Εάν δεν αλλάξουν θεσμικά οι κανόνες του, θα οδηγούμαστε από τη μία παγίδα στην άλλη – όχι επειδή οι εκάστοτε διεκδικητές της εξουσίας είναι «πολιτικοί απατεώνες», αλλά επειδή το σύστημα τους υποχρεώνει να συμπεριφέρονται ανέντιμα
.
“Οι δημοκρατικά εκλεγμένοι πολιτικοί δεν είναι «φωτισμένοι», όπως δυστυχώς πιστεύουν οι περισσότεροι, αλλά εντελώς απλοί, μέτριοι, φυσιολογικοί άνθρωποι. Δεν βασίζονται (μόνο) ανιδιοτελώς στο μακροπρόθεσμα «κοινό όφελος», αλλά «υπηρετούν» εύλογα (επίσης) τις προσωπικές τους φιλοδοξίες.
Είναι απελπιστικά μπλεγμένοι, παγιδευμένοι συχνά, στα «συστήματα κινήτρων», τα οποία προκύπτουν, πηγάζουν δηλαδή από τα συμφέροντα των ψηφοφόρων τους. Εδώ υπονοείται πως η κυριότερη «πυξίδα» των πολιτικών, είναι η εξυπηρέτηση αυτών που τους εκλέγουν, με βάση τα δικά τους συμφέροντα.
Επομένως, δεν βοηθάει καθόλου η αλλαγή των πρωταγωνιστών στο «πολιτικό παιχνίδι», αφού η θεατρική παράσταση παραμένει η ίδια. Δεν επηρεάζεται δε παρά μόνο ελάχιστα από τους ηθοποιούς, οι οποίοι «ενσαρκώνουν» κάθε φορά τον εκάστοτε ρόλο.
Υπάρχει λοιπόν μία και μοναδική δυνατότητα για να επιτευχθούν πραγματικές αλλαγές: ο επανακαθορισμός των κανόνων που διέπουν την Πολιτική, με την υιοθέτηση νέων διατάξεων στο σύνταγμα της χώρας.
Για παράδειγμα, εάν ένας πρωθυπουργός θα έχανε αυτόματα τη θέση του, επειδή δεν θα είχε καταφέρει να εξισορροπήσει τον προϋπολογισμό της χώρας του, να μην δαπανάει δηλαδή περισσότερα από όσα εισπράττει, κάτι που θα ήταν υποχρεωτικό από το σύνταγμα της χώρας, θα θεωρούταν ίσως λυπηρό, αλλά δεν θα αποτελούσε μία εθνική καταστροφή.
Εάν όμως δεν υπάρχει μία τέτοια διάταξη στο σύνταγμα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί ο εκάστοτε πρωθυπουργός να πει ποτέ «όχι» στους ψηφοφόρους του, τότε το γεγονός αυτό υπονομεύει πολύ σοβαρά την ευημερία, την ελευθερία και την εθνική ανεξαρτησία της οποιασδήποτε χώρας. Ας μην ξεχνάμε δε ότι, η ανοησία των πολιτικών είναι η δική μας ανοησία” (J. Buchanan, σε ελεύθερη μετάφραση).
.
Άποψη
Ο σημερινός πρωθυπουργός της Ελλάδας ανακοινώνει επίσημα, πολύ σωστά, πως η χώρα θα σταματήσει να δανείζεται (“φτάνουν πια τα δανεικά“). Το γεγονός αυτό σημαίνει βέβαια από οικονομικής πλευράς πως
.
(α) αφενός μεν θα εξισορροπηθεί ο προϋπολογισμός, πως θα πάψουν δηλαδή οι δαπάνες, συμπεριλαμβανομένων των τόκων, να είναι υψηλότερες από τα έσοδα,
(β) αφετέρου ότι το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δεν θα είναι πλέον ελλειμματικό, όπως συνέβαινε σχεδόν πάντοτε μέχρι πρόσφατα.
.
Προφανώς δεν εννοεί το δανεισμό για την «ανακύκλωση» του παλαιότερου χρέους, κάτι που θα ήταν εντελώς απίθανο, αλλά το νέο δανεισμό, ο οποίος θα αύξανε το δημόσιο χρέος.
Όταν δε αναφέρει παράλληλα, δια του στόματος του υπουργού οικονομικών ότι, η Ελλάδα δεν θα υποχρεωθεί σε ένα καινούργιο μνημόνιο, αφού δεν θα χρειαστεί νεο πακέτο στήριξης εκ μέρους της Τρόικας, η οποία θα σταματήσει να επισκέπτεται την Ελλάδα πολύ σύντομα, επιβεβαιώνει την πρώτη του ανακοίνωση: το τέλος των δανεικών.
Οι ενέργειες του όμως αυτές θα τον φέρουν εύλογα σε αντιπαράθεση με τους ψηφοφόρους του κόμματος του αφού, για να τα καταφέρει, θα πρέπει είτε να επιβάλλει νέους φόρους (αύξηση των εσόδων), είτε να μειώσει ακόμη περισσότερο τις δαπάνες (απολύσεις ΔΥ, περιορισμός του κοινωνικού κράτους), είτε να εκποιήσει δημόσιες επιχειρήσεις, είτε όλα τα παραπάνω, μαζί με κάτι επί πλέον.
Σε μία τέτοια περίπτωση, αποδεχόμενος κανείς καλοπροαίρετα τη σοβαρότητα, την αξιοπιστία και την υπευθυνότητα του πρωθυπουργού, οπότε ότι δεν λέει «χοντρά ψέματα», αναρωτιέται εάν θα μπορέσει να διατηρήσει τη θέση του. Πολύ περισσότερο, αφού ακόμη και ο κομματικός του προκάτοχος το 2009 αναφέρθηκε σε σχετικά με την εποχή ανάλογα μέτρα, χάνοντας πανηγυρικά τις εκλογές από το αντίπαλο τότε πολιτικό κόμμα.
Η αξιωματική αντιπολίτευση τώρα, όπως το κόμμα που κέρδισε τις εκλογές το 2009, προσφέροντας αυτά που αρνήθηκε το σημερινό κυβερνητικό κόμμα, υπόσχεται να οδηγήσει την Ελλάδα στη «γη της επαγγελίας».
Προφανώς δε ισχυρίζεται έμμεσα πως διαθέτει το «μαγικό ραβδί», αφού δεν ανακοινώνει εξισορρόπηση των δίδυμων ελλειμμάτων της χώρας, αλλά μονομερή διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, παραμένοντας μέλος της Ευρωζώνης, καθώς επίσης νέο δανεισμό,
.
(α) αφενός μεν για την κάλυψη των διδύμων ελλειμμάτων, με τα επιτόκια της ελεύθερης αγοράς στο 4,5% σήμερα (από 2,3% που δανείζεται η Ελλάδα, μέσω της Τρόικα)
(β) αφετέρου για τις νέες δημόσιες δαπάνες που σχεδιάζει (προσλήψεις των απολυμένων ΔΥ, πρόγραμμα ενίσχυσης της οικονομίας, καθώς επίσης των ανέργων κοκ.).
.
Επομένως, δεν θα ήταν δύσκολο να προβλέψει κανείς ποιός θα είναι ο νικητής των εκλογών, όποτε αυτές διενεργηθούν, με κριτήριο τόσο τα παραπάνω δεδομένα, όσο και την ιστορία (εάν βέβαια το θεατρικό έργο παρέμενε το ίδιο, όπως μέχρι σήμερα).
Με δεδομένη δε και εύκολη την πρόβλεψη, οφείλει να αναρωτηθεί κανείς πως θα συμπεριφερθούν οι «εταίροι» της Ελλάδας, καθώς επίσης οι αγορές.
Στο σημείο αυτό, χωρίς να έχω την ανάγκη να διαθέτω μεγάλη φαντασία, καταλήγω αμέσως στο συμπέρασμα, σύμφωνα με το οποίο κανένας δεν θα θελήσει να συνοδεύσει την Ελλάδα σε ένα τέτοιο «ονειρικό ταξίδι».
Εδώ δεν θέλω να κρίνω καθόλου την ορθότητα ή μη του προγράμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά το ρεαλισμό του. Ειδικά επειδή η εφαρμογή του δεν εξαρτάται από την Ελλάδα, αλλά από την Ευρώπη και τις αγορές. Απλούστερα, όταν ένα πρόγραμμα είναι σε τόσο μεγάλο βαθμό «ετερόφωτο», οι δυνατότητες επιτυχίας του ελαχιστοποιούνται, εάν υποθέσει κανείς πως υπάρχουν.
Στα πλαίσια αυτά, καταλήγω στο συμπέρασμα του οικονομολόγου που ανάφερα στην αρχή, σύμφωνα με το οποίο η όποια αλλαγή στη χώρα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να προηγηθεί η αλλαγή των κανόνων, με τους οποίους διεξάγεται το πολιτικό παιχνίδι.
Με απλά λόγια εάν, για παράδειγμα, το σύνταγμα προέβλεπε την αυστηρή τιμωρία εκείνου του πολιτικού κόμματος, το οποίο θα αποτύγχανε να εφαρμόσει το οικονομικό και λοιπό πρόγραμμα που εξαγγέλλει, τότε το πολιτικό παιχνίδι θα ήταν πολύ διαφορετικό.
Ο λαός δε, ο οποίος δεν μπορεί και δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει ποιός από τους διεκδικούντες την εξουσία έχει δίκιο και ποιός άδικο, ειδικά σε τόσο κρίσιμες εποχές όπως η σημερινή, θα ήταν πολύ πιο προστατευμένος, από ότι είναι σήμερα.
Απαιτείται λοιπόν επειγόντως η θεσμική, η συνταγματική ίσως αλλαγή των κανόνων του πολιτικού παιχνιδιού, έτσι ώστε να είναι θεμιτό, υπεύθυνο, έντιμο και αξιόπιστο, εάν θέλουμε να έχουμε μέλλον. Διαφορετικά θα οδηγούμαστε από τη μία παγίδα στην άλλη, όχι επειδή οι εκάστοτε διεκδικητές της εξουσίας είναι «πολιτικοί απατεώνες», αλλά επειδή οι κανόνες του παιχνιδιού τους υποχρεώνουν να συμπεριφέρονται «ανέντιμα».
