαίσια αυτά, για να μην αναφέρουμε μόνο την Ελλάδα και παρεξηγηθούμε, έχει διαπιστωθεί πως στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία δρομολογήθηκαν πάρα πολλές διαρθρωτικές αλλαγές μεταξύ των ετών 2010 και 2014 – με αποτέλεσμα να καλυτερεύσει τόσο η λειτουργικότητα των αγορών τους, όσο και η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων τους. Ο δείκτης «doing business» της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο οποίος μετράει το αναπτυξιακό επιχειρηματικό πλαίσιο ορισμένων κρατών, αυξήθηκε και στις τρεις χώρες – εν τούτοις, μειώθηκε το ΑΕΠ τους.
Σύμφωνα τώρα με πρόσφατες μελέτες (Eggertsson, Ferrero, Raffo), οι διαρθρωτικές αλλαγές προκαλούν, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, πτώση του ΑΕΠ – κυρίως σε εποχές χαμηλών επιτοκίων, όπως συμβαίνει στην Ευρωζώνη. Ως εκ τούτου, οι διαρθρωτικές αλλαγές επιδεινώνουν τα αρνητικά επακόλουθα της πολιτικής λιτότητας – γεγονός που τεκμηριώθηκε στην Ισπανία, στην Πορτογαλία και στην Ιταλία, οι οποίες βυθίστηκαν σε έναν καθοδικό σπειροειδή κύκλο πτώσης του ΑΕΠ και αύξησης των δημοσίων χρεών.
Συνέβη δηλαδή ακριβώς το αντίθετο, από αυτό που πιστεύουν οι υποστηρικτές των μέτρων λιτότητας, σε συνδυασμό με τις διαρθρωτικές αλλαγές – οπότε το να θέλει η Ελλάδα να ξεφύγει από την κρίση με αυτές τις μεθόδους, ισοδυναμεί με το άκρον άωτο της ανοησίας.
Η λιτότητα και το ιδιωτικό χρέος
Περαιτέρω, το μέγεθος του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή εξαρτάται επίσης από το ύψος του ιδιωτικού χρέους. Για παράδειγμα, όταν σε περιόδους ανάπτυξης αυξάνεται σημαντικά το χρέος των νοικοκυριών, ενώ κατά την ύφεση που ακολουθεί το βάρος των χρεών γίνεται μεγαλύτερο, λόγω του περιορισμού των εισοδημάτων ή/και της πτώσης των τιμών των ακινήτων, τότε τα νοικοκυριά δεν είναι πρόθυμα να δανειστούν. Προτιμούν δηλαδή να μειώσουν τα χρέη τους περιορίζοντας την κατανάλωση τους – κάτι που σημαίνει ότι, μειώνεται η συνολική ζήτηση στην οικονομία.
Εάν σε αυτή τη χρονική περίοδο επιβληθούν επί πλέον μέτρα λιτότητας, τότε η μείωση της κατανάλωσης είναι μαζική – γεγονός που οδηγεί στην αύξηση των πραγματικών επιτοκίων, αφού η οικονομία βυθίζεται στον αποπληθωρισμό (πραγματικό επιτόκιο = ονομαστικό + αποπληθωρισμό, οπότε ακόμη και αν το ονομαστικό επιτόκιο είναι μηδενικό, όταν ο πληθωρισμός είναι -2, τότε το πραγματικό είναι 2%).
Εκτός αυτού, η αύξηση των πραγματικών επιτοκίων, σε συνδυασμό με την πτώση των τιμών των ακινήτων, επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το ιδιωτικό χρέος – οπότε, σε ένα τέτοιο προβληματικό περιβάλλον, τα μέτρα λιτότητας είναι θανατηφόρα.
Η διαπίστωση αυτή προήλθε από μία μελέτη 12 κρατών του ΟΟΣΑ, μεταξύ των ετών 1980 και 2014 – το συμπέρασμα της οποίας ήταν πως η μείωση των δημοσίων δαπανών ή η αύξηση των φόρων, οδηγεί αναπόφευκτα σε μία ισχυρή πτώση του ΑΕΠ και της απασχόλησης, όταν το ιδιωτικό χρέος είναι υψηλό. Είναι αλήθεια δυνατόν να μη γνώριζε αυτή τη μελέτη το ΔΝΤ, κάνοντας το λάθος που ισχυρίσθηκε;
Κλείνοντας, το παράδειγμα της Ισπανίας είναι χαρακτηριστικό – αφού το ιδιωτικό χρέος της αυξήθηκε κατακόρυφα έως το 2008, ακολουθούμενο από μία ανάλογη πτώση μετά το 2008. Έτσι, το ιδιωτικό χρέος της από 87% έως το 2007, μειώθηκε κάτω από το 60% το 2014, πάντοτε ως ποσοστό επί του ΑΕΠ της – μεταξύ άλλων μέσω των μαζικών κατασχέσεων και πλειστηριασμών που σημειώθηκαν.
Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη του ιδιωτικού χρέους της Ισπανίας ως προς το ΑΕΠ της (κόκκινη καμπύλη, με αναφορά στην κρίση και στην πολιτική λιτότητας), των Η.Π.Α. (μαύρη) και της Ελλάδας (πράσινη). Της Ελλάδας συνέχισε να αυξάνεται ελαφριά μετά τη λιτότητα, κυρίως λόγω της συντριπτικά μεγαλύτερης πτώσης του ΑΕΠ της, καθώς επίσης της τρομακτικής μείωσης των εισοδημάτων των Ελλήνων.
.
Κάτι ανάλογο διαπιστώθηκε επίσης στην Πορτογαλία και στην Ιταλία, αν και σε πολύ μικρότερο βαθμό από ότι στην Ισπανία – επειδή το ιδιωτικό τους χρέος δεν είχε αυξηθεί τόσο πολύ έως το 2008.
Επίλογος
Συνοψίζοντας, χωρίς να υποτιμούμε τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές, μεταξύ των οποίων κυριότερη είναι η εξυγίανση των Θεσμών της χώρας μας, η λύση δεν είναι άλλη από την αύξηση των δημοσίων δαπανών, κατά την πολιτική του Keynes – όπου όμως, όταν το κράτος είναι υπερχρεωμένο, έχοντας χάσει επί πλέον την πιστοληπτική του ικανότητα, είναι απαραίτητη η διαγραφή των υπερβαλλόντων χρεών του.
Χωρίς διαγραφή, είναι αδύνατον να αυξήσει η Ελλάδα τις δημόσιες δαπάνες της, οπότε το ΑΕΠ της, τα έσοδα του δημοσίου κοκ. – ενώ όταν δεν αυξάνεται το ΑΕΠ, είναι αδύνατη η δρομολόγηση των απαιτούμενων διαρθρωτικών αλλαγών, αφενός μεν επειδή βραχυπρόθεσμα επιβραδύνουν το ρυθμό ανάπτυξης, αφετέρου επειδή οι Πολίτες δεν είναι πρόθυμοι να τις υιοθετήσουν, όταν δεν βλέπουν καμία προοπτική για το μέλλον τους.
Ως εκ τούτου, εάν δεν σταματήσει η πολιτική λιτότητας, η Ελλάδα θα καταστραφεί εντελώς – οπότε δεν πρόκειται να αποφύγει τη χρεοκοπία και την έξοδο της από την Ευρωζώνη, ανεξάρτητα από το ποιό κόμμα θα την κυβερνάει. Ακόμη χειρότερα, όταν θα φτάσει σε αυτό το σημείο, θα έχει χάσει ήδη τα πάντα – με τους Πολίτες της να μην είναι καν σε θέση να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους.
