Συνεχίζοντας, η Ευρωζώνη θα είχε ήδη καταρρεύσει, εάν η ΕΚΤ δεν είχε επέμβει – αγοράζοντας ακόμη και τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών ορισμένων χωρών, όπως της Ιταλίας. Ο στόχος της είναι να σταματήσει τη συρρίκνωση των πιστώσεων των τραπεζών προς την πραγματική οικονομία – καθώς επίσης τη μείωση της ποσότητας χρήματος (ρευστότητα), το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της οποίας «παράγεται» από τις εμπορικές τράπεζες (ανάλυση).
Για να το επιτύχει όμως θα πρέπει να υιοθετεί συνεχώς δραστικότερα μέτρα – όπως να παρέχει ακόμη μεγαλύτερα δάνεια στις τράπεζες (QE), με πολύ χαμηλότερα επιτόκια. Εν τούτοις, για να καλυτερεύσει τη ρευστότητα και την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, η ΕΚΤ θα αναγκαστεί να αγοράζει όλο και περισσότερα δάνεια ή αξιόγραφα από αυτές – πληρώνοντας με νέα τυπωμένα χρήματα.
Μόνο και μόνο για να καλύψει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των τραπεζών σε καθημερινή βάση, με ευρώ της «νομισματικής βάσης» (monetary base), η ΕΚΤ θα έπρεπε να αγοράσει χαρτιά συνολικού ποσού άνω των 5 τρις € – άρα να αυξήσει την ποσότητα χρήματος στο ύψος του 50% του δημοσίου χρέους των χωρών της Ευρωζώνης. Ως εκ τούτου, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ένα επόμενο πακέτο άνω του 1 τρις € όταν λήξει το πρώτο (Σεπτέμβρης του 2016) – καθώς επίσης η επιτάχυνση του υφιστάμενου το Μάρτιο.
Επί πλέον στα παραπάνω, θα μπορούσαν τα κράτη-μέλη να εκδώσουν ομόλογα, τα οποία θα αγοράζονταν από την ΕΚΤ. Τα καινούργια ευρώ τώρα που θα δημιουργούταν (τυπώνονταν) με αυτόν τον τρόπο, θα είχαν τη δυνατότητα οι εκάστοτε χώρες να τα χρησιμοποιούν για την αύξηση των κεφαλαίων των τραπεζών τους – οπότε αφενός μεν θα εξασφάλιζαν μία νέα κεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αφετέρου θα μπορούσαν να τις πιέζουν για την παροχή δανείων στην πραγματική οικονομία.
Με τον τρόπο αυτό όμως θα άνοιγε ο δρόμος για την κρατικοποίηση των τραπεζών της Ευρωζώνης – μια προοπτική που φαίνεται ελκυστική για τις κυβερνήσεις κάποιων χωρών, ενώ η Ελλάδα την έχασε προτιμώντας να ξεπουλήσει τις τράπεζες της σε ιδιώτες, ζημιώνοντας τους φορολογουμένους της με πάνω από 40 δις € (όπου μένει ανοιχτό το θέμα των κρατικών εγγυήσεων, της τάξης των 203 δις €).
.
Το τέλος του παιχνιδιού;
Περαιτέρω, οι προβληματισμοί σχετικά με το τέλος του παιχνιδιού στην Ευρώπη, οπότε με το κραχ που θα ακολουθούσε είναι μεν απόλυτα αιτιολογημένοι, αλλά πιθανότατα πολύ πρόωροι. Ο λόγος είναι το ότι τα κράτη, οι τράπεζες και οι πολυεθνικές επιχειρήσεις έχουν κάθε συμφέρον να καταπολεμήσουν τον κίνδυνο – ενώ το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα των χάρτινων χωρίς αντίκρισμα χρημάτων (Fiat money) διαθέτει μία σειρά μέσων και τρόπων, για να μπορέσει να καθυστερήσει κανείς την τελική του κατάρρευση.
Εν τούτοις, αν και κάτι τέτοιο είναι ευχάριστο για τους επενδυτές, είναι πολύ δυσάρεστο για όλους τους υπόλοιπους. Η αιτία είναι το ότι, όσο περισσότερο διαρκεί η ανάπτυξη που στηρίζεται στις πιστώσεις μέσω της δημιουργίας νέων χρημάτων, τόσο οδυνηρότερες είναι οι οικονομικές ζημίες που προκαλεί – οπότε η «κρίση κάθαρσης» που νομοτελειακά ακολουθεί γίνεται πολύ πιο καταστροφική. Αυτό δεν αφορά μόνο την Ευρωζώνη, αλλά όλες τις άλλες νομισματικές περιοχές του πλανήτη – οι οποίες χρησιμοποιούν επίσης το σύστημα των ακάλυπτων χρημάτων, τα οποία μπορούν να πολλαπλασιάζονται στο διηνεκές.
Εδώ ακριβώς επικεντρώνεται η συνομωσία των τοκογλύφων (ανάλυση), οι οποίοι γνωρίζουν πολύ καλά τους κανόνες του παιχνιδιού – επομένως πότε να παίρνουν θέση και πότε να το εγκαταλείπουν, αφήνοντας το «μουτζούρη» στους απροστάτευτους λαούς. Έτσι κατανοούν πως η ώρα της κρίσης δεν έχει έλθει ακόμη αφού, για παράδειγμα, οι τιμές των μετοχών είναι μεν πανάκριβες, αλλά δεν έχει δημιουργηθεί ακόμη η φούσκα – η οποία συνήθως εμφανίζεται 6-8 μήνες πριν το εκάστοτε κραχ, όπου οι τιμές στα χρηματιστήρια κλιμακώνονται έως και κατά 80%.
Ειδικά όσον αφορά την Ευρωζώνη, στην οποία πιθανότατα το ευρώ δεν θα επιβίωνε μετά την κατάρρευση των πιστώσεων των τραπεζών, τις χρεοκοπίες και τα κραχ, ενώ θα είχε πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες επιβίωσης από την πρόκληση πληθωρισμού, μέσω του οποίου μειώνονται ευκολότερα τα χρέη, φαίνεται πιθανότερο να ακολουθηθεί ο δρόμος της εκτύπωσης νέων χρημάτων – άρα συνεχών πακέτων ποσοτικής διευκόλυνσης, χωρίς σταματημό (πληθωρισμός βέβαια σημαίνει αύξηση των τιμών των μετοχών, των ακινήτων, των πολυτίμων μετάλλων κοκ. – ενώ μείωση της αγοραστικής αξίας των χρημάτων).
Λογικά λοιπόν τα χρηματιστήρια συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, παρά τις ενδιάμεσες μεγάλες πτώσεις της τάξης των 20-30% το τελευταίο χρονικό διάστημα – οι οποίες είναι προφανώς αδικαιολόγητες, με την έννοια πως τα θεμελιώδη μεγέθη των επιχειρήσεων δεν έγιναν ξαφνικά σε τέτοιο βαθμό χειρότερα. Ούτε η οικονομία είναι τόσο χειρότερη σε σχέση με τα τέλη του 2015 – οπότε η πτώση προέρχεται από τους φόβους εκείνων των επενδυτών που θεωρούν πως έχει σχηματιστεί ήδη μία φούσκα, η οποία θα σπάσει πολύ σύντομα.
.
Οι χρηματιστηριακές υπερβολές
Συνεχίζοντας, όταν το καλοκαίρι του 2007 πλησίαζε η μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση, ο γερμανικός δείκτης (DAX) ήταν στις 8.000 μονάδες – καταρρέοντας τότε ακόμη και κάτω από τις 4.000 μονάδες. Έκτοτε όμως, με ενδιάμεσα διαλλείματα, ξεπέρασε τις 12.000 μονάδες (Απρίλιος του 2015) – όπου ήταν 55% υψηλότερος από την εποχή πριν το ξέσπασμα της κρίσης.
Αυτό σημαίνει ουσιαστικά πως η αξία των γερμανικών επιχειρήσεων τριπλασιάστηκε μετά το 2008, σε επτά περίπου χρόνια – ενώ όλοι οι αναλυτές προσπαθούν, ως συνήθως εκ των υστέρων, να τεκμηριώσουν αυτές τις ακροβατικές κινήσεις με δήθεν μαθηματικά μοντέλα. Εν τούτοις, το ΑΕΠ της Γερμανίας αυξήθηκε έκτοτε μόλις κατά 5,5%, η παραγωγικότητα των εργαζομένων της κατά 3,4%, ενώ οι επενδύσεις μειώθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό – κατά 7,1% όπως φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί.
.
.
Επομένως, δεν είναι δυνατόν να τριπλασιάστηκε η αξία των επιχειρήσεων, παρά το ότι τα κέρδη τους έχουν αυξηθεί εις βάρος των μισθών των εργαζομένων τους, σε μεγάλο βαθμό (ανάλυση) – λόγω της πολιτικής που υιοθέτησε η Γερμανία το 2000 (ατζέντα 2010).
Αυτό σημαίνει με τη σειρά του πως η εκτόξευση του δείκτη στις 12.000 μονάδες το 2015 ήταν το ίδιο υπερβολική, με την πρόσφατη κατακόρυφη πτώση του στις 8.800 μονάδες – κάτι που όμως είναι επικίνδυνο, αφού οι επιχειρήσεις διαθέτουν σήμερα περί τα 200 δις € λιγότερα κεφάλαια, σε σχέση με τον Απρίλιο του 2015.
Αυτό που όμως έχει τελικά σημασία είναι πως οι αγορές έχουν εισέλθει στη γνωστή εποχή των έντονων διακυμάνσεων, καθοδικών και ανοδικών, η οποία συνήθως δημιουργεί τις μεγάλες φούσκες – πολύ περισσότερο σήμερα, επειδή συμμετέχουν στην πυροδότηση τους οι κεντρικές τράπεζες με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Ακόμη και αγοράζοντας μετοχές, αφού σύμφωνα με υπολογισμούς έχουν επενδύσει όλες μαζί στα διεθνή χρηματιστήρια το ιλιγγιώδες ποσόν των 30 τρις $.
.
Επίλογος
Όπως πολύ σωστά λέγεται, πριν από την τελική κατάρρευση το βουνό των χρημάτων αυξάνεται πολύ πιο γρήγορα – κάτι που φυσικά μένει να αποδειχθεί στο μέλλον, αφού το παρελθόν δεν επαναλαμβάνεται υποχρεωτικά, ενώ κανένας δεν είναι προφήτης.
Δεν αυξάνεται όμως μόνο το βουνό των χρημάτων αλλά, επίσης, το βουνό των χρεών σε παγκόσμιο επίπεδο (άρθρο) – γεγονός που έχουμε βιώσει όσο κανένας άλλος λαός στην Ελλάδα, αφού τα ληξιπρόθεσμα ιδιωτικά χρέη από ελάχιστα το 2010, έχουν υπερβεί πλέον τα 200 δις €. Όσον αφορά το δημόσιο χρέος, έχει ξεπεράσει τα επίπεδα πριν τη διαγραφή του (2012) – πλησιάζοντας τα 350 δις € μαζί με την επιβάρυνση του από τις τράπεζες.
Στο σημείο αυτό, τουλάχιστον κατά την άποψη μας, είναι ακατανόητη η εμμονή των περισσοτέρων πολιτικών παρατάξεων με τα μνημόνια – αφού δεν προκάλεσαν μόνο την κατακόρυφη αύξηση του ιδιωτικού και δημοσίου χρέους αλλά, επίσης, χρεοκοπίες, αύξηση της ανεργίας, πτώση των τιμών των παγίων, πείνα και εξαθλίωση. Ως εκ τούτου, είναι εύλογη η απόγνωση της μεσαίας τάξης – τυχόν κατάρρευση της οποίας θα σημάνει το τέλος της Δημοκρατίας, επειδή αυτή αποτελεί το θεμέλιο λίθο της.
Οφείλουμε βέβαια να μην είμαστε απαισιόδοξοι, ούτε όσον αφορά τον πλανήτη, ούτε για την Ελλάδα – χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως θα αρκούμαστε σε ψευδαισθήσεις, ενώ ασφαλώς δεν ζούμε στον παράλληλο κόσμο της ελληνικής πολιτικής. Κομμάτων που δεν διστάζουν μπροστά σε ψέματα ή σε κενές υποσχέσεις, αρκεί να εξασφαλίζουν τη νομή της εξουσίας – κάτι που έχουμε υποστεί επανειλημμένα, ενώ δεν φαίνεται να αλλάζει ούτε στο μέλλον.
