Ανάγκη αλλαγής

(To άρθρο αποτελείται από 3 Σελίδες)

“Εάν υπάρχει κάποια ελπίδα αλλαγής, θα έπρεπε να προέλθει από τους Proles – επειδή μόνο εκεί, σε αυτό το συνονθύλευμα της εγκαταλειμμένης και αδιάφορης (για την ελίτ) μάζας, η οποία όμως αποτελεί το 85% του πληθυσμού της Ωκεανίας, θα μπορούσε να δημιουργηθεί κάποτε εκείνη η δύναμη, η οποία θα κατάστρεφε το κόμμα” (Orwell 1984).

 .

Άρθρο

Στο παραπάνω μυθιστόρημα, το ονομαζόμενο «εξωτερικό κόμμα» αποτελούσε το 13% του πληθυσμού της μυθικής Ωκεανίας – ενώ ήταν εκτεθειμένο στην ιδεολογική πληροφόρηση, καθώς επίσης στο «φίλτρο της σκέψης» (πλύση εγκεφάλου), τα οποία προέρχονταν από το «υπουργείο της αλήθειας» και από την υπόλοιπη δημόσια διοίκηση.

Τα μέλη του κόμματος αυτού ανήκαν στους πλέον φανατικούς υποστηρικτές της κυβέρνησης – οι οποίοι όμως παρακολουθούνταν από τη μυστική υπηρεσία όσο κανένας άλλος κάτοικος της Ωκεανίας.

Η πλειοψηφία των προλεταρίων (Proles), των κατοίκων δηλαδή της Ωκεανίας που αποτελούσαν το 85% του πληθυσμού, ήταν ελάχιστα σημαντική για το κράτος – τουλάχιστον για εκείνο το χρονικό διάστημα, για το οποίο η πολιτική τους συνείδηση παρέμενε υποανάπτυκτη.

Ανεξάρτητα τώρα από το συγκεκριμένο μυθιστόρημα και τις ομοιότητες του με το σήμερα υπενθυμίζουμε ότι, σύμφωνα με το φιλόσοφο K.Popper, η πραγματικότητα χωρίζεται σε τρεις, διαφορετικούς αλλά παράλληλους, κόσμους:

 .

(α)  Στον κόσμο νούμερο ένα, ο οποίος χαρακτηρίζεται σαν ο «υλικός» κόσμος της ύπαρξης. Ο κόσμος αυτός «κατοικείται» από αυτοκίνητα, ψυγεία, υπολογιστές και όλα τα υπόλοιπα που μπορεί κανείς να αποκτήσει με χρήματα.

(β)  Στον κόσμο νούμερο δύο, ο οποίος είναι ο κόσμος των εμπειριών και των συναισθημάτων μας. Μέσα στα πλαίσια αυτού του κόσμου γελάμε, θυμώνουμε, αγαπάμε, μισούμε, φοβόμαστε και ελπίζουμε.

(γ)  Στον κόσμο νούμερο τρία, στον κόσμο του πνεύματος, μέσα στον οποίο γράφονται βιβλία, ζωγραφίζονται πίνακες, σχεδιάζονται γέφυρες και εφευρίσκονται οι υπολογιστές. Στον ίδιο όμως αυτό κόσμο γίνονται κατανοητά τα κοινωνικά προβλήματα και επιλύονται με τη βοήθεια του νου. Είναι ο κόσμος του δυνατού, του εφικτού δηλαδή, ο οποίος διαφοροποιεί εντελώς τον άνθρωπο από όλα τα υπόλοιπα «πλάσματα» της δημιουργίας.

.

Όλοι οι παραπάνω «κόσμοι» είναι μεταξύ τους συνδεδεμένοι, ενώ ο άνθρωπος ευρίσκεται σε διαρκή κίνηση μεταξύ τους. Εάν δεν είχε εφευρεθεί το αεροπλάνο δεν θα μπορούσαμε να πετάμε, ενώ εάν δεν υπήρχαν αεροπορικά δυστυχήματα, δεν θα έψαχνε ο νους μας να βρει ένα καινούργιο, καλύτερο αεροπλάνο. Μέσω της διαρκούς κίνησης μας από τον ένα κόσμο στον άλλο δημιουργείται η πρόοδος, οπότε ο φιλόσοφος μιλάει για «εκπαιδευτικά ταξίδια, με στόχο την αναζήτηση ενός καλύτερου κόσμου».

Θεωρώντας λοιπόν ότι η σημερινή παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση αποτελεί ένα ανάλογο με το παραπάνω δυστύχημα (την πτώση του αεροπλάνου), είμαστε υποχρεωμένοι να ψάξουμε να βρούμε όλες τις αιτίες που την προκάλεσαν, με απώτερο στόχο να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα καινούργιο, καλύτερο, ασφαλέστερο και δικαιότερο «σύστημα». Έτσι θα μετατρέπαμε το πρόβλημα σε ευκαιρία, ψάχνοντας όχι απλά για τη λύση του, αλλά για ένα καλύτερο μέλλον.

Χωρίς να αναλωθούμε σε λεπτομέρειες, ο καθένας μας καταλαβαίνει αμέσως ότι οι κύριες αιτίες του «δυστυχήματος», αυτές δηλαδή που προκάλεσαν το «σφάλμα», πρέπει να αναζητηθούν τόσο στην Οικονομία, όσο και στην Πολιτική. Πιθανότατα είναι αυτές ακριβώς που έχουν πάψει από κάποια χρόνια τώρα να κατοικούν στον τρίτο κόσμο – παραστατικά στο τελευταία πάτωμα του τριώροφου «κτιρίου της πραγματικότητας», το οποίο σπάνια πια επισκέπτονται.

Η προσπάθεια εκ μέρους των δύο αυτών «κοινωνικών» επιστημών για την εύρεση ενός καλύτερου κόσμου φαίνεται να έχει ανασταλεί – με το υφιστάμενο, πολύπλοκο και αδιαφανές σύστημα να αποτελεί πλέον μονόδρομο.

Όπως αποδεικνύεται από αυτά που έχουν αποκαλυφθεί μετά το ξέσπασμα της κρίσης, τόσο στην Οικονομία, όσο και στην Πολιτική έχει επικρατήσει ολοσχερώς το marketing – δυστυχώς όχι στην αρχική του μορφή, την ενημερωτική, αλλά στην διαβρωμένη τελική του, την «χειραγωγική».

Οικονομικά δηλαδή, φαίνεται καθαρά ότι επικεντρωθήκαμε στην ανακάλυψη, εξέλιξη και διάθεση περίτεχνων χρηματοπιστωτικών προϊόντων, αφήνοντας κατά μέρος τις κουραστικές και αμφίβολες πραγματικές επενδύσεις, καθώς επίσης την ανακάλυψη καινούργιων μεθόδων και διαδικασιών, για την ορθολογική αύξηση της παραγωγικότητας.

Πολιτικά τώρα, πάψαμε μάλλον να ασχολούμαστε με τα κουραστικά προγράμματα διακυβέρνησης και με την εξέλιξη των θεσμών – καλύπτοντας το κενό με το επαγγελματικό, με το επικοινωνιακό δηλαδή «κυνήγι» της εξουσίας. Έχουμε υποτάξει δε την πολιτική στην οικονομία, παρά το ότι γνωρίζουμε πως η πολιτική οφείλει πάντοτε να έχει τα ηνία – αφού αυτή μόνο μπορεί να επιλύσει τα κοινωνικά προβλήματα και τις ανισότητες που προκαλεί η οικονομία.

Θα μπορούσε βέβαια να ισχυρισθεί κανείς, δικαιολογώντας τα παραπάνω ότι, έχουμε φθάσει σε ένα σημείο εξέλιξης που δεν επιτρέπει «γραμμική» βελτίωση, αλλά μόνο κυκλικές, «καλλωπιστικές» κινήσεις. Κατά την άποψη μας θα είχε απόλυτο δίκιο, εάν συνεχίσουμε να «επιμένουμε» στην αποσύνδεση της Πολιτικής από την Οικονομία, αφού η «γραμμική» εξέλιξη απαιτεί τη σύγχρονη ανάπτυξη και των δύο αυτών συνισταμένων της ανθρώπινης προόδου.

To άρθρο αποτελείται από 3 Σελίδες (…)