Σε γενικές γραμμές λοιπόν, θα επρόκειτο μεν για μία «αναπροσαρμογή σοκ», αλλά η κατάρρευση της οικονομίας της θα διαρκούσε πολύ λιγότερο χρόνο – όπως συμπεραίνεται από την εξέλιξη της Αργεντινής, λίγο πριν και μετά τη χρεοκοπία της (γράφημα). Με δεδομένο όμως το ότι, ο ιδιωτικός της τομέας δεν ήταν τότε σε άσχημη κατάσταση, αφού η χώρα είχε ένα από τα χαμηλότερα συνολικά χρέη, οι προοπτικές της δεν θα ήταν τόσο δυσοίωνες.
.
.
Ως εκ τούτου, οι ισχυρισμοί της τότε κυβέρνησης, σύμφωνα με τους οποίους η στάση πληρωμών θα ήταν εντελώς καταστροφική, δεν ευσταθούν καθόλου – ενώ αποτελούν απλά προσπάθειες να κρυφτεί η ανικανότητα ή/και η ενδοτικότητα της.
.
Η στάση πληρωμών σήμερα
Περαιτέρω, έχοντας αναφερθεί στα αρνητικά δεδομένα σήμερα, σχετικά με το 2010, υπάρχουν δύο σημαντικά θετικά στοιχεία: (α) το έλλειμμα του προϋπολογισμού της Ελλάδας είναι πλέον πολύ μικρό, κάτω από το 3% του ΑΕΠ, οπότε η απαιτούμενη αναπροσαρμογή, λόγω της στάσης πληρωμών, θα ήταν αμελητέα και (β) το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι πλεονασματικό.
Από την άλλη πλευρά, το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί σε αστρονομικά επίπεδα, πόσο μάλλον εάν προσθέσουμε τα 40 δις € που χάθηκαν από τις τράπεζες, ενώ δεν γνωρίζουμε τι θα συμβεί με τις εγγυήσεις που τους δόθηκαν, συνολικού ύψους 203 δις €, εάν τα παρακάτω είναι σωστά (Ν. 3723 ΦΕΚ 250 από 9-12-2008 23 δις €, 3845 ΦΕΚ 65 6-5-2010 15 δις €, Ν. 3864 ΦΕΚ 119 21-7-2010 10 δις €, Ν. 3872 ΦΕΚ 148 3-9-2010 25 δις €, Ν. 3865 ΦΕΚ 113 18-5-2011 30 δις €, Ν. 4031 ΦΕΚ 256 9-12-2011 60 δις €, Πρ. Νομ. Περ. ΦΕΚ 94 19-4-2012 40 δις €). Παράλληλα, το ιδιωτικό χρέος έχει επιδεινωθεί σημαντικά, κρίνοντας από τα μη εξυπηρετούμενα χρέη προς τις τράπεζες, το δημόσιο και τα ταμεία, τα οποία υπερβαίνουν τα 200 δις €.
Επομένως, είναι μονόδρομος η στάση πληρωμών με στόχο τη διαπραγμάτευση της διαγραφής μέρους του δημοσίου χρέους, έτσι ώστε να ακολουθήσει η αντίστοιχη του ιδιωτικού – πριν ακόμη ξεπουληθούν οι δημόσιες επιχειρήσεις, καθώς επίσης πριν ξεκινήσουν οι μαζικές κατασχέσεις και οι πλειστηριασμοί ακινήτων, εταιρειών κοκ.
Αυτό που οφείλει όμως να αποφασισθεί είναι εάν η στάση πληρωμών θα συμβεί εντός ή εκτός της Ευρωζώνης – όπου θα έπρεπε προηγουμένως να εγκαταλείψει η χώρα την ΕΕ (ανάλυση), με αποτέλεσμα να χαθούν οι επιδοτήσεις, τα ΕΣΠΑ κοκ., ενώ θα έμενε μόνη της, όσον αφορά την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών κυμάτων (τα γεωπολιτικά είναι μία ακόμη παράμετρος που θα έπρεπε επίσης να προσεχθεί).
Εν προκειμένω, κατά την άποψη μου, την οποία έχει αναλύσει όσο καλύτερα μπορούσε ο Βασίλης Βιλιάρδος (άρθρο), η στάση πληρωμών θα έπρεπε να συμβεί εντός της Ευρωζώνης – με όλα τα ρίσκα που κάτι τέτοιο συνεπάγεται, κυρίως όσον αφορά τη χρηματοδότηση των τραπεζών από την ΕΚΤ.
Αναλυτικότερα, θα μπορούσε να διακοπεί η χρηματοδότηση οπότε, μεταξύ άλλων, να χαθούν οι καταθέσεις – αν και θα αποτελούσε μία παράνομη ενέργεια της ΕΚΤ, ενώ ο τραπεζικός μας τομέας ανήκει ήδη στην Ευρώπη (στο υπέρ-ταμείο έχει υπαχθεί τόσο το ΤΑΙΠΕΔ, όσο και το ΤΧΣ). Εκτός αυτού υπάρχουν λύσεις, έτσι ώστε να μην ζημιωθούν οι καταθέτες μακροπρόθεσμα – αρκεί να υπάρχει μία αποφασιστική κυβέρνηση.
Από την άλλη πλευρά, εάν επιλεγόταν η έξοδος από την Ευρωζώνη και την ΕΕ μαζί με τη στάση πληρωμών, αφενός μεν κανένας δεν γνωρίζει πώς θα δρομολογούταν ή πόσος χρόνος θα ήταν απαραίτητος, αφού δεν υπάρχει μία ανάλογη προηγούμενη ιστορική εμπειρία, αφετέρου η Ελλάδα δεν διαθέτει ένα ικανό πολιτικό και θεσμικό προσωπικό – το οποίο θα μπορούσε να φέρει εις πέρας ένα τέτοιο τιτάνιο έργο.
Μπορεί φυσικά να κάνω λάθος, αλλά δεν είμαι σε θέση να τεκμηριώσω υπεύθυνα κάτι διαφορετικό. Η μοναδική μου βεβαιότητα είναι το ότι, απαιτείται η άμεση στάση πληρωμών, εάν δεν μας εγκριθεί η διαγραφή τουλάχιστον του 50% του χρέους, μαζί με την εκδίωξη του ΔΝΤ. Φυσικά η ΕΕ θα μπορούσε να ελέγχει την πρόοδο της οικονομίας μας, καθώς επίσης την υιοθέτηση και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που θα συμφωνούταν μαζί της – όπως άλλωστε συμβαίνει με τις υπόλοιπες χώρες.
Τέλος, για να είναι αντικειμενικός κανείς οφείλει να αναφέρει πως ο κίνδυνος μίας μεγάλης υποτίμησης της δραχμής, εάν υποθέσουμε πως θα επιλεγόταν αυτή η λύση, δεν θα ήταν πλέον μεγάλος – αφού έχει μειωθεί ήδη το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος λόγω της εσωτερικής υποτίμησης που προηγήθηκε (γράφημα), ενώ το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι πια πλεονασματικό.
.
.
Εν τούτοις, στην αρχή θα ξεπερνούσε το 40%, πριν ακόμη ισορροπήσει σε ένα επίπεδο της τάξης του 10% έως 20% – αφού θα επικρατούσε μεγάλη ανασφάλεια και ασάφεια στην Οικονομία. Με υφιστάμενους όμως τους ελέγχους στην ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων, οι εκροές που θα αδυνάτιζαν το νόμισμα θα ήταν αμελητέες – οπότε δεν θα αργούσε πολύ η σταθεροποίηση του.
.
Συμπέρασμα
Θα ήταν ιδανικό να είχε επιλέξει η Ελλάδα τη στάση πληρωμών το 2010, αφού η Ευρωζώνη θα υποχρεωνόταν να συμβιβαστεί, ενώ οι ιδιώτες πιστωτές της επίσης. Δεν το έκανε όμως και τα μνημόνια που εφαρμόστηκαν ήταν καταστροφικά (ανάλυση), με τελικό αποτέλεσμα να βρίσκεται πια σε πολύ χειρότερη κατάσταση.
Σήμερα η στάση πληρωμών, ξανά με στόχο τη διαγραφή μέρους του χρέους, παράλληλα με την εκδίωξη του ΔΝΤ, είναι μονόδρομος – ενώ είναι επίσης μονόδρομος να συμβεί εντός της Ευρωζώνης και της ΕΕ, εάν δεν θέλει κανείς να έχει ψευδαισθήσεις ή/και δεν είναι λάτρης του κομμουνιστικού πολιτεύματος.
Στη διαπραγμάτευση που θα ακολουθούσε, οι δανειστές θα έπρεπε να συμφωνήσουν στη διαγραφή τουλάχιστον του 50% των δημοσίων χρεών, έναντι εκείνων των μεταρρυθμίσεων που είναι πράγματι αναγκαίες για την ελληνική οικονομία – ενώ η Ελλάδα θα έπρεπε να σταματήσει να παράγει ελλείμματα, για να διασφαλίσει πως οι πιστωτές της θα πάρουν το υπόλοιπο 50%, ιδιωτικοποιώντας μεν τις μη κοινωφελείς επιχειρήσεις του δημοσίου, αλλά μόνο στις σωστές τους τιμές. Ο έλεγχος των συμφωνηθέντων, ο οποίος θα έπρεπε να είναι πολύ αυστηρός, θα όφειλε να διενεργείται μόνο από τους Ευρωπαίους, οπότε το ΔΝΤ θα αποχωρούσε.
Η επιτυχία βέβαια όλων αυτών είναι συνδεδεμένη με μεγάλα ρίσκα – γεγονός που σημαίνει πως απαιτείται η συνεργασία των δύο μεγάλων κομμάτων, έτσι ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης αναταραχών από τους εκλογείς τους. Ειδικά από τις συνδικαλιστικές τους οργανώσεις, οι οποίες αποτελούσαν ανέκαθεν την Αχίλλειο πτέρνα της Ελλάδας.
Άλλωστε, μόνο έτσι θα ήταν αξιόπιστη η Ελλάδα, σε σχέση με την αποφασιστικότητα της για μονομερή φυσικά στάση πληρωμών και διαπραγματεύσεις – επίσης όσον αφορά την πιστή τήρηση των μεταρρυθμίσεων που θα συμφωνούταν αργότερα με τους ευρωπαϊκούς Θεσμούς.
Εάν δεν συμβούν τα παραπάνω, εάν δεν επιτευχθεί δηλαδή μία οριστική λύση των προβλημάτων μας, το μέλλον της χώρας μας θα είναι πολύ σκοτεινό – ενώ οι κυβερνήσεις θα διαδέχονται η μία την άλλη.
