.
Mε τη λίρα στο 1:7,36 σε σχέση με το δολάριο, στη χειρότερη επίδοση δηλαδή μεταξύ όλων των αναπτυσσομένων οικονομιών, με τους Τούρκους να έχουν αποσύρει περί τα 2 δις $ σε ξένο συνάλλαγμα από τις τράπεζες την περίοδο του κλειδώματος Μαρτίου-Μαΐου και με τις αγορές χρυσού στα 7 δις $ μέσα σε 15 ημέρες από τους καταθέτες, η χώρα κινδυνεύει όχι μόνο από ένα bank run αλλά, επί πλέον, από μία κρίση του ισοζυγίου πληρωμών της – ενώ, επειδή η πλειοψηφία των ξένων επενδυτών έχει εγκαταλείψει την Τουρκία, η μοναδική δυνατότητα της κυβέρνησης είναι να πείσει τους Πολίτες να σταματήσουν να μετατρέπουν τα χρήματα τους σε δολάριο και σε χρυσό, καθώς επίσης να μην αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Εναλλακτικά να αυξήσει τα βασικά επιτόκια και να επιβάλλει ελέγχους κεφαλαίων – πριν κλιμακωθούν οι «επιθέσεις» στις τράπεζες της.
.
Άποψη
Σύμφωνα με το Reuters, οι Τούρκοι αποσύρουν τις αποταμιεύσεις τους σε λίρες από τις τράπεζες και αγοράζουν χρυσό – με αποτέλεσμα να αυξηθούν μέσα σε 15 μόλις ημέρες οι πωλήσεις ράβδων χρυσού στα 7 δις $. Ειδικά στο μεγάλο παζάρι της Κωνσταντινούπολης, όπου σχηματίζονται μεγάλες ουρές – με την άνοδο της τιμής του χρυσού σε δέκα μόλις λεπτά στις 5 Αυγούστου, κατά μία τουρκική λίρα. Την αμέσως επόμενη ημέρα η λίρα έφτασε στο ιστορικό χαμηλό της – γεγονός που σημαίνει πως τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας έχουν εξαντληθεί, από τις συνεχείς παρεμβάσεις της κεντρικής της τράπεζας στην αγορά για τη στήριξη του νομίσματος.
Παραδοσιακά πάντως οι Τούρκοι, λόγω της αστάθειας της λίρας που υποτιμάται συνεχώς, χρησιμοποιούν το χρυσό ως μέσον αποταμίευσης – ειδικά μετά τη νομισματική κρίση του 2018 που η κυβέρνηση καταπολέμησε, έκρυψε καλύτερα κάτω από το χαλί μέσω των τραπεζών, με ένα επικίνδυνο πείραμα που πιθανότατα θα οδηγήσει πολλές τράπεζες στα όρια της χρεοκοπίας. Εκατοντάδες Τούρκοι δε σκέφτονται ακόμη και να πουλήσουν τα σπίτια ή τα αυτοκίνητα τους, για να επενδύσουν σε χρυσό – ενώ τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, μετά από τις μαζικές πωλήσεις λίρας, τα περιουσιακά στοιχεία τους σε δολάρια και χρυσό αυξήθηκαν κατά 15 δις $ στα συνολικά 220 δις $.
Περαιτέρω, με τη λίρα στο 1:7,36 σε σχέση με το δολάριο (πηγή), στη χειρότερη επίδοση δηλαδή μεταξύ όλων των αναπτυσσομένων οικονομιών (-20% από τις αρχές του έτους) και με τους Τούρκους να έχουν αποσύρει περί τα 2 δις $ σε ξένο συνάλλαγμα από τις τράπεζες την περίοδο του κλειδώματος Μαρτίου-Μαΐου, η χώρα κινδυνεύει όχι μόνο από ένα bank run αλλά, επί πλέον, από μία κρίση του ισοζυγίου πληρωμών της – ενώ, επειδή η πλειοψηφία των ξένων επενδυτών έχει εγκαταλείψει την Τουρκία, η μοναδική δυνατότητα της κυβέρνησης είναι να πείσει τους Πολίτες να σταματήσουν να μετατρέπουν τα χρήματα τους σε δολάριο και χρυσό, καθώς επίσης να μην αποσύρουν τις καταθέσεις τους.
Μαζί με τις κρατικές τουρκικές τράπεζες τώρα που όλες μαζί έχουν τοποθετήσει 12 δις $ στην πτώση της ισοτιμίας του δολαρίου απέναντι στη λίρα (short), η κεντρική τράπεζα έχει πουλήσει πάνω από 110 δις $ τον τελευταίο χρόνο – με αποτέλεσμα το ακαθάριστο «συναλλαγματικό μαξιλάρι» της (buffer FX) να έχει μειωθεί σχεδόν κατά 50% εντός του τρέχοντος έτους, στα 47 δις $ που αποτελούν αρνητικό ρεκόρ (γράφημα).
Επάνω καμπύλη το ξένο συνάλλαγμα σε ιδιώτες, κάτω τα ακαθάριστα συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας.
Όπως φαίνεται από το γράφημα, ο ιδιωτικός τομέας δεν θέλει να διατηρήσει πια τη λίρα στις αποταμιεύσεις του – κάτι που δεν συνέβαινε παραδοσιακά, αφού οι Τούρκοι λειτουργούσαν πατριωτικά υπέρ της λίρας. Λογικά λοιπόν θα έπρεπε να έχει σημάνει συναγερμός στο τουρκικό υπουργείο οικονομικών, όσον αφορά το ενδεχόμενο μαζικό bank run – ενώ η πρόσφατη επιβολή χρεώσεων από τις τράπεζες στις αναλήψεις για να εμποδιστούν, δεν είναι σίγουρα η σωστή μέθοδος. Αντίθετα, είναι πιθανόν να τρομοκρατήσει τους καταθέτες που θα σκεφθούν ότι, θα ακολουθήσουν έλεγχοι κεφαλαίων – οπότε δεν θα μπορούν πια να παίρνουν χρήματα από τις τράπεζες, πάνω από κάποιο προκαθορισμένο ποσόν.
Συνεχίζοντας, με το επιτόκιο στο 8,25% και με τον επίσημο πληθωρισμό στο 11,8%, οι καταθέτες χάνουν μόνο από τη συγκεκριμένη πλευρά 3,55% όσον αφορά την αγοραστική αξία των χρημάτων τους – επί πλέον στην υποτίμηση της λίρας που επιταχύνεται (γράφημα). Επομένως μειώνεται συνεχώς το βιοτικό επίπεδο των Τούρκων, παράλληλα με τη δημοτικότητα του προέδρου τους.
Εξέλιξη της ισοτιμίας της λίρας – έχει χάσει σχεδόν το 50% από τα τέλη του 2017
Αντί τώρα η κεντρική τράπεζα να αυξήσει το επιτόκιο τουλάχιστον στο ύψος του πληθωρισμού, αν μη τι άλλο για να επιβραδυνθεί η πτώση της λίρας, δεν το κάνει επειδή ο πρόεδρος της χώρας της το απαγορεύει – έχοντας καταργήσει την ανεξαρτησία της. Η αιτία είναι το ότι, δεν θέλει να εμποδιστεί ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας – γεγονός που σημαίνει πως επιλέγει μία εξαιρετικά ριψοκίνδυνη στρατηγική που όμως έχει ημερομηνία λήξης.
Σε κάθε περίπτωση, καθιστά όλο και πιο πιθανή την ανάγκη προσφυγής στο ΔΝΤ όπου όμως, εάν αργοπορήσει, θα έχει τα ίδια αποτελέσματα με την Αργεντινή – θυμίζοντας πως τα 55 δις $ που της δάνεισε το ΔΝΤ δεν ήταν αρκετά για να σταματήσουν την κατάρρευση του Pezos που τελικά επιταχύνθηκε, με τη χώρα ξανά στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.
Η πιθανότητα πάντως ενός τραπεζικού πανικού, ενός bank run, αυξάνεται καθημερινά, ενώ τα συναλλαγματικά έσοδα της Τουρκίας από τον τουρισμό είναι ελάχιστα – υπολογιζόμενα κάτω από 10 δις $ από 34 δις $ το 2019 με 51 εκ. επισκέπτες, εκ των οποίων τα 8 εκ. περίπου Τούρκοι του εξωτερικού (γράφημα). Με δεδομένο δε το δεύτερο κύμα του COVID 19 που έχει πλήξει τη χώρα, τουλάχιστον την ανατολική πλευρά της που έχει βυθιστεί στο χάος (πηγή) και με τον κίνδυνο ενός επομένου κλειδώματος της οικονομίας της που θα της έδινε τη χαριστική βολή, εάν η κυβέρνηση δεν αυξήσει τα επιτόκια και δεν επιβάλλει ελέγχους κεφαλαίων (δεν θα συμβουλεύαμε ποτέ την προσφυγή στο ΔΝΤ), θεωρούμε βέβαιο το ξέσπασμα ενός τραπεζικού πανικού – γνωρίζοντας πως οι τράπεζες της είναι υπερχρεωμένες σε ξένο νόμισμα και δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν με την εξυπηρέτηση των χρεών τους, εάν η ισοτιμία της λίρας ως προς το δολάριο παραμείνει σταθερά πάνω από 1:7.
