Η Ελβετία φαίνεται έτοιμη να κάνει ένα πολύ τολμηρό οικονομικό βήμα – αφού σχεδιάζει την υιοθέτηση ενός βασικού, δωρεάν μισθού για κάθε Πολίτη της, της τάξης των 2.500 φράγκων μηνιαία, αντί να παρέχει ένα παραδοσιακό κοινωνικό δίχτυ
.
“Η Ευρώπη απειλείται από ένα «ζόμπι – κοκτέιλ» αυξημένων χρεών, μηδενικής ανάπτυξης και σταθερά υψηλής ανεργίας – από ένα εκρηκτικό μίγμα που θα μπορούσε να παγιωθεί, δημιουργώντας συνθήκες συνεχούς κρίσης στην ήπειρο” (ΔΝΤ)
.
Άρθρο
Ανεξάρτητα από τις αντιπαραθέσεις των πολιτικών κομμάτων σχετικά με το χρέος, είναι βέβαιο πως η Ελλάδα έχει πάψει πια να παράγει πλούτο – οι εγχώριες επενδύσεις περιορίζονται, ενώ οι ξένες έχουν μηδενιστεί. Επομένως, είναι αδύνατον να απασχολήσει το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των ανέργων, οι οποίοι δημιουργήθηκαν σχεδόν νομοτελειακά – πόσο μάλλον να αυξήσει τις αμοιβές των εργαζομένων της.
Εάν όμως δεν καταπολεμηθεί η ανεργία, οι δαπάνες του δημοσίου θα αυξάνονται, τα δημοσιονομικά ελλείμματα θα επιστρέψουν, ενώ τα ασφαλιστικά ταμεία θα καταρρεύσουν.
Από την άλλη πλευρά, εάν οι μισθοί (και οι συντάξεις) παραμείνουν στα σημερινά χαμηλά επίπεδα, σε μία χώρα που η ιδιωτική κατανάλωση αποτελεί το 72,7% του ΑΕΠ της, δεν πρόκειται να ακολουθήσει μία βιώσιμη ανάπτυξη. Εάν δε μειωθούν οι μισθοί ακόμη, όπως συμπεραίνεται από τα μελλοντικά αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης στη Δύση, τα οποία αναλύθηκαν σε πρόσφατο κείμενο, τότε οι προοπτικές επιδεινώνονται περαιτέρω.
Εάν μηδενιζόταν τώρα το χρέος, η ετήσια εξοικονόμηση της χώρας θα ήταν 6 δις € – όσο δηλαδή οι τόκοι των δανείων που πληρώνει σήμερα, οι οποίοι είναι ήδη σε αρκετά χαμηλά επίπεδα (2,1% επιτόκιο). Όσον αφορά τα χρεολύσια, αυτά δεν καλύπτονται από τα έσοδα του δημοσίου, αλλά από το δανεισμό – μέσω του οποίου δεν εξοφλούνται τα χρέη, αλλά απλά ανακυκλώνονται.
Στα πλαίσια αυτά, εάν το χρέος ήταν μηδέν, τότε η Ελλάδα θα μπορούσε να διαθέσει τα 6 δις € που δεν θα πλήρωνε πλέον σε τόκους, για δημόσιες επενδύσεις στην πραγματική οικονομία της – χωρίς να καταφύγει ξανά σε δανεισμό, μέσω του οποίου παραχωρείται η διακυβέρνηση μίας χώρας στις αγορές, είτε το θέλουμε, είτε όχι.
Προφανώς κανείς δεν πιστεύει πως με ένα τέτοιο ποσόν θα έλυνε τα προβλήματα της – γεγονός που σημαίνει πως δεν βρίσκεται εκεί η λύση που οφείλει να αναζητείται, αλλά στην αναβίωση του πεθαμένου παραγωγικού ιστού της χώρας.
Σε παγκόσμιο επίπεδο τώρα, η Δύση προσπαθεί να καταπολεμήσει την κρίση, η βασικότερη αιτία της οποίας είναι η εξελισσόμενη παγκοσμιοποίηση (αναδιανομή του πλούτου από τις βιομηχανικές προς τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες), με «μονεταριστικές μεθόδους» – αυξάνοντας διαρκώς την ποσότητα χρήματος (γράφημα), η οποία εύλογα δεν οδηγείται στην πραγματική οικονομία, αφενός μεν λόγω της υπερχρέωσης, αφετέρου επειδή η ζήτηση μειώνεται διαρκώς.
.
Κόσμος – η εξέλιξη στους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών. Από πάνω προς τα κάτω: FED (ΗΠΑ), BoE (Βρετανία), SnB (Ελβετία), BoJ (Ιαπωνία), SR (Σουηδία), ΕΚΤ, BoC (Καναδάς) και RBA (Αυστραλία).
.
Η μέθοδος αυτή δεν έχει φέρει κανένα θετικό αποτέλεσμα – εκτός από το ότι υπάρχει η πιθανότητα της σταδιακής, πληθωριστικής μείωσης των χρεών, όταν ο πληθωρισμός πάψει να χαρακτηρίζει μόνο τις πάγιες αξίες (φούσκες χρηματιστηρίων, ακινήτων κλπ.), διευρυνόμενος στις τιμές των προϊόντων. Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν θα συμβάλλει στην ανάπτυξη – χωρίς την οποία το σημερινό καπιταλιστικό σύστημα δεν μπορεί να επιβιώσει.
Γνωρίζοντας λοιπόν πως η μοναδική δυνατότητα ανάπτυξης είναι η αύξηση των εισοδημάτων των αδύναμων κοινωνικών τάξεων, οι Η.Π.Α. αναζητούν απεγνωσμένα τρόπους ενίσχυσης της αγοραστικής δυνατότητας τους – ενδεχομένως με το μοίρασμα δωρεάν χρημάτων (επιχείρηση Twist).
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην Ιαπωνία, η οποία σχεδιάζει τη διάθεση μερικών τρις γεν για «κάρτες δώρων» που θα δοθούν στους φτωχούς για την τόνωση των δαπανών – για την αύξηση της κατανάλωσης δηλαδή, η οποία υποχώρησε ξανά το περασμένο τρίμηνο, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να ζητήσει τη νέα νομιμοποίηση της.
Παραδόξως δε η Ελβετία, η οποία διατηρεί κρυφά τα προβλήματα της που δεν είναι καθόλου αμελητέα, φαίνεται έτοιμη να κάνει ένα πολύ πιο τολμηρό βήμα – αφού σχεδιάζει την υιοθέτηση ενός βασικού μισθού για κάθε Πολίτη της, της τάξης των 2.500 φράγκων μηνιαία, αντί να παρέχει ένα παραδοσιακό κοινωνικό δίχτυ (επιδόματα ανεργίας, κουπόνια τροφίμων ή στεγαστικές πιστώσεις).
Αυτό σημαίνει πως κάθε ελβετική οικογένεια θα λαμβάνει 60.000 φράγκα ετήσια, χωρίς να χρειάζεται να εργαστεί – άνευ όρων, με καμία απολύτως δέσμευση. Η ιδέα αυτή «ζυμώνεται» στη χώρα για πάνω από ένα χρόνο, ενώ οι υποστηρικτές του κινήματος που έχει δημιουργηθεί για την υποστήριξη της, έχουν συγκεντρώσει ήδη 125.000 υπογραφές.
Με δεδομένο δε το ότι, η Ελβετία είναι η μοναδική χώρα που έχει υιοθετήσει το πολίτευμα της άμεσης δημοκρατίας (άρθρο), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους Πολίτες να θέτουν σε ψηφοφορία οποιαδήποτε συνταγματική τροποποίηση επιθυμούν, αρκεί να έχουν συγκεντρώσει 100.000 υπογραφές, η πρόταση θα τεθεί σε «δημοψήφισμα».
Σύμφωνα τώρα με τους υποστηρικτές της ιδέας, τα οφέλη είναι προφανή για την κοινωνία – αφού θα έπαυε αμέσως να υπάρχει φτώχεια, ενώ θα μειωνόταν δραστικά η γραφειοκρατία, λόγω της κατάργησης των υφισταμένων κοινωνικών προγραμμάτων της κυβέρνησης. Εκτός αυτού, οι εργαζόμενοι θα έχουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ απέναντι στις επιχειρήσεις, ενώ δεν θα υπάρχει η ανάγκη ύπαρξης βασικού μισθού.
Για τους επικριτές του σχεδίου, το βασικότερο πρόβλημα είναι οι επιπτώσεις στην παραγωγικότητα, καθώς επίσης το εάν οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να θέλουν να εργάζονται, έχοντας εξασφαλίσει την επιβίωση τους. Υπάρχουν παράλληλα ανησυχίες σχετικά με το κόστος και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του προγράμματος – παρά το ότι η Ελβετία είναι μία από τις πλουσιότερες χώρες παγκοσμίως, όσον αφορά το κατά κεφαλήν εισόδημα.
Εν τούτοις, η ιδέα φαίνεται πως έχει επικρατήσει – ενώ, εάν τελικά ψηφιστεί από τους Πολίτες, θα αποτελέσει ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα. Θα τεκμηριώσει ασφαλώς την ωριμότητα ή μη των σημερινών ανθρώπων, καθώς επίσης το πόσο (εάν) ωφελεί την ατομική και συλλογική εξέλιξη ένα πολίτευμα, όπως η άμεση δημοκρατία – την οποία εισήγαγε στην Ελβετία ο Ι. Καποδίστριας που αργότερα δολοφονήθηκε στην Ελλάδα από τους συμπατριώτες του.
.
