Η κρίση χρέους της Ευρωζώνης δεν έχει φτάσει ακόμη στο ζενίθ της, ενώ θα ήταν καλύτερα να την παρομοιάσει κανείς με αυτήν της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του ’80 – η οποία οδήγησε, αρκετά χρόνια αργότερα, σε μαζικές χρεοκοπίες
(To άρθρο αποτελείται από 3 Σελίδες)
.
“Η οικονομική δύναμη μέσα στο κράτος, αν και σε τελευταία ανάλυση πηγάζει από το νόμο και την κοινή γνώμη, αποκτά εύκολα μία ορισμένη ανεξαρτησία. Μπορεί να επηρεάσει το νόμο με τη διαφθορά και την κοινή γνώμη με την προπαγάνδα. Μπορεί να θέσει τους πολιτικούς κάτω από υποχρεώσεις που παρεμβαίνουν ανασταλτικά στην ελευθερία τους. Μπορεί να απειλήσει ότι θα προκαλέσει οικονομική κρίση”. (Russell)
.
Ανάλυση
Όπως έχουμε τονίσει από το ξεκίνημα της ελληνικής κρίσης, το σημαντικότερο μέγεθος δεν είναι το δημόσιο χρέος, αλλά το συνολικό – γεγονός που τεκμηριώνεται σήμερα από το ότι, χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Γαλλία μαστίζονται μεν από μεγάλα κρατικά χρέη, αλλά είναι σε καλύτερη θέση από την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, έχοντας πολύ χαμηλότερα ιδιωτικά (νοικοκυριών και επιχειρήσεων).
Ειδικότερα, στα τέλη του 2013, το ιδιωτικό χρέος της Ισπανίας ήταν στο 185% του ΑΕΠ της, της Πορτογαλίας στο 220% και της Ιρλανδίας στο εξωπραγματικό 292% – όταν στην Ελλάδα δεν ξεπερνούσε το 110% του ΑΕΠ το 2009 (έκτοτε μειώθηκε, όπως στην αρχή και σε άλλες χώρες) ή στη Γερμανία το 128% (115% τέλη του 2013).
.
Το συνολικό χρέος (νοικοκυριά, ιδιωτικός τομέας, κράτος) ανά χώρα και οι απαραίτητες απομειώσεις
(Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)
.
Εδώ είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, κατά το ξεκίνημα της Ευρωζώνης το 1999, τα ιδιωτικά χρέη των χωρών της περιφέρειας ήταν πολύ χαμηλότερα. Της Ισπανίας ευρίσκονταν στο 99% του ΑΕΠ, της Πορτογαλίας στο 146% και της Ιρλανδίας στο 168% (2002).
Η υιοθέτηση όμως του ευρώ, με τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού που την συνόδευσαν, σε συνδυασμό με την εισροή δανειακών χρημάτων από τις πλούσιες χώρες του κέντρου (οι οποίες δεν είχαν πια το ρίσκο της συναλλαγματικής ισοτιμίας, ενώ αναζητούσαν καλύτερες αποδόσεις), οδήγησαν στην αύξηση του ιδιωτικού χρέους σε ορισμένες από αυτές – κυρίως στην Ισπανία, στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία.
Δεν έχουμε διαβεί λοιπόν την «κοιλάδα των δακρύων» – απλούστερα, δεν έχουμε φτάσει στο ζενίθ της κρίσης, όπως φάνηκε από τις πρόσφατες αποφάσεις της ΕΚΤ (ανάλυση), η οποία ουσιαστικά διοικεί την Ευρωζώνη.
.
Παραλληλισμοί
Στα πλαίσια αυτά, επιθυμώντας κανείς να προβλέψει το μέλλον, με βάση το παρελθόν και την οικονομική ιστορία, προσπαθεί να διαπιστώσει με ποιά κρίση μοιάζει η σημερινή ευρωπαϊκή – όπου η πιο πρόσφατη αντίστοιχου μεγέθους είναι η ασιατική (τέλη του ’90), η οποία βύθισε μία ολόκληρη περιοχή στο χάος.
Εν τούτοις, εάν κοιτάξει κανείς τους ρυθμούς ανάπτυξης των ασιατικών οικονομιών μετά την κατάρρευση τους (γράφημα), θα διαπιστώσει ότι επανήλθαν πολύ γρήγορα – ακόμη και η Ινδονησία ή η Ταϊλάνδη, οι οποίες είχαν «πληγωθεί» σε πολύ μεγάλο βαθμό.
.
Ασία – η επαναφορά του ΑΕΠ των χωρών μετά τη μεγάλη κατάρρευσή τους στα τέλη του ’90
.
To άρθρο αποτελείται από 3 Σελίδες (…)
Επομένως, δεν μπορεί να συγκριθεί η ευρωπαϊκή κρίση με την ασιατική, αφού έχει διαρκέσει ήδη πολύ περισσότερο, ενώ δεν φαίνεται κανένα «φως στο τούνελ». Κατ’ επακόλουθο, η σύγκριση με τη Λατινική Αμερική της δεκαετίας του ’80, όπου ολόκληρη η περιοχή βυθίστηκε σε μία πολυετή, βαθιά ύφεση, κυρίως επειδή δεν ανακεφαλαιοποιήθηκε ο τραπεζικός τομέας, ενώ δεν επιλέχθηκε η διαγραφή χρεών (αλλά, μεταξύ άλλων, τα γνωστά Brady Bonds το 1989, τα οποία περιγράφονται στο γράφημα που ακολουθεί), φαίνεται επικρατέστερη.
.
(Πατήστε στο σχήμα για μεγέθυνση)
.
Πόσο μάλλον όταν στη Λατινική Αμερική χρειάσθηκαν τότε σχεδόν δέκα χρόνια, για να γίνει κατανοητό το ότι, οι χώρες θα μπορούσαν να αποπληρώσουν μόνο ένα μέρος των χρεών τους, στις δυτικές τράπεζες. Η αργοπορία αυτή ήταν η αιτία αφενός μεν των διαγραφών που ακολούθησαν, αφετέρου της επιστροφής της κρίσης αργότερα – κυρίως στη Βραζιλία και στην Αργεντινή (στο Μεξικό επίσης). Οι δύο αυτές χώρες χρεοκόπησαν, με τη Βραζιλία να επιλέγει την «διάσωση» της από το ΔΝΤ (ανάλυση) και την Αργεντινή τη χρεοκοπία (ανάλυση) – αφού όμως προηγουμένως λεηλατήθηκε από το Ταμείο.
Κάτι ανάλογο με τότε συμβαίνει σήμερα σε ορισμένες χώρες της Ευρωζώνης, με τη διαγραφή ενός πολύ μικρού μέρους των χρεών να έχει υιοθετηθεί μόνο από την Ελλάδα – έναντι υπέρογκων ανταλλαγμάτων και παραχωρήσεων (άρθρο), με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται η κρίση.
Εν τούτοις, ακόμη και η Λατινική Αμερική παρουσίασε μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης, μετά το ξέσπασμα της κρίσης – συγκριτικά με την Ευρωζώνη, μετά το 2009. Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνεται ο ρυθμός ανάπτυξης στη Ασία μετά το ξέσπασμα της κρίσης (σκούρα πρώτη στήλη), της Ευρωζώνης (γκρίζα δεύτερη στήλη), και της Λατινικής Αμερικής (ανοιχτή τρίτη στήλη).
.
Η εξέλιξη της ανάπτυξης, μετρούμενη με βάση το μέγεθος των εξαγωγών
.
Οδηγός της ανάκαμψης τότε ήταν οι εξαγωγές – γεγονός που ενδεχομένως οφείλεται στο ότι, η παγκόσμια οικονομία το 1983 (ένα χρόνο μετά το ξέσπασμα της κρίσης της Λατινικής Αμερικής), παρουσίασε ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης, όπως επίσης στα τέλη της δεκαετίας του ’90.
Αντίθετα, οι αδύναμες χώρες της Ευρωζώνης έπρεπε να ανταπεξέλθουν μετά το 2009 με μία ταυτόχρονη μείωση των εξαγωγών τους – ενώ, παρά το ότι το προηγούμενο γράφημα θεωρεί το 2008 ως αφετηρία της κρίσης, στην πραγματικότητα ξεκίνησε το 2010 στην ευρωπαϊκή περιφέρεια, μετά τη χρεοκοπία της Ελλάδας.
Επομένως, το γράφημα διαστρεβλώνει σε κάποιο βαθμό την αλήθεια – χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι, εδώ ευρίσκεται το πρόβλημα. Η εξήγηση της διαφορετικής εξέλιξης της κρίσης στην Ευρώπη επικεντρώνεται πιθανότατα στο ότι, τόσο τα νομίσματα της Λατινικής Αμερικής, όσο και αυτά των Ασιατικών τίγρεων, υποτιμήθηκαν σε μεγάλο βαθμό, σαν αποτέλεσμα της κρίσης – ενώ, αντίθετα, δεν συνέβη κάτι ανάλογο στην Ευρωζώνη (γράφημα).
.
Η εξέλιξη της πραγματικής σταθμισμένης συναλλαγματική ισοτιμίας, στο διάστημα μετά τη κρίση
.
Όπως φαίνεται από το γράφημα, οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου δεν υποφέρουν μόνο λόγω της αδυναμίας τους να υποτιμήσουν τα νομίσματα τους αλλά, επίσης, επειδή το ευρώ ανατιμάται συνεχώς, παρά την κρίση – κυρίως λόγω του ότι τόσο το δολάριο, όσο και το γεν, αλλά και αρκετά άλλα νομίσματα, χάνουν συνεχώς σε αξία.
Προφανώς δε τα μέτρα της ΕΚΤ δεν μπόρεσαν συμβάλλουν στην υποτίμηση του νομίσματος, εν μέσω του «συναλλαγματικού πολέμου» που βιώνουμε – οπότε είναι αδύνατη η ανάπτυξη, με τη βοήθεια των εξαγωγών. Με δεδομένη δε τη μείωση του ρυθμού ανάπτυξης στον πλανήτη, οι δυνατότητες εξαγωγών περιορίζονται ακόμη περισσότερο.
Ο δρόμος της Αργεντινής
Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις, δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς μήπως ο δρόμος της Αργεντινής, πριν ακόμη λεηλατηθεί ο δημόσιος και ιδιωτικός πλούτος της πατρίδας μας, είναι προτιμότερος – κρίνοντας, μεταξύ άλλων, από το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας της (γράφημα).
.
Αργεντινή – η εξέλιξη του ΑΕΠ (σε δις δολάρια Αμερικής)
.
Περαιτέρω, υπενθυμίζουμε πως η πρόεδρος της (C. Kirchner), αρνήθηκε πρόσφατα να πληρώσει τις απαιτήσεις δύο κερδοσκοπικών κεφαλαίων ύψους 1,3 δις $ – με ρίσκο να χρεοκοπήσει ξανά η χώρα της.
Σύμφωνα δε με όσα ανακοίνωσε τηλεοπτικά, δεν είναι διατεθειμένη να υποκύψει στους εκβιασμούς των δύο hedge funds – ενώ, εάν πληρώσει το 1,3 δις $, θα υποχρεωθεί μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες να εξοφλήσει τις απαιτήσεις περισσοτέρων, συνολικού ύψους 15 δις $. Φυσικά οι τιμές των ασφαλιστικών συμβολαίων της χώρας εκτοξεύθηκαν αμέσως στα ύψη – αυξήθηκαν δηλαδή κατά 38.000 $ για ομόλογα αξίας 10 εκ. $, στα 2,623 εκ. $
Το ανώτατο αμερικανικό δικαστήριο (άρθρο), το οποίο εξέδωσε την καταδικαστική απόφαση, έδωσε το δικαίωμα στους πιστωτές της Αργεντινής να κατασχέσουν τα περιουσιακά της στοιχεία που ευρίσκονται σε αμερικανικό έδαφος – μεταξύ των οποίων το πλοίο του πολεμικού ναυτικού που έχει δεσμεύσει ήδη από τον Οκτώβριο του 2013 ο επενδυτής και δισεκατομμυριούχος κ. Singer.
Τέλος, το αμερικανικό δικαστήριο θα μπορούσε να σταματήσει όλες τις πληρωμές της Αργεντινής προς την πλειοψηφία των ξένων πιστωτών της, με βάση την απόφαση που έχει εκδοθεί. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, η χώρα δεν θα μπορεί να πληρώσει τις υποχρεώσεις της, οπότε τα ομόλογα της θα υποτιμηθούν ανάλογα – με αποτέλεσμα να μην μπορεί πλέον να δανείζεται από τις χρηματαγορές, να μην εισάγει προϊόντα και να βυθιστεί ξανά στο χάος.
.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, με κριτήριο τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Αργεντινή, θα έπρεπε να είναι κανείς πολύ προσεκτικός, εάν σχεδιάζει να ακολουθήσει έναν ανάλογο δρόμο. Από την άλλη πλευρά βέβαια κάποια στιγμή ίσως υποχρεωθεί εκ των πραγμάτων, αφού κάτω από τις προϋποθέσεις που διαπιστώνονται, δεν υπάρχει απολύτως καμία δυνατότητα ανάπτυξης – οπότε θα παραμείνει η ανεργία ως έχει, εάν δεν αυξηθεί, τα μνημόνια επίσης, η εξαθλίωση θα συνεχιστεί κοκ.
Πρόκειται λοιπόν ουσιαστικά, εάν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, για μία επιλογή μεταξύ ενός ακαριαίου και ενός αργού θανάτου – όπου μετά τον ακαριαίο θάνατο μπορεί να ελπίζει κανείς πως θα αναστηθεί, πως θα αναγεννηθεί ίσως χωρίς όμως να είναι σίγουρος, ενώ όσο διαρκεί ο αργός θάνατος, μπορούμε να ελπίζουμε σε κάποια αόρατη διέξοδο, στον «από μηχανής θεό» ή σε μία αναπάντεχη ευκαιρία.
.
.
Αυτά είναι τα πραγματικά διλήμματα, τα οποία είμαστε σίγουροι πως τυραννούν τόσο την κυβέρνηση, όσο και την αξιωματική αντιπολίτευση – η οποία θα ήταν καλύτερα να επιλέξει μία συναινετική προσέγγιση με την κυβέρνηση, αφού αυτού του είδους τα διλήμματα δεν επιτρέπουν κανένα απολύτως λάθος, καμία «μικροπολιτική» και καμία ανευθυνότητα.
Οι καλύτερες λύσεις θα ήταν ενδεχομένως είτε η αναβολή πληρωμών, είτε η μεγάλη επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής με μηδενικά επιτόκια, καθώς επίσης με πενταετή περίοδο χάριτος – έτσι ώστε να διατεθούν όσα κεφάλαια μπορούμε, παράλληλα με τη μείωση των φόρων, στην ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας, για να υπάρξει ανάπτυξη. Αυτό θα έπρεπε να επιδιωχθεί άμεσα και συναινετικά μεν, αλλά αποφασιστικά – σε μία και μοναδική διαπραγμάτευση, όπου από τη μία πλευρά θα είναι από κοινού η κυβέρνηση μαζί με την αντιπολίτευση, ενώ από την άλλη τα κράτη-δανειστές μας.
(*πηγές:DW, FW)
Βρείτε μας στο Facebook & Twitter:
